Urani siç shihet nga anija kozmike Voyager 2 në 1986 (NASA)
© Ofrohet nga The Independent
Jon Kelvey – MSN.com – Përktheu Arben Çokaj
Neptuni dhe Urani janë të ngjashëm në shumë aspekte: të dy janë gjigantë akulli midis 15 (Urani) dhe 17 (Neptuni) herë më i madh se masa e Tokës, zotërojnë atmosfera kryesisht të përbëra nga hidrogjeni dhe heliumi, dhe u duhen dekada për të përshkuar orbitat e tyre të gjata, jashtëzakonisht të ftohta përreth diellit.
Por ndërsa Neptuni duket një nuancë e errët, e pasur blu për syrin e njeriut, me stuhi dhe re të vorbullta. Urani është një rruzull i zbehtë në të gjelbër-blu pothuajse pa veçori. Shkencëtarët tani mendojnë se e dinë pse.
Në një punim të botuar në Journal of Geophysical Research: Planetet, një ekip studiuesish të udhëhequr nga profesori i fizikës planetare në Universitetin e Oksfordit, Patrick Irwin, arrin në përfundimin se një shtresë e mjegullës së grimcave të aerosolizuara, e kombinuar me atmosferën relativisht më të qetë të Uranit, çon në ngjyrën më të zbehtë të planetit…
Një shtresë e ngjashme mjegulle ekziston në Neptun dhe mund të shpjegojë njollat e errëta, që shfaqen në atmosferën e tij, por atmosfera më e turbullt e këtij planeti e prish shtresën e mjegullës më shumë sesa në Uran.
Të njohur si gjigantët e akullit – në krahasim me gjigantët e gazit Jupiteri dhe Saturni – të dy planetët posedojnë atmosfera voluminoze të gazit të mbështjellë rreth një manteli me ujë, amoniak dhe akull metani, me një bërthamë të vogël shkëmbi dhe akulli. Asnjëra prej tyre nuk është vizituar nga një anije kozmike, që nga misioni i NASA-s Voyager 2, që fluturoi pranë Uranit në 1986 dhe fluturimi i anijes kozmike pranë Neptunit në 1989.
Njerëzimi ka qenë i magjepsur nga Himalajet për mijëvjeçarë. Shtëpia e disa prej majave më të larta në botë, akullnajave të mëdha dhe një grupi të pasur të jetës bimore dhe shtazore, nuk është çudi që këto janë disa nga malet më të njohura në planet. Megjithatë, pavarësisht nga ylli i tyre, Himalajet janë ende të mbuluara me mister. Ne heqim shtresat për të zbuluar historinë magjepsëse të rajonit, klimën unike dhe sfidat me të cilat përballet ai sot.
Studiuesit përdorën vëzhgimet në dritën e dukshme, ultravjollcë dhe infra të kuqe nga objekti i teleskopit Gemini North dhe NASA në Hawaii, së bashku me teleskopin hapësinor Hubble, për të ndërtuar një model të atmosferës së të dy planetëve.
“Ky është modeli i parë, që përshtat njëkohësisht vëzhgimet e dritës së diellit të reflektuar nga rrezet ultravjollcë në gjatësitë e valëve afër infra të kuqe”, tha Dr. Irwin në një deklaratë. “Është gjithashtu i pari që shpjegon ndryshimin në ngjyrën e dukshme midis Uranit dhe Neptunit.”
Studiuesit besojnë se metani kondensohet në grimcat e mjegullës së aerosolit në atmosferat e të dy planetëve, duke rënë përfundimisht poshtë si borë metani. Neptuni, që posedon erërat më të shpejta në Sistemin Diellor – rrëmbimet kanë qenë me shpejtësi 1300 milje në orë – është thjesht më i mirë për të përzier metanin me mjegullën dhe për ta pastruar atë. Një shtresë më e hollë e mjegullës në Neptun lejon që ngjyrat e vërteta të planetit të shfaqen, ndërsa shtresa më e trashë e mjegullës në Uran shpërndan nuancat më të thella.
Zbulimi është, megjithatë, disi i rastësishëm, pasi një kuptim më i mirë i ngjyrës së atmosferës së Neptunit dhe Uranit nuk ishte shtysa kryesore e programit kërkimor kur filloi, sipas anëtarit të ekipit dhe astronomit të UC Berkeley, Mike Wong.
“Shpresuam që zhvillimi i këtij modeli do të na ndihmonte të kuptonim retë dhe mjegullat në atmosferat gjigante të akullit,” tha ai në një deklaratë. “Të shpjegosh ndryshimin në ngjyrë midis Uranit dhe Neptunit ishte një bonus i papritur!“
