[ Libra NëLinjë ]
Fig 1. Një nga të ashtuquajturat “pullat partizane” me mbishtypje VF-LP mbi një pullë të vitit 1939. Nuk ka dokumente arkivore për këtë emision.
Besnik Fishta
Një ndër çështjet enigmatike në historinë e filatelisë shqiptare, e ngritur nga studiues vendas dhe të huaj, lidhet me pyetjen: A ka ekzistuar një shërbim postar partizan me pulla me simbole të Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare? Kjo hipotezë, realisht ngacmuese, vazhdon te mbetet gjithnje teme debate ne mesin e historianeve, dhe vecmas atyre te historise postare. E verteta eshte qe nuk ekziston asnjë dokumentacion zyrtar arkivor, dhe nuk ka asnjë njohje të këtyre pullave në katalogët ndërkombëtarë të filatelisë. Po ashtu, ato nuk janë përmendur as në media apo botime të specializuara.
Që prej 7 prillit 1939, me pushtimin e Shqipërisë nga Italia fashiste, të gjitha funksionet e qeverisjes vendore, e komunikimet ne gjirin e lëvizjes antifashiste u zhvilluan në mënyrë ilegale përmes korrierëve të rezistencës, të cilët dalloheshin për guxim, zgjuarsi dhe përkushtim. Jane te shkruara ne libra, te trajtuara ne filma artistike dhe deri ne kenge figurat e koriereve partizane. Edhe pas kapitullimit të Italisë dhe kalimit të pushtimit nga fashist në nazist, në fillim vjeshtën e vitit 1943, situata nuk ndryshoi.
Lidhjet ndërmjet njësive partizane, Shtabit të Përgjithshëm dhe Këshillave Nacionalçlirimtare mbaheshin përmes korrierëve, jo përmes një administrate postare të organizuar. Ky rrjet komunikimi ishte i thjeshtë dhe fizik, pa zyra poste, pa fletë zyrtare dërgese dhe sigurisht pa pulla postare të mirëfillta. Pulla të para me simbole partizane u shtypën vetëm pas Çlirimit, me 1945, si pjesë e përpjekjeve për të krijuar institucionet e shtetit të ri.
Megjithatë, çështja vazhdon të mbetet intriguese për shkak të dëshmive gojore per ekzistencen të disa pullave që janë shfaqur ndër vite e mepasme. Një nga dëshmitë më të cituara është ajo e gjeneral Gjin Markut, e dhënë në një bisedë të vitit 1954, ku ai pohonte se ishin prodhuar disa pulla partizane që kishin qarkulluar vetëm për disa ditë ne fillim vjeshte 1943.
Pra ishte momenti gjate se ciles Shqiperia kaloj nga pushtimi fashist italjan ne ate nazist gjerman. Sipas tij, nismëtar i kësaj ishte një i ri nga Berati, i kthyer nga Italia ku kishte qenë student, për t’iu bashkuar luftës. Gjenerali tregonte se ishin mbishtypur pulla të viteve 1939–1940 në dy variante: Në variantin e parë, një shqiponjë dhe një yll pesëcepësh në ngjyrë të zezë; dhe në të dytin, në ngjyrë të kuqe, një yll pesëcepësh dhe mbi të shkronjat VF–LP (“Vdekje Fashizmit – Liri Popullit”).
Theniet e gjeneralit jane marre si prove e rendesishme nga perkrahesit e kesaj hipoteze dhe jane bere perpjekje ta provojne me imazhin e disa kopjeve nga keto pulla.Biles duke treguar dhe te pakten nje rast te ‘’qarkullimit’’ te nje letre brenda qytetit te Beratit ne adrese te nje noteri,natyrisht pa vule datare te postes,vetem e shoqeruar me nje vule horizontale “BERAT”.
Krahas kesaj deshmie ka dhe te tjera te cilat dhe jane shkruar ne literature filatelike duke cituar dhe disa dokumenta gjermane.
Megjithate sipas studiuesve serioze të filatelisë shqiptare, kjo histori nuk qëndron, duke konkluduar se bëhet fjalë për falsifikime të mëvonshme. Ato na kane ofruar edhe pamje ilustrative të njërës prej këtyre pullave të dyshimta. Sipas mendimit tim, nje mundesi e dyte e krijimit te tyre, ndoshta jane të realizuara për qëllime propagandistike apo kuriozitete koleksionimi.
Pavarësisht kësaj, eshte evidente qe dëshirat,idealet,sakrificat e njerëzve liridashës, si dhe ishin shqiptaret ne L2B, te cilet ëndërronin një shtet normal me të gjitha institucionet përfshirë dhe një postë të lirë, mund të kenë ndikuar në lindjen e këtyre miteve. Ato janë, në një farë mënyre, shprehje e etjes për liri dhe shtetformim, në prag të çlirimit të vendit.
Fakt i sigurt mbetet se emisioni i parë zyrtar i pullave postare shqiptare pas çlirimit u emetua më 10 janar 1945. Ai përbëhej nga një mbishtypje e pullave të vitit 1944, me shënimin:
“Qeveria Demokratike e Shqipërisë, 22.10.1944” – një datë që përkon me krijimin e qeverisë së re në qytetin e çliruar të Beratit.
Fig 2. Emisioni i parë zyrtar i pasçlirimit, me mbishtypjen “Qeveria Demokratike e Shqipërisë – 22.X.1944” mbi pullat ekzistuese të periudhës së mëparshme.
