shkruan Fahri Xharra
Historia e pa spjeguar si duhet për interesa të ndryshëm e sjellë shtrembërimin e saj dhe e humbë origjinalitetin. Më duket shumë e rëndë se sa pak dimë për iliro-keltet, por faji nuk është te lexuesi.
Duke e spjeguar Malin “Arbëri i madh“ – “Der grosser Arbër”, bjeshka e cila shtrihet në Bavari dhe Çeki, të lindë kërshëria të shkosh më thellë në studime. Mjerisht që asgjë të shkruar në gjuhën shqipe.
Në të gjitha hartat që e spjegojnë lashtësinë e Europës, është e pamundur që mos shohësh regjionet ku shtriheshin populli iliro kelt i Boiive. Kush ishin Boii-jët? Ka spjegime të drejta dhe manipulime, mvaret se ku i lexon. Vetëm shkrime sllave mos lexoni.
Desha të shtoj një artikull të mrekullueshte nga : https://albplanet.blogspot.com/2015/12/pagezimi-i-shqiptareve-me-emrat-e.html, ku i spjegon edhe mbiemrat shqiptar : Taraku, Bulli, Knusi, Pula, Bufi, Gjeli, Bibaj etj. Historikisht hasim edh fise të mëdhe me emëra të lart për mendur.
Jemi duke folur për fisin Boii, që edhe sot i themi Bualli, pra Booi – Bualli. Edhe në fiset pellazge të Apenineve në jug të etruskëve i kemi Tarkinët (emër i deformuar më kohë) e që janë fisi Taraku. Fisi i tareqëve ka lënë gjurmë të më mëdha para dhe gjatë formimit të Perandorisë Romake.
“The name “Bavarian” (“Baiuvarii”) means “Men of Baia” which may indicate Bohemia, the homeland of the Celtic Boii “ thonë shkrimet. Pra emri Bavari dhe Bavaria rrjedhin nga “Buajt “ ( Boii-jët ) iliro kelt. Emrat e Boiive dhe Tarkinëve janë deformuar me qëllim nga “grekët e rinj” të cilët komplet historinë pellazge e kanë shpërfytyruar.
Origjina etimologjike e emrit “Bavarian” (latinisht Baiovarii) është nga veriu i Danubit, jashtë perandorisë, që vjen nga keltët Boii, të cilët kanë jetuar atje më parë. Emri i tyre ishte përdorur tashmë për t’iu referuar pjesës së këtij rajoni në kohën e Maroboduus, i cili formoi mbretërinë gjermanike Marcomannic me kryeqytetin e saj në këtë zonë pyjore. Boi u bë Bai sipas ndryshimeve tipike gjuhësore gjermanike që ndodhnin në atë kohë dhe një fjalë gjermanike e ngjashme me anglishten “home” ose gjermanishten moderne “Heim” (ndoshta ?)
Prandaj Straboni raporton Boihaemum (greqisht Βουίαιμον). Tacitusi në mënyrë të ngjashme raporton se Boihaemum është emri i dhënë zonës ku kishin jetuar Boii ( Buajt fxh ) Këto forma çuan në Boheminë moderne e cila shtrihet në lindje të Bavarisë moderne dhe plotësisht në veri të Danubit, në Republikën Çeke moderne. Në një fazë të mëvonshme, mbaresa “varii” u përdor për t’u dhënë një emër të ri njerëzve të veçantë që jetonin në këtë zonë gjeografike, të cilët atëherë jetonin në të dy anët e Danubit.
Pse ndryshojnë bavarët e sotëm nga gjermanët tjerë ? Bavaria ka një kulturë unike, kryesisht për shkak të pluralitetit të madh katolik të shtetit dhe traditave konservatore. Bavarë tradicionalisht kanë qenë krenarë për kulturën e tyre, e cila përfshin një gjuhë, kuzhinë, arkitekturë, festivale të tilla si Oktoberfest dhe elemente të simbolizmit alpin. Shteti gjithashtu ka ekonominë e dytë më të madhe midis shteteve gjermane për nga shifrat e PBB-së, duke i dhënë atij një status si një rajon mjaft i pasur gjerman.
Identiteti bavarez. Bavarë shpesh kanë theksuar një identitet kombëtar të veçantë dhe e konsiderojnë veten si “bavarianë” së pari, “gjermanë” së dyti.
Në kuptimin e shekullit të 19-të, një shtet i pavarur bavar ekzistonte vetëm nga 1806-71. Kjo ndjenjë filloi të shfaqej më fort tek bavarë kur Mbretëria e Bavarisë u detyrua nga Bismarku të bashkohej me Perandorinë Gjermane të mbizotëruar nga Prusianë Protestante në 1871, ndërsa nacionalistët bavarez donin ta mbanin Bavarinë si katolike dhe një shtet të pavarur. Përveç partisë së pakicës Bavaria, shumica e bavarezëve tani pranojnë se Bavaria është pjesë e Gjermanisë.
Në Mynih, dialekti i vjetër bavar ishte i përhapur gjerësisht, por në ditët e sotme gjermanishtja e lartë flitet kryesisht atje. Për më tepër, me dëbimin e gjermanishtfolësve nga Evropa Lindore, Bavaria ka marrë një popullsi të madhe që nuk ishte tradicionalisht bavareze. Në veçanti, gjermanët sudetë, të dëbuar nga Çekosllovakia fqinje, janë konsideruar të jenë bërë “fisi i katërt” i bavarezëve.
BOHEMIA si Bavaria fqinje, është emëruar sipas Boii-ve, një komb i madh iliro-kelt i njohur nga romakët për migrimet dhe vendbanimet e tyre në Italinë veriore dhe vende të tjera. Një pjesë tjetër e kombit u zhvendos në perëndim me Helvetet në Francën jugore, e cila ishte një nga ngjarjet që çoi në ndërhyrjet e fushatës Galike të Julius Cezarit të vitit 58 para Krishtit. Emigrimi i Helvetëve dhe Boiive e la Gjermaninë jugore dhe Boheminë një “shkretëtirë” të banuar lehtë në të cilën arritën popujt suebikë, që flisnin gjuhë gjermanike dhe u bënë dominues mbi grupet e mbetura kelt. Në jug, mbi Danub, romakët e zgjeruan perandorinë e tyre dhe në juglindje, në Hungarinë e sotme, ishin popujt dakë.
Bavarë dolën në një rajon në veri të Alpeve, i banuar më parë nga Keltët, të cilët kishin qenë pjesë e provincave romake të Raetia dhe Noricum.
Historia duhet studiuar për t’i gjetur rrënjet tona të mohuara
Fahri Xharra, Gjakovë
15.02.22
