Fotografia e fundit e Liridonë Ademaj
IDRIZ ZEQIRAJ
Pak histori për origjinën e nënës Zyrafete të Liridonës:
Origjina familjare e Zyrafete Ademaj, nëna e Liridonës, vjen nga familja Meshi nga Kusuri i Hasit, e arratisur nga Shqipëria në Kosovë, në vitet `50-a. Kjo familje, fillimisht, u vendos në Podujevë dhe që andej u bart në fshatin Lubozhdë, për t`u vendosur, më vonë, në Banjë të Istogut, Ganiu me familjen e ngushtë, njëri nga djemtë e plakut Hysen Meshi dhe tre djemtë të tjerë në vendbanimet përrreth. Familje e shkolluar, u punësuan, kryesisht, në arsim, përfshirë edhe vajzat.
Kryefamiljari i Meshëve, me gjithë dyshimin se po ndahej përjetësisht nga vajza e tij e fejuar, në natën e ikjes nga Shqipëria diktatoriale, nuk deshi ta linte -fjalën peng- dhe lëndimin e miqëve. Vajzën e dërgon, fshehurazi, në familjen e të fejuarit. “Përhajr të qoftë çika jeme, mik i nderuar”, dhe lotët i rrëshqitën faqeve, nga kjo ndarje e trishtë!
Dhe, vetëm pas 45 vitesh, vëllezërit do të takoheshin me motrën, por, jo edhe babai, tashmë, i amëshuar! Ndërkohë që, UDB-a dhe Sigurimi kriminal shqiptar, pavarësisht zënkave në mediat eterike, bashkëpunimi i tyre ka qenë i përhershëm dhe gjithmonë në dëm të shqiptarëve, në të dy anët e kufirit, që therte si heshtë zemrat e shqiptarëve.
Familja Meshi e mbetur në Shqipëri, me dajallarët e tyre të fisit Paci, u goditën rëndë nga regjimi fashizoid-stalinist i Enver Hoxhës. Një i ekzekutuar me plumb zyrtar, një i varur dhe 150 vjetë burg politik të vuajtura. Në vitet `70-a dhe `80-a kemi vuajtur burgun e Burrelit, me njërin nga anëtarët e familjes të martirizuar Meshi.
Në Luftën e Kosovës, dy djemtë e familjes Meshi, Bashkimi dhe Afrimi, në Lubozhdë të Istogut, në përleshje ballore me policinë serbe, ranë dëshmorë. Ende -pa dhënë shpirt- ata, vëllai i tyre, Kujtimi, fyta-fytas, i rrëmben armën policit dhe i vret dy policët. Një hakmarrje dhe shpagim i përflakshëm, pa një rast të dytë në Kosovë! Ai me dy kunatat e veja, i rritën, edukuan dhe shkolluan të 6 (gjashtë) fëmijtë bonjakë, të dëshmorëve të lirisë.
Nisur nga kjo lidhje e tërthortë, sapo mësova për monstrumët vrasës të Liridonës, shkrova se trupi i pajetë i Liridonës të zhvendoset nga varrezat e Cërmjanit, për t`u rivarrosur në fshatin lindak Rracaj. Jo pse fshatrat kishin 25 km., distancë, por nuk kishte asnjë kuptim që Liridona të prehej atje, së bashku me jetëmarrësit e saj kriminelë brutalë.
Komunikimi ngushëllues me familjen e Liridonës
Ndërkohë, në Facebook, ngushëllova familjen e Liridonës, tashmë, vetëm Ademaj, siç lëshoi porosinë xhentile emërtuese, juristja e diplomuar Doarsa Kica-Xhelili, duke shënuar edhe numrin e telefonit tim. Në mbremjen e asaj dite, me telefonoi Leonardi, vëllai i Liridonës: “Kemi kërkuar nga Prokuroria zhvarrimin e Liridonës në varrezat tona”, – më tha ai. Ishim të një mendje që vendin e hakmarrjes, ta zejë drejtësia, me besimin e një trajtimi korrekt ligjor.
Çështja e dy fëmijëve të Liridonës, një brengë që brenë, për gjyshërit Ademaj. Pasja e tyre në përkujdesje, lehtëson dhimbjen, sikur ta kenë gjysmë Liridone në familjen e tyre. “Vëllai me familje jeton në Gjermani, tri motrat në Zvicër dhe një në Kosovë. Unë jam i fejuar, prindërit e moshuar nuk mund t`i lëmë të vetmuar. Aktualisht, fëmijtë janë te gjyshërit Murseli, sepse në familjen tonë gjendja është tmerruese, gjithë lot e vajë dhe fëmijtë do ta kuptojnë tragjedinë e nënës së tyre. Zgjidhja e pranueshme e tashme, do të ishte përkujdesja shtetërore suedeze”, – sqaroi Leonardi, përmes dhimbjes të skajshme.
I bashkohem opinionit gjithëshqiptar se vrasja e nusës-nënë, Liridonë Ademaj, është përjetuar dhimbshëm e përvajshëm. Akti i shëmtuar vrastar, i planifikuar ngeshëm dhe me gjakftohtësi sadiste, është shokues dhe unik. Edhe pse krim familjar, përmasa e krimit është e jashtëzakonshme, me veçantinë dalluese, ngaqë skenari është i bashkëshortit, duke paguar dorasin. Asnjë ndjesi për dy fëmijtë e mitur, tashmë, të mbetur bonjakë, pa nënën e tyre të dashur dhe fort përkushtuese në rritjen e tyre.
Rivarrimi i Liridonës – një lamtumirë mortore unike
Si dëshmitar okular, së bashku me familjarët e mi, në rivarrimin e Liridonë Ademaj, shumëçka ishte origjinale në këtë ceremoni mortore, ndoshta, e papërsëritshme, sidomos dhimbja e thellë, e heshtur kolektive, e shprehur me lot e dënesje të përmbajtura, të menaxhuara dinjitetshëm, nga prindërit, motrat, vëllezërit dhe njerëzit e afërt dhe të largët, nga Kosova dhe Shqipëria. Fotografitë e shumëta të Liridonës, një fotogjene me natyrshmëri proverbiale, të cilat rrezatonin mirësi, bukuri, fisnikëri dhe dashuri të pakufishme, me shikimin maxheps, kryqëzoheshin me mijëra sytë e pjesëmarrësve në ceremoninë madhore mortore.
Shumësia masive e njerëzve, në shprehjen e ngushëllimeve, për disa orë radhazi; sjellja e trupit të pajetë të Liridonës, e shoqëruar nga zyrtarët prokurorë dhe policorë; përcjellja e arkëmortit ke varrezat; përgaditja e përkryer e ceremonisë mortore; nxënësit me bluzat uniformë, me fotografinë e ëngjellores Liridonë në gjoks dhe shkrimin -Drejtësi për Liridonën- në shpinë, flisnin më shumë se mijëra fjalë.
Mësuesja Teutë me fjalë prekëse për nxënësen Liridonë
Drejtoresha e nderuar e shkollës së fshatit Rracaj, Teutë Haxhiu, shpalosi kujtimet dhe cilësimet epërore, për nxënësen e saj të shumëdashur – Liridonë:
“U tmerrova për vrasjen e Liridonës. Ende jemi të trishtuar nga vdekja mizore e saj kaq e hershme, e porositur nga njeriu i kthyer në përbindësh, nga një frikacak dhe i pa burrë. Ka qenë vajzë shumë e hareshme dhe shumë e zgjuar. Ka reflektuar gjithmonë pozitivitet. Asnjëherë nuk do të largohet prej mendjes time. Nuk e harroj momentin kur Naimi me ftohtësi, vendosi tre gishta në ballin e saj dhe nuk e përqafoi. Nuk nxori një lot. U thashë kolegëve, si është e mundur që bashkëshorti nuk e përqafon nusen, në këtë ditë, kur ai nuk do ta shohë më?!
Nuk do e largoj kurrë prej mendjes time. Zëri i motrave që e thirrnin: “Liridonë, çohu se ka ardhë mësuesja Teutë!”
Liridonë e dashur, sot në këto momente të rënda, për gjithë ne, kur jemi të detyruar të themi lamtumirën e fundit, krahas dhimbjes së madhe, që na gërryen, e gërryen edhe gurin”, – tha, në mes tjerash, mësuesja e Liridonë Ademaj, Teuta Haxhiu.
Femrat, krijuese të njerëzimit, i përgjakë drejtësia e dështuar
Trajtimi kriminal i grave, deri në vrasjen e tyre, padyshim, është shqetësues, në shoqërinë shqiptare, në përgjithësi, dhe në Kosovë, në veçanti. Trajtimi i grave si -pronë private-, ngujimi i tyre në shtëpi dhe bredhja e shfrenuar e burrave, pa dhënë llogari askujt, madje as bashkëshorteve të tyre, ndaj të cilave, me rastin e kurorëzimit kanë marrë obligime, madje me nënshkrim, kur bëjnë atë deklaratën e famëshme, të përbotshme, për besnikëri dhe përkujdesje reciproke, para personit zyrtar dhe, të paktën, në prani të dy dëshmitarëve.
Krimet ndaj grave, femrave, krijuese të njerëzimit, gjinisë së bukur e hyjnore, të shprehura në shifra, në Kosovën tonë, të memëzi pame të lirë, janë jo vetëm shqetësuese, por edhe tmerruese. Rasti kulmor tragjik, siç është vrasja sadiste e Liridonës, shton dozën e krimit, sepse përfshihen njerëz nga politika dhe me uniformën zyrtare, të cilët janë të thirrur për mbrojtjen e qytetarëve dhe të Atdheut-Kosovë!
Dështimi i drejtësisë në mbrojtjen e femrës-nënë, madje edhe atëherë kur është denoncuar dhe kërkuar mbrojtja nga organet përkatëse, krimi ka ndodhur. Për çudë, edhe pse krimet ndaj grave janë përsëritur, nuk janë marrë në përgjegjësi organet e thirrura, për mbrojtjen e tyre, nga partnerët kriminelë!
Amnestimi i kriminelëve, inkriminon shoqërinë kosovare!
Pyetja e shtruar nëse besojmë në veprimin dhe gjykimin e drejtë, ndaj kryersve të vrasjes të Liridonë Ademaj, pavarësisht lidhjes së tyre politike, duhet pritur rrjedhën e mëtejme të procesit në hetim e sipër. Fillimi i këtij procesi hetimor e zbulues, është premtues, falë veprimeve amatoreske në kryerjen e krimit dhe të fshehjes së tij. Për rastin në fjalë, drejtësia është vënë nën llupën e opinionit të gjerë. Por, përvoja e hidhur në bërjen e drejtësisë, të pas çlirimit të Kosovës, nuk na liron nga skepticizmi dhe zhgënjimi i mundshëm.
Në Kosovë, sikur nuk mjaftuan krimet masive të pushtuesit serbo-sllavë, me vrasjet dhe masakrat numerike. Lufta për pushtet dhe para, e disa “biçim komandantëve”, të instruktuar nga oficerët-mbeturina të regjimit stalinist të Enver Hoxhës, hapi një front të dytë, luftimin e egër të kundërshtarëve politikë shqiptarë. Me përkrahjen logjistike e njerëzore të Tiranës zyrtare social-komuniste, përndoqen, burgosen, dhe maltretuan, deri në vrasje, në burgjet rurale, në Shqipëri dhe Kosovë, luftë-berësit e FARK-ut dhe veprimtarët atdhetarë, kundërshtarë politikë të komandantëve vrastarë.
Për të pamundësuar ndalimin dhe ndeshkimin e krimeve, komandantët të thirrur në luftën e pabërë, rrënuan sistemin e drejtësisë në Kosovë. Shumë mijëra dosje të krimeve faktike, u arkivuan pa i trajtuar fare, në pritje për t`u parashkruar dhe skaduar afati, sepse pjesë e krimeve serike, ishin edhe komandantët, të cilët, me dajak e plumb, rrëmbyen pushtetin e përgjakur në Kosovë.
Kosova është rast unik në botë, që shifra e vrasjeve politike ndërshqiptare, gjatë dhe pas luftës, tejkalon atë të dëshmorëve, të rënë në mbrojtjen e Atdheut. Drejtësia e pas luftës dështoi në luftimin e krimit dhe të kriminelëve. Dhe, amnestimi i kriminelëve, vazhdon ta inkriminojë shoqërinë kosovare. Bojkotimi, deri në bllokim, të -Vettingut -, nga rrënuesit e Sistemit të Drejtësisë në Kosovë, është kambanë alarmi: “Que vadis Kosovë?!” Sllogani fushator: “Kriminelët dhe hajnat në burg”, u harrua, pa u lëndëzuar fare! E dhimbshme dhe, skajshëm, zhgënjyese!
Andaj, pavarësisht pritjes shpresuese, për jetësimin e drejtësisë, në rastin e Liridonës tonë, tashmë, pjesë dhimbjes kombëtare, zhgënjimi është i mundshëm, siç ka ndodhur me shuarjen e dhunshme të jetëve të shumë -liridonave- tjera, simotra të saj dhe të mijëra krimeve të pandeshkuara, përgjatë 23 viteve të shkuara.
Megjithatë, shpresa vdes e fundit, na ngushëllon urtësia.
Të lumtë Z. Zeqiraj për shkrim mjaft të mirë për rastin tragjik dhe mjaft të dhimbëshem të Liridone Ademaj si dhe një njoftim për Familjën Meshi farfis nga nëna e Liridonës.
Kontributi i repektuar i arsimtarve Meshi në arsim sidomos në shkollën fillore “Hysni Zajmi” në Vrellë KK. Istog është i çmuar.
Heroizmi i pa parë i vëllazërve Meshi në Lubozhdë të Istogut në luftën e fundit në Kosovë është rast i veqant i luftës heroike të Bashkimit, Afrimit dhe Kujtimit.
Respekt për Z. Zeqiraj.