Zymer Mehani
Librat që ndihmojnë në ruajtjen dhe pasqyrimin e historisë së një kombi janë pasuri tejet të çmueshme. Edhe libri publicistik “Gjurmë atdhetarie”, i autorit Bajram Muharremi-Bistrica, është një vepër që përmbledh jo vetëm kujtime personale, por edhe ngjarje dhe refleksione të thella mbi luftën për liri, identitetin kombëtar dhe sakrificat e popullit shqiptar të Kosovës për të arritur qëllimet e tij. Botuar në vitin 2015 nga Shoqata e Shkrimtarëve, Artistëve dhe Krijuesve Shqiptarë “Papa Klementi XI Albani” në Suedi, ky libër është një pasqyrë e thjeshtë dhe e ndershme e jetës së autorit dhe një përpjekje për të mbajtur gjallë traditat dhe kujtimet e popullit shqiptar, duke kontribuar kështu në ruajtjen e historisë së tij.
Librin, i cili është redaktuar nga Fazli Hajrizi, me recensentë të shquar si Fetah Bahtiri, Saranda Iseni dhe Osman Ahmetgjekaj, e shoqëron një punë e përkushtuar dhe e detajuar e përgatitjes teknike dhe kompjuterike, të realizuar nga Marigona Hoti-Muharremi dhe Rrezart Hajrizi. Ky libër nuk është thjesht një koleksion kujtimesh të një individi, por një dokument historik dhe kulturor që ofron një pasqyrë të gjerë të periudhave të ndryshme të historisë së shqiptarëve, veçanërisht të periudhës së pasluftës dhe të emigracionit, ku shqiptarët kanë kontribuar fuqishëm në mbështetje të çështjes kombëtare.
Në këtë vepër, Bajram Muharremi-Bistrica ka ndarë me lexuesit jo vetëm ngjarjet që ai ka përjetuar në jetën e tij, por gjithashtu ka paraqitur një panoramë të pasur të zhvillimeve politike dhe shoqërore që kanë ndodhur në Kosovë dhe në diasporën shqiptare. Ky libër është një thirrje për të mos harruar sakrificat e individëve dhe grupeve të angazhuara në realizimin e aspiratave të popullit shqiptar dhe një mundësi për të reflektuar mbi të ardhmen e kombit tonë.
Përmes kapitujve (shtatë) të pasur me kujtime, poezi, vlerësime dhe histori, autori ka ndihmuar që një pjesë e rëndësishme e historisë së popullit shqiptar të mbetet e gjallë, duke kontribuar kështu në ruajtjen dhe përçimin e identitetit kulturor dhe historik të këtij populli të lashtë dhe të krenar. “Gjurmë atdhetarie” është një libër që meriton të lexohet dhe të nderohet si një burim i rëndësishëm i kujtesës dhe kulturës shqiptare.
Ky libër, i mbushur me kujtime personale, analiza historike dhe refleksione për periudha të ndryshme të jetës së autorit dhe të popullit shqiptar, është një testament i dashurisë dhe përkushtimit ndaj atdheut, përpjekjeve për liri dhe identitet kombëtar, si dhe ndihmesës që shqiptarët kanë dhënë, si në atdhe, ashtu dhe në diasporë, për realizimin e aspiratave të tyre kombëtare.
Në një jetë të kaluar mes ngjarjeve historike dhe sfidash personale, libri “Gjurmë atdhetarie” i shkrimtarit Bajram Muharremi-Bistrica ofron një rrëfim të thellë dhe emocional që përshkruan momentet më të ndritshme dhe më të errëta të jetës së tij. Kapitull i parë, i mbushur me kujtime, pasqyron periudhën e jetës së autorit, por edhe vuajtjet dhe sakrificat e popullit shqiptar, duke filluar që nga viti 1876 e deri më sot. Ai na çon në një udhëtim nëpër kohë, përmes kujtimeve për Shalën e Bajgorës dhe vendlindjen e tij, Bistricën, si dhe na ofron një pasqyrë të gjallë të ngjarjeve që e kanë formësuar këtë periudhë të rëndësishme të historisë shqiptare.
Në një rrëfim të thellë dhe prekës në vetën e parë, Bajram Muharremi-Bistrica ndan me ne kujtimet e tij nga fëmijëria dhe rinia, një periudhë që është shoqëruar nga dëshira e tij e zjarrtë për atdheun dhe lirinë. Të dhënat dhe dëshmitë që ai ofron për Shalën e Bajgorës, si dhe për Bistricën, janë jo vetëm një nderim për atdheun e tij, por edhe një mundësi për të kuptuar më thellë se si çdo fshat, çdo vend dhe çdo individ ka luajtur një rol në mbrojtjen dhe afirmimin e identitetit kombëtar.
Në këtë kapitull, autori na kthen pas në vitet e demonstratave të vitit 1981 në Mitrovicë, një periudhë kur shqiptarët u ngritën kundër regjimit të ish-Jugosllavisë për të kërkuar më shumë të drejta dhe liri (Kosovën republikë). Me një ngjarje të tillë të pashembullt, Muharremi shpreh me shumë krenari dhe dhembje përjetimet e tij gjatë shërbimit në atë periudhë të ngarkuar me tensione politike dhe shoqërore. Kujtimet e tij nga këto ngjarje janë një dëshmi e fortë për angazhimin e tij personal dhe kolektiv për drejtësinë dhe lirinë e popullit tonë.
Një tjetër temë që është trajtuar në këtë kapitull është historia e vuajtjeve të shqiptarëve, që nga viti 1876 dhe deri më sot. Muharremi ndalet te vuajtjet dhe shkeljet e të drejtave të shqiptarëve, që në shumë raste janë paraqitur si një vazhdimësi e padrejtësisë që ka pasuar brez pas brezi. Ai përmend dokumente dhe dëshmi që ndihmojnë për të kuptuar më mirë atë që ka ndodhur me popullin tonë në shekuj – pasigurinë, diskriminimin dhe përpjekjet për të asimiluar shqiptarët, që kanë qenë të shoqëruara gjithmonë me rezistencën e fuqishme të këtij populli.
Përmes këtij kapitulli, autori gjithashtu ofron një reflektim të thellë mbi qëndrimin e satrap Titos ndaj Kosovës dhe shqiptarëve. Çështja e Kosovës ka qenë dhe vazhdon të mbetet një nga çështjet më delikate të politikës ballkanike, dhe kjo temë është e trajtuar me shumë kujdes nga Muharremi. Ai citon akademikë të shquar si Gazmend Zajmi dhe Fehmi Agani, të cilët janë shprehur për kontinuitetin historik të çështjes së Kosovës dhe për memorandumet e Akademisë Serbe që kanë pasur ndikim në zhvillimet e mëtejshme të kësaj çështjeje.
Një tjetër moment i rëndësishëm i këtij kapitulli është përshkrimi i grevës së minatorëve të Trepçës në Stantërg (20-28 shkurt 1989). Greva ishte një akt i qëndresës ndaj politikave serbe, që kishte si qëllim pastrimin etnik të Kosovës. Muharremi na sjell një pasqyrë të thellë të kësaj ngjarjeje, e cila mbetet një moment kyç në historinë e Kosovës dhe të shqiptarëve në përgjithësi. Pasqyrimi i kësaj ngjarjeje është një testament i forcës dhe guximit të popullit shqiptar për të mbrojtur të drejtat dhe identitetin e tij.
Në fund të kapitullit, autori reflekton për jetën e tij prej mërgimtari në Suedi, ku Kosovën e mbajti gjithmonë në zemrën e tij. Kjo pjesë është plot me emocione dhe është një kujtesë për atë lidhje të pandashme që ka çdo emigrant me atdheun e tij. Mërgimi është një përvojë e veçantë që, siç tregon Muharremi, ka ndihmuar në forcimin e lidhjes me atdheun, duke përfshirë edhe rëndësinë e festës së 28 Nëntorit në Suedi, si një shenjë e nderimit për historinë dhe trashëgiminë shqiptare.
Përfundimisht, ky kapitull është një shkrim emocional dhe plot ndjenja, që shërben si një dëshmi e fortë e historisë, kujtimeve dhe përpjekjeve të një kombi që ka kaluar shumë sfida, por ka mbetur gjithmonë i paluhatshëm në dashurinë për atdheun dhe identitetin e tij.
Kapitulli i dytë i librit në fjalë është një pasqyrë e bukur dhe e thellë e vlerësimeve që miqtë, kolegët dhe bashkatdhetarët japin për autorin. Ky kapitull pasqyron gjithashtu respektin dhe dashurinë që ka fituar ai si individ, si atdhetar dhe si kontribuues i shquar i komunitetit shqiptar, si brenda dhe jashtë kufijve të Kosovës. Vlerësimet janë të shumta dhe të ndryshme, por të gjitha kanë një element të përbashkët: admirimin dhe respektin për një njeri që ka dedikuar jetën e tij për komb, për vlerat e humanizmit, si dhe për forcimin e lidhjeve mes shqiptarëve, pavarësisht se ku ndodhen.
Fejzë Halili, një nga miqtë e afërt të Bajram Muharremi-Bistricës, e nderon atë për thelbin e tij të fuqishëm të lidhur me atdheun dhe vlerat tradicionale. Halili thekson si ai është një njeri që ruan me dinjitet rrënjët e tij në Bistricë, ndërkohë që është gjithashtu një figurë që ka ditur të përshtatet dhe të kontribuojë në mjedisin e ri që ka gjetur në Suedi. Muharremi ka qenë gjithmonë një lidhje e gjallë mes dy botëve: traditës dhe modernitetit. Ky balans është një prej karakteristikave që e bën atë një personalitet të veçantë dhe të admirueshëm, thotë z. Halili.
Një tjetër vlerësim i rëndësishëm vjen nga Fetah Bahtiri, një profesor i njohur, i cili e cilëson Bajram Muharremi-Bistricën si një personalitet që meriton respektin maksimal. Për Bahtirin, Muharremi është një figurë që ka ndihmuar shumë në forcimin e komunitetit shqiptar në diasporë dhe ka qenë një nga ata që ka ngritur lart emrin dhe çështjen shqiptare. Ai thekson një nga cilësitë më të spikatura të Bajramit: harmonizimin e autoritetit me butësinë dhe dashurinë. Ky përshkrim është një testament për integritetin dhe dinjitetin e tij si individ dhe si lider i komunitetit.
Sinan Hoxha, këngëtari i njohur, gjithashtu flet me shumë dashuri për Bajram Muharremi-Bistricën, duke e cilësuar atë si një njeri që ka lënë gjurmë të thella në jetën e atyre që kanë pasur fatin ta njohin. Në opinionin e tij, ai është një burrë sa tradicional, po aq edhe modern, një figurë e cila e ka ruajtur dinjitetin shqiptar ndërkohë që ka pasur aftësinë të përshtatet me kohën dhe rrethanat që ka jetuar. Kjo përmbyllje e këtij përshkrimi është një pasqyrë e qartë e karakterit të Muharremit, që është i aftë të lidhet dhe të kuptojë botën e re, ndërsa vazhdon të mbajë të forta vlerat tradicionale.
Po ashtu, personalitete të tjera, si Hysen Ibrahimi dhe Osman Ahmetgjekaj, theksojnë përkushtimin e Bajram Muharremi-Bistricës për veprimtarinë e tij dhe ndikimin e tij në komunitetin shqiptar, sidomos në Suedi. Ata e vlerësojnë atë si një njeri me një shpirt të jashtëzakonshëm humanizmi, që ka mundur të bashkojë shqiptarët dhe t’i nxisë ata për të kontribuar në të mirën e përbashkët. Puna dhe veprimtaria e tij janë konsideruar si një shembull i qartë i pasionit dhe dashurisë për atdheun dhe për komunitetin, që është një inspirim për shumë breza.
Marigona Hoti, një tjetër bashkëpunëtore e afërt, e cilëson Bajram Muharremi-Bistricën si një njeri të mençur, të sinqertë, zemërmirë dhe shumë bujar. Këto cilësi janë ato që kanë ndihmuar në krijimin e një marrëdhënieje të ngushtë me ata që e njohin dhe që kanë pasur mundësinë të punojnë me të. Në një botë ku egoizmi dhe ndarja shpesh dominon, Bajrami ka arritur të mbajë lidhje të forta, të cilat janë të mbushura me vlerat e humanizmit dhe solidaritetit.
Një tjetër vlerësim i shquar është nga Saranda Iseni, e cila thekson vlerat e një njeriu të sinqertë dhe të vërtetë. Ajo e sheh Bajramin si një njeri që ka mundur të ndërtojë ura mes shqiptarëve të diasporës dhe atyre në atdhe, duke qenë gjithmonë një mbështetje për ata që kanë nevojë.
Kapitulli i dytë i librit “Gjurmë atdhetarie” është një përmbledhje e kujtimeve që pasqyrojnë ndikimin e madh të Bajram Muharremi-Bistricës në jetën e komunitetit shqiptar në Suedi dhe më gjerë. Pavarësisht se është një njeri i thjeshtë dhe i qetë, për të gjithë ata që e njohin, ai është një figurë që mbart një respekt të jashtëzakonshëm për vlerat kombëtare dhe njerëzore. Vlerësimet e miqve dhe bashkëpunëtorëve të tij nuk janë thjesht fjalë lavdërimi, por një pasqyrë e një jete të jetuar me nder, vullnet të fortë dhe përkushtim ndaj atdheut dhe komunitetit. Ky kapitull është një testament i vlerave që Bajrami ka ndihmuar të kultivohen dhe të mbeten të gjalla për brezat që do të vijnë.
Kapitulli i tretë është një reflektim i pasur mbi aktivitetin e tij të palodhur dhe angazhimin e tij të jashtëzakonshëm në forcimin e lidhjeve mes shqiptarëve në diasporë dhe atdheut. Ky kapitull tregon sesi Bajram Muharremi, bashkë me grupet e tij të punës dhe miqtë, kontribuoi në shumë aktivitete kulturore, politike dhe sociale, duke sjellë ndryshime të rëndësishme në mërgatën shqiptare në Suedi dhe duke mbështetur zhvillimin e çështjes shqiptare, sidomos në kohë të vështira për Kosovën.
Një nga ngjarjet kryesore që përshkruhen në këtë kapitull është formimi i Nëndegës së Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK) në Smedjebacken, Suedi, në dhjetor të vitit 1992. Ky aktivitet ishte një hap i rëndësishëm për forcimin e lidhjeve mes shqiptarëve të Kosovës dhe atyre të mërguar në Suedi. Lidhja Demokratike e Kosovës, si një forcë politike që luftonte për çlirimin dhe pavarësinë e Kosovës, ka pasur mbështetje të fuqishme nga mërgata shqiptare. Bajram Muharremi ka luajtur një rol kyç në organizimin e këtij procesi dhe në promovimin e ideve të LDK-së në Suedi, duke përfaqësuar interesat e popullit të Kosovës dhe duke e mbajtur gjallë luftën për liri dhe pavarësi, pavarësisht se ndodhej jashtë vendit të tij.
Një tjetër aktivitet i rëndësishëm është formimi i Komisionit Lokal të Trepërqindëshit në Smedjebacken, gjithashtu në dhjetor të vitit 1992. Ky komision kishte për qëllim mbështetjen financiare dhe organizative për popullin e Kosovës, duke kontribuar në mënyrë direkte për rritjen e vetëdijes ndërkombëtare mbi situatën e rëndë që po kalonte Kosova në atë periudhë. Aktivitetet e këtij komisioni përbënin një pikë referimi për të gjithë shqiptarët që jetonin në Suedi dhe që dëshironin të ndihmonin Kosovën në ato kohë të vështira.
Një tjetër aspekt që trajtohet në këtë kapitull është angazhimi i Bajram Muharremi-Bistricës në mbështetje të kulturës dhe artit shqiptar. Ai ishte një nga nismëtarët dhe organizatorët e shumë aktiviteteve kulturore, ku veçanërisht përmendet organizimi i “Sofrës Poetike” në Borås, Suedi, më 29 mars 2014. Kjo ngjarje e veçantë mbajti lidhje të forta me traditën dhe kulturën shqiptare, duke pasur si qëllim ruajtjen dhe promovimin e vlerave kulturore shqiptare në diasporë. Sofra Poetike e Borås u bë një ngjarje tradicionale, e cila vazhdon të mbahet çdo vit nën patronazhin e Shoqatës Shqiptare të Shkrimtarëve, Artistëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Suedi, “Papa Klementi XI Albani” dhe QKSH “Migjeni” nga Borås.
Për Bajram Muharremi-Bistricën, aktiviteti i përhershëm për kulturën, artin dhe ruajtjen e identitetit kombëtar është një prej shtyllave të jetës së tij. Pjesëmarrësit në ngjarje të tilla, si Xhavit Çitaku, Sokol Demaku, Hamit Gurguri dhe Fetah Bahtiri, kanë pasur mundësinë të vlerësojnë kontributin e tij të pashtershëm për ndihmën që ka dhënë në organizimin dhe mbështetjen e aktiviteteve kulturore, duke sjellë shqiptarët bashkë për të festuar identitetin dhe vlerat e përbashkëta.
Një tjetër ngjarje e rëndësishme që përshkruhet në këtë kapitull është takimi i kryesisë së Shoqatës së Shkrimtarëve, Artistëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Suedi me ish-Kryeministrin e Shqipërisë, Sali Berisha. Ky takim u mbajt për të diskutuar mbi situatën e shqiptarëve në diasporë dhe për të forcuar lidhjet mes Shqipërisë dhe shqiptarëve që jetojnë jashtë. Takimet e tilla ishin të rëndësishme për Bajram Muharremi-Bistricën, pasi ato i jepnin mundësinë të kontribuonte drejtpërdrejt për zhvillimin dhe avancimin e çështjes shqiptare në nivel ndërkombëtar.
Një tjetër moment i veçantë është mbajtja e sesionit të tretë shkencor të mbajtur më 31 maj 2014 në Uddevalla, Suedi, ku një grup i madh intelektualësh, akademikësh dhe aktivistësh shqiptarë diskutuan për rëndësinë e çështjes shqiptare dhe për mënyrat e mbështetjes së Kosovës në rrethana të ndryshueshme. Bajram Muharremi, bashkë me një grup të shquar intelektualësh dhe aktivistësh, luajti një rol kyç në organizimin dhe udhëheqjen e këtij sesioni, duke kontribuar në forcimin e ideve dhe vizioneve për të ardhmen e Kosovës.
Kapitulli i tretë i librit “Gjurmë atdhetarie” pasqyron një pasuri të madhe veprimtarie dhe angazhimi të Bajram Muharremi-Bistricës për shqiptarët dhe Kosovën, si dhe për zhvillimin e mërgatës shqiptare në Suedi. Ai ishte dhe mbetet një lider dhe organizator që ka kontribuar në shumë aspekte të jetës kulturore, shoqërore dhe politike, gjithmonë me synimin për të ndihmuar atdheun dhe për të përçuar mesazhin e bashkimit dhe forcës së kombit shqiptar. Përmes aktiviteteve të tij, Bajram Muharremi ka arritur të lërë gjurmë të thella, jo vetëm në mërgatën shqiptare, por edhe në historinë e çështjes kombëtare.
Kapitulli i katërt na sjell një pasqyrë të thellë mbi figurat atdhetare dhe luftëtarët që kanë pasur ndikim të pashlyer në historinë e Kosovës dhe të shqiptarëve në përgjithësi. Ky kapitull është një hommazh ndaj sakrificave të mëdha të familjeve dhe individëve që dhanë jetën dhe luftuan për lirinë e Kosovës, duke pasur si shembuj të rëndësishëm figurat e njohura të Kosovës, si familja Jashari dhe personalitete të tjera që kontribuuan në çlirimin e vendit.
Një nga figurat qendrore që përmenden në këtë kapitull është familja Jashari, një simbol i padiskutueshëm i sakrificës dhe qëndresës për lirinë e Kosovës. Gjakun dhe sakrificat e kësaj familjeje, anëtarët e së cilës dhanë jetën e tyre për të mbrojtur atdheun, përshkruhen si një akt sublim që nderon jo vetëm historinë e Kosovës, por edhe popullin e saj. Familja Jashari është një nga ato monumente të gjalla të kujtesës kolektive, që përjetësojnë luftën dhe shpresën për një Kosovë të lirë. Jasharajt (Shabani, Ademi, Hamza e të tjerët) ishin një shembull i shkëlqyer i atdhetarizmit dhe heroizmit që shpërfaqen jo vetëm në kohë lufte, por edhe në rrethana të përditshme të vështira. Bajram Muharremi-Bistrica e ndihmon lexuesin të kuptojë thellësisht këtë trashëgimi dhe të nderojë ata që kontribuan në lirinë që sot gëzojmë.
Po ashtu, kapitulli përmend edhe veprën e familjes Zeneli nga Mazhiqi i Shalës së Bajgorës, një tjetër shembull i shquar i sakrificës për lirinë e Kosovës. Kjo familje, e cila pati një rol të rëndësishëm në luftën për çlirimin e Kosovës, dha shumë për të siguruar se brezave të ardhshëm do t’u sigurohej një atdhe i lirë dhe i pavarur. Veprat e atdhetarëve si Abaz Ibrahimi, që dha jetën për atdhe, janë pjesë e asaj pasurie historike që asnjëherë nuk mund të harrohet. Gjakut të dëshmorëve si Abazi, si dhe veprimtarisë së familjeve që sakrifikuan gjithçka për lirinë, i detyrohemi shumë prej atyre arritjeve që gëzojmë sot.
Një tjetër figurë e rëndësishme e përmendur në këtë kapitull është Isak Ibrahimi, një hero i vërtetë, që përshkruhet si një njeri që nuk lindi për veten e tij, por për popullin dhe atdheun. Jeta dhe veprimtaria e Isakut është një mësim i madh për të gjithë ata që duan të kontribuojnë në avancimin e popullit të tyre, dhe Bajram Muharremi-Bistrica ia dedikon disa faqe të librit këtij njeriu që kishte një angazhim të pakufishëm për çështjen e Kosovës dhe për ndihmën ndaj popullit të tij, pa kërkuar asgjë për veten.
Një pjesë e rëndësishme e kapitullit janë edhe bisedat dhe intervistat që Bajram Muharremi ka realizuar me atdhetarë dhe mërgimtarë të tjerë. Një prej tyre është intervista me Qamil Alitin nga Gurgunica e Tetovës, i cili jeton dhe punon në Hamburg të Gjermanisë. Qamil Aliti është një shembull i mërgimtarit që punon dhe mendon gjithmonë për kombin e tij, pavarësisht nga vendi ku jeton. Në këtë bisedë, ai thekson se “Më mirë një mik se një çiflik”, një shprehje që pasqyron vlerat e humanizmit dhe solidaritetit, që janë gjithmonë të pranishme te shqiptarët, pavarësisht kufijve dhe rrethanave që jetojnë.
Gjithashtu, kapitulli në fjalë trajton edhe jetën e një refugjati nga Turqia (Emin Sen nga qyteti Midyat i Turqisë) që ka ardhur në Suedi. Ky person ka një histori të veçantë, pasi ka kaluar nëpër periudha të vështira, duke u përballur me sfida të shumta, por gjithmonë ka menduar dhe vepruar për të mirën e kombit të tij. Ky është një tjetër shembull i mërgimtarëve shqiptarë që nuk e kanë harruar asnjëherë atdheun dhe që gjithmonë kanë kontribuar në mënyra të ndryshme për avancimin e Kosovës dhe të shqiptarëve.
Kapitulli i katërt është një kapitull i pasur dhe i mbushur me emocione, që vlerëson e nderon atdhetarët dhe luftëtarët që dhanë gjithçka për lirinë dhe mirëqenien e Kosovës dhe popullit të saj. Bajram Muharremi-Bistrica, përmes këtij kapitulli, na kujton se sakrificat e atdhetarëve janë ato që e kanë mbajtur gjallë idenë e lirisë, dhe se ato sakrifica janë pjesë e pandashme e identitetit kombëtar shqiptar. Ky kapitull na fton të reflektojmë mbi rëndësinë e ruajtjes së këtyre vlerave dhe të kujdesemi për to për të siguruar që brezat e ardhshëm do të nderojnë dhe vlerësojnë këtë trashëgimi të lavdishme.
Kapitulli i pestë i librit “Gjurmë atdhetarie” të Bajram Muharremi-Bistricës flet për dashurinë dhe dhembjen, për sakrificat dhe ëndrrat e një populli që ka kaluar periudha të vështira, por që gjithmonë ka mbajtur në zemër atdheun dhe ëndrrën për lirinë. Ky kapitull është i mbushur me vargje që pasqyrojnë ndjeshmërinë e thellë të autorit ndaj Kosovës, nënës, motrës, dhe çdo pjesëtari të kombit shqiptar që ka dhënë gjithçka për të mirën e atdheut.
Poezitë e këtij kapitulli janë lirika të thjeshta, por të fuqishme që reflektojnë emocionet më të thella të autorit dhe të popullit shqiptar. Vargjet si “Kosovë, ëndrra ime e gjatë”, “Nëna, oj nëna!” dhe “Shpirti i saj në përjetësi” pasqyrojnë një dashuri të papërshkrueshme për atdheun dhe nënën. Nëna është e pavdekshme, e gjallë, edhe kur shpirti i saj është ndarë nga kjo botë. Ky sentiment është pasuar nga kujtimi për nënën, që shpesh bëhet një simbol i gjithçkaje të shenjtë, të dashur dhe të shtrenjtë për autorin dhe për çdo shqiptar që ka kaluar një jetë të mundimshme dhe ka mbajtur në zemër dashurinë për familjen dhe atdheun.
Poezitë, të cilat janë të mbushura me emocione të thella, shpesh shprehin dhimbjen për humbjet e pashërueshme, por edhe krenarinë për luftën dhe sakrificën që është bërë për të ardhmen e Kosovës. Një shembull i kësaj është vargu “Mburrem me ty, moj vajzë shqiptare”, ku autorit i është dhënë mundësia të lavdërojë rolin e femrës shqiptare në ruajtjen e traditave dhe trashëgimisë kulturore. Ky varg është një nderim për heroinat që gjithashtu kontribuuan në çlirimin dhe rinovimin e Kosovës, siç e tregojnë edhe shumë figura të njohura femrash shqiptare në histori.
Një tjetër poezi shumë e veçantë është “Kosova kreshnike”, ku pasqyrohet dashuria dhe nderimi për një Kosovë që ka kaluar nëpër luftëra dhe sakrifica, por gjithmonë ka mbetur krenare dhe e paepur. Kjo poezi nderon edhe historinë heroike të Kosovës, që ka shpërthyer në shumë periudha të vështira, por që gjithmonë ka mbijetuar dhe ka vazhduar të luftojë për lirinë dhe dinjitetin e saj.
Në këtë kapitull, autorit gjithashtu i janë dhënë mundësitë të shprehë përvojat dhe refleksionet e tij në lidhje me kurbetin. Poezinë “Kurbeti” e gjejmë si një thirrje e ndjeshmërisë për shqiptarët që janë larguar nga atdheu për një jetë më të mirë, por gjithmonë me dhimbjen dhe mallin për vendin e lindjes. Po ashtu, “Lumbardhi” është një poezi e përkushtuar për lumin e njohur që është një simbol i Kosovës dhe i lidhjes së popullit me natyrën dhe historinë e tij. Këto poezi janë një kujtim për çdo mërgimtar që është larguar nga atdheu, por që kurrë nuk ka harruar lidhjen e tij shpirtërore me Kosovën.
Një poezi e ndjerë është “Amaneti i nënës”, që flet për urtësinë dhe mësimet që nënat japin, duke lënë pasurinë e traditave dhe dashurisë për atdheun. Poezia është e pasur me pasazhe që përkujtojnë gjithashtu përkushtimin dhe besimin e nënave që mbajnë në jetë trashëgiminë kombëtare dhe e kalojnë atë breza pas brezi.
Në vargjet e poezive “Trëndafilja ime”, “Urime, Kosova ime”, Bajram Muharremi-Bistrica shpreh ndjenjën e krenarisë për vendin e lindjes dhe mbështetje për të ardhmen e tij, duke shpresuar për një kohë më të mirë për popullin shqiptar. Poezia është një lloj lutjeje dhe një shprehje e dashurisë për atdheun, që reflekton gjithashtu dhe një shpresë për një të ardhme të shndritshme.
Po ashtu, poezia “Mallkuar qofsh, kurbet i zi” është një thirrje kundër atyre që shohin largimin dhe mërgimin si një mundësi për të pasur një jetë më të mirë, pa u kujdesur për ato që lënë pas në atdhe. Ajo flet për mallin dhe dhimbjen që mërgimtarët ndiejnë për vendin e tyre dhe për ato që ata humbasin, duke nënkuptuar se, pavarësisht mundësive që mund të ofrojë jeta jashtë, asgjë nuk mund të zëvendësojë lidhjen me atdheun dhe me rrënjët që kemi aty.
Ky kapitull, i mbushur me poezi të pasura dhe emocionale, është një homazh për atdheun, për nënën, për motrën, dhe për çdo figurë që ka kontribuar për lirinë dhe krenarinë e popullit shqiptar. Vargjet e Bajram Muharremi-Bistricës na kujtojnë se historia, dashuria dhe sakrificat për atdhe nuk mund të harrohen kurrë, dhe se këto janë ato që na mbajnë të lidhur me rrënjët tona dhe me një të ardhme më të shndritshme.
Në kapitullin e gjashtë përmenden “Burra të Shalës, trima si zana”, që çdo fushë e mal e njohin, e që janë pasqyra e një historie të lavdishme që ka mbijetuar brez pas brezi. Janë ata që, me dashuri e heroizëm, kanë luftuar për atdhe dhe kanë mbajtur flamurin e lirisë lart, edhe kur rreziqet i rrethuan nga çdo anë.
Një nga këngët që pasqyron fuqinë dhe trimërinë e këtyre burrave të Shalës është ajo e Kadri Bistricës. Kjo këngë, e cila i thur lavdërime trimërisë dhe sakrificës, përshkruan betejat që u zhvilluan në fushat e kësaj zone, ku secili burrë i Shalës luftoi me guxim dhe pa frikë.
Po ashtu, një tjetër emër që nderohet për forcën dhe guximin është Ukshin Kovaçica, i cili, me një shpirt të pathyeshëm, ka qenë një simbol i luftës për liri. Por, mes gjithë këtyre burrave, ka një emër që ndriçon veçanërisht dhe është Isa Begu. Ky është një njeri që gjithmonë ka mbajtur flamurin e Shalës dhe të Shqipërisë. “Isa Beg!” – po thërret nëna”, një thirrje që është një simbol i krenarisë dhe e kujtimit të sakrificës. Ajo thirrje është një thirrje e ndërlidhur me dëshirën për liri dhe përmbushjen e një aspirate që nuk mund të harrohet.
Në çdo këngë dhe në çdo fjalë që rrjedh nga goja e atij populli, është e pranishme një aromë Shqipërie, ajo që përcjell pasionin për atdheun, dashurinë për lirinë dhe luftën e paepur për ta mbrojtur atë. Gjak dhe djersë janë derdhur, por asnjëherë nuk është tronditur bindja për lirinë.
“Gjaku im, lule e lirisë” – kjo është thirrja, kjo është shprehja e çdo heroizmi të derdhur për këtë tokë. “Gjaku im, është themeli i lirisë, i drejtësisë” dhe i çdo çast që përjetojnë pasardhësit e atyre që dhanë gjithçka për këtë vend dhe për brezat që vijnë.
Kapitulli VII është me dokumente dhe fotografi. Në histori, dokumentet dhe fotografitë kanë një rëndësi të madhe. Ato janë dëshmi të kohëve dhe ngjarjeve që ndodhën, dhe që, përmes kujtimeve të mbledhura, ruajnë të vërtetën për brezat e ardhshëm. Në këtë kapitull, dokumentet dhe fotografitë që pasqyrojnë historinë e Shalës janë si një dritare që na lidh me të kaluarën dhe na mundësojnë të kuptojmë më thellë se çfarë ka përjetuar ky popull gjatë periudhave të ndryshme të historisë së tij.
Fotografitë janë po ashtu të rëndësishme për ruajtjen e kujtimeve. Një foto mund të thotë më shumë se mijëra fjalë, dhe përmes tyre mund të shohim momentet e luftës, betejat, festat dhe dashurinë që ky popull kishte për atdheun. Ajo që e bën këtë kapitull të veçantë është se këto fotografi dhe dokumente nuk janë vetëm dëshmi, por janë edhe thirrje për ruajtjen e historisë dhe për ta kaluar atë brez pas brezi.
Në mesin e këtyre dëshmive janë portretet e heronjve të Shalës, burrave të cilët me qëndresë dhe guxim dhanë gjithçka për mbrojtjen e lirisë. Ata janë një pjesë e pandashme e historisë së atdheut, dhe përmes dokumenteve dhe fotografive, ata jetojnë dhe frymëzojnë çdo shqiptar.
Po ashtu, këto dokumente dhe fotografi janë një ndihmë e madhe për studiuesit dhe historianët, pasi ata mundësojnë analizën dhe interpretimin e ngjarjeve që kanë ndodhur, si dhe krijojnë një kuptim më të plotë për trashëgiminë e popullit të Shalës.
Në mes të këtyre dokumenteve, ndërmjet fotografive, është një realitet i çmuar që përmban jo vetëm ngjarje historike, por edhe emocione të papërshkrueshme. Ato janë dëshmi e sakrificës, dashurisë dhe guximit që ka karakterizuar Shalën, dhe përmes këtyre dëshmive, historia vazhdon të jetojë, duke kaluar nëpër duar të reja, por duke mbajtur gjithmonë të pandryshueshme thelbin e saj.
Gjaku, shpirti dhe trimëria e Shalës mbeten të gjalla, dhe përmes çdo dokumenti dhe fotografie që ruhet, ato do të vazhdojnë të flasin për heronjtë e saj, duke na kujtuar se liria e fituar nuk është asnjëherë e lehtë, por gjithmonë e shtrenjtë. “Gjaku im, lule e lirisë” – këto janë fjalët që nuk mund të harrohen, dhe ato do të mbeten të gravuara në kujtesën e çdo shqiptari, për të ruajtur me krenari historinë dhe trashëgiminë e popullit të Shalës.
Librin “Gjurmë atdhetarie” mund ta konsiderojmë si një vepër që nuk është thjesht një kujtim personal i shkrimtarit Bajram Muharremi-Bistrica, por edhe një thirrje për të mos harruar sakrificat dhe përpjekjet e atyre që kanë luftuar për lirinë dhe të drejtat e popullit shqiptar. Ky libër është një pasqyrë e fuqishme e ngjarjeve që kanë ndodhur dhe e personazheve që kanë kontribuar në çështjen kombëtare shqiptare, dhe na kujton rëndësinë e ruajtjes së kujtimeve dhe traditës për brezat që do të vijnë. Përmes këtij libri, Bajram Muharremi-Bistrica na fton të reflektojmë mbi të kaluarën, por edhe të ndihmojmë në ndërtimin e një të ardhmeje të denjë për popullin shqiptar, duke ruajtur gjithmonë ato vlera që e bëjnë atë të veçantë.
I nderuemi Zymer Mehani!
“Fjala e lirë” – portal të cilin e moderon i respektuari Arben Çokaj, na gëzon me shkrime të mirëfillëta, që na zgjojnë kërsherinë t’i lexojmë, e që na bëjnë përshtypje, të japim koment.
Nga shkrimi i juaj (sa një roman i vogël) veçova këtë fjali, po citoj:
“Librin “Gjurmë atdhetarie” mund ta konsiderojmë si një vepër që nuk është thjesht një kujtim personal i shkrimtarit Bajram Muharremi-Bistrica, por edhe një thirrje për të mos harruar sakrificat dhe përpjekjet e atyre që kanë luftuar për lirinë dhe të drejtat e popullit shqiptar.”
*
Ju lumt mendja dhe ju lumt dora!
Para se me dhënë këtë koment e mora para vetes librin “Thesari i mënçurisë”- të cilin e kam dhuratë nga vet autori Bajram Muharremi-Bistrica, nga i cili veçova këtë mendim të tij: “Vështërsitë janë mundësi për të mësuar, prandaj mos e humb besimin në vetveten kur ballafaqohesh me sfida!”
Dhe, komentin po e përfundoj me këto fjalë.
1. E kaluara e jonë është e tmerrshme;
2. Të djeshmën e kuptojmë nesër;
3. Të ardhmën mund ta parashofin largëpamësit – vizionarët, që janë mendjet e ndritura të kombit.
Respekt!
Ismet M. Hasani, Suedi