Arben Çokaj
Ja, erdhëm në fund të kësaj pune të madhe disa mujore për përkthimin e veprave më të rëndësishme të Frojdit në shqip. Jo se Frojdi nuk është përkthyer më parë, por meqë Vepra e tij e plotë mund të gjendet online falas në anglisht e gjermanisht, menduam të bëjmë një përkthim të atyre pjesëve, që kanë më shumë rëndësi, nga ana jonë, të cilat është mirë të jenë edhe në shqip.
Kam lënë pa përkthyer ‘Interpretimin e ëndrrave‘, i cili ka rreth 540 faqe në origjinal, ndiqet më pas nga ‘Ëndrrat‘ dhe bëhet kështu mjaft voluminoz. Ndërsa pjesët tjera, që i kam përkthyer, janë ato pjesë domethënëse dhe më identifikuese të veprës së tij.
Kemi kështu 3 librat e dytë nga kolana e librave të Frojdit:
- Psikologjia e turmave, 145 faqe
- Një studim autobiografik, 132 faqe
- Teoria e seksualitetit dhe Psiko-analiza, 181 faqe
Dy librat e parë i kemi sqaruar në shkrimet tona të mëparshme, ndërsa librin e tretë po e sqaroj në vijim.
[ Shkarko librin Teoria e seksualitetit dhe Psiko-analiza, 161 faqe, në PDF ]
Teoria e seksualitetit dhe Psiko-analiza
Libri përmban:
- Teoria e seksualitetit, 98 faqe
Këtu Frojdi trajton një temë gati tabu, temën e seksualitetit, sidomos te fëmijët. Ai mendon se serksualiteti fillon që fëmijë, dhe ka një ndikim themelor në jetën e fëmijës e më pas të të rriturve. Dy instinktet themelore sipas Frojdit janë: 1. ai seksual, ose i jetës, dhe 2. ai i destruktivitetit, shkatërrimit, vdekjes. Këtu Frojdi e vë theksin te Kompleksi i Edipit, ku fëmija dashurohet me njërin nga prindërit e tij. Kjo në mënyrë të pavetëdijshme. - Mbi psiko-analizën, 5 faqe
Këtu Frojdi bën një lajmërim për teorinë e tij, se çfarë përfshin dhe punën që është bërë deri në atë kohë. Psiko-analizën si metodë trajtimi, psikologjike e psiko-terapeutike. - Psiko-analiza, 7 faqe
Psiko-analiza vetë kush është, një sqarim që në fillimet e saj. - Një skicë e psiko-analizës, 49 faqe
Psiko-analiza ka ardhur duke u zhvilluar dhe Frojdi i jep dorën e fundit asaj në një trajtim më të gjerë – këtu ne marrim një trajtim më të thelluar të koncepteve të saj.
Për të mos lënë tema me rëndësi jashtë përfshirjes në përkthim, dhe për të plotësuar tematikat e trajtimit të Frojdit, ky libër fillon me Teorinë e seksualitetit, e shkruar që nga viti 1905, dhe ka shënime të shtuara më pas.
Temat që kanë të bëjnë me vetë teorinë e Psiko-analizës, i lamë pikërisht për në fund, pasi trajtuam një mori temash të tjera, të cilat mund të kuptohen më lehtë nga publiku i gjerë dhe mund të përbëjnë një interes më të madh për lexuesit.
Pjesë nga libri:
PËRDORIMI SEKSUAL I MEMBRANËS MUKOZE TË BUZËVE DHE GOJËS
Përdorimi i gojës si organ seksual konsiderohet si një perversion, nëse buzët (ose gjuha) e një personi vihen në kontakt me organet gjenitale të një tjet-ri, por jo nëse mukozat e buzëve të të dyve bashkohen. Ky përjashtim është pika e kontaktit me atë që është normale. Ata që dënojnë praktikat e tjera (të cilat pa dyshim kanë qenë të zakonshme midis njerëzimit, që nga kohët e lashta) si perversitete, po i lënë vendin një ndjenje të pagabueshme neverie, e cila i mbron ata nga pranimi i synimeve seksuale të këtij lloji. f. 23.
“Shumica e rasteve të pagjumësisë nervore mund të gjurmohen në mungesën e kënaqësisë seksuale. Dihet që infermieret e paskrupullt i vënë në gjumë fëmijët që qajnë duke i ledhatuar organet gjenitale.” f. 47.
Termi narcizëm rrjedh nga përshkrimi klinik dhe u zgjodh nga Paul Nacke në 1899 për të treguar qëndrimin e një personi, që e trajton trupin e tij në të njëjtën mënyrë, në të cilën trajtohet zakonisht trupi i një objekti seksual – kush e shikon atë, që do të thotë, e përkëdhel me dashuri derisa të fitojë kënaqësi të plotë, përmes këtyre aktiviteteve. I zhvilluar në këtë shkallë, narcizmi ka domethënien e një çoroditjeje (perversioni), që ka përthithur të gjithë jetën seksuale të subjektit dhe rrjedhimisht do të shfaqë karakteristikat me të cilat ne presim të takojmë në studimin e të gjitha perversioneve. f. 105.
Frojdi për gratë e bukutra dhe problemet e tyre
Gratë, veçanërisht nëse rriten me pamje të buk¬ur, zhvillojnë një farë vetëkënaqësie që i kompenson ato për kufizimet sociale, që u vendosen në zgjedhjen e objektit. E thënë në mënyrë të rreptë, femrat e tilla duan vetëm veten e tyre me një intensitet të krahasueshëm me atë të dash¬urisë së mashkullit për to. As nevoja e tyre nuk qëndron në drejtimin e të dashu¬ruarit, por të të qenit të dashuruara; dhe njeriu që e plotëson këtë kusht është ai që gjen favorizim tek ato. Rëndësia e kësaj lloj gruaje, për jetën erotike të njerëzimit duhet vlerësuar si shumë e lartë. Femra të tilla kanë magjepsjen më të madhe për meshkujt, jo vetëm për arsye estetike, pasi si rregull janë më të bukurat, por edhe për shkak të një kombinimi faktorësh interesantë psikolo-gjikë. Sepse duket shumë evidente se narcizmi i një personi tjetër ka një tërheqje të madhe për ata që kanë hequr dorë nga një pjesë e narcizmit të tyre dhe janë në kërkim të dashurisë për objektin. f. 116.
Frojdi për narcizmin e trashëguar te fëmijët…
Narcizmi parësor i fëmijëve, të cilin ne e kemi supozuar dhe që përbën një nga postulatet e teorive tona të libidos, është më pak i lehtë për t’u kuptuar nga vëzhgimi i drejtpërdrejtë sesa për t’u konfirmuar me konkluzion nga diku tjetër. Nëse shikojmë qëndrimin e prindërve të dashur ndaj fëmijëve të tyre, duhet të pranojmë se është një ringjallje dhe riprodhim i narcizmit të tyre, të cilin ata e kanë braktisur prej kohësh.
…
Fëmija do të kalojë më mirë se prindërit e tij; ai nuk do t’u nënshtrohet nevojave që ata i kanë njohur si parësore në jetë. Sëmundja, vdekja, heqja dorë nga kënaqësia, kufizimet në vullnetin e tij, nuk do ta prekin atë; ligjet e natyrës dhe të shoqërisë do të shfuqizohen në favor të tij; ai do të jetë edhe një herë me të vërtetë qendra dhe thelbi i krijimit – ‘His Majesty the Baby’, siç e imagji-nonim dikur. Fëmija do t’i përmbushë ato ëndrra dëshirore të prindërve që ata nuk i realizuan kurrë – djali do të bëhet një burrë i madh dhe një hero në vend të babait të tij dhe vajza do të martohet me një princ, si një kompensim i vonuar për nënën e saj. Në pikën më prekëse në sistemin narcist, pavdekësia e egos, e cila është aq e ngjeshur nga realiteti, siguria arrihet duke u strehuar tek fëmija. Dashuria prindërore, e cila është kaq emocionuese dhe në fund kaq fëminore, nuk është gjë tjetër veçse narcizmi i rilindur i prindërve, i cili, i shndërruar në objekt-dashuri, zbulon në mënyrë të pagabueshme natyrën e tij të mëparshme. f. 117.
Psiko-analiza gjen një mbështetje vazhdimisht në rritje si një procedurë terapeutike, për shkak të faktit se ajo mund të bëjë më shumë për pacientët e saj se çdo metodë tjetër trajtimi. Fusha kryesore e zbatimit të saj është në neurozat më të lehta – histeria, fobitë dhe gjendjet obsesionale; dhe në keqformimet e karakterit dhe frenimet apo anomalitë seksuale mund të sjellë edhe përmirësime të dukshme apo edhe rikuperime. Ndikimi i saj mbi demencën praecox dhe paranojë është i dyshimtë; nga ana tjetër, në rrethana të favorshme mund të përballojë gjendjet depresive, edhe nëse ato janë të një lloji të rëndë. f. 126.
As mundohet me ia mbushë mendjen Naserit (Lisit) e as Prend Buzhalës, e as tjerëve, që besojnë në fe…
NJË SKICË E PSIKO-ANALIZËS ( 1940 )
Qëllimi i kësaj pune të shkurtër është të bashkojë parimet e psiko-analizës dhe t’i shprehë ato, si të thuash, në mënyrë dogmatike – në formën më koncize dhe në termat më të qartë. Synimi i saj nuk është natyrshëm të detyrojë besim apo të ngjallë bindje.
Mësimet e psiko-analizës bazohen në një numër të pallogaritshëm vëzhgimesh dhe përvojash, dhe vetëm dikush që i ka përsëritur ato vëzhgime mbi veten dhe të tjerët, është në gjendje të arrijë në një gjykim të tijin mbi të. f. 132.
Si mund të shkatërrohet individi apo specia nga instiktet e vdekjes ose të agresivitetit…
Një person i tërbuar shpesh do e demonstrojë se si kalimi nga agresiviteti, që është penguar në vetëshkatërrim, është sjellë duke devijuar agresivitetin e tij kundër vetes: ai gris flokët ose rrah fytyrën me grushta, megjithëse me sa duket ai do të kishte preferuar ta aplikonte këtë trajtim tek dikush tjetër. Një pjesë e vetëshkatërrimit mbetet brenda, pavarësisht nga rrethanat; deri sa më në fund të arrijë të vrasë individin, jo, ndoshta, derisa libidoja e tij të jetë përdorur ose fiksuar në një mënyrë të pafavorshme. Kështu, në përgjithësi mund të dyshohet se individi vdes nga konfliktet e tij të brendshme, por se specia vdes nga lufta e tij e pasuksesshme kundër botës së jashtme, nëse kjo e fundit ndryshon në atë mënyrë, që nuk mund të trajtohet në mënyrë adekuate nga përshtatjet, që ka fituar specia. f. 136.
Psiko-analiza sipas Frojdit, pse duhet ajo?
Megjithatë, ekziston një klasë tjetër e pacientëve psikikë, që qartazi ngjajnë shumë me psikotikët – numri i madh i njerëzve që vuajnë rëndë nga neurozat. Përcaktuesit e sëmundjes së tyre si dhe mekanizmat e saj patogjenë duhet të jenë të njëjtë ose të paktën shumë të ngjashëm. Por egoja e tyre është treguar më rezistente dhe është bërë më pak e çorganizuar. Shumë prej tyre, megjithë sëmundjet e tyre dhe mangësitë që rrjedhin prej tyre, kanë mundur të ruajnë veten në jetën reale. Këta neurotikë mund të tregohen të gatshëm për të pranuar ndihmën tonë. Ne do ta kufizojmë interesin tonë tek ata dhe do të shohim se sa larg dhe me çfarë metodash jemi në gjendje t’i ‘kurojmë’ ata. f. 156.
Thelbi i qenies sonë, pra, formohet nga idi i errët, i cili nuk ka komunikim të drejtpërdrejtë me botën e jashtme dhe është i arritshëm edhe për njohuritë tona vetëm me anë të një agjenti tjetër. Brenda këtij idi veprojnë instinktet organike, të cilat janë vetë të përbëra nga bashkimet e dy forcave primare (Erosi dhe shkatërrueshmëria) në përmasa të ndryshme dhe dallohen nga njëra-tjetra nga raporti i tyre me organet ose sistemet e organeve. Nxitja e vetme dhe e vetmja e këtyre instinkteve është drejt kënaqësisë, e cila pritet të lindë nga disa ndryshime në organe me ndihmën e objekteve në botën e jashtme. Por kënaqësia e menjëhershme dhe e padëgjuar e instinkteve, siç janë kërkesat e idit, shpesh do të çojnë në konflikte të rrezikshme me botën e jashtme dhe në zhdukje. Idi nuk njeh përkujdesje për sigurimin e mbijetesës dhe asnjë ankth; ose ndoshta do të ishte më e saktë të thuhet se, megjithëse mund të gjenerojë elementet shqisore të ankthit, nuk mund t’i përdorë ato. Proceset që janë të mundshme brenda dhe ndërmjet elementeve të supozuara psikike në id (procesi primar) ndryshojnë gjerësisht nga ato që janë të njohura për ne përmes perceptimit të vetëdijshëm në jetën tonë intelektuale dhe emocionale; as nuk i nënshtrohen kufizimeve kritike të logjikës, e cila i hedh poshtë disa prej këtyre proceseve si të pavlefshme dhe kërkon t’i zhbëjë ato. f. 174.
