BREDHJE NË KUJTIMET E UDHËTIMEVE: KU, KUR, KAH…
Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha & Prof. Dr. Tefik Basha
(Kujtim nga muaji i mjaltit, 1979)
Pas kthimit nga studimet në Prishtinë, jeta vazhdoi të rrjedhë me ritmin e saj të zakonshëm, ndërsa kujtimet e udhëtimeve na ngushëllonin si një strehë e ëmbël. Shpesh rikujtonim ato ditë të stuhishme studentore, që ishin kthyer në temën tonë të preferuar për biseda. Erdhi vjeshta, dhe dimri na përfshiu në përqafimin e tij të ftohtë, ndërsa ne nisëm të endnim planet e reja dhe të prisnim ngjarjet që kishim ëndërruar prej vitesh.
Më 17 shkurt 1979, vendosëm të kurorëzonim dashurinë tonë me martesë. Organizuam një dasmë, ku morën pjesë familjarët dhe miqtë tanë më të afërt, dhe ai moment i shënuar u bë dita më e lumtur e jetës sonë. Por, edhe në këtë çast të veçantë, Tefiku kishte përgatitur një befasi tjetër. Për muajin tonë të mjaltit, ai kishte bërë rezervimin nëpërmjet një agjencie turistike sllovene për të udhëtuar në ishullin e Pallma de Majorkës.
Të nesërmen, kur ende nuk ishin larguar të gjithë mysafirët, ne me valixhet në duar u nisëm drejt aeroportit, për të fluturuar fillimisht drejt Lubjanës e pastaj për në Majorkë. Tani, ekonomia na e lejonte të përjetonim udhëtime më komode dhe të qëndronim në hotelet më të mira, duke na dhuruar një luks të ri që dikur vetëm e kishim ëndërruar.
Zakonisht thosha dhe ende them se kur njeriu niset për të parë botën, nuk është me rëndësi se ku vendoset, por që të jetë i sigurt në atë vend. Nuk ka rëndësi ku ushqehet, vetëm që ushqimi të jetë i shëndetshëm, dhe veshja të jetë e rehatshme dhe komode.
Por udhëtimi ynë për në Majorkë na ndryshoi stilin e qëndrimit dhe të jetesës. Udhëtonim me aeroplan, kishim rezervuar një hotel mjaft luksoz, dhe nga kjo kuptonim se edhe mënyra e të veshurit duhej të ndryshonte. Në atë kohë mendonim se kështu duhej të ishte. Mbase isha e re dhe mendova se duhej të dukesha tamam si një nuse gjatë muajit të mjaltit. Kisha veshur kostume shumë elegante dhe çizme me take, një pallto të gjatë, sepse në Prishtinë kishte borë dhe ishte tepër ftohtë. Mendova se kështu dukesha bukur, dhe vetëbesimi im kishte arritur kulmin.
Sabile Keçmezi-Basha, aeroporti i Majorkës, shkurt 1979
Aeroplani, me një shpejtësi marramendëse, na solli në Majorka, një ishull i vogël që nga lart, nga pozita e fluturimit, mu duk si një pikë e vetmuar në mes të detit Mesdhe. Sa më shumë afroheshim, aq më shumë më rritej frika se si do të zbarkonim mu në zemër të këtij ishulli të vogël.
Për çudi, aterrimi përfundoi me sukses dhe ne, të gjithë pasagjerët, shpërthyem në duartrokitje për pilotin që me mjeshtëri na uli në tokë. Zhurma e aeroplanit ende ushtonte kur stjuardesa, me kujdesin dhe butësinë e saj të veçantë, na hapi derën. Befas, u gjendëm në krye të shkallëve të aeroplanit, duke soditur pamjen e ishullit që shtrihej përpara nesh.
Posa dolëm jashtë, një ngrohtësi e ëmbël na u përplas në fytyrë. Në Kosovë kishim lënë pas borën e ftohtë, ndërsa këtu, në Majorkë, na priti gjelbërimi dhe një diell që ngrohte gjithçka me rrezet e tij të buta.
Jashtë aeroportit, na priste një veturë luksoze e hotelit, gati për të na dërguar në destinacionin tonë të ëndërruar. Hoteli quhej “Lancaster” dhe ishte një mrekulli për sytë dhe shpirtin. Dhoma jonë ishte e gjerë, plot dritë dhe e mbushur me një ndjenjë rehatie që të mbështillte si një përqafim i ngrohtë. Restoranti i hotelit ishte një vend magjik, më i bukuri dhe më i pastërti që kisha parë ndonjëherë, një vend ku çdo detaj ishte i përkryer, dhe ku ushqimi të ftonte me aroma të këndshme.
Në oborrin e hotelit, një pishinë me ujë të ngrohtë na thërriste që në mbrëmjen e parë, si një premtim i kënaqësive që do të vinin. Por, as që më kishte shkuar ndërmend të merrja me vete kostumin e larjes nga dimri i ftohtë i Prishtinës. Kështu, dëshira për t’u zhytur në atë pishinë mbeti për një ditë tjetër.
Të nesërmen, pasi shijuam një mëngjes të bollshëm dhe të pasur, gjithçka ishte gati dhe e organizuar për ne. Me një padurim që rritej nga çasti në çast, prisnim të dilnim në qytet, për të eksploruar rrugicat dhe skutat e tij, për të zbuluar çdo sekret të fshehur dhe për të krijuar kujtime që do të na shoqëronin përgjithmonë.
Personeli i hotelit ishte i njoftuar dhe i përgatitur për çdo detaj të shëtitjes sonë në qytet, duke na bërë gati ushqimin për të marrë me vete, si një kujdes i veçantë që të mos na mungonte asgjë gjatë eksplorimeve tona. Në orën 11, minibusi i hotelit erdhi dhe na mori, duke na shoqëruar drejt qendrës së qytetit. Posa mbërritëm atje, na thanë se tani ishim të lirë të shëtisnim sipas dëshirës sonë, duke eksploruar çdo cep që të na rrëmbente zemra.
Dy ose tre çifte filluam të ecnim së bashku, duke hulumtuar rrugicat e qeta të këtij qyteti të bukur, ku çdo hap ishte një zbulim i ri dhe çdo kthesë një skenë e papritur. E kisha menduar këtë udhëtim si një muaj mjalti të ëmbël, ku do të qëndronim në një vend dhe do të shijonim çdo moment, ndaj kisha marrë me vete vetëm çizme dhe këpucë me taka, të përshtatshme për një stil më elegant. Por, sapo këmbët e mia prekën kalldrëmet e ngrohta të qytetit, e kuptova se duhej të përshtatesha me ritmin dhe natyrën e tij.
Shpejt ndryshova mendje dhe bleva mokasine të lehta, pantallona prej pambuku të freskëta, këmisha të holla që më mbështillnin lehtë dhe një kapelë të rehatshme për të përballuar stinën e nxehtë. Në këtë përzgjedhje të re, ndjeva se kisha përqafuar plotësisht atmosferën e vendit, duke e bërë këtë shëtitje një pjesë të paharrueshme të kujtimeve tona.
Ajo që na magjepsi më shumë ishte qendra e qytetit, një vend ku bukuria dhe qetësia dukeshin të ishin në harmoni të përsosur. E vendosur në juglindje të Palmës, pas katedrales madhështore, qendra mbante në vetvete një labirint rrugësh që pasqyronin qartë një të kaluar arabe. Me përjashtim të disa rrugëve dhe shesheve ku qarkullimi ishte i lirë dhe të mbushura me turistë gjatë shumicës së kohës, shumica e kalimeve të kësaj lagjeje të qytetit ishin rrugë të ngushta, të qeta, të mbushura me një mori ndërtesash interesante, arkitektura e të cilave rivalizonte qytete si Firenca.
Këto rrugë të mbushura me histori dhe kulturë, shumica prej tyre ishin shtëpi private, disa të hapura për publikun si muze apo galeri të fshehta, të cilat ofronin një shikim të rrallë në jetën dhe kulturën lokale. Qyteti i Vjetër ishte gjithashtu një vend i mbushur me monumente të njohura, si Town Hall, manastire dhe katedrale të shumta, që mbartnin mbi vete historinë e kohërave të kaluara.
Palma, një komunë e Spanjës e vendosur në qarkun e Ishujve Balearik, ishte shtëpia e 401,270 banorëve (2009) dhe shtrihej në një sipërfaqe prej 208.63 kilometrash katrorë. Pas shëtitjes nëpër qendrën e qytetit dhe vizitës në dyqanet e shumta, filluam të ndjenim një lodhje të lehtë, që na kaploi pa e kuptuar. Ndoshta ishte edhe uria, pasi kishim harruar të hanim drekën që na kishte përgatitur hoteli. Sidoqoftë, qetësia dhe hijeshia e këtij vendi na mbushën me një ndjenjë të thellë kënaqësie, duke e bërë këtë udhëtim të paharrueshëm.
Duke menduar se çdo hap yni ishte në vëmendjen e të tjerëve, u larguam pak nga qendra e qytetit dhe gjetëm strehë në një park të qetë, ku u ulëm për të shijuar drekën. Ishte një nga ato momente kur gjithçka rreth teje duket më e shijshme se kurrë më parë. Nuk di se çfarë kishin përgatitur për ne në ato paketime, por çdo gjë, nga frytet e freskëta te lëngjet e freskuara, patatet e skuqura dhe mishi i pulës, dukej si një festë për shijet tona.
Sabile Keçmezi-Basha & Tefik Basha, Plazhi i Majorkës, shkurt 1979
Pasi bëmë një pushim të shkurtër nën hijet e pemëve në parkun e Mallorkës, vendosëm të pimë një kafe. Aty pranë, në një kafene të vogël, pimë neskafen e parë, një përvojë e re që dukej të shoqërohej me aromën e ëmbël të ajrit të detit dhe freskinë e pasdites.
Ora po afrohej 16:00, dhe ne duhej të ktheheshim në vendin e pikë mbledhjes së turistëve, por qetësia dhe kënaqësia e atij momenti në park mbeti në mendjet tona, një kujtim i thjeshtë dhe i bukur që do ta ruajmë përherë.
Pasi u mblodhëm të gjithë, guida jonë na çoi nëpër rrugët më të fshehta dhe vendet më të veçanta të qytetit. Çdo hap që bënim, çdo cep që zbuluam, na linte të mahnitur, si një ëndërr e gjallë që shpalosej para syve tanë. Mbrëmja na gjeti të rraskapitur, dhe çdo qenie e lodhur brenda nesh dëshironte vetëm të mbërrinte në dhomë, të shtrihej dhe të humbiste në gjumë.
Por, kur ora kaloi dhjetën, një lajm i papritur na mbërriti në dhomë: në hotel kishte muzikë të gjallë, dhe flamengoja do të ishte ylli i natës. Si mund të rezistonim? Si mund të qëndronim indiferentë ndaj ritmit që përvëlonte ajrin dhe gjakut i jepte vrull të ri? Muzika e flamengos, me gjallërinë e saj të papërmbajtshme, dukej se kishte fuqinë të ringjallte edhe të vdekurit.
Programi i hotelit vazhdoi gjatë, duke e bërë natën të rrjedhë në një lumë emocionesh dhe tingujsh që na mbante zgjuar deri në agim. Dhe kur më në fund u kthyem në dhomë, ishte si të shkelje në një botë tjetër, të lodhur dhe të përmbushur nga ajo mbrëmje magjike.
Pasi dita e re na gjeti ende të përgjumur, një filxhan kafeje e fortë na dha kthjellimin e nevojshëm. Ishim gati për të përjetuar përsëri ekskursionet e pafundme.
Në këtë ditë të dytë, destinacioni ynë ishte Parku-Safari i Majorkës, një safari madhështor që strehonte mbi 120 lloje kafshësh nga pesë kontinentet e botës. Autobusi na futi në zemër të këtij parku të gjallë, dhe nga dritaret soditëm majmunët që lëviznin shpejt, elefantët gjigantë që tundnin tokën me hapat e tyre të mëdhenj, dhe kafshët e tjera të mrekullueshme.
Përderisa dritaret mbeteshin të mbyllura, ne ndiqnim nga brenda gjithë këto skena të natyrës së paprekur. Por në mes të këtij eksplorimi, na ndodhi një befasi që do ta kujtonim gjatë. Ndërsa autobusi pushoi mu në qendër të safarit, dy-tre majmunë u shfaqën papritur rreth autobusit tonë. Një dritare e lënë e hapur, pa u vënë re nga askush, bëri që njëri prej majmunëve, me akrobacitë e tij të shpejta, të futej brenda. Pikërisht në atë moment, ne ishim duke shijuar drekën që kishim sjellë me vete. Guida na paralajmëroi të qëndronim të qetë dhe të mos bënim lëvizje të papritura.
Njëri nga turistët mbante në dorë një vezë të zier dhe sapo donte të fillonte për ta qëruar. Majmuni, me një shkathtësi të pashoqe, ia rrëmbeu vezën dhe me elegancë ia theu mbi kokë, duke ia kthyer pastaj me një përkulje të lehtë. Ne shpërthyem në të qeshura, ndërsa majmuni, i kënaqur me veten, hëngri drekën që i ofruam ne dhe në fund na përshëndeti me një përkulje pothuajse njerëzore.
Ishte një ndjesi e përzier frike dhe mrekullie kur shihnim luanët që ecnin me elegancë pranë autobusit, ose kur elefantët ngrinin surlet e tyre madhështore, sikur të kërkonin një përshëndetje nga ne. Në atë moment, kuptuam se ishim dëshmitarë të një spektakli të natyrës, një përjetim që nuk e kishim provuar më parë, dhe që na mbushi me një kënaqësi të thellë.
Në ditët që pasuan, vazhduam të eksploronim vende të mrekullueshme, secila me bukurinë dhe historinë e saj, duke lënë gjurmë të pashlyeshme në kujtesën tonë. Një nga ato ditë, u ndalëm në shpellën e famshme Drach, e vendosur në bregun lindor të Mallorca-s, në qytetin piktoresk të Porto Cristos. Këto shpella mahnitëse, të shtrira për gati 1200 metra dhe me një thellësi mbresëlënëse prej 25 metrash nën tokë, ishin padyshim një nga atraksionet kryesore të ishullit.
Brenda tyre, e zbuluam një mrekulli të fshehur – Liqenin Martel, një liqen i madh nëntokësor, i cili konsiderohet një nga më të mëdhenjtë e këtij lloji në botë. Temperatura në shpellë ishte 21 gradë celsius që e bënte klimën e përsosur, duke krijuar një atmosferë magjike që na bëri të ndiheshim sikur ishim transportuar në një botë tjetër, një botë ku natyra kishte thurur historinë e saj në heshtje dhe bukuri të përjetshme.
Para se të niseshim për në shpellë, morëm me vete xhemperë dhe rroba më të trasha, duke menduar se ndoshta brenda do të ishte ftohtë. Por, për çudi, na surprizoi ngrohtësia e brendshme; ndiheshim sikur të ishim në një ambient të ngrohtë dhe të këndshëm, ku ndiheshim nën një vapë të butë.
Tefik Basha & Sabile Keçmezi-Basha, hoteli “Lankaster”, Majorkë, shkurt 1979
Guida na çoi në një sallë të veçantë, e cila e kujtonte një sallë koncertesh dhe u ulëm në karrige shumë komode. Ajo na informoi se koncerti do të fillonte pas 10 minutash. Para nesh shtrihej një lumë i bukur, që më vonë e kuptuam se ishte pjesë e një liqeni nëntokësor. I gjithë ky peizazh i jashtëzakonshëm na la të hutuar dhe kureshtarë për mënyrën se si do të mbahej koncerti.
Shpejt, misteri u zgjidh. Në lumin para nesh u shfaq një gondolë e mbushur me muzikantë, që mbajnë vegla të ndryshme muzikore – nga violinat dhe kontrabasi, deri te pianoja e vendosur në gondolë. Koncerti u hap me Boleron e Maurice Ravelit, që shpërtheu në një eufori të jashtëzakonshme gëzimi. Të gjithë turistët u ngritën në këmbë dhe filluan të lëviznin në ritmin e saj, duke vazhduar kështu për gati një orë, duke u kënaqur me këngë të ndryshme spanjolle që mbushnin ambientin me një atmosferë të paharrueshme.
Sabile Keçmezi-Basha & Tefik Basha, Majorkë, dyqani i aparateve fotografik,
ku blemë një Polaroid, 1979
Pas përfundimit të koncertit, një qetësi absolute mbështolli shpellën dhe dritat u shuan. Megjithatë, errësira nuk zgjati shumë; pas pak sekondash, shpirti i shpellës u ndriçua dhe ne, një nga një, dolëm nga salla për të vazhduar eksplorimin tonë në thellësitë e saja.
Çfarë pamë, ishte një spektakël i vërtetë: stalaktitet dhe stalagmitet mijëvjeçare, që në një magji të natyrshme ishin formuar nga dhurata e kohës. Secili kënd i shpellës ofronte një pamje të mahnitshme, një gjë e jashtëzakonshme që na mbushi me ndjenja të thella admirimi.
Dita ishte e mbushur me befasi të këndshme. Pas shpellës, vizituam fabrikën e xhamit, ku krijimet e ndryshme nga xhami, nga objektet e zakonshme deri te stolitë e veçanta, na impresionuan. Në atë vend, zhurma e grave që shqyrtonin dhe përzgjidhnin stoli për vete dhe për të afërmit krijoi një tollovi të gëzueshme.
Më në fund, ditën tjetër, përjetuam kënaqësinë e plazhit të Majorkës, një plazh i pafundme që shtrihej para nesh. Çadrat e bukura prej kallami dhe rëra e bardhë si sheqer, e butë dhe e këndshme, përbënin një kontrast të mrekullueshëm me ndjesinë e ftohtë të Kosovës, ku në fund të shkurtit ne nuk mund të kishim menduar për larjen në det. Pas një rrezitjeje të ngrohtë në plazh, vazhduam në pishinën e hotelit për të përjetuar një tjetër kënaqësi të freskët dhe relaksuese.
Tefik Basha & Sabile Keçmezi-Basha, në një lokal të Majorkës, 1978
Pas një jave të kaluar në një univers krejt ndryshe nga ai që kishim njohur, autobusi na priti për të na kthyer në aeroport, dhe në të njëjtën mënyrë, një aeroplan i njohur, me pasagjerët që ishim mësuar t’i shihnim, na dërgoi përsëri në shtëpi. Çdo kthim në vendin tonë ishte një gëzim i thellë, një kthim në realitetin tonë të zakonshëm.
Në Majorkë e Spanjë, ndjemë magjinë e vendit edhe tri herë të tjera, dhe çdo herë përjetuam një emocion të ngjashëm me atë të herës së parë, si një udhëtim i përjetshëm në të njëjtën legjendë që nuk e humb kurrë freskinë dhe ngjyrat e saj.
Mbretëria e Spanjës, e njohur ndryshe si Spanja, shtrihet në Gadishullin Iberik në Evropë, si një perlë e ndritur në oqeanin e kontinenteve. Anëtare e Bashkimi Evropian që nga viti 1986 dhe e NATO-s, ajo është e lidhur ngushtë me rrethin e saj ndërkombëtar. Në perëndim, Spanja kufizohet me Portugalinë, ndërsa në jug shtrihet pranë Gjibraltarit dhe Marokut. Në veri, ajo bashkohet me Francën dhe Principatën e Andorrës përmes majave të Pirenejve, ndërsa bregdetet e saj janë të shpërndara në Detin Mesdhe dhe Oqeanin Atlantik.
Sabile Keçmezi-Basha & Tefik Basha, Sagrada Familia (Gaudi), Barcelonë, 2010
Me një sipërfaqe të gjerë prej 509,990 km² që përfshin ishujt Kanarie, Baleare, Ceuta dhe Melilla, Spanja është një vend i begatë në diversitet dhe bukuri. Popullsia e saj, që numëron rreth 47 milion banorë, është mbështetur nga kryeqyteti Madrid, ndërsa spanjishtja është gjuha që mbush çdo folëse të saj. Sipas Kushtetutës së vitit 1978, me ndryshime të fundit në 1992, Spanja është një Mbretëri parlamentare e trashëgueshme, ku Mbreti është kreu i shtetit dhe Parlamenti, Cortes Generales, është organi ligjvënës dhe përfaqësues i popullit.
Lumenjtë që rrjedhin nga shpërthimet e natyrës në Spanjë, si Duero, Tajo, Guadiana dhe Guadalquivir, udhëtojnë drejt Oqeanit Atlantik, ndërsa Ebro dhe Júcar, më të brendshëm dhe misteriozë, gjallërojnë Detin Mesdhe. Në këtë mozaik të natyrës dhe kulturës, popullsia mbizotëruese spanjolle qëndron si një lidhje e fuqishme e traditave dhe identitetit të këtij vendi të mrekullueshëm.
Ndërsa Barcelona që ngjall një magji të veçantë dhe dallon ndjeshëm nga Majorka. Si kryeqytet i Katalonisë dhe qyteti më i madh pas Madridit në Spanjë, Barcelona shtrihet mbi një sipërfaqe prej 101,4 km² dhe mbështet një popullsi prej 1,621,537 banorësh brenda kufijve të saj administrativë. Por kur shikojmë më gjerë, zona urbane e Barcelonës përhapet jashtë kufijve të qytetit dhe mbulon një hapësirë prej 803 km², duke u shndërruar në një mozaik të popullsisë me më shumë se 4.2 milion banorë. Në këtë kontekst, Barcelona renditet si zona e gjashtë më e populluar urbane në Bashkimin Evropian, pas Parisit, Londrës, zonës së Ruhrit, Madridit dhe Milanos, dhe është shtëpia për rreth 5 milion njerëz në zonën metropolitane.
Në bregdetin e Mesdheut, Barcelona ndodhet midis grykëderdhjeve të lumenjve Llobregat dhe Besòs, dhe është e kufizuar në perëndim nga vargmali i Serra de Collserola, me majën e saj më të lartë që arrin në 512 metra. Ky metropol, si një perlë e bregdetit mesdhetar, është një vend ku kultura, historia dhe moderniteti bashkohen në një harmoni të mrekullueshme, duke e bërë atë një nga qytetet më magjepsëse dhe të gjalla në Evropë.
Në Barcelonë, çdo hap është një ndarje e magjisë dhe bukurisë që të mbërthen në mënyrë të papritur. Këtu, Arkitektura Moderne Katalane – e njohur ndryshe si Art Nouveau në pjesën tjetër të Evropës – është një testament i periudhës së floririt nga 1885 deri në 1950, që ka lënë një trashëgimi të jashtëzakonshme. Këto ndërtesa të mrekullueshme, shumë prej të cilave janë pjesë e Trashëgimisë Botërore, përbëjnë një mozaik të pasur kulturor dhe estetik.
Në mesin e kësaj trashëgimie, veprat e arkitektit Antoni Gaudi janë si perlë që shkëlqejnë në çdo qoshe të qytetit. Veprat e tij janë një simfoni e formave dhe ngjyrave që i japin qytetit një karakter të veçantë. Kryevepra e tij, Kisha e Familjes së Shenjët (Sagrada Familia), që ka qenë në ndërtim që nga viti 1882 dhe është ende e papërfunduar, është një monument që mbush me frymëzim çdo vizitor, ndërsa përfundimi i saj është planifikuar për vitin 2026. Ndërsa Palau Guell, Park Guell, Casa Mila (La Pedrera) dhe Casa Batlló janë gjithashtu shembuj të ndritshëm të gjenialitetit të tij arkitektonik.
Një shëtitje në rrugën La Rambla është një përvojë që mbetet e ngulitur në mendje; fontanat që valëzojnë me ritmin e muzikës dhe ambienti i gjallë krijojnë një atmosferë magjepsëse. Dhe në fund, fshati spanjoll i ruajtur me xhelozi nga spanjollët vetë, është një kujtim i paharrueshëm i kulturës dhe traditës që ndodhet në zemrën e qytetit.
Spanja është si një qilim i thurur me dritë dhe ngjyra, një copëz e rrallë që të thërret me magjinë e saj të prekshme e të gjallë. Çdo hap në këtë tokë është si një ftesë për të gjetur copëza frymëzimi të pavdekshëm, fragmente që mbeten thellë në zemër dhe vazhdojnë të të ushqeë shpirtin me ëndje. E mbushur me energji të papërshkrueshme, Spanja të ndriçon me gjallëri, duke të të përgatitur për udhëtimet e ardhshme, për ditët që rrokullisen si valë të reja të mundësive.
Në këtë vend ku mrekullia është e pranishme në çdo kthesë, çdo shteg është një histori e thurur me aromën e Mesdheut, dhe tingujt që mbushin ajrin janë si një simfoni e gëzimit të pashuar. Rrezet e diellit zbresin butësisht mbi gjithçka, duke e mbështjellë çdo gur dhe çdo shesh me një shkëlqim që përçon një ndjesi gjallërie, si pulsi i një zemre që rreh përjetësisht.
Kemi shkelur këtë truall tre herë, dhe prapëseprapë, çdo kujtim nga Spanja duket si një perlë e re që ndriçon brenda nesh, si një zinxhir i pandërprerë kujtimesh që na mbajnë lidhur me këtë tokë të dashur. Dëshira për t’u kthyer mbetet e freskët, një prush që ndriçon zemrën, dhe ne ëndërrojmë një rikthim për të krijuar kujtime të reja, për t’i parë ato kujtime të vjetra të marrin jetë përsëri—si një melodi e heshtur dhe e butë që udhëton bashkë me ne në rrugën e pafund të kujtimeve të paharruara.
