Prof. dr. Sabile Keçmezi-Basha
Në hapësirën e qytetëruar të njerëzimit, ekzistojnë disa ligje të pashkruara, të skalitura jo në gur, por në ndërgjegjen kolektive, në hijen e mendimeve të pjekura dhe në mirësjelljen që rritet me kohën si një pemë që shtrin degët për të dhënë hije e jo për të plagosur.
E para ndër këto rregulla të heshtura është respekti për shpirtin e tjetrit—për atë që ai beson, për lutjet që bën në heshtje, për tempullin që mban brenda vetes. Sepse besimi është si era që fryn mbi dete të ndryshme, e megjithatë i shtyn të gjithë drejt brigjeve të tyre. Nuk është e jona të pyesim, të gjykojmë apo të matim gjatësinë e urës që dikush ka ndërtuar mes tij dhe qiellit.
E dyta, është një vijë tjetër e padukshme, por e rëndësishme—udhëtimi politik i një njeriu, anëtarësia e tij në një grup apo një tjetër, zgjedhja e tij për të besuar te një ideal apo te një tjetër. Kjo nuk është pyetje për të nxitur ndasi, as për të ndërtuar mure midis miqve, por një hapësirë private ku mendimet gjejnë strehë pa u kërcënuar nga sy të huaj.
Dhe e treta, është një nga sekretet më të ruajtura të qytetarisë—shuma e pagës, përpjesëtimi mes mundit dhe shpërblimit, vlera monetare e një pune që në të vërtetë nuk mund të matet me asnjë valutë. Paraja është rrjedhje e përkohshme, një ujë që nuk mbush kurrë një shpirt të zbrazët, dhe pyetja për të është si të përpiqesh të numërosh dallgët e një deti që nuk është i yti.
Këto tri të vërteta të pashkruara nuk janë kufizime, por urata të heshtura të qytetërimit—shenja që na mësojnë se njeriu nuk është për t’u analizuar si një ekuacion, por për t’u kuptuar si një poezi.
Dhe lind pyetja, një pyetje që qëndron pezull në ajër, e mbështjellë me hijen e kureshtjes njerëzore—përse vallë? Pse ekziston kjo ndalesë e heshtur, kjo vijë e padukshme që ndan atë që thuhet nga ajo që mbahet për vete?
Sepse disa pyetje, sado të thjeshta të duken, janë si shtigje që çojnë në thellësi të territoreve të brendshme, në dheun e shenjtë të shpirtit, ku çdo hap i të tjerëve mund të jetë një rrëshqitje në të panjohurën. Të pyesësh dikë për besimin e tij, për bindjet e tij, për mundin e shpërblyer me monedha, nuk është thjesht një kureshtje e zakonshme—është një hap drejt një porte që nuk i përket gjithkujt të trokasë.
Njeriu është një botë më vete, një univers i ndërlikuar i mendimeve, frikërave, ëndrrave dhe dilemave. E drejta për të ruajtur këtë botë të brendshme, për të fshehur disa dritare nga sytë e huaj, është një e drejtë e natyrshme, një mburojë që e mban qenien tonë të paprekur. Nuk ka rëndësi se çfarë mendon dikush tjetër për ne, sepse vlera e një individi nuk matet me shikimet e të tjerëve, por me paqen që gjen brenda vetes.
Ka gjëra që nuk janë të rëndësishme për t’u thënë, jo sepse janë të ndaluara, por sepse janë pjesë e një heshtjeje që na mbron. Disa gjëra i përkasin shpirtit, disa i përkasin vetmisë së mendimeve, dhe disa janë thjesht sekrete që na ndihmojnë të mbetemi vetvetja në një botë që vazhdimisht kërkon të na zbërthejë.
Në bisedat e përditshme, atje ku fjalët rrjedhin natyrshëm si ujë burimi dhe ku mendimet takohen pa barrë e pa ngarkesa, nuk e ndjejmë nevojën të pyesim për gjëra që nuk e përcaktojnë shpirtin e njeriut. Nuk na mundon kureshtja për numrat e pagës, as për flamujt politikë që dikush zgjedh të valëvisë, e as për rrugët e besimit që ndjek. Sepse në fund të ditës, kur fjala ka përfunduar rrugëtimin e saj në tryezat tona të përbashkëta, ajo që mbetet nuk është përkatësia, por njeriu.
Njeriu i mirë nuk matet me përkatësinë fetare, me siglën e një partie, apo me shifrën në një llogari bankare. Ai matet me gjurmët që lë pas, me dhembshurinë që shpërndan, me vullnetin për të parë vendin të lulëzojë si një kopsht i mbjellë me shpresë. Ai matet me dorën që shtrinë për të ndihmuar, me fjalën e urtë që mbjell paqe, me veprën që ndërton e nuk shkatërron.
Në ato ndeja ku zemrat hapen pa frikë dhe ku njeriu shihet në dritën e tij të vërtetë, nuk kemi nevojë për maska apo për pyetje të rënda si gurët e një ure që nuk të çon askund. Aty kuptojmë se pas gjithë këtyre dallimeve sipërfaqësore, jemi të gjithë të lidhur nga diçka më e madhe—nga përkushtimi për të qenë më të mirë, për të ndërtuar një botë më të drejtë, për të dashur vendin siç duam shtëpinë tonë.
Në fund, s’ka rëndësi ç ‘beson, s’ka rëndësi kujt i beson, s’ka rëndësi sa ke, por sa jep nga vetja. Dhe në këtë dhënie, në këtë përkushtim, qëndron vlera e vërtetë e njeriut.
Sot, Kosova qëndron si një yll i lirë në qiellin e kombeve, një shtet i pavarur, i njohur ndërkombëtarisht, duke ecur me hapa të vendosur drejt së ardhmes. Në rrjedhën e kohës, dallga e historisë e ka lëkundur shpesh, duke e sfiduar me stuhi e errësirë, por asnjë furtunë nuk e shoi kurrë dritën e saj të brendshme, atë dritë që digjej në shpirtin e një populli të etur për liri.
Nëse kthejmë sytë pas, në vitet kur ishim të robëruar, e shohim Kosovën si një zog të plagosur, krahët e të cilit ishin të lidhur nga zinxhirët e një pushtimi që e mbante të shtypur, të heshtur, të pafuqishëm për të fluturuar. Ishte një kohë kur frika dhe dhimbja endeshin rrugëve, kur ëndrrat për liri shkruheshin me gjak, dhe kur çdo frymëmarrje ishte një akt rezistence.
Por sot, qielli është i hapur dhe Kosova ka marrë fluturimin e saj. Muret që dikur e kufizonin janë rrëzuar, dhe fryma e demokracisë e mbush ajrin me premtime të reja. Nga një vend që dikur kërkonte njohjen e të drejtave më elementare, është shndërruar në një shtet që ndërton, që flet, që vendos për veten. Kjo tokë, e larë me sakrifica, sot ecën në rrugën e shtetësisë me krenari, duke kërkuar të ngulë rrënjët e saj në të ardhmen.
Dallimi mes atëhershmes dhe së tashmes është si ndryshimi mes natës dhe agimit—dikur errësirë, tani dritë. Dhe megjithëse sfidat mbeten, megjithëse udha përpara është e mbushur me sprova, Kosova nuk është më një ëndërr e shtypur, por një realitet që ecën me dinjitet drejt së nesërmes, duke mbajtur në gjirin e saj kujtimin e së shkuarës dhe shpresën për një të ardhme më të ndritur.
Në vitet pas Luftës së Dytë Botërore, kur plagët e kohës ende nuk ishin shëruar dhe horizonti i lirisë dukej i largët, një qëllim i vetëm digjej në zemrat e patriotëve shqiptarë—të çliroheshin nga kthetrat e Serbisë dhe të bashkonin fatin e Kosovës me atë të Shqipërisë. Ishte një ëndërr e pashuar, një betim që nuk u thye, pavarësisht furtunave historike që përplasnin brigjet e kësaj toke të munduar.
Në errësirën e një regjimi që kërkonte ta mbyste çdo zë shqiptar, organizatat ilegale u bënë pishtarët e shpresës, duke ruajtur brenda vetes flakën e identitetit kombëtar. Ato nuk ishin thjesht grupe rezistence, por mishërimi i një aspirate të mohuar, një forcë që nuk u lodh së kërkuari atë që historia padrejtësisht e kishte ndarë. Dhe megjithëse më vonë u hodh ideja që Kosova të bëhej republikë brenda Jugosllavisë, synimi i vërtetë mbeti i pandryshuar në thelbin e këtyre lëvizjeve—bashkimi me Shqipërinë, rrugëtimi i pandalshëm drejt një të ardhmeje ku kufijtë nuk do të ishin më pranga.
Çdo organizatë ilegale e kishte programin e saj, të shkruar jo vetëm në letra të fshehta e trakte të shpërndara natën, por edhe në shpirtin e atyre që nuk pranuan të nënshtroheshin. Ideologjitë mund të kishin nuanca të ndryshme, por thelbi ishte i njëjtë—të ruhej gjuha, të ruhej flamuri, të ruhej vetëdija kombëtare në një kohë kur historia përpiqej ta tjetërsonte.
Ishin vite sfidash, kur guximi matej me jetë, dhe shpresa jetonte në heshtje, në rrugë të fshehta, në biseda të shpejta mes atyre që besonin se Kosova nuk mund të mbetej peng i një të ardhmeje që nuk e kishte zgjedhur vetë. Dhe në këtë luftë të paepur për të drejtën e qenies, lindën legjendat e qëndresës, që me kalimin e kohës do të bëheshin themelet mbi të cilat Kosova do të qëndronte një ditë si një komb i lirë, me dinjitetin dhe zërin e saj.
Sot, pas një lufte të gjatë e të dhembshme, pas dekadash rezistence dhe sakrificash të panumërta, qëllimi i organizatave patriotike kombëtare më në fund është shndërruar në realitet. Ëndrra që dikur jetonte në heshtje, e mbështjellë me frikë e shpresë, tashmë ka marrë formë në një Kosovë të lirë, të njohur dhe të pavarur, që ecën me krenari në rrugën e saj.
Dikur, liria ishte një fjalë që pëshpëritej fshehurazi, një amanet i përcjellë nga një brez te tjetri, një dritë e mbajtur ndezur në errësirën e okupimit. Sot, ajo është një realitet i prekshëm, një epokë e re ku Kosova nuk është më rob i historisë, por autor i fatit të saj. Përpjekjet e organizatave patriotike, që dikur luftonin në ilegalitet, nuk janë më thirrje të shtypura nga dhuna e pushtuesit—ato janë gurët themeltarë mbi të cilët është ndërtuar shteti i ri.
Situata ka ndryshuar—rrugët nuk janë më të mbushura me hije frike, por me hapa të sigurt drejt së ardhmes. Flamuri që dikur valëvitej fshehurazi në dritare të mbyllura, sot qëndron krenar në qiellin e Kosovës, duke dëshmuar se sakrifica nuk ishte e kotë. Aty ku dikur pushteti i huaj vendoste për fatin e kësaj toke, sot vendos populli i saj, duke ndërtuar një Kosovë që ecën përpara, ndonëse sfidat nuk mungojnë.
Por liria nuk është vetëm një përfundim, është një udhëtim. Dhe ky udhëtim nuk përfundon me pavarësinë—ai vazhdon me ndërtimin e një shteti të fortë, të drejtë dhe të begatë. Kosova e sotme nuk duhet të jetë vetëm një ëndërr e realizuar, por një premtim për një të ardhme më të ndritur, ku çdo gjeneratë do ta mbajë gjallë idealin e atyre që sakrifikuan gjithçka për këtë ditë.
Pas luftës së UÇK-së, kur pluhuri i betejës u ul dhe Kosova filloi të merrte frymën e parë të lirisë së saj të shumëpritur, partitë politike lindën si filiza të rinj mbi tokën e lagur nga sakrifica. Dikur të ngjizura nga ideali i çlirimit, ato kishin një mision të vetëm—ta çonin vendin drejt pavarësisë, ta ngrinin atë nga hiri i së shkuarës dhe ta çlironin jo vetëm nga zinxhirët e okupimit, por edhe nga hija e pasigurisë.
Por koha, si një lumë që nuk ndalet kurrë, i ka ndryshuar rrjedhat e saj dhe me të, edhe qëllimet politike kanë pësuar një metamorfozë të natyrshme. Nga programet e mbështetura në thirrjet e luftës dhe rezistencës, tashmë partitë kanë kthyer vështrimin drejt ndërtimit të një shteti që duhet të qëndrojë në këmbë me dinjitet. Nuk është më vetëm një betejë për ekzistencë, por një angazhim për zhvillim, për stabilitet, për ruajtjen e asaj që u arrit me mund dhe për ndërtimin e një të ardhmeje që nuk do të luhatet mbi erërat e politikës së ditës.
Tani, në programet e tyre, fjalët kanë ndryshuar. Liria nuk është më një aspiratë e largët, por një e drejtë që duhet mbrojtur. Shteti nuk është më një ëndërr e largët, por një realitet që duhet ndërtuar me mençuri, me kujdes, me ndershmëri. E ardhmja nuk është më një pasiguri, por një mundësi që duhet shfrytëzuar me vizion dhe përkushtim.
Në këtë kohë të re, detyra e partive nuk është më vetëm të ruajnë atë që është fituar, por ta forcojnë atë, ta bëjnë Kosovën një shtet të fortë, të qëndrueshëm, ku liria nuk mbetet vetëm një simbol, por një e drejtë e përditshme e çdo qytetari. Dhe në këtë rrugëtim, koha do të gjykojë jo me fjalët e shkruara në programe, por me veprat që ndërtojnë të ardhmen e këtij vendi.
Ajo që duhet thënë, pavarësisht premtimeve të shkruara dhe fjalëve të larta, është se në brendësi të të gjitha partive politike fshihet një betejë e heshtur, por e pandalshme—lufta për pushtet. Është një forcë që lëviz nën sipërfaqe, një etje që nuk shuhet kurrë plotësisht, një lojë e pafundme që ndërtohet mbi ambicie dhe strategji.
Në një botë ideale, partitë politike do të ishin vetëm në shërbim të atdheut, të përkushtuara ndaj zhvillimit dhe përparimit të vendit. Do të ishin fenerët që ndriçojnë rrugën e shtetit të ri, duke e udhëhequr atë me vizion dhe përkushtim. Por realiteti është më i ndërlikuar. Përveç idealeve dhe përkushtimit ndaj ndërtimit të Kosovës, ekziston edhe një tjetër forcë që i shtyn—dëshira për të pasur timonin, për të qenë ata që vendosin, për të mbajtur në duar fuqinë që sjell pushteti.
Dhe kështu, në sfondin e politikës kosovare, përveç përpjekjeve për të ndërtuar dhe ruajtur shtetin, zhvillohet edhe një garë e pashmangshme, një vallëzim i përhershëm i konkurrencës dhe ambicieve. Prej saj, disa dalin si udhëheqës vizionarë, ndërsa të tjerë mbeten të lidhur pas interesave të vogla, duke e harruar arsyen e vërtetë për të cilën nisën këtë rrugëtim.
Në këtë lojë të pushtetit, e rëndësishme nuk është vetëm kush fiton, por si e përdor atë fitore—nëse e kthen në një shërbim për popullin, apo në një betejë të re për ta ruajtur atë me çdo kusht. Dhe në këtë dilemë, historia do të jetë gjykatësi i fundit, duke ndarë ata që ndërtuan me përkushtim nga ata që luftuan vetëm për veten e tyre.
Në skenën e politikës, ku fjalët shpesh tingëllojnë më të larta se veprat, ekziston një betejë e heshtur, por e pandalshme—ajo për pushtetin. Është një etje e thellë, e pashuar, që endet në prapaskenat e çdo partie, një forcë që shtyn, që nxit, që herë ndërton e herë rrënon. Nën premtimet e ndritshme dhe sloganet e forta, shpesh fshihet një prirje më e vjetër se vetë shtetet—dëshira për të qenë mbi të tjerët, për të pasur timonin, për të udhëhequr jo vetëm vendin, por edhe fatin e të tjerëve.
Në një botë ideale, politika do të ishte një shërbim i shenjtë, një mision që buron nga dashuria për vendin, një rrugë ku çdo lider do të shndërrohej në dritë për të udhëhequr popullin drejt së ardhmes. Ajo do të ishte një flamur i ngritur mbi parime të forta, një rrugëtim i pastër drejt ndërtimit të një shoqërie më të drejtë. Por realiteti është më i ndërlikuar, më i ashpër, më i ngatërruar me interesat dhe strategjitë e pushtetit. Përtej fjalëve për zhvillim, përtej premtimeve për të ardhmen, ekziston një tjetër forcë e padukshme—dëshira për të sunduar, për të qenë ai që vendos, ai që mban në dorë fatin e Kosovës.
Dhe kështu, në këtë lojë të pushtetit, përveç betejës për të ndërtuar shtetin, zhvillohet edhe një garë e brendshme, një vallëzim i pafundmë mes ambicies dhe idealit, mes shërbimit dhe sundimit. Në këtë duel të vazhdueshëm, disa shndërrohen në udhëheqës me vizion, njerëz që ndërtojnë ura e jo mure, që mbjellin besim e jo përçarje. Por të tjerë ngecin në grackën e pushtetit për hir të pushtetit, duke harruar se drejtimi i një vendi nuk është një fron për t’u mbajtur me çdo kusht, por një përgjegjësi për t’u përmbushur me nder.
Në fund, historia do të jetë gjykatësi i vërtetë, ajo që ndan ata që ngritën themele të forta nga ata që ngritën vetëm karrige për veten e tyre. Nuk është e rëndësishme, vetëm kush arrin majën, por çfarë bën atje—nëse kthehet në një shërbëtor të popullit apo një roje të etjes së tij për fuqi. Sepse pushteti është si një lumë i madh—ai mund të ujisë tokat dhe të sjellë begati, por nëse nuk mbahet nën kontroll, mund të përmbysë gjithçka që është ndërtuar me mund.
Në lirinë e një kombi, aty ku zëri i popullit nuk mbytet më nga frika dhe ku fjala nuk është më e ndaluar, qytetarët mbajnë në duar fuqinë më të madhe—të drejtën për të zgjedhur. Në këtë akt të thjeshtë, por jetik, qëndron themeli i demokracisë, ajo esencë që e ndan një shoqëri të lirë nga hijet e së kaluarës.
Secili qytetar ka të drejtën të vendosë për fatin e tij politik, të zgjedhë atë që mendon se mund ta udhëheqë vendin me mençuri, me ndershmëri, me vizion. Në këtë proces, nuk ka pranga, nuk ka urdhra, nuk ka rrugë të detyruara—ka vetëm bindje dhe vullnet të lirë. Në heshtjen e votës, aty ku dora prek fletën, nuk ka askënd tjetër përveç ndërgjegjes, e cila flet me gjuhën e besimit dhe shpresës.
Vota është një gur themeli në ndërtimin e së ardhmes. Është një mundësi për të zgjedhur jo vetëm një parti apo një emër, por një drejtim, një perspektivë, një vizion për të nesërmen. Dhe kështu, qytetari, i lirë në vendimin e tij, bëhet arkitekti i shoqërisë së tij, duke vendosur se kush do të mbajë në duar fatin e popullit, kush do të drejtojë timonin e shtetit.
Demokracia nuk është thjesht një sistem; është një frymë që jeton përmes kësaj të drejte. Sepse vetëm në një vend ku zgjedhja është e lirë, ku vota është e pacenuar dhe ku vendimi nuk imponohet, mund të lulëzojë shpresa për një të ardhme më të drejtë dhe më të ndritur.
Vota është fjala më e pastër e një populli, një murmurimë që bëhet jehonë dhe që përcakton fatin e një kombi. Ajo është si një farë e mbjellë në tokën e demokracisë, e cila, kur kultivohet me ndershmëri dhe përgjegjësi, jep frytet e një qeverisjeje të drejtë dhe të qëndrueshme. Në heshtjen e saj, vota është një shpallje, një amanet i qytetarëve që zgjedhin kush do ta mbajë peshën e shtetit mbi supe.
Ajo nuk është thjesht një copë letër e lënë në një kuti, por një gur themeli mbi të cilin ngrihet struktura e pushtetit. Është një akt që përmbledh në vete shpresën për të ardhmen, besimin te udhëheqja dhe të drejtën e patjetërsueshme të secilit për të ndikuar në rrjedhën e historisë.
Në çdo shoqëri të lirë, vota nuk është thjesht një e drejtë—ajo është një shenjtëri, një moment kur qytetari bëhet zot i fatit të tij, kur vendimi i tij merr formën e një shteti. Ajo është forca më paqësore, më e drejtë dhe më demokratike për të formuar një qeveri, për të ndërtuar një sistem që nuk mbështetet mbi frikën dhe imponimin, por mbi zgjedhjen dhe besimin.
Dhe kështu, në këtë akt të heshtur, por të fuqishëm, qytetari bëhet arkitekt i së nesërmes. Vota e tij është një dritë në rrugën e demokracisë, një dorë e shtrirë drejt së ardhmes, një premtim për një qeveri që duhet të jetë pasqyra e dëshirave dhe shpresave të popullit. Sepse aty ku vota respektohet, aty lulëzon liria, dhe aty ku liria është e pacenuar, aty një komb ecën me kokën lart drejt një të ardhmeje më të ndritur.
Lind pyetja—përse njerëzit të ndahen mes veti, të kthehen në armiq, të ndërtojnë mure aty ku mund të ndërtojnë ura? Përse fjalët të shndërrohen në heshtje të ftohta e shikimet në mallkime të pashprehura? Në një vend ku secili ndan të njëjtën tokë, të njëjtin ajër dhe të njëjtën histori, përse të mbillet urrejtja, kur mund të kultivohet mirëkuptimi?
Nuk duhet harruar se cilado qeveri që vjen në pushtet, ajo lind nga vota e popullit, nga duart e atyre që e kanë ndërtuar këtë tokë me mund e sakrificë. Ata që qeverisin nuk janë të huaj, nuk janë të largët—janë bijtë dhe bijat tona, janë pjesë e së njëjtës shoqëri, të njëjtës frymë. Në fund të fundit, çdo vendim, çdo ligj, çdo politikë nuk është veçse një reflektim i asaj që populli ka zgjedhur, një pasqyrim i vullnetit të tij.
Populli është sovrani—ai është zëri që vendos, dora që drejton, mendimi që udhëheq. Dhe në këtë të vërtetë të thjeshtë, qëndron një përgjegjësi e madhe: të mos e kthejmë politikën në përçarje, të mos e shndërrojmë dallimin në armiqësi. Debati është i natyrshëm, ndryshimi i mendimeve është i pashmangshëm, por ndarja e zemrave është zgjedhje—dhe është një zgjedhje që mund dhe duhet të shmanget.
Në një vend të vogël, ku çdo rrugë të çon te një mik, ku çdo prag ka një histori të përbashkët, është e kotë të humbasim në luftë të brendshme. E ardhmja nuk ndërtohet mbi mëri, por mbi bashkëpunim. Nuk është forca ajo që sjell përparim, por mençuria për të dëgjuar njëri-tjetrin, për të gjetur rrugën e përbashkët drejt një Kosove që ecën përpara, jo e ndarë, por e bashkuar.
Nuk ka nevojë të mbjellim hidhërim në zemrat tona, as të ngremë zërin si një stuhi që nuk sjell asgjë veç rrëmujë. Nuk ka arsye të kërcënohemi, të shohim njëri-tjetrin si kundërshtarë në një betejë që nuk duhet të ekzistojë. Jeta nuk është një fushë lufte ku triumfon më i zëshmi apo më i forti, por një rrugëtim ku më i miri duhet të marrë atë që meriton, jo për shkak të ndikimeve apo forcës, por për shkak të aftësive dhe përkushtimit të tij.
Le të lëmë meritën të flasë, le të jetë dija ajo që përcakton vendin e njeriut në shoqëri. Punët dhe pozitat nuk duhet të jenë privilegje që shpërndahen në heshtje apo me lojëra të fshehta, por përgjegjësi të dhëna atyre që vërtet i përmbushin me nder e përkushtim. Nuk është ndershmëria që duhet të përkulet para interesave, por interesat që duhet t’i hapin rrugë ndershmërisë.
Nëse e lëmë drejtësinë të udhëheqë dhe jo etjen për përfitim, nëse më i afti, më i dituri dhe më i përkushtuari merr vendin që i takon, atëherë nuk do të ketë arsye për hidhërim, për ndasi, për mllef. Do të ketë vetëm rritje, vetëm përparim, vetëm një shoqëri që ecën me dinjitet, duke i dhënë secilit atë që ka fituar me punë e jo me ndikim.
Le të fitojë më i miri, sepse vetëm kur drejtësia triumfon, një komb ecën përpara me kokën lart, me besimin se e ardhmja e tij nuk varet nga favorizimet, por nga merita dhe puna e ndershme.
Mbi gjithçka, mbi çdo debat, mbi çdo dallim, mbi çdo sfidë personale apo politike, qëndron një e vërtetë e pamohueshme—Kosova duhet të ecë përpara. Kjo tokë, e larë me mund, me djersë dhe me sakrificë, nuk mund të mbetet peng i grindjeve të vogla, as i interesave të ngushta. Ajo meriton të ngrihet lart, të hapë horizonte të reja, të mos ndalet kurrë në rrugën e saj drejt zhvillimit dhe dinjitetit.
Kosova nuk është vetëm një emër në hartë, nuk është vetëm një tokë e rrethuar nga kufij. Ajo është ëndrra e një populli, frymëmarrja e atyre që e ndërtuan me shpirtin e tyre, e atyre që nuk u dorëzuan as në ditët më të errëta. Dhe sot, kur është e lirë, kur ka mundësinë të zgjedhë vetë fatin e saj, ajo nuk mund të ngecë në vendnumëro. Duhet të ecë, të rritet, të zhvillohet, të bëhet shtëpi e fortë për bijtë dhe bijat e saj.
Të ecurit përpara nuk është vetëm një aspiratë—është një detyrim. Është një borxh ndaj të kaluarës dhe një premtim për të ardhmen. Është një rrugëtim që nuk matet me hapa të vegjël, por me vizion të madh, me punë të palodhur, me përkushtim dhe ndershmëri.
Dhe kështu, nuk ka rëndësi kush udhëheq, kush merr përgjegjësinë, kush qëndron në krye. E rëndësishme është që të gjithë të shohim në një drejtim—drejt një Kosove që nuk i frikësohet sfidave, që nuk lëkundet nga dallgët e kohës, por ecën krenare, e pavarur, e fortë, drejt së ardhmes që e meriton.
Ka një fjalë të urtë që na vjen nga thellësia e mençurisë popullore: “I yti mund të ta hajë mishin, por kockën ta ruan, ndërsa i huaji të ha pa kurrfarë dhembshurie.” Kjo nuk është thjesht një shprehje e rastësishme, por një e vërtetë që rrjedh nga përvoja e gjatë e jetës dhe historisë sonë si popull.
Kur je mes të tuve, mund të kesh sfida, mund të përballesh me padrejtësi, madje ndonjëherë mund të ndihesh i lënduar nga ata që janë pjesë e së njëjtës rrënjë. Por në fund, kur vjen momenti i fatit, kur rrëzohesh dhe e gjen veten në udhëkryq, ai që ndan gjakun, gjuhën, dhe tokën me ty nuk do të të lërë të zhdukesh. Mund të të marrë pjesë nga fuqia, por nuk do të të shkatërrojë. Mund të të sprovojë, por nuk do të të humbasë. Sepse një lidhje e padukshme, një ndjenjë e pashpjegueshme përkatësie e mban të lidhur një njeri me të tijtë.
Por i huaji është ndryshe. Ai nuk ka rrënjë në dheun tënd, nuk ka kujtime të përbashkëta, nuk ka ndjeshmërinë që lind nga përkatësia. Ai nuk ka asnjë hezitim të të marrë gjithçka, të të shtrydhë e të të lërë të zbrazët. Në syrin e tij, nuk je as vëlla, as mik, por vetëm një mundësi, një shans për të përfituar. Dhe kur e merr atë që kërkon, nuk kthen kokën pas, nuk ka dhembshuri, nuk njeh mëshirë.
Kjo urtësi na mëson një mësim të madh: se pavarësisht dallimeve mes nesh, pavarësisht sfidave dhe mosmarrëveshjeve të brendshme, është më mirë të rrimë të bashkuar. Sepse, në fund, vetëm të tut do të kujtojnë vlerën tënde, vetëm ata do të ruajnë diçka nga ty, edhe kur koha të jetë e vështirë. Dhe është kjo ndjenja e përkatësisë që duhet të ruajmë, duke mos e lënë asnjëherë përçarjen të na bëjë të harrojmë se ku i kemi rrënjët.
Partitë janë si stinët—ato vijnë dhe shkojnë, ndryshojnë ngjyrat, sjellin premtime të reja dhe lënë pas gjurmët e tyre në rrugën e një kombi. Në këtë cikël politik, qytetari nuk është thjesht një spektator, por një vëzhgues i zgjuar, një lexues i mprehtë i zhvillimeve që e rrethojnë. Detyra e tij nuk është vetëm të dëgjojë fjalët, por t’i peshojë ato, të kuptojë thelbin e premtimeve dhe të gjykojë me mençuri se kush është vërtet në shërbim të vendit dhe kush është aty për interesa të ngushta.
Në demokraci, zgjedhja nuk është një betim i përjetshëm, por një mundësi që rinovohet, një votë që mund të jepet, por edhe të merret mbrapsht. Nëse një drejtues nuk e përmbush amanetin e dhënë, nëse një parti nuk ecën në rrugën që ka premtuar, atëherë qytetari ka të drejtën dhe fuqinë ta ndryshojë. Në dorën e tij është çelësi i ndryshimit, në zërin e tij qëndron fuqia për të larguar të papërshtatshmin dhe për të sjellë atë që mund të bëjë më shumë, më mirë, me më shumë përgjegjësi.
Sepse demokracia nuk është një rrugë e verbër ku mbetemi të ngujuar në zgjedhjet e së shkuarës, por një urë e hapur, një mundësi për të korrigjuar gabimet, për të kërkuar më të mirën dhe për të mos pranuar asnjëherë mediokritetin si fat të pashmangshëm. Dhe kështu, vendi ecën përpara, jo duke u mbajtur pas emrave, por pas vlerave, pas atyre që vërtet punojnë për të ardhmen, e jo për vetveten.
Në fund, është populli ai që vendos, ai që drejton me zgjedhjen e tij, ai që ka fuqinë të ndërtojë një të ardhme më të drejtë. Dhe kjo është bukuria e demokracisë—ajo nuk është një rrugë pa kthim, por një shteg që mund të riformësohet, të rishkruhet dhe të përmirësohet sa herë që ne zgjedhim të mos pranojmë më pak se atë që e meriton vendi ynë.
Unë e ëndërroj Kosovën si një vend ku ne dhe fëmijët tanë të jetojmë të lirë, pa frikë, pa drojë, pa hijen e pasigurisë që rëndonte mbi supet e brezave para nesh. E dua një Kosovë ku çdo frymëmarrje të jetë e qetë, ku çdo shpresë të mos mbetet vetëm një ëndërr, por të marrë formë në realitetin e përditshëm.
Për këtë tokë, për këtë ajër që ne sot e thithim të lirë, janë flijuar breza të tërë, janë dhënë jetë, janë derdhur lot e gjak. Kjo liri nuk është një dhuratë e rastit, por një amanet i shtrenjtë, një borxh që duhet ta mbajmë me dinjitet. Nuk është vetëm një territor në hartë—është një histori e gjallë, një kujtim i çdo pragu që dikur u mbajt me forcë, një rrëfim i çdo zëri që nuk heshti edhe kur errësira përpiqej ta mbyste.
Kosova që duam nuk është vetëm një shtet, por një ndjenjë—ndjenja e sigurisë, e drejtësisë, e një vendi ku njeriu nuk jeton me frikën e nesërmes, por me besimin se nesër do të jetë më mirë se sot. Është një vend ku fëmijët tanë do të ecin të lirë, pa barrën e një historie të përsëritur, por me mundësinë për të shkruar një kapitull të ri—një kapitull pa dhimbje, pa përçarje, por me unitet dhe përparim.
Kjo është Kosova për të cilën luftuan gjenerata të tëra, për të cilën sakrifica nuk u mat me fjalë, por me jetët e dhëna për të mos u harruar. Dhe sot, në duart tona është fati i saj. Tani jemi ne ata që duhet ta mbrojmë jo me armë, por me drejtësi, jo me luftë, por me punë, jo me përçarje, por me bashkim. Sepse vetëm kështu, vetëm duke ndërtuar një të ardhme më të ndritur, ne do t’u bëjmë nder atyre që nuk jetuan për ta parë këtë ditë.
Mbi të gjitha—Kosova. Mbi çdo interes të ngushtë, mbi çdo ndasi, mbi çdo dallim të vogël që na përplas në përditshmëri, qëndron ajo—Kosova, toka që na ka rritur, historia që na ka formësuar, e ardhmja që na thërret.
Ajo nuk është thjesht një kufi në hartë, as një emër në dokumente zyrtare. Kosova është shpirti i një populli, rrënjët e thella që mbajnë bashkë brezat, gjuha që flet ndër shekuj, sakrifica që nuk mund të harrohet. Është amaneti i atyre që e ëndërruan të lirë, që dhanë gjithçka për të mos e parë të përkulur.
Mbi çdo interes personal, mbi çdo betejë të përkohshme politike, mbi çdo etje për pushtet a ndikim, është Kosova—ajo që duhet mbrojtur me mençuri, e ndërtuar me përkushtim, e dashur me shpirt. Ajo që duhet ruajtur si një thesar i shenjtë, jo për një brez, por për gjithë ata që do të vijnë pas nesh.
Nëse ka diçka që duhet të na bashkojë, nëse ka një ideal që duhet të qëndrojë mbi çdo mosmarrëveshje, mbi çdo dallim, është pikërisht ajo—Kosova. Sepse pa të, nuk jemi askund. Me të, jemi gjithçka.
16 shkurt 2025
Prishtinë
