Zymer Mehani
1. Tematika e kurbetit
Poezitë e Ferdane Pllana-Zabërgjës shquhen për fokusimin e thellë në temën e kurbetit, një fenomen që prek shumë shqiptarë. Ajo trajton ndjenjat e mallit, ndarjes dhe vuajtjes që shoqërojnë jetën e atyre që kanë lënë vendin e lindjes për të ndjekur ëndrrat e tyre në vende të huaja. Kurbeti, në këtë kontekst, nuk është thjesht një gjendje gjeografike, por një përvojë emocionale dhe ekzistenciale që lë pasoja të thella në shpirtin e individëve.
Ferdane Pllana-Zabërgja e paraqet kurbetin si një plagë të hapur që nuk shërohet lehtë. Në poezitë e saj, ajo thekson se fëmijët dhe prindërit jetojnë me mall për njëri-tjetrin, duke krijuar një ndjesi të thellë të humbjes dhe nostalgjisë. Kjo ndarje shpesh shfaqet si një sfidë që e bën jetën e tyre më të vështirë, duke u përballur me emocionet e papërballueshme dhe një boshllëk që nuk mund të mbushet.
Në disa poezi, ajo përdor imazhe natyrore për të simbolizuar ndjenjat e saj. Dieli dhe hëna shërbejnë si metafora për ndjenjat e brendshme, duke treguar se edhe kur ndriçojnë, ato nuk mund të mbulojnë errësirën e mallit dhe dhimbjes. Kjo lidhje mes natyrës dhe emocioneve thellon kuptimin e poezive, duke e bërë lexuesin të ndiejë peshën e asaj që po përjetojnë personazhet e saj.
2. Stili dhe metri
Stili i Ferdane Pllana-Zabërgjës është emocional dhe introspektiv, duke reflektuar ndjenjat e saj të brendshme në një mënyrë të sinqertë. Ajo përdor një gjuhë të thjeshtë, por të fuqishme, që arrin të kapë thelbin e ndjenjave të saj. Vargjet janë shpesh të shkurtra dhe të drejtpërdrejta, duke e bërë lexuesin të identifikohet lehtë me përvojat e shprehura.
Metri në poezitë e saj është i ndryshëm, me një preferencë për ritmin e lirë që lejon shprehjen e ndjenjave në një formë natyrale. Kjo ndihmon në krijimin e një atmosfere që reflekton ngjarjet dhe emocionet e përjetuara nga personazhet. Kjo liri metrikore e jep mundësinë për të shprehur ndjenja komplekse pa u ndjerë e kufizuar nga rregullat tradicionale të poezisë.
Stili i saj është gjithashtu i ngarkuar me një ndjenjë melankolie, që krijon një ndjesi të vazhdueshme të tensionit emocional. Çdo varg, çdo frazë, duket se është e mbushur me një rëndësi të veçantë, duke e bërë lexuesin të reflektojë mbi përvojat e përjetuara nga personazhet.
3. Figuracioni poetik
Ferdane Pllana-Zabërgja përdor një gamë të gjerë figurash poetike për të ilustruar ndjenjat e saj. Krahasimet dhe metaforat janë të pranishme në shumicën e poezive, duke pasuruar tekstin dhe duke e bërë atë më të gjallë. Për shembull, ajo përshkruan ndjenjat e mallëngjimit dhe dhimbjes përmes imazheve natyrore, duke përdorur simbole që arrijnë të depërtojnë thellë në shpirtin e lexuesit.
Heshtja, plaga dhe malli janë figura të përsëritura që e forcojnë temën e vuajtjes. Ajo portretizon kurbetin si një plagë që e ndjen çdo ditë, duke e bërë lexuesin të ndiejë peshën e saj. Kjo ndihmon në krijimin e një ndjenje kolektive identifikimi, ku shumë shqiptarë që jetojnë në diaspora mund të gjejnë pasqyrimin e përvojave të tyre.
Figura e nënës është gjithashtu e pranishme në shumë poezi, simbolizuar si një burim dashurie dhe mbështetje. Ajo tregon se nënat janë ato që vuajnë më shumë nga ndarja, duke u përballur me dhimbjen e humbjes së fëmijëve të tyre. Kjo e bën poetikën e saj të thellë dhe të prekshme, duke reflektuar realitetin e shumë familjeve shqiptare që jetojnë në kurbet.
Po ashtu përmenden edhe vëllezërit e motrat që jetojnë në mërgim, duke shprehur mallin që autorja ndjen për ta.
4. Gjuha
Gjuha e përdorur nga Pllana-Zabërgja është e thjeshtë, por e ngarkuar me emocione. Përdorimi i fjalëve që përçojnë ndjenja të thella, si “mall,” “dhimbje,” dhe “ndarje,” krijon një ambient të përshtatshëm për temat që ajo trajton. Përdorimi i fjalëve të zakonshme bën që poezia e saj të jetë e kuptueshme për një audiencë të gjerë, por gjithashtu e fuqishme në transmetimin e emocioneve.
Gjuha e saj është gjithashtu e pasuruar me elemente folklorike dhe referenca kulturore që e pasurojnë kuptimin e poezisë. Kjo lidhje me traditën e bën poezinë e saj më autentike dhe të lidhur ngushtë me identitetin shqiptar.
Përfundim
Poezitë e Ferdane Pllana-Zabërgjës janë një reflektim i thellë mbi temën e kurbetit, duke përshkruar ndjenjat e humbjes, mallit dhe vuajtjes që përjetojnë shqiptarët në diasporë. Ajo arrin të kapë thelbin e përjetimeve njerëzore përmes një stili emocional, figurave poetike të fuqishme dhe një gjuhe të thjeshtë.
Poezia e saj jo vetëm që shpreh dhimbjen e individëve, por gjithashtu ofron një pasqyrë të shoqërisë shqiptare dhe përvojave të saj, duke e bërë punën e saj një kontribut të rëndësishëm në letërsinë shqiptare. Me përkushtimin ndaj temave të saj, Ferdane Pllana-Zabërgja krijon një lidhje të fortë mes lexuesit dhe realitetit të përjetuar, duke i dhënë zë ndjenjave dhe përvojave të shumicës së shqiptarëve.
