BREDHJE NË KUJTIMET E UDHËTIMEVE: KU, KUR, KAH…
Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha & Prof. Dr. Tefik Basha
Prilli po afrohej ngadalë, duke sjellë me vete erën e pranverës dhe ditëlindjen time, por megjithatë, ditët mbeteshin të ftohta, sikur dimri ende të mos dorëzohej plotësisht. Fëmijët tanë, të cilët përherë i quanim ende fëmijë, na vështronin me buzëqeshje të fshehtë, ngase ne ende nuk po e ndjenim pranverën që kishte nisur. Një ditë tjetër, Agoni dhe Albina na thanë me buzëqeshje: “Çfarë kohe e bukur, sa mirë do të ishte sikur të shkonit diku për pushime!” Unë dhe Tefiku, si me një zë të vetëm, u përgjigjëm: “Jo, është ende ftohtë dhe s’kemi ku të shkojmë.”
Por të nesërmen, ata u shfaqën me një surprizë që na la pa fjalë. Me buzëqeshje të përmbajtura, na dhanë dy bileta në dorë. “Ku?” pyeta, e habitur. “Në Dubai, mami, në Dubai!” Qeshën të gjithë, djali dhe nusja bashkë. “Këto janë dhurata për ditëlindjen tënde dhe të babit.” Zemra më rrahu me ndjenja të përziera – nga njëra anë, një mirënjohje e thellë, por nga ana tjetër, një ndjenjë se ndoshta ishte tepër, pasi ne tashmë kishim udhëtuar shumë dhe dhuratat nuk mungonin kurrë.
Pas vetëm tre ditësh, fluturimi nga Shkupi drejt Dubait u bë realitet. Arta na shoqëroi në aeroport, dhe tri orë më vonë, u ndodhëm në një botë tjetër, në aeroportin e Dubait. Ishim pjesë e një grupi udhëtarësh, të organizuar dhe të përgatitur për këtë aventurë. Një autobus na priti dhe u nisëm drejt qytetit. Kur dora e parë e ngrohtësisë na përshkoi trupin, sikur na u rikthye jeta. Ciceroni, një djalë arab me buzëqeshje të qetë, na tha: “Keni ardhur në kohën më të mirë, më parë ishte aq nxehtë, sa nuk mund të qëndroje jashtë.” Ne, që sapo ishim larguar nga dimri i acartë, u gëzuam shumë për këtë mirëseardhje.
Autobusi ecte ngadalë, dhe ne, me sytë e hapur nga entuziazmi, vështronim rrugët e Dubait që na prisnin përpara. Rrugë të reja, të gjera dhe të rregulluara, por jo si ato të Evropës me fshatra të shpërndara anash. Për një kohë të gjatë, nuk pamë as njerëz, as ndërtesa, vetëm hapësirë. Ndërsa iu afruam qytetit, filluam të shohim periferi të vogla me shtëpi të bukura dhe, në horizont, Burj Khalifa ngrihej madhështor, si një kala prej qelqi që na përshëndeste nga çdo anë e qytetit. Kështu, udhëtimi ynë drejt kësaj toke të re sapo kishte filluar, me ngrohtësinë e Dubait që shkrinte akullin e dimrit tonë të largët.
Shpresa jonë për një qëndrim të këndshëm ishte e madhe, sepse ndiheshim të përgatitur për këtë udhëtim. U vendosëm në një pjesë që ndodhej afër qytetit të vjetër, megjithatë, rruga drejt qendrës kërkonte kohë më shumë se ç’e kishim menduar. Hoteli ishte një kënaqësi për sytë dhe shpirtin, me korridore të gjata dhe të gjera, që të krijonin një ndjenjë hapësire dhe lirie. Dhomat ishin të pastra e të qeta, vend i përkryer për të pushuar, ndërsa salla e restorantit ishte mahnitëse, si një fllad i ëmbël nga një botë e largët. Muzika arabe që dëgjohej gjatë darkës ishte e butë, e ulët, e përshkonte atmosferën si një pëshpëritje nga parajsa, duke na bërë të ndjenim një rehati të veçantë.
Pas një darke të bollshme dhe të shijshme, lodhja na kishte kapluar të gjithëve, dhe mezi prisnim të pushonim në qetësinë e dhomave tona. Guida jonë, që kishte folur pa pushim gjatë gjithë udhëtimit, na kujtoi se e nesërmja do të niste herët, në orën dhjetë, me një ditë plot befasi dhe aventura që na prisnin.
Të nesërmen, pas një mëngjesi të lehtë por të kënaqshëm, ishim të gjithë të gatshëm të niseshim në eksplorim. Në mbrëmje, kur lodhja e ditës më kishte çuar në qetësinë e dhomës sime, shfletova në Google për të mësuar më shumë rreth këtij vendi të mrekullueshëm. Lexova me kuriozitet: Emiratet e Bashkuara Arabe (EBA) janë një shtet federal, që ndodhet në skajin lindor të Gadishullit Arabik, pranë Gjirit Persik.
Kufizohet nga Omani në lindje dhe nga Arabia Saudite në jug, ndërsa detet e tij ndajnë kufijtë me Katarin dhe Iranin. Federata përbëhet nga shtatë emirate, secili i drejtuar nga një emir i trashëguar, të cilët së bashku formojnë Këshillin Suprem Federal – organi më i lartë legjislativ dhe ekzekutiv i vendit. Njëri prej emirëve zgjidhet President i Emirateve të Bashkuara Arabe.
Ky udhëtim në një vend kaq të largët dhe ekzotik po shndërrohej në një përvojë të paharrueshme, me çdo detaj që ngadalë ndërtohej si një copëz mozaiku nga ky vend i çuditshëm dhe magjepsës.
2016, Dubai (Kopshti më i madhi në botë i luleve)
Emiratet, shtatë yje të shkretëtirës – Abu Dhabi, Ajman, Dubai, Fujairah, Ras al-Khaimah, Sharjah, dhe Umm Al-Quwain – secili prej tyre ndriçon në mënyrën e vet në këtë perandori të artë. Kryeqyteti, Abu Dhabi, ndan lavdinë dhe kulturën me Dubai, dy qendrat e mëdha ku pulson zemra e biznesit dhe artit. Islami mbretëron si fe zyrtare, ndërsa arabja është gjuha që frymon përmes fjalëve të historisë dhe traditës. Klima, e nxehtë dhe e thatë, përqafon bregdetin me lagështinë e vet, ndërsa erërat herë pas here fryjnë me forcë, si të kujtojnë fuqinë e natyrës në këtë tokë të ashpër dhe të bekuar njëkohësisht.
Dubai, mrekullia e shkretëtirës, qyteti i ngritur mbi rërat e arta dhe i mbështjellë me pasuri, është si asnjë tjetër në botë. Nga një shkretëtirë e pamëshirshme, ai është shndërruar në një oazë urbane, ku çdo hap është përpara, çdo ndërtesë shënon kufijtë e së mundshmes. Kjo metropol madhështore, një nga qendrat më të mëdha të biznesit dhe një magnet për turistët, të fton të përjetosh çaste të paharrueshme, të prekësh me dorë jetën në formën më moderne e më të avancuar të saj. E në këtë udhëtim, menduam se s’mund të linim asnjë gjë pa parë, sepse gjithçka që na priste ia vlente të mbetej në kujtesën tonë përjetë.
Sapo u rehatuam në autobus, guida, me një zë plot mburrje dhe pasion, na lajmëroi se dita do të niste me një vizitë në zemrën e qytetit të vjetër të Dubait. Megjithëse Dubai duket kaq modern, ai mburret me historinë e tij, një trashëgimi që shtrihet në rrugicat e lashta dhe të ngushta të qytetit të vjetër. Të ngazëllyer, sytë tanë shihnin çdo detaj, veshët kapnin çdo fjalë, ndërsa autobusi ngadalë na çonte drejt vendit ku historia dhe bashkëkohësia puqen.
Në hyrje të qytetit, zbritëm dhe guidën tonë e ndiqnim si një udhërrëfyes i bardhë me flamurin e tij të valëvitur. Ai ndalej herë pas here për të ndarë me ne tregimet e rrugëve të qytetit, dhe ne grumbulloheshim rreth tij si fëmijë kureshtarë. Qyteti i vjetër i Dubait ishte si një magji e lashtë, plot me dyqane të vogla artizanale, ku arin, erëzat, qilimat, dhe suvenirët e vogël të bënin të ëndërroje për kujtimet që do të merrje me vete. Këto dyqane, që jetonin nga agimi deri në natën e vonë, hapnin portat e tyre në mëngjes, një kohë kur qetësia ende mbulonte rrugët, përpara se turmat e mëvonshme të mbushnin rrugët me gjallëri.
Duke ecur ndër rrugicat e mbushura me aromën e erëzave dhe tingujt e pëshpëritjeve të së kaluarës, guida na drejtoi drejt një restoranti të vogël, ku sugjeronte të ndalonim për të pirë një gotë çaj menteje, një pije që të çlodh e të freskon në çast, si një përqafim i shkretëtirës.
Pasi mbushëm duart me suvenire të vogla dhe dhurata për të dashurit tanë, u nisëm drejt qendrës së qytetit, duke ndier një kureshti të madhe për t’u përballur me simbolet e famshme të Dubait. E natyrshëm, fjalët që më vinin në mendje ishin për Burj Khalifa – jo vetëm simboli i Dubait, por një kryevepër që shtrihet përtej kufijve të kësaj bote, duke u ngritur si një sfidë për qiellin. E përballur me këtë madhështi, nuk është aspak e çuditshme të thuhet se kjo ndërtesë të lë pa frymë nga çasti i parë që e sheh, me 828 metra lartësi, që e bën atë ndërtesën më të lartë në planet. Kjo kështjellë moderne, pothuajse tri herë më e lartë se Kulla Eifel, i tejkalon kufijtë e imagjinatës me elegancën dhe fuqinë e saj.
Kur guida na tregoi për faktin se Burj Khalifa kishte 58 ashensorë që lëvizin me 10 metra në sekondë, dhe një observator që të çon në 452 metra lartësi mbi tokë, të gjithë u ndalëm për një çast, duke u përpjekur të kapim madhështinë e kësaj arritjeje njerëzore. Dhe jo vetëm kaq! Ishte thuajse e pabesueshme që mbi 12,000 punëtorë nga e gjithë bota kishin ndihmuar në ndërtimin e saj, duke përdorur 55,000 tonë çelik dhe 110,000 tonë beton. Mendja e njeriut, në një përpjekje të jashtëzakonshme për të sfiduar gravitetin, kishte krijuar këtë mrekulli që ngrihej si një testament për përkushtimin, teknologjinë dhe vizionin e tij.
Sabile Keçmezi-Basha, Dubai, 2016
Duke dëgjuar historinë e ndërtimit të saj nga një kompani amerikane, me ndihmën e një qasjeje të veçantë programore dhe planifikimi për 160 kate, kuptova që Burj Khalifa nuk ishte thjesht një ndërtesë, por një manifestim i ëndrrave njerëzore. Kompania koreano-jugore që e ndërtoi, e kishte përfunduar pas 6 vitesh punë në vitin 2010, dhe tani qëndronte para nesh si një përbindësh gjigant që lartësonte aftësinë njerëzore për të krijuar diçka kaq madhështore.
Guida na drejtoi te hyrja dhe na tha me buzëqeshje: “Kush dëshiron, mund të blejë biletat dhe të ngjitet lart. Keni dy orë pauzë.” Me një lëvizje të shpejtë, ai u largua, duke na lënë të lirë të vendosim nëse do të eksplorojmë majat e kësaj ndërtese. Tefiku, i vendosur, u nis për të marrë biletat. Unë, nga ana tjetër, mbeta e palëkundur – fobia ime e vjetër për lartësitë më mbërthente me frikë. E pashë Burj Khalifën dhe zemra ime u mbush me një ndjesi të thellë frike, që nuk do të më lejonte kurrë të ngjitesha atje. Me një zë të vendosur, i thashë Tefikut të marrë vetëm një biletë, sepse unë nuk kisha ndërmend të shkoja lart.
Ai qeshi, më quajti “frikacake”, por unë mbeta e vendosur – lartësitë më frikësonin që nga fëmijëria dhe nuk kisha ndërmend të sfidoja këtë frikë sot. Mezi e binda të ngjitej vetë, dhe pasi mori biletën, e shoqërova deri te ashensori. Duke qeshur, i thashë: “Më shkruaj nga lart!”
Pas rreth një ore, Tefiku u kthye i mahnitur nga lartësitë e Burj Khalifa. Sytë i shkëlqenin ndërsa më përshkroi pamjen e pabesueshme që kishte parë, duke më thënë se do të pendohem që nuk iu bashkova në atë aventurë. Ndërsa ai shijonte lartësitë, unë eksplorova dyqanet luksoze pranë hyrjes së kësaj kështjelle qiellore. Por më vonë, zbuluam se afër Burj Khalifës fshihej një tjetër perlë e Dubait – Dubai Mall, shtëpia më e madhe e mallrave në botë, një tempull i madh për blerësit dhe një oazë e plotë me përvoja unike.
Çdo cep i Dubait reflektonte një botë ndryshe, dhe as Dubai Mall nuk ishte një përjashtim. Kjo qendër tregtare, e madhërishme dhe përtej të zakonshmes, ishte më shumë sesa një vend për të bërë pazar. Aty mund të humbisje mes atraksioneve që s’të linin të shikosh vetëm me sytë, por të përfshiheshe plotësisht me shpirtin. Akuariumi gjigant, ku mijëra lloje peshqish vallëzonin në qetësi të ujit, të magjepste me ngjyrat dhe gjallesat e tij. Ndërkohë, shatërvani freskonte me muzikën e tij të qetë, duke krijuar një harmoni perfekte mes natyrës dhe luksit njerëzor.
Çdo mbrëmje, nga ora gjashtë deri në njëmbëdhjetë, shfaqja e ujëvarave, e përzier me dritë dhe melodi, i tërhiqte turistët si një magji. Uji vallëzonte në harmoni me muzikën, dhe spektakli të ftonte ta admiroje për çdo gjysmë ore. Falas, por jo pa përpjekje, pasi duhej të gjeje një vend të mirë për të shijuar këtë mrekulli, mes turmave që rrëmbeheshin pas këtij spektakli të ujit e dritës.
Me gjithë këto përvoja, dita ishte e lirë dhe e gjitha e jona. Ecëm kudo ku na tërhiqte zemra, të magjepsur nga përzierja e modernes dhe natyrës në këtë qytet të pazakontë. Por guida na la një sugjerim për nesër – kopshtin e luleve, një vend që na dukej thjesht një tjetër park i zakonshëm. Kopshti? Mendova me vete, çfarë mund të jetë kaq i veçantë? Por, të nesërmen kur mbërritëm, mbetëm të gjithë pa fjalë.
Kopshti i Luleve të Dubait ishte si një ëndërr e materializuar në mes të shkretëtirës. Nuk kishte asgjë të zakonshme në këtë vend, dhe vetëm kur e pashë me sytë e mi, kuptova sa shumë do të kisha humbur po të mos e vizitoja. Më i madhi në botë, me mbi 50 milionë lule të mbjella në një krijimtari të papërshkrueshme, ky kopsht dukej si një manifestim i magjisë njerëzore
– si arrin njeriu të lulëzojë në zemrën e shkretëtirës.
Shtëpitë me Smurfë, kështjellat që ngjanin me ato të filmave të Disney-t, kafshët gjigante që dukeshin sikur të ishin dalë nga ndonjë përrallë – gjithçka dukej pothuajse joreale. Por ajo që të linte gojëhapur ishte një aeroplan i vërtetë A380, i mbuluar me lule, që hyri në Librin e Rekordeve Guinness. Si mund të imagjinosh që në një vend ku rëra është mbretëreshë, lulëzon një parajsë kaq e larmishme dhe e bukur?
Sabile Keçmezi-Basha & Tefik Basha, 2016, Abu Dabi
Në atë çast, çdo dyshim që kisha pasur për këtë udhëtim u zhduk. Çdo hap i bërë në këto vende të pabesueshme ishte një përvojë që do të mbetej e skalitur në kujtesën time përgjithmonë.
Vendi, me përmasat e tij të mëdha dhe bukurinë e pamasë, na ofroi një udhëtim me më shumë se 120 lloje të ndryshme lulesh. Një orë, dy orë… asgjë nuk do të mjaftonte për të shijuar plotësisht këtë parajsë të gjallë me ngjyra. Secila lule dukej si një ftesë për të qëndruar më gjatë, për të kënaqur sytë dhe për të mbushur zemrën me aromat e tyre të mrekullueshme. Dy orët tona fluturuan mes fotografish të shumta, kujtime të kapura me kujdes që do t’i merrnim me vete, të pashlyera nga koha.
Nga aty, rrugëtimi ynë na çoi drejt një tjetër mrekullie – Korniza e Dubait, një nga veprat më të pazakonta të artit arkitekturor në këtë qytet të jashtëzakonshëm. E lartë 150 metra, kjo kornizë gjigante qëndron midis pjesëve të vjetra të qytetit, si një urë që lidh të kaluarën me të ardhmen. Edhe pse nuk na mori shumë kohë për ta vizituar, na la mbresa të thella. Nga jashtë, Korniza e Dubait dallohej si një simbol i harmonisë mes traditës dhe modernitetit, ndërsa brenda saj fshiheshin galeritë që na rrëfenin historinë e qytetit dhe na ofronin një dritare për të parë të ardhmen e tij – një projeksion i quajtur Futra Dubai.
Qëndrimi ynë njëjavor në Dubai na dha mundësinë që çdo ditë të zbulojmë diçka të re. Kështu, pasi vizituam Kornizën, vendosëm të eksplorojmë qytetin vetë. Një tjetër mrekulli që na kishin përmendur ishte metroja e Dubait, jo thjesht një mjet transporti, por një atraksion në vete. Udhëtimi me metro ishte si të shihje nga afër mozaikun e kulturës arabe, një përvojë që na ngacmoi kuriozitetin.
Duke përshkuar sërish rrugët, ndaluam te Burj Khalifa, sikur të kërkonim një tjetër pamje nga lartësitë e tij, dhe aty gjetëm stacionin e metros që na priste për ta përmbyllur me madhështi një ditë të mbushur plot me mrekulli të Dubait.
Metroja e Dubait, një strukturë mbresëlënëse e mbajtur mbi shtylla të fuqishme betoni dhe shina çeliku, na dukej sikur udhëtonim mbi krahët e qytetit. Çdo lëvizje ishte e sigurt dhe e përsosur, dhe na befasoi fakti se nuk kishte as shofer, as kontrollor. Gjithçka drejtohej nga një qendër që s’e dinim ku ndodhej, një përvojë që na la me ndjenjën e modernitetit absolut.
Shumë na kishin thënë se në metro gratë dhe burrat ndaheshin, por për habinë tonë, të gjithë ishim bashkë në atë udhëtim – gratë arabe të mbuluara me shamitë dhe veshjet e tyre të bardha të përulurësisë, dhe burrat me fustanet e bardha tradicionale që valëviteshin butësisht ndërsa metroja rrëshqiste përpara. Çdo gjë dukej e përsosur, çdo detaj i menduar deri në fund.
Pas kësaj aventure të parë, zbritëm në plazhin më të famshëm të Dubait, plazhin që të çon drejt hotelit të famshëm me 7 yje, Burj Al Arab, emri i të cilit përkthehet si “Kulla e Arabëve”. Ky është hoteli i vetëm në botë me një klasifikim kaq të lartë, ngrihet në qiell me 321 metra lartësi, si një velë që sfidon erërat dhe valët e shkretëtirës. I hapur që në vitin 1999, hoteli është një simbol modern që shkëlqen në horizontin e Dubait, si një dritëz që thërret këdo të afrohet.
Sipas të dhënave, brenda tij ndodhet një atrium që arrin 180 metra lartësi, makina të bardha Rolls Royce që shkëlqejnë si perla në diell, burime që vallëzojnë nën ritmin e ujit dhe, mbi të gjitha, elementë ari që e pasqyrojnë luksin dhe magjepsjen në çdo cep. Kjo ndërtesë ikone, krahasuar nga projektuesi i saj Tom Wright me simbole të famshme si Shtëpia e Operës në Sidney apo Kulla Eiffel e Parisit, ka një vend të veçantë në peizazhin e Dubait. Ajo qëndron mbi një ishull të krijuar nga duart e njeriut, larg 280 metra nga bregu, si një perëndeshë e re që pret vizitorët e saj.
Madhështia e saj nuk qëndron vetëm në pamjen e jashtme. Brenda, për ata që mund ta përballojnë, ofrohen suita që sfidojnë përmasat e imagjinatës. Dhomat më të vogla arrijnë 169 metra katrorë, ndërsa suitat mbretërore, me madhësinë e një pallati të vogël, kapin 780 metra katrorë. Dhe ato qëndrojnë në majë të listës për apartamentet më të shtrenjta në botë, me një çmim marramendës prej 18,716 dollarë për një natë. Al Muntaha, që në arabisht do të thotë “Më i Larti”, ofron pamje mbresëlënëse të Dubait dhe Gjirit Persik, duke tërhequr këdo që kërkon të shohë qytetin nga një lartësi e re. Al Mahara, me akuariumin e saj të madh dhe udhëtimin unik nëndetësor, të bën të ëndërrosh për botën nënujore.
Edhe pse unë nuk jam një ndjekëse e zjarrtë e luksit, ky vend më magjepsi. Mund të duket sikur luksi largon njerëzit nga thjeshtësia dhe paqja, dhe kjo ishte ajo që kisha frikë të përjetoja në Dubai. Një vend që shpesh më dukej disi artificial dhe i largët nga natyrshmëria e vendeve të tjera që kam vizituar. Por, sapo arritëm këtu, gjithçka ndryshoi. Dubai ka një mënyrë të veçantë për të tërhequr këdo, një energji që të përfshin dhe të bën të shikosh se si çdo gjë është e ndërtuar për të lënë një mbresë të thellë.
Sabile Keçmezi-Basha & Tefik Basha, 2016, Abu Dhabi
Në çdo hap që bënim, ndienim fuqinë dhe madhështinë e këtij qyteti, të mbushur me ndërtesa që kapin qiellin dhe makina që ndriçojnë rrugët me luksin e tyre. Por, më shumë se çdo gjë tjetër, Dubai ofron një ndjesi të papërshkrueshme, një nivel tjetër që i kapërcen pritshmëritë e çdokujt. Sharmi i Dubait qëndron pikërisht në këtë kontrast – një qytet pa një histori të lashtë, pa një kulturë të rrënjosur thellë, por me një vizion të pamëshirshëm për të qenë unik në botë. Ushqimi nuk ka identitetin e tij, është një përzierje e kuzhinave të vendeve të tjera, gjithçka këtu është e importuar. Por Dubai ka ndërtuar një realitet ku gjithçka e zakonshme duket e jashtëzakonshme, dhe ky është suksesi i tij më i madh.
Pas këtyre pamjeve të magjishme, të nesërmen na priste një udhëtim tjetër. Abu Dhabi, kryeqyteti i Emirateve të Bashkuara Arabe, ishte destinacioni ynë i radhës. Një qytet që shpesh qëndron në hije nga shkëlqimi i Dubait, por që ofron një ndjesi të veçantë. Autostrada Sheikh Zayed, me nëntë korsi që shtrihen si një lumë modern, na çoi drejt këtij qyteti. E mbushur me gjelbërim dhe lule, autostrada ishte një pamje që të shoqëronte gjatë tërë rrugës, duke kaluar qytete dhe fshatra të vogla, kantiere nafte dhe plantacione që të linin pa fjalë. Një ndjenjë që të bënte të besosh se e ardhmja e këtij vendi ishte ndërtuar mbi themele të forta dhe të palëkundshme.
Teksa udhëtonim me shpejtësi drejt destinacionit, guida na lajmëroi se ishim pranë një prej mrekullive më të famshme të Abu Dabit – Xhamisë së Madhe Sheikh Zayed. Ajo shfaqej para nesh si një përkrenare e dritës, me 82 kupola që shkëlqenin mbi një sipërfaqe prej 22,400 metrash katrorë. Ishte e pamundur të mos ndiheshim të vegjël përpara madhështisë së saj. Mermeri i bardhë që ndërtonte këtë tempull, sjellë nga Prilepi i Maqedonisë së Veriut, i jepte një nur hyjnor ndërtesës, duke e bërë të duket si një skulpturë mbi qiellin e pafund.
Sabile Keçmezi-Basha & Tefik Basha, Dubai, Kopshti i luleve, 2016
Ndërtimi i saj kishte zgjatur 11 vjet, por vetë Sheikh Zayed nuk arriti ta shihte hapjen në vitin 2007. Mënyra e vetme për të hyrë në këtë tempull ishte duke respektuar kodin e saj të rreptë të veshjes: pantallona të gjata për burrat dhe mbulimi i këmbëve e kokës për gratë. Dhe kur pamë për herë të parë këtë xhami, gjithçka ndaloi. Një “ah” i përbashkët shpërtheu nga ne të gjithë – një shpërthim i habitjes dhe respektit. Kupolat, mozaikët, përzierja e artit dhe detajet ishin të papërshkrueshme. Kishim fatin të ishim aty në momentin e faljes së drekës, një çast që më kujtonte përkryerjen hyjnore. Ato pak minuta të qëndrimit atje më dukeshin si një parajsë mbi tokë.
Guida, duke parë magjepsjen tonë, nisi të na zbërthente çdo detaj të kësaj mrekullie. Na tha se vetëm oborri i xhamisë kishte hapësirë për më shumë se 30,000 njerëz, ndërsa kapaciteti total ishte afro 55,000. Motivet me lule, të cilat përfaqësonin Parajsën mbi tokë, ishin të pranishme në çdo qoshe të xhamisë.
Tefik Basha, Xhamia e Madhe Sheikh Zayed, Abu Dabi, 2016
Kur zbathëm këpucët dhe mbuluam kokat, u gjendëm brenda një bote të ndriçuar nga llambadarë madhështorë të përbërë nga kristale Swarovski. Ata na linin pa fjalë – më i vogli peshonte tetë tonë, ndërsa ai qendror, plot dymbëdhjetë tonë. Kristalet vezullonin në ngjyrat e hurmave në fazat e tyre të ndryshme të pjekjes: jeshil, portokalli dhe i kuq. Tapeti që shtrihej në dysheme ishte një tjetër kryevepër, më i madhi në botë, punuar me dorë nga më shumë se 1200 endëse.
Përmasat e tij ishin të pabesueshme, 5700 metra katrorë, dhe në të ishin endur më shumë se 2.2 miliardë nyje.
Guida na këshilloi që të bënim fotografi vetëm në vendet ku ishte e lejuar dhe të mos e zbulonim kokën gjatë këtij akti. Puthjet apo përqafimet për foto ishin gjithashtu të ndaluara. Dhe gjithçka bëhej edhe më magjike gjatë natës, kur xhamia vezullonte nën dritat e saj, duke krijuar një atmosferë të paimagjinueshme.
Pranë xhamisë qëndronte varri modest i Sheikh Zayed, një monument i thjeshtë, por që përfaqësonte një respekt të pafund për një udhëheqës të madh. Kjo modesti, përkundër madhështisë përreth, e ngriti edhe më lart emrin e tij në zemrat tona.
Kur mbërritëm në Abu Dabi, një valë kënaqësie na përfshiu, si të ishim mbuluar nga rrezet e diellit të një qyteti të artë. Ky qytet, po aq madhështor sa Dubai, na magjepsi që në hapin e parë. Drekën e shijuam në brendësi të Abu Dabit, në një restorant të madh, ku turma turistësh si ne ndaleshin për të pushuar, për të ngrënë, dhe për t’u nisur sërish në rrugëtimet e tyre të pafundme.
Pas drekës, u zhytëm sërish në eksplorim, në kërkim të mrekullive të tjera që ky vend ofronte. Abu Dabi, me gjithë shkëlqimin modern, kishte edhe një anë tjetër të fshehtë, një pjesë të vjetër të qytetit që na la pa fjalë. E kaluara na përshëndeti me heshtje të thellë, me rrugë që mezi mbanin gjurmët e jetës. Ishte e vështirë të besoje se dikur në atë vend kishte frymuar jeta njerëzore. Ajo heshtje, ajo zbrazëti, na solli ndjesinë e një misteri të harruar.
Pastaj u nisëm drejt plazhit të madh të Abu Dabit, ku valët dhe rëra dukej se flisnin me ne në gjuhën e paqes. Aty nuk kishte luks të tepruar, as dekadencë, vetëm natyra që ofronte një oazë për ata që kërkonin qetësi dhe thjeshtësi. Ky plazh ishte një vend ku pushimet mund të kaloheshin lirshëm, larg gjithçkaje artificiale.
Por, eksplorimet tona nuk ndaleshin aty. Vazhduam drejt parkut të famshëm të veturave, një vend ku adrenalina dhe shpejtësia bashkoheshin për të krijuar përvoja të paharrueshme. Ferrari World, Warner Bros World, dhe Water World na prisnin me pamjet dhe atraksionet e tyre marramendëse. Në Yas Mall, vizituam kolonën ajrore dhe vëzhguam murin e dytë më të madh të ngjitjes në botë, një sfidë që të linte pa frymë vetëm duke e parë. Koha fluturonte, dhe ne vetëm sa mundëm të preknim sipërfaqet e këtyre përvojave, duke bërë foto të shumta për të mbajtur kujtimet gjallë.
Kështu, me shpirtin e mbushur plot kënaqësi, u habitëm kur guida na njoftoi se nesër në ora 9 do të ishim gati për t’u nisur drejt aeroportit. Aq shpejt? Të gjithë ndjemë se koha kishte rrjedhur si rëra ndër gishta – me një shpejtësi që nuk mund të kapesh.
