Udhëtimi i Krijuesit për Vetënjohje

Nga Fatmire Duraku

Poezia është një art që flet me shpirtin dhe mendjen e lexuesit, duke i dhënë mundësinë të ndiejë, të mendoni dhe të interpretojë botën në mënyra të ndryshme. Libri “Frymë e Asfodelës” i Nexhat Halimit është një krijim që i bën nder poezisë klasike, duke ruajtur strukturën dhe formën e saj, ndërkohë që pasqyron një thellësi të konsiderueshme të mendimit dhe të emocioneve.

Libri “Frymë e Asfodelës” i Nexhat Halimit është një vepër e jashtëzakonshme që shpalos pasurinë e poezisë klasike dhe thellësinë emocionale të një shkrimtari të talentuar dhe të dëshmuar. Ky libër është një koleksion i shtatë kurorave sonetike, që secila përmban një pjesë të botës emocionale dhe filozofike të autorit. Çdo kurorë sonetike është një hap në një udhëtim të thellë dhe të pasur poetik, i cili sjell një lidhje të ngushtë mes formës dhe përmbajtjes, mes estetikës dhe shpirtit njerëzor.

Libri hapet me kurorën sonetike “Jallia me asfodela”, një poezi që mund të kuptohet si një hyrje në një botë të pasur dhe magjepsëse, ku simbole të natyrës dhe jetës trajtohen me ndjeshmëri dhe respekt të thellë. Ky hap i parë krijon një ton melankolik dhe filozofik, i cili mbizotëron edhe në pjesët e tjera të librit. “Vrasja e zbrazësisë”, e dyta në rend, është një kurorë sonetike, që hedh dritë mbi boshllëkun e shpirtit dhe përpjekjen për të shpëtuar nga enigmat e jetës, një temë e fuqishme dhe e thellë që kalon përmes vargjeve të thurura me kujdes dhe intensitet.

“Dy guaca me perla”, kurora e tretë, është një poezi që trajton kontrastet dhe pasurimin shpirtëror të individit, duke sjellë para lexuesit një imazh të bukur dhe të shtjelluar në detaje të vogla, por që mbajnë një rëndësi të madhe. Në “Siluetë në pasqyrë”, e katërta, poezia pasqyron një kërkim të brendshëm për identitetin dhe vetëdijen, duke e lidhur individin me refleksionet dhe përvojat e tij.

Pjesa e pestë e librit, “Imazhi tjetër”, shprehet përmes vargjeve që prekin thellësinë e shpirtit, duke shpalosur aspekte të fshehura të jetës dhe pasioneve të individit. Poashtu, “Gjakshkrimi për ty”, e gjashta, është një poezi e ndjeshme dhe emocionale, që shpreh sakrificat dhe dashurinë në një formë të thellë dhe shpërthyese, ndërsa libri mbyllet me kurorën sonetike të shtatën në radhë “Forma Abstrakte”, një kurorë sonetike që flet për të panjohurën dhe shpreh fuqinë e formave dhe ideve që shpesh janë jashtë kuptimit të zakonshëm.

Cikli poetik që formohet nga këto shtatë kurora sonetike është një udhëtim nëpër shpirtrat dhe mendimet më të thella të njeriut. Halimi përdor me mjeshtëri formën e sonetit – një strukturë e ndërlikuar dhe e disiplinuar – për të krijuar një poezi që është si një balancë delikate mes formës dhe përmbajtjes, mes disiplinës dhe lirisë kreative.

Një tjetër forcë e veçantë e këtij libri është përdorimi i simboleve dhe imazheve që mbartin një kuptim të thellë dhe një ndikim të menjëhershëm te lexues. Asfodela, për shembull, është një lule që shpesh lidhet me kujtimin dhe përjetësinë, një simbol që pasqyron ngjyrën dhe ndjenjat e poeziëve të Halimit.

Një nga arsyet që “Frymë e Asfodelës” është i paharrueshëm dhe meritojnë titullin e librit më të mirë është përdorimi i formës klasike të poezisë. Halimi ka zgjedhur të shkruajë në formën e sonetit, një strukturë e njohur dhe e vështirë, e cila kërkon një disiplinë të veçantë dhe një kontroll të madh mbi fjalën dhe ritmin.

Soneti, që është një formë e përpiktë poetike me 14 vargje dhe një ritëm të rregullt, është një mënyrë për të shprehur ide të thella dhe emocione të fuqishme pa humbur strukturën. Halimi e ka përdorur këtë formë me mjeshtëri, duke krijuar poezi që janë si një udhëtim emocional dhe intelektual për lexuesin.

Duke u mbështetur në metrikë dhe rimë, poezitë e Halimit shfaqin një kontroll të shkëlqyer mbi gjuhën dhe një ndjenjë të lartë të harmonisë, duke theksuar veçoritë e poezisë klasike, si përsëritja e vargjeve dhe rima të përpikta, që e bëjnë librin tërheqës dhe magjepsës. Edhe pse përmbajtja e poezive ka një nuancë moderne, forma e përdorur ka një ndjenjë të fortë të traditës.

Një tjetër element që i jep librit një vlerë të veçantë është tematikat që trajton. Autori flet për jetën, vdekjen, natyrën, dhe ndjenjat e thella që lidhen me përvojat njerëzore, duke përdorur simbole dhe imazhe që janë të pasura dhe shumëdimensionale.

Udhëtimi i Krijuesit për Vetëdijen dhe Identitetin:
Ky tekst-poetik na sjell një pasqyrë të thellë dhe të shumanshëm të udhëtimit shpirtëror dhe emocional të krijuesit në kërkim të vetënjohjes dhe identitetit të tij. Ky udhëtim është një përpjekje obsesive dhe e pandalshme për të kuptuar vetveten dhe për të përballuar me kufizimet që i imponon koha dhe hapësira, një rrugë që duket e pafund, por që mbart me vete një energji të fuqishme të ndryshimit dhe krijimit.

Krijuesi-autori, në këtë proces, është në një raport të përhershëm me botën dhe me veten e tij, duke ndërthurur këto dy dimensione në një lloj reflektimi të pafund. Në këtë mënyrë, ai ndihmon për të formuar një individualitet të veçantë, për të ndriçuar realitetin dhe për të zgjidhur dritën dhe hijen që mbart çdo udhëtim në kërkim të vetëdijes.

Në këtë udhëtim të krijuesit, gjithçka është një proces i vazhdueshëm i zhvillimit të vetëdijes. Në çdo hap, ai përballohet me errësirën e mungesës së lirisë, një mungesë që është pjesë e përvojës njerëzore, por që gjithashtu është një sfidë e madhe për individin që kërkon të shprehet dhe të arrijë një kuptim më të thellë të vetes. Kjo errësirë është simbol i kushteve të përziera të ekzistencës, të asaj që e mban individin të lidhur, të penguar nga kufizimet që i imponohen nga rrethanat dhe shoqëria. Krijuesi, i cili është shpesh edhe hero lirik në këtë kontekst, nuk ndalet kurrë. Ai përpiqet të depërtojë në thellësitë e qenies së tij, duke kërkuar dritën, madje edhe kur duket se ajo mungon.

Në këtë rrugëtim, krijuesi shpesh ndodhet përballë një ndjenje të thellë të vetmisë dhe të pasigurisë ekzistenciale. Ai e pyet veten për qëllimin e tij dhe për mundësinë e arritjes së një dritë që mund ta ndihmojë të zbulojë të vërtetën. Ky është një moment i dobësisë, një kohë kur shpresat dhe ëndrrat për të gjetur identitetin mund të bien nën presionin e mundësive të pamundura për t’u realizuar. Ndërsa krijuesi zbrit në thellësitë e shpirtit të tij, ai ballafaqohet gjithnjë e më shumë me pengesat që ndodhen përpara tij, por që gjithashtu mund të shihen si mundësi për ringjallje dhe për kuptim të ri.

Një temë e theksuar në këtë kurora sonetike është ajo e fuqisë së fjalës dhe të gjuhës. Gjuha, si një mjet i rëndësishëm për komunikimin e brendshëm të individit, shfaqet si një mjet që mund të ngrihet kundër harresës. Në këtë kontekst, fjala dhe kënga janë të ngatërruara me ndjenjat e humbjes dhe të ringjalljes. Ajo që duket si një ngërç i humbur mund të bëhet një burim fuqie për krijimin e dritës që mungon. Pavarësisht pasigurisë që mbërthen krijuesin, fjala mund të bëhet ajo që i jep kuptim ekzistencës dhe mundësisë për të ringjallur identitetin e tij.

Por udhëtimi nuk ndalet. Teksa krijuesi i afrohet më shumë vetvetes, ai përballet me një natyrë të dhimbshme të ekzistencës. Ky udhëtim është gjithnjë një përpjekje e mundimshme, një përballje me një realitet që ndonjëherë duket i pamundur për t’u kapërcyer. Megjithatë, ndihma që mund të vijë nga shpresa dhe fuqia e vetëdijes është gjithmonë aty. Krijuesi e di se duhet të vazhdojë të luftojë dhe të kërkojë, edhe kur dritat janë të fikura. Pasi ai arrin të gjejë shpëtimin dhe të kthejë dritën, gjithçka është transformuar në një proces ringjalljeje, një proces që ndihmon individin të kuptojë më mirë veten dhe botën që e rrethon.

Në përfundim, ky tekst na tregon se udhëtimi për vetëdijen është një proces i vazhdueshëm, i mbushur me pengesa, por gjithashtu një mundësi për ringjallje dhe krijim të dritës. Krijuesi është një individ që kurrë nuk ndalet, që gjithmonë kërkon dhe eksploron për të arritur një kuptim më të thellë të vetvetes dhe të botës. Edhe kur duken të pamundura mundësitë, gjithmonë ka shpresë dhe mundësi për të vazhduar këtë udhëtim në kërkim të dritës, të së vërtetës dhe të identitetit të tij shpirtëror.

Kjo strukturë e veçantë e librit jep një ndjenjë të plotësisë dhe të plotfuqishmërisë për lexuesin.

Poezitë në librin “Frymë e asfodelës” trajtojnë tematika të ndryshme si çaste, peizazhe dhe ngjarje. Stili i tyre është i kufizuar nga standardet e poezisë klasike, duke u përshtatur me rregullat e soneteve. Autori shpalos mjeshtri të rrallë në realizimin artistik të këtij libri, duke sjellë një vlerë artistike të lartë nëpër vargjet e tij.

Në letërsinë shqipe ka disa autorë që kanë shkruar sonete. Sonetet janë një formë e njohur e poezisë dhe janë përqafuar nga shumë shkrimtarë shqiptarë. Disa nga autorët e shquar shqiptarë që kanë shkruar sonete janë: Ndre Mjeda, Beqir Musliu, Teki Dervishi, Nexhat Halimi, Sabri Hamiti dhe Lasgush Poradeci që dhanë një kontribut të rëndësishëm në skenën letrare të ne. Këta autorë kanë lënë një ndikim të qëndrueshëm në letërsinë shqipe nëpërmjet soneteve të tyre, të cilat vazhdojnë të vlerësohen si nga lexuesit ashtu edhe nga studiuesit.

Këto kurora sonetike janë një përmbledhje e realizuar mirë, si nga përmbajtja, si nga forma si nga ana artistike, të mos harrojmë se Nexhat Halimi është nga të paktët autor që hartojnë Kurora sonetike duke respektuar të gjitha normat dhe rregullat e sonetit.

Në përfundim, “Frymë e Asfodelës” është një libër që e bën poezinë të jetojë dhe të flasë në një mënyrë të veçantë. Kjo poezi, që është një balancë e bukur mes formës klasike dhe thellësisë emocionale dhe intelektuale, është një arritje e madhe në letërsinë shqipe dhe një dëshmi e talentit dhe mjeshtërisë së Nexhat Halimit.