Shkruan Luan-Asllan Dibrani
Përmbledhje informativa njëvjeçare:
Në vitin e fundit, lëvizjet që kanë nxitur braktisjen e fesë islame dhe kalimin në besimin e krishterë kanë marrë përmasa të konsiderueshme në disa grupe shqiptare. Këto lëvizje janë shoqëruar shpesh me faktorë të lidhur me radikalizmin ekstrem politik shqiptar, që ka ndikuar në krijimin e një terreni të përshtatshëm për ndërrimin e besimit. Aktivitetet e organizatave fetare dhe predikimet e shpeshta kanë pasur një ndikim të drejtpërdrejtë në individë të komunitetit shqiptar, duke i orientuar ata drejt krishterimit.
Një faktor kyç që ka kontribuar në këtë fenomen është ndikimi i ngjarjeve politike dhe sociale që shpesh kanë favorizuar një rikthim te traditat e lashta të shqiptarëve, të cilat lidhen me besimin e krishterë. Kthimi i individëve në krishterim është shoqëruar gjithashtu me një rinovim të zakoneve dhe kulturës që lidhen me këtë besim.
Përveç ndikimit fetar, shumë individë kanë përjetuar një lloj mbështetjeje dhe shpesh edhe tensionesh sociale për këtë ndërrim besimi. Ky fenomen ka ngjallur reagime të ndryshme nga komunitete dhe grupe shoqërore, që shpesh kanë ofruar mbështetje, por edhe kanë shprehur shqetësime mbi ndarjen e besimeve dhe ndikimin që mund të ketë në kohezionin social të shoqërisë shqiptare.
Një vit pas nisjes së Lëvizjes për braktisjen e fesë islame dhe kthimin në fenë e krishterë, ky fenomen ka shpërthyer në Kosovë dhe Shqipëri, duke ndikuar thellë në perceptimin religjioz dhe kulturor të shoqërisë shqiptare. Ky artikull synon të shqyrtojë pasojat dhe ndikimet e këtij fenomeni, me theks të veçantë në kthimin e mijëra shqiptarëve në fenë e krishterë. Në këtë kontekst, është e rëndësishme të shqyrtojmë se si ndodhi ky proces, çfarë ndikimi ka pasur në shoqëri, dhe se çfarë nënkupton ky kthim për identitetin kombëtar dhe fetar të shqiptarëve.
KORRIKJA DHE ARSYET E LËVIZJES
Lëvizja për braktisjen e fesë islame dhe kthimin në fenë e krishterë, shpesh herë e quajtur “Lëvizja e Ritërve të Dajtiut” (me emër simbolik), ka filluar në një periudhë të pas luftës në Kosove ku transformimet shoqërore dhe politike pas rënies së regjimit komunist ne Shqipëri krijuan një klimë të re fetare dhe kulturore.
Në këtë periudhë, disa predikues fetarë, shpesh herë të lidhur me grupe të cilat promovojnë një interpretim të ndryshëm të krishterizmit, i bënë thirrje shqiptarëve për të braktisur islamin, me argumentin se ky besim nuk përfaqësonte vlerat e vërteta shpirtërore të popullit shqiptar. Ata përdorën mekanizma të ndryshëm, duke përfshirë aktivitete biseda të drejtpërdrejta me besimtarët dhe shpërndarje të literaturës kombëtare që u promovonte rikthimin në fenë e krishterë, si një kthim në origjinën dhe në identitetin e “të parëve”.
REZULTATET E LËVIZJES
Rezultatet e kësaj lëvizjeje kanë qenë të ndryshme dhe shpesh herë të diskutueshme. Mijëra shqiptarë, kryesisht nga fshatrat dhe zonat më të thella, kanë deklaruar se janë kthyer në fenë e krishterë, disa prej të cilëve kanë kaluar përmes një procesi të intensifikuar të rikthimit ne fenë ete pareve ne krishtenizem. Ky fenomen është dokumentuar në disa qarqe të Shqipërisë, veçanërisht në jug dhe në disa pjesë të veriut.
Një nga rezultatet kryesore të kësaj lëvizjeje është krijimi i një lëvizje të re të fesë, që ka kërkuar të ndryshojë strukturat tradicionale të shoqërisë shqiptare, duke nxitur një debat të madh mbi rëndësinë e fenë në jetën sociale dhe kombëtare. Kthimi në krishterim ka sjellë ndryshime të thella në praktikën fetare, shpeshherë duke sjellë edhe ndasi dhe tensione midis grupeve fetare të ndryshme.
Kjo lëvizje ka bërë që shumë individë të rishikojnë lidhjen e tyre me historinë dhe kulturën e shoqërisë shqiptare, që tradicionalisht ka qenë e lidhur me besimin islam, duke i shpallur ato si një “kohë të errët”, një periudhë që ishte e dominuar nga ideologji të huaja, të cilat imponuan një fe të huaj ndaj natyrës shpirtërore të shqiptarëve. Po ashtu, ka pasur debate edhe për ndikimet që ka pasur kjo lëvizje në marrëdhëniet nder fetare dhe të krijuar një ndarje të re midis shqiptarëve.
IMPAKTI SHOQËROR DHE POLITIK
Ndër pasojat më të dukshme të këtij fenomeni është polarizimi i opinionit publik. Ndërsa një pjesë e konsiderueshme e shqiptarëve ka pranuar konvertimin dhe ka shfaqur një prirje për të afirmuar fenë e krishterë si të vetën, një tjetër pjesë e shoqërisë ka reaguar negativisht ndaj kësaj lëvizjeje, duke e konsideruar si një akt të humbjes së identitetit kombëtar. Në këtë këndvështrim, shumë analistë dhe historianë theksojnë se ky proces është një ndërthurje e fenomeneve të globalizimit dhe ndikimeve të ndryshme që vijnë nga jashtë, të cilat po ndikojnë në shqiptarët që jetojnë brenda dhe jashtë vendit.
Politika shqiptare gjithashtu ka reaguar ndaj kësaj lëvizjeje, pasi ka qenë e vështirë të menaxhohen tensionet ndërfetare që mund të shkaktohen, sidomos në një periudhë të brishtë pas ndryshimeve të shpejta shoqërore dhe politike. Në shumë raste, politikanët kanë përfituar nga kjo lëvizje për të kërkuar mbështetje të votuesve fetarë, duke theksuar nevojën për një harmonizim ndërfetar, por gjithashtu duke përdorur këtë fenomen për të forcuar imazhin e partive te veta!
REFLEKSIONI MBI IDENTITETIN KOMBTAR DHE FETAR
Kthimi në fenë e krishterë për shumë shqiptarë ka një dimension të thellë emocional dhe kulturor. Ky kthim shihet jo vetëm si një akt fetar, por si një rikthim në identitetin historik të popullit shqiptar, i cili ka pasur një lidhje të ngushtë me krishterimin që nga periudha para dhe gjatë Perandorisë Osmane. Nga ana tjetër, për shumë muslimanë shqiptarë, ky është një proces që i ngjan tradhtisë ndaj një besimi të trashëguar, ndaj një feje që ka luajtur një rol kyç në formimin e kombit shqiptar, sidomos gjatë periudhës nga pushtuesit osman.
Ky fenomen hap një debat të gjerë mbi rëndësinë e fesë dhe të identitetit kombëtar. A është ky një rikthim në të vërtetën shpirtërore, apo është një pasojë e ndikimeve të jashtme që po minojnë unitetin fetar dhe kulturor të shqiptarëve qe kishin para islamit ?
Kthimi dhe Braktisja e Fesë Islame: Ndikimi në Shtresat Intelektuale dhe Shoqërinë Shqiptare
Një fenomen interesant dhe i diskutuar në Shqipëri dhe Kosove e ma gjere është lëvizja e kthimit të disa individëve, veçanërisht nga shtresat intelektuale, nga feja islame në fenë e krishterë. Ky proces, që ka shpërthyer në disa vite të fundit, ka krijuar polemika të forta dhe ka ngjallur debate të shumta për ndikimin e tij në shoqërinë shqiptare. Në mënyrë të veçantë, kjo lëvizje ka pasur një përhapje më të madhe tek shtresat intelektuale, ndërsa shtresa më e ulët e shoqërisë, për shkak të mungesës së vetëdijes dhe informimit, ka mbetur shumë e lidhur me identitetin fetar islam.
Shtresat Intelektuale dhe Kthimi në Krishterizëm
Në vitet e fundit, disa individë të njohur në fushat e shkencës, artit, kulturës dhe politikës, kanë bërë publikisht kthimin e tyre nga feja islame në fenë e krishterë. Ky fenomen është parë si një lëvizje e njohur intelektuale, një kthim pas në rrënjët historike të kombit shqiptar, duke shpallur se feja e krishterë është pjesë e trashëgimisë shpirtërore dhe kombëtare. Shtresat intelektuale kanë një ndikim të fuqishëm në formimin e opinionit publik, dhe për këtë arsye, kthimi i tyre në fenë e krishterë ka pasur një jehonë të madhe në shoqëri, duke nxitur reflektime të thella mbi identitetin fetar dhe kombëtar të shqiptarëve.
Ky fenomen është përshkruar shpesh si një rikthim te “origjina” e kombit shqiptar, një rikthim te krishterizmi, i cili ka qenë besimi dominant i shqiptarëve gjatë periudhës para osmanizmit. Shtresat intelektuale, përmes shkrimeve, konferencave, dhe veprimtarive të ndryshme, e shohin këtë si një proces të natyrshëm për një shoqëri që ka kaluar nëpër periudha të ndryshme dhe që tani mund të bëjë një reflektim të thellë mbi të kaluarën e saj shpirtërore dhe kulturore.
Kthimi dhe braktisja e fesë islame dhe rikthimi në fenë e krishterë, ndonëse i pranuar dhe i mbështetur nga shtresa intelektuale, ka ngjallur pasiguri dhe ndasi të thella në shoqërinë shqiptare. Ndikimi i këtij fenomeni ka qenë më i fortë tek ata që kanë mundësi për reflektim të thellë, ndërsa shtresa e ulët ka mbetur e lidhur ngushtësisht me identitetin islamik, i cili është ruajtur dhe mbrojtur nga qarqe fetare dhe politike. Ky proces, përveç ndikimit të tij fetar dhe shoqëror, ka pasur gjithashtu pasoja në nivelin politik, duke e bërë këtë temë një debat të madh mbi identitetin dhe të ardhmen e shoqërisë shqiptare.
Kthimi dhe braktisja e fesë islame dhe kalimi në fenë e krishtere ka qenë një fenomen i diskutuar dhe shpesh kontestuar në shoqërinë shqiptare, duke nxitur debate të ndryshme lidhur me identitetin dhe vlerat kulturore e fetare të këtij populli. Ky proces, i cili është më i dukshëm në disa grupe të veçanta si romët, boshnjakët, sllavët, turqit dhe disa individë shqiptarë, është përhapur si pasojë e ndikimeve të ndryshme politike, shoqërore tek besimtarët islamik karshi anës tjetër qe dominon shtresa e larte intelektuale ,shkencore ,kulturore te ajo e krishtere etj.
Shtresa e Ulët dhe Mbrojtja e Fenomenit të Islamit Politik
Nga ana tjetër, shtresa e ulët e shoqërisë, e cila shpesh është më e lidhur me praktikën fetare tradicionale dhe nuk ka pasur mundësi për të zhvilluar një reflektim të thellë rreth fesë dhe identitetit kombëtar, ka mbetur më e ngulur në besimin islam dhe e mbështet fort këtë traditë te dhunshme nga perandoria osmane madje duke i kryer ritualet e veta fetare ne gjuhë të huaja pa ditur se çka luten e çka thonë!?
Mungesa e informacionit, si dhe ndikimi i grupeve të caktuara fetare dhe politike, ka bërë që një pjesë e kësaj shtrese të mbrojë dhe të ruajë fenë islame ku shpesh kalojnë ne ekstremizmin e shfrenuar te islamit politik.
Ndërkohë, qarqet islamike, përmes strukturave të ndryshme, shpesh kanë reaguar ndaj këtyre lëvizjeve të rikthimit, duke përdorur argumente fetare dhe ideologjike për të bindur masat të mbeten besnikë ndaj Islamit. Ato kanë shfrytëzuar edhe mekanizma politikë dhe socialë për të ndikuar në opinionin publik.
Shkaktarët që nxisin këtë fenomen mund të jenë të shumtë, përfshirë ndikimet politike, kulturale dhe ekonomike, si dhe fuqitë ndërkombëtare që synojnë të ndikojnë në përceptimin e shoqërive të caktuara përmes ndryshimeve të kulturës dhe fesë. Për shumë individë, kalimi nga Islami në Krishterim mund të shihet si një mënyrë për të gjetur një identitet më të pranueshëm dhe të përshtatshëm me një realitet shoqëror dhe politik që po ndryshon, ndërsa për të tjerë është një akt i natyrshëm i lirisë personale dhe shpirtërore.
Arsyet kryesore për themelimin e këtyre lëvizjeve janë:
1. Reagimi ndaj ekstremizmit islamik dhe mohimit të simboleve kombëtare: Pas shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë dhe pas ndryshimeve të mëdha që ndodhën në rajon, një pjesë e shoqërisë shqiptare ka reaguar ndaj influencave të jashtme që kanë kërkuar të formojnë një identitet fetar dhe politik të ndryshëm nga ai i trashëguar. Grupi që mbron idenë se “feja e shqiptarëve është shqiptaria” ka lindur si një reagim ndaj përpjekjeve të grupeve ekstremiste, si ato të lidhura me islamin politik, që janë munduar të mohojnë dhe të zvogëlojnë rëndësinë e simboleve kombëtare, përfshirë flamurin kombëtar dhe figurat historike të kombit shqiptar si Skënderbeu, Nënë Tereza, Ismail Qemali, Ismail Kadarene, Ibrahim Rugoven etj.
2. Këto lëvizje kërkojnë një kthim në vlerat tradicionale, të cilat janë të lidhura ngushtësisht me identitetin kombëtar shqiptar dhe ndiejnë se lëvizjet ekstremiste islamike janë një kërcënim ndaj këtij identiteti, duke u përpjekur të imponojnë një ideologji fetare që mund të minojë vlerat dhe figurat themelore të kombit shqiptar.
3. Shpërthimi i radikalizmit islamik pas rënies së komunizmit: Pas rënies së regjimit komunist dhe hapjes së Shqipërisë ndaj botës dhe pas luftës se Kosovës , ka pasur një përhapje të dukshme të ndikimeve fetare të ndryshme, përfshirë radikalizmin islamik. Ky fenomen ka shqetësuar shumë shqiptarë që mendojnë se këto grupe fetare përpiqen të krijojnë një të ardhme fetare dhe politike të ndryshme nga ajo që ata e shohin si të ardhmen e kombit shqiptar. Pjesa më e madhe e shqiptarëve që i mbeten besnikë identitetit të tij kombëtar dhe të krishterë, shohin lëvizjet që mbështesin islamizmin politik si një kërcënim të drejtpërdrejtë ndaj traditës dhe vlerave të kombit shqiptar.
4. Fuqizimi i identitetit kombëtar dhe lidhja me fenë: Lëvizjet si ajo e Deçanit dhe të tjera që kërkojnë një “rikthim në fenë e të parëve” janë një përpjekje për të ripërcaktuar lidhjen e kombit shqiptar me fenë dhe kulturën e tij historike. Pas periudhës komuniste, kur feja ishte ndaluar, shumë shqiptarë janë kthyer në kërkimin e identitetit të humbur dhe një ndjenjë të ri të bashkimit kombëtar. Kjo ka përfshirë një dëshirë për t’u kthyer te tradita e krishterë, e cila ka qenë pjesë integrale e identitetit shqiptar për shekuj me radhë, dhe ka pasur gjithashtu një element të kundërshtimit ndaj atyre që kërkojnë të ndërtojnë një identitet fetar islamik radikal që i shkon në kundërshtim me vlerat dhe simbolet kombëtare.
5. Përpjekjet për të ruajtur identitetin kombëtar dhe lufta ndaj ndikimeve të jashtme: Grupimet që kërkojnë forcimin e shqiptarizmit dhe ruajtjen e integritetit kombëtar shpesh shohin kërcënimin që vjen nga radikalizmi islamik politik dhe përpjekjet e disa qendrave të huaja për të krijuar struktura të kontrolluara nga jashtë. Për shumë individë, këto ndikime janë të drejtpërdrejta dhe kanë potencialin për të deformuar identitetin kombëtar dhe të përfshijnë djegien e simboleve kombëtare si flamuri dhe figurat historike të rëndësishme. Kjo ka shtyrë individë dhe grupe të ndryshme që të reagojnë dhe të formojnë organizata që mbrojnë vlerat e krishtera dhe kombëtare, duke u orientuar kundër asaj që ata e shohin si një përpjekje për të shkatërruar këtë identitet.
6. Përpjekja për të mbrojtur identitetin nga “pushtimi” fetar dhe kulturor: Grupet që përpiqen të rivendosin një lidhje më të fortë me fenë e krishterë dhe traditën shqiptare, veçanërisht pas periudhës së luftës ne Kosove, e shohin islamizimin radikal si një “pushtim” të huaj që kërkon të ndryshojë natyrën dhe strukturën shoqërore të shqiptarëve. Ky proces i identifikon përpjekjet për të ruajtur vlerat tradicionale si një kundërpërgjigje ndaj atyre që ata shohin si rrezik për shpërbërjen e identitetit kombëtar dhe shoqëror shqiptar.
Përfundim:
Lëvizjet si ajo e Deçanit dhe lëvizjet për rikthimin në fenë e të parëve janë në thelb një reagim ndaj shndërrimeve të thella shoqërore dhe fetare që kanë ndodhur në Kosovë dhe Shqipëri dhe në rajon pas periudhës komuniste, përfshirë ndikimet e radikalizmit islamik dhe përpjekjet për të ndryshuar orientimin kulturor dhe fetar të shoqërisë shqiptare. Për këto grupe, feja dhe identiteti shqiptar janë të pandashme dhe çdo kërcënim ndaj këtij identiteti është një kërcënim ndaj të ardhmes së kombit. Ata mbrojnë me forcë vlerat e krishtera dhe kombëtare dhe i kundërvihen atyre që përpiqen të imponojnë një identitet fetar dhe politik të huaj që, sipas tyre, nuk është në përputhje me interesat kombëtare shqiptare.
