Në vitin 1941, rajoni i Kosovës, i cili po i nënshtrohej shkombëtarizimit nga autoriteti mbretëror jugosllav, që nga viti 1918, u bë sërish pjesë e Shqipërisë.
Marie Shllaku nga Shkodra, ishte një nga vullnetaret e para që shkoi në Kosovë dhe ndihmoi banorët e varfër të rajonit, të përshtateshin me administratën e re shqiptare.
Ajo ishte shumë e admiruar dhe e dashur nga njerëzit, për shkak të miqësisë dhe vetëmohim (përkushtimit) së saj të hapur.
Në vitet 1944-1945 forcat e bashkuara komuniste shqiptaro-jugosllave hynë në Kosovë, pas tërheqjes së ushtrisë gjermane.
Ata filluan një fushatë të pamëshirshme të arrestimeve me vrasje masive dhe frikësimit të të gjithë atyre që dyshoheshin se ishin anti-jugosllavë ose anti-komunistë.
(Maria) Pasi u mor në pyetje dhe u keqtrajtua nga autoritetet e reja, Maria iu bashkua kryengritjes së kosovarëve në Drenicë.
Ajo u plagos rëndë dhe u strehua nga një familje fshatare. Fatkeqësisht, streha e saj u zbulua nga NAZMI KURSANI, kapiten në shërbim të Sigurimit ugosllav.
Policia, nuk kishte marrë parasysh gjendjen e saj të plagosur. Ajo u rrah dhe u poshtërua dhe duhej të çohej në gjyqin e saj.
Prokurori ALI SHUKRIJA, asokohe një nga anëtarët e Këshillit Qeverisës të Republikës Jugosllave, kërkoi dënimin me vdekje për Marien dhe shokët e saj me këto fjalë: “Vdekja me pushkatim, për këta kriminelë nuk është asgjë! Ata duhet të digjen ngadalë të gjallë në hi.”
Në fjalët e fundit Marie Shllaku, hodhi poshtë akuzat e prokurorit.
Ajo dhe shoqëruesit e saj nuk ishin kriminelë, por ishin të përkushtuar për çështjen e drejtësisë dhe lirisë së Shqipërisë.
“Një ditë.” ajo tha: “Do të turpërohen bijtë dhe bijat tuaja, ose tradhtia juaj dhe veprimet tuaja njerëzore, kundër nesh dhe popullit shqiptar“.
Profesor Jeh Vela, që tani jeton në Shtetet e Bashkuara, ishte në të njëjtin burg në atë kohë dhe kujton qartë sesi Maria Shllaku këndonte çdo natë, këngë popullore shkodrane, sikur të ishte duke u përgatitur për një festë dasme, në vend të ekzekutimit të saj.
Në një mbrëmje vjeshte të vitit 1946, Marie Shllaku u mor nga qelia dhe u ekzekutua në një vend të pashënuar (të panjohur), së bashku me të, u ekzekutuan edhe patër Benard Lupi, O.F.M., mësuesi Gjergj Martini dhe të tjerë. Maria Shllaku ishte vetëm 28 vjeç.
* * *
Maria Shllaku
In 1941 the region of Kosovo which had been undergoing denationalization by royal Yugoslav authority since 1918, became part of Albanian again.
Marie Shllaku of Shkodra was one of the first volunteers to go to Kosovo and help the poor inhabitans of the region adjust to the new Albanian administration.
She was greatly admired and loved by the people because of her open friendliness and selflessness.
In 1944-1945 the combined Albanian-Yugoslav Communist forces entered Kosovo after the retreat of the German army.
They began a ruthless campaign of mass killings arrests, and intimidation of all who were suspected of being anti-Yugoslav or anti-Communist.
After being questioned and maltreated be the new authorities, Maria joined the insurrection of the Kosovars in Drenica.
She was seriously wounded and was sheltered by a peasant family. Unfortunately, her hideout was discovered by NAZMI KURSANI a captain in the service of the Yugoslav security.
The police had no consideration for her wounded condition; she was beaten and humiliated and had to be carried to her trial.
The prosecutor ALI SHUKRIJA, why is today one of the members of the ruling Council of the Yugoslav Republic, asked the death penalty for Maria and her companions in these words: “Death by firing squad for these criminals is nothing! They should be slowly burned alive to ashes.”
In her last words Maria Shllaku repudiated the prosecutor’s accusations.
She and her companions were not criminals, but were dedicated to the cause of justice and freedom of Albania. “One day.” she said, “your sons and daughters with be ashamed or your treachery and your in human acts against us and the Albanian people.”
Professor Jeh Vela, now living in the United States wasin the same prison at the time, and recalls vividly how Maria Shllaku sang folk songs of Shkodra every night, as if she were preparing for a wedding celebration, instead of her own execution.
On a fall evening in 1946, Maria Shllaku was taken from her cell and executed at an unmarked place. Along with her, Fr. Benard Lupi, O.F.M., a teacher, Gjergj Martini, and tree others also were executed. Maria Shllaku was only 28 years old.
By Gjon Sinishta, “Maria Shllaku”, “The Fulfilled promise”, A Documentary Account of Religious Persecution in Albania, Santa Clara, California, U.S.A., 1976, Library of Congress Catalog Card numer: 76-57433, f. 167-168.
(Përgatiti: Klajd Kapinova, New York)
