Pamje nga Lugina e Peshevës, në jug të Serbisë
Lis Bukuroca
“Spastrimi etnik” në Serbinë jugore?: Gjurmëve të popullatës shqiptare të Luginës së Preshevës. Në jugperëndim të Serbisë shtrihet Lugina e Preshevës, e cila ndihet pjesë e Kosovës. Shqiptarët atje janë diskriminuar prej vitesh, madje disa flasin për “aparteid”.
Eric Matt publikoi dje një raport në të përditshme berlineze “Tagespiegel” ku bëhet e ditur se në Luginë jetojnë 80.000 veta dhe se 70% e tyre janë shqiptarë, që ndihen të lidhur me Kosovën. Në vitin 1992 shkruan ai, është mbajtur një referendum dhe se 95%e banorëve kanë votuar për t’iu bashkëngjitur Kosovës. Pas mbarimit të luftës në Kosovë, edhe në Luginë ka pasur një kryengritje të armatosur nga UÇPMB nga viti 1999-2001. Mirëpo sipas gazetarit, ata dremisin në një tokë të askujt në kufi me Kosovën dhe Maqedoninë e Veriut. Aty jetojnë nga ndihma që marrin nga diaspora. Qentë, macet si dhe fëmijët që kërkojnë lëmoshë, shëtisin rrugëve deri në mesnatë.
Gazeta gjermane citon Hajrulla Çekun, Ministrin e Kulturës së Kosovës, i cili thotë: “Spastrimi etnik po zbatohet. Serbia nuk mund ta arrinte këtë me armë dhe tani po mundohet ta bëjë në mënyrë administrative.”
“Tagespiegel” në këtë raport i qaset studimit të shkencëtares Flora Ferati-Sachsenmaier, që e ka bërë për Institutin e famshëm Max Planck dhe që do të publikohet pas pak ditësh, por që tanimë e poseduaka gazeta.
E përditshmja berlineze citon politologen shqiptare, hartuesen e studimit, se Beogradi po punon për të zvogëluar sa më shumë numrin e shqiptarëve për të krijuar gradualisht një shumicë serbe. Sipas saj, ai ndryshim do të pamundësonte ndryshim eventual të kufijve sepse shqiptarët do të bëheshin pakicë. Studimi dokumenton shlyerjen e adresave të mijëra shqiptarëve. Me fshirjen e adresave, ata humbasin shtetësinë dhe të drejtën e votës, si dhe të drejtat tjera qytetare.
Vetëm nga Medvegja janë fshirë 4214 adresa, domethënë 4214 shqiptarë kanë humbur shtetësinë. Sipas politologes Flora Ferati-Sachsenmaier, me këtë ligj Serbia po përpiqet të arrijë homogjenitetin nacional.
Sipas saj gjendja është dramatike në Medvegje. Qyteza i kishte 7438 banorë dhe aty u janë pasivizuar adresat 4214 shqiptarëve. Në vitin 2012 partia e Vuçiqit në atë komunë paska fituar 12% të votave, tri vite më vonë, 65%, thotë ajo.
Tagesspeoigel iu paska drejtuar disa herë Qeverisë serbe, por ajo nuk i është përgjigjur.
“Enkel Rexhepi është nënkryetar i Këshillit Kombëtar Shqiptar dhe është përgjegjës për të drejtat e pakicave në Serbi. Ai e pret gazetarin gjerman në sallën ku mbahen mbledhjet: “ai është i veshur si Volodymir Zelenski, flokëshkurtër dhe me mjekrën treditëshe. Ai akuzon shtetin serb për “aparteid”, duke thënë se është “e njëjta politikë si në kohën e Millosheviqit, vetëm me mjete më moderne”.
Gazeta gjermane thotë se në Luginë është e ndaluar të përdoret publikisht flamuri shqiptar.
Enkel Rexhepi ankohet për qëndrimin e Shqipërisë: “Kushtetuta e Shqipërisë parashikon që shteti duhet të angazhohet për të gjithë shqiptarët në botë. Por kjo nuk ndodh sa duhet, thjesht nuk kemi mbështetje të mjaftueshme”, thotë ai.
Enkel Rexhepi dhe Donika Berisha, një zonjë që ka frikë t’i përgjigjet gazetarit gjerman me emrin e vet, nuk besojnë se Lugina do të mund t’i bashkohet Kosovës dhe se do të vazhdojnë të dremisin tutje në një tokë të askujt.
Informatë plotësues e “Tagesspiegel” lexuesve:
“Çfarë është Lugina e Preshevës?
Lugina e Preshevës ndodhet në Serbinë jugperëndimore, pikërisht në kufirin me Maqedoninë e Veriut dhe Kosovën. Rajoni është i banuar kryesisht nga shqiptarë etnikë dhe përfshin tri qytete: Preshevën, Medvegjën dhe Bujanocin. Lugina është ndoshta rajoni më pak i zhvilluar në Serbi, me papunësi të vlerësuar në 70 përqind. Njerëzit atje ndihen sikur i përkasin Kosovës, ndërkohë pat pasur edhe një ushtri të rezistencës, që luftoi kundër Serbisë. Një studim i Institutit Max Planck tregon se popullsia shqiptare është shtypur qëllimisht tash e më shumë se dhjetë vite. Adresat e mijëra shqiptarëve janë fshirë, dhe me atë akt, ata faktikisht mbeten pa shtetësi.”, thotë në fund gazetari Eric Matt në të përditshmen berlineze “Taggespiegel”.
Shkrimi i plotë mund të lexohet këtu: https:/www.tagesspiegel.de/internationales/ethnische-sauberung-in-sudserbien-auf-den-spuren-der-albanischen-bevolkerung-des-presevo-tals-10318198.html
…
Siç shihet spastrimi etnik nuk pushuar kurrë. Para diku dhjetë viteve pata lexuar një intervistë të Ivica Daçiqit te “Frankfurter Allgemeine Zeitung” apo “Die Welt”, nuk më kujtohet më saktësisht, por pata mbetur i habitur. Aty ai pyetej, pse nuk përfshinin edhe Luginën dhe kështu zgjidhin dy telashe menjëherë. Daçiqi pat thënë përafërsisht këtë: ne e kemi kërkuar, por e ka refuzuar Hashim Thaçi. Isa Mustafës e as Ramushit nuk u ka interesuar Lugina. Edi Rama pat treguar interesim, por aq sa më shumë iu afrua Vuçiqit, aq më shumë u largua nga Lugina. Madje i vuri i pari sanksione edhe Kosovës.
Me 09.06.2023 revista “Danas” citon Institutin e Statistikave të Serbisë dhe njofton se papunësia në Serbi ishte rritur për 0,7 dhe se kishte arritur 10,1%. Pra, në Serbi 10 për qind papunësia, në Luginë 70%. Domethënë shqiptarët nuk dëbohen aty vetëm duke ua pasivizuar apo fshirë adresat, por me varfërinë, si projekt i shtetit serb, detyrohen të emigrojnë.
Këtu nuk përfundon. Ata 80.000 shqiptarë nuk kanë spital, por duhet të shkojnë në Vranjë gati 50 km larg ose në Nish, 149 kilometra larg nga Presheva. Serbia nuk ka lejuar e as nuk ka investuar kurrë për të ndërtuar një spital aty, sepse mjekët në Vranjë dhe Nish, disa herë më shumë marrin para nga pacientët shqiptarë, sesa nga shteti serb.
Vështirë të besohet se ekziston një qytet në Europë, si Presheva, me gati 40.000 banorë pa spital. Deri para pak viteve nuk ka pasur as akusheri për lindje. Nuk dihet sesa pacinetë kanë vdekur në udhëtim e sipër…
