Zymer Mehani
Figura e nënës-lajtmotiv i poezisë së poetit Bajram Muharremi-Bistrica
Hyrje
Tema e nënës ka qenë një burim frymëzimi dhe nderimi për shkrimtarët, poetët, mjekët, gjeneralët, bujqit dhe fshatarët për shekuj me radhë. Ajo është figura që përfaqëson dashurinë, sakrificën dhe përkushtimin, duke u bërë simboli më i fuqishëm i forcës dhe qëndresës. Në çdo kulturë dhe traditë, nëna është portretizuar si hyjneshë e jetës, si engjëll kujdesi dhe mbrojtjeje, që çdo ditë lufton për të mirën e fëmijëve të saj.
Poezia, proza dhe traditat gojore e kanë shprehur me pasion këtë adhurim. Shkrimtarë të njohur si Homeri, Dantja e deri te shkrimtarët e modernitetit, e kanë lavdëruar nënën si simbol të dashurisë dhe kujdesit. Poetë si Naim Frashëri, Asdreni e aktori Aleksandër Moisiu e të tjerët, kanë përshkruar emocionet e forta që lindin nga lidhja me nënën, duke i kushtuar vargje që shprehin ndjenjat e përjetshme të dashurisë dhe mirënjohjes.
Mjekët dhe shkencëtarët gjithashtu kanë theksuar rolin e nënës në shëndetin dhe mirëqenien e fëmijëve, duke e njohur atë si themelin e familjes dhe shoqërisë. Në historinë e luftës, gjeneralë e ushtarë kanë nderuar figurën e nënës si motivacion për të luftuar dhe për të mbrojtur atdheun, duke e parë atë si simbol të jetës që duan të ruajnë.
Bujqit e fshatarët, në jetën e përditshme, kanë gjetur te nëna një burim frymëzimi dhe forcë, duke e portretizuar atë si punëtore të palodhur, e cila sakrifikon çdo gjë për familjen e saj. E gjithë kjo pasqyrohet edhe në folklorin dhe zakonet popullore, ku figura e nënës është e pranishme si simbol i ngrohtësisë dhe stabilitetit.
Në këtë kontekst, figura e nënës përshkruhet si një hyjneshë, e cila përherë mendon dhe përpiqet për fëmijët e saj, duke u ofruar atyre dashuri, mbështetje dhe forcë për të përballuar sfidat e jetës. Ajo është figura që na kujton se, pavarësisht vështirësive, dashuria e nënës mbetet një dritë që ndriçon çdo errësirë.
Edhe poeti nga Bistrica e Shalës së Bajgorës, z. Bajram Muharremi – Bistrica e trajtoi figurën e nënës krejt posaçëm nga të tjerët. Ai asaj i thuri kujtime në prozë e në vargje.
Rrëfimi i autorit për nënën
Rrëfimi i autorit përmban një narrativë të thellë dhe emocionale mbi jetën dhe vdekjen e nënës së tij, Emine Xhafa- Muharremi. Ai reflekton mbi përjetimet e dhimbshme të luftës dhe pasojat e saj në jetën e individëve dhe familjeve, si dhe rëndësinë e kujtesës dhe nderimit të atyre që humbën jetën për lirinë.
Ndër temat kryesore që autori Muharremi shtjellon në rrëfimin e tij janë:
Dhimbja dhe humbja: Rrëfimi është i mbushur me një ndjenjë të thellë dhimbjeje për humbjen e nënës. Autori shpreh ndjenjat e tij të hidhërimit dhe trishtimit për vdekjen e saj, e cila është përjetuar si një plagë e pashërueshme në zemrën e tij. Kjo dhimbje është e jashtëzakonshme për ata që kanë përjetuar humbjen e të dashurve në kontekstin e luftës.
Sakrifica dhe dashuria: Nënë Eminja portretizohet si një figurë e fortë dhe altruiste, e cila ka sakrifikuar shumë për familjen dhe atdheun. Ajo është përshkruar si një simbol i forcës dhe sakrificës, duke reflektuar vlerat e dashurisë familjare dhe atdhetarizmit.
Kujtesa dhe nderimi: Rrëfimi thekson rëndësinë e kujtesës për ata që kanë humbur jetën. Udhëtimi i autorit bashkë me familjarët për të sjellë eshtrat e nënës në Kosovë është një akt simbolik i nderimit dhe një mënyrë për të mbajtur gjallë kujtimin e saj dhe të tjerëve që kanë rënë në luftë.
Rrëfimi është vendosur në një kontekst të dhimbshëm historik, që lidhet me luftën në Kosovë dhe pasojat e saj për popullatën civile. Autori tregon për dhimbjen e shkaktuar nga dhuna dhe krimet e luftës, duke e bërë historinë e nënës së tij një reflektim të gjendjes më të gjerë shoqërore dhe politike.
Simbolika e varrimit: Varrimi i nënës përfaqëson një kthim në shtëpi dhe riparimin e lidhjes me atdheun. Momenti i hapjes së arkivolit dhe pranimi i mbështetjes nga fshatarët tregon se, pavarësisht dhimbjes, ka ende solidaritet dhe mbështetje në komunitet. Kjo ndihmon në rikthimin e një ndjenje identiteti dhe poërbashkësie ndërvëllazërore në mes të tragjedisë.
Emocionaliteti:Stili i shkrimit është emocional dhe përçues. Përdorimi i detajeve të gjalla dhe përshkrimeve të ndjenjave personale bën që lexuesi të ndiejë dhimbjen dhe trishtimin e autorit. Fjalët e nënës që përmenden në tekst, si dhe refleksionet mbi jetën e saj, e fuqizojnë edhe më shumë emocionalitetin e rrëfimit.
Rëndësia e bujarisë dhe e mikpritjes: Familja Rrusta është një simbol i humanizmit dhe bujarisë në kohë të vështira. Pjesëmarrja e tyre në ceremoninë e varrimit dhe ndihma që ofruan për familjen e autorit ilustron rëndësinë e solidaritetit dhe bashkimit mes njerëzve të një gjaku e të një gjuhe veçanërisht në kontekste të vështira si lufta.
Ky rrëfim është një reflektim i thellë mbi tragjedinë e humbjes, por gjithashtu një testament i forcës dhe qëndresës së njerëzve përballë vështirësive. Ai na kujton se kujtesa dhe nderimi i atyre që humbën jetën për lirinë janë thelbësore për identitetin dhe historinë e një populli. Kjo narrativë e shkrimtarit Bajram Muharremi-Bistrica ka vlerë të madhe jo vetëm për ata që kanë përjetuar luftën, por edhe për çdo lexues që dëshiron të kuptojë thellësinë e dhimbjes dhe fuqinë e dashurisë familjare dhe atdhetarizmit.
Poezitë dedikuar nënës
Edhe poezitë e poetit Bajram Muharremi-Bistrica shprehin ndjenja të thella dhimbjeje dhe humbjeje, duke portretizuar nënën si një figurë të rëndësishme dhe simbolike në jetën e tij.
Poezia “Nënë, o nënë” fokusohet më shumë në nderimin e kujtimit të nënës dhe sakrificës së saj, ndërsa poezia tjetër, “Më humbe ndër sy” reflekton për pasojat emocionale dhe vetminë që vjen pas humbjes. Të dyja poezitë që përmendëm, përmes simbolizmit dhe emocionalitetit të thellë, sjellin një mesazh të fortë rreth dashurisë, kujtesës dhe forcës së lidhjes mes nënës dhe fëmijës, duke theksuar rëndësinë e kujtesës për ata që humbën.
Poetët shqiptarë shpesh trajtojnë tema të thella lidhur me nënën, kombin dhe historinë, duke sjellur krijime që shprehin ndjenja të fuqishme përmes vargjeve të mbushura me emocione dhe mesazhe të forta. Në këtë frymë, edhe poezitë e poetit Bajram Muharremi-Bistrica, “Amaneti i nënës”, “Nënë” dhe “Mësime nga nëna” janë shembuj të shkëlqyer të këtij lloji të poezisë, duke reflektuar përkushtimin ndaj atdheut dhe dashurinë për nënën.
Poezitë “Nënë, o nënë” dhe “Më humbe ndër sy”, trajtojnë tema të thella të dhimbjes, humbjes dhe kujtesës, duke portretizuar marrëdhënien mes nënës dhe fëmijës, si dhe pasojat emocionale të humbjes së një të dashuri. Çdo poezi shpreh ndjenja të fuqishme dhe pasqyron kontekste të ndryshme, por të ngjashme përsa i përket dhimbjes dhe tragjedisë.
Më poshtë, do të bëjmë një analizë të detajuar për secilën poezi.
Poezia “Nënë, o nënë”
Poezia ka një strukturë të thjeshtë, me vargje të shkurtra dhe me një ritëm të përsëritur, që i jep asaj një ndjesi kënge. Përsëritja e frazës “Nënë, o nënë” krijon një emocion të fortë dhe e thekson ndjenjën e humbjes.
Poezia e reflektuar është një lutje dhe një thirrje për nënën e humbur, duke nënvizuar dhimbjen e thellë që shkakton vdekja e saj. Autori flet për barbarinë e serbëve që e vranë nënën e tij, duke theksuar tragjedinë e ngjarjeve.
Nëna paraqitet si një figurë e fortë, e cila, edhe pas vdekjes, vazhdon të mbijetojë në kujtimet e fëmijëve të saj. Kjo ide e mbijetesës pas vdekjes është një simbol i qëndresës dhe forcës, duke reflektuar përjetësinë e dashurisë dhe kujtesës.
Vargjet flasin për kujtimin e saj, duke e përshkruar gjakun e saj si dritë që ndriçon atdheun. Ky akt simbolizon nderimin dhe vlerësimin e sakrificës së saj për lirinë e vendit.
Nënën poeti Bajram Muharremi e lidh me flamurin kombëtar dhe simbolin e shqiponjës, duke theksuar lidhjen e saj me atdheun dhe identitetin kombëtar. Ajo është jo vetëm një nënë, por edhe një simbol i lirisë dhe identitetit kombëtar (martire e lirisë).
Gjaku i nënës transformohet në dritë, duke treguar se kujtimi dhe sakrifica e saj janë burim frymëzimi për brezat që vijnë.
Poezia është e ngarkuar emocionalisht, me një ton hidhërimi dhe nostalgjie. Autori shpreh ndjenjat e tij të thella dhe dhimbjen e pashkëputshme që ai përjeton për humbjen e nënës.
Poezia “Më humbe ndër sy”
Kjo poezi ka një formë më të lirshme dhe është e ndarë në vargje me një ritëm më të larmishëm. Poezia reflekton një reflektim të brendshëm, me një ndjenjë të fortë të introspeksionit.
Poezia shpreh ndjenjën e thellë të vetmisë pas humbjes. Autori përshkruan një ndjenjë të thellë izolimi e të mungesës, duke e paraqitur nënën si engjëll që iku shumë shpejt. Përshkrimi i dhimbjes dhe tronditjes është intensiv, me përshkrime që krijojnë një ndjenjë të fortë realiteti për jetën pas humbjes. Ndarja e thellë përjetësisht i lë pas një boshllëk që është e vështirë të mbushet.
Nënë Eminja është portretizuar si engjëll, duke theksuar natyrën e saj të pastër dhe të dashur. Fluturimi i saj në “shtatë palë qiej” simbolizon një kalim në një dimension më të lartë, por gjithashtu nënkupton një ndarje të përjetshme.
Elementet natyrore si shiu e era përshkruajnë atmosferën e dhimbjes, duke e thelluar emocionin dhe duke treguar ndikimin e humbjes në ambientin rrethues.
Vargjet janë të mbushura me një ndjenjë të thellë trishtimi dhe pasigurie. Autori e shpreh dhimbjen e tij nëpërmjet imazheve të fuqishme që krijojnë një ndjenjë të fortë të realitetit dhe humbjes.
Poezia “Amaneti i nënës”
Poezia përshkruan dashurinë dhe sakrificën e nënës për fëmijët e saj dhe për atdheun. Ajo thekson vlerën e përkushtimit për kombin dhe nevojën për ta kujtuar atë.
Nënën poeti Bajram Muharremi-Bistrica e paraqet si një simbol të historisë dhe sakrificës, duke kërkuar që brezat e ardhshëm ta mbajnë mend këtë trashëgimi.
Si vend i rëndësishëm, Kukësi simbolizon qëndresën dhe krenarinë kombëtare. Autori nënvizon rëndësinë e këtij vendi në kujtesën kolektive.
Elementet si sofrat e hapura dhe vatra janë simbole të mikpritjes dhe bashkimit, që lidhen me traditën shqiptare.
Vargjet janë të thjeshta, por të fuqishme. Përsëritja e frazave si “Këtu në Kukës” dhe “vajzat e djemtë e mi” krijon një ndjenjë të fortë lidhjeje me vendin dhe me popullin shqiptar.
Poezia “Nënë”
Poezia shpreh dhimbjen e një fëmije (të autorit) që ka humbur nënën, duke e imagjinuar takimin në ëndërr. Kjo temë është universale dhe prekëse, duke e paraqitur marrëdhënien mes nënës dhe fëmijës.
Autori shpreh ndjenjën e gëzimit për takimin në ëndërr, por edhe trishtimin për humbjen e saj.
Nënë Eminja është paraqitur si engjëll, simbol i paqes dhe dashurisë, që largohet nga kjo botë dhe ngjitet në qiell, duke lënë pas dhimbje dhe vetmi.
Imazhi i kokës së vendosur në prehërin e nënës është shumë simbolik, duke reflektuar ngrohtësinë dhe sigurinë që ajo ofronte gjatë fëmijërisë së autorit.
Poezia është e ndarë në dy pjesë, ku çdo pjesë pasqyron ndjenja të ndryshme. Stili është lirik dhe emocional, me ritëm të qetë që reflekton natyrën e ëndrrës dhe nostalgjisë.
Poezia “Mësime nga nëna”
Kjo poezi nënvizon mësimet e nënës që lidhen me identitetin kombëtar dhe vlerat e trashëgimisë. Nëna paraqitet si një figurë që kalon mësime të rëndësishme për brezat e rinj.
Ka një theks të fortë në nevojën për të mbrojtur kombin dhe identitetin shqiptar nga armiqtë historikë.
Plumbat që nëna merr në trup simbolizojnë sakrificën dhe vuajtjet që ka përjetuar populli shqiptar. Kjo përfaqëson historinë e dhimbshme të vendit dhe pasojat e saj.
Vargjet janë të drejtpërdrejta dhe të forta, duke e bërë mesazhin të qartë. Stili është didaktik, duke nxitur një reflektim mbi rëndësinë e mësimeve të nënës.
Poezia “Sa më ka marrë malli”
Poezia fillon me një ndjenjë të thellë malli për nënën, duke shprehur se çdo herë që poeti ndjehet i mërzitur, ai shkon pranë varrit të saj, ku gjen qetësi.
Dhembja për humbjen e nënës është evidente dhe theksohet me imazhe të forta që përshkruajnë plagët emocionale dhe fizike të asaj humbjeje në zemrën e autorit Bajram Muharremi-Bistrica.
Vendi i varrit shërben si një simbol i përkujtimit dhe lidhjes me të shkuarën. Aty autori gjen një lloj qetësie dhe mundësie për të biseduar me nënën.
Plagët që simbolizojnë vuajtjet e sakrificat e shqiptarëve, si dhe liria që është arritur me mundim, shfaqin një lidhje të fortë mes historisë personale dhe asaj kolektive.
Vargjet janë të thjeshta dhe të drejtpërdrejta, por plot emocione. Ritmi është i qetë dhe reflektiv, duke krijuar një atmosferë melankolike.
Përsëritja e frazave si “më ka marrë malli” dhe “dënes” thekson dhimbjen e përjetuar.
Poezia “Përmallim”
Njëzet vjet pas vdekjes së nënës, ndjenja e mallit nuk zhduket, por rritet me kalimin e kohës. Poetika e kujtimit thekson që kujtimi i nënës vazhdon të jetojë në mendjet e fëmijëve të saj, sikurse edhe të autorit Bajram Muharremi-Bistrica.
Kujtimet e nënës, si porositë e saj, mbeten të rëndësishme dhe i japin kuptim jetës.
Fotografia e nënës shërben si një simbol i kujtimit dhe nostalgjisë, duke përfaqësuar lidhjen emocionale që vazhdon të ekzistojë pas vdekjes.
Imazhi i zjarrit dhe zërit të këndesit i referohet ngrohtësisë dhe dashurisë që nëna ofronte.
Poezia është e ndarë në vargje të përziera, duke reflektuar ndjenja të ndryshme, nga dhimbja deri te mirënjohja. Stili është lirik dhe emocional, me ritëm të qetë.
Poezia “Amaneti i nënës”
Poezia përmban mesazhe të forta lidhur me amanetet e nënës për fëmijët e saj dhe për rëndësinë e kujtimit të historisë dhe sakrificave për liri.
Ka një fokus të fortë në identitetin kombëtar dhe nevojën për t’u kujtuar sakrificat e paraardhësve për liri.
Kukësi simbolizon qendrat e historisë shqiptare dhe qëndresën e popullit, duke ofruar një ndjenjë identiteti dhe lidhjeje ndërshqiptare.
Plagët e marra nga plumbat e serbëve përfaqësojnë vuajtjet dhe sfidat që populli shqiptar i Kosovës ka kaluar për Të arritur lirinë.
Poezia është e ndarë në dy pjesë, me një ritëm të vazhdueshëm që i jep mundësinë lexuesit të ndiejë thellësinë e mesazheve. Përsëritja e frazave dhe vargjeve i jep forcë dhe intensitet.
Poezia “Mall i prushëruar”
Poezia fillon me një ndjenjë të thellë dhimbjeje për humbjen e babait. Ndjenja e vetmisë dhe boshllëkut është e theksuar, duke shprehur pasigurinë dhe trishtimin që vjen pas një ndarjeje të tillë.
Malli për babain shprehet si një flakë që “prushëron” shpirtin, një metaforë e fuqishme për pasojat emocionale që sjell humbja.
Erërat dhe brigjet, si elemente të natyrës, simbolizojnë një ndjesi të thellë trishtimi dhe humbje. Këto imazhe ngrenë një atmosferë melankolike.
Në fund të poezisë, shprehet një shpresë se poeti Bajram Muharremi – Bistrica një ditë do të takohet përsëri me babain në “parajsën e tij,” që paraqet si shpëtim dhe njohje e përjetshme.
Vargjet janë të thjeshta dhe të drejtpërdrejta, duke përçuar ndjenja të forta. Ritmi është i qetë, duke krijuar një atmosferë reflektive. Përsëritja e ideve mbi mallin dhe dhimbjen forcon emocionin e poezisë.
Poezia “Një shportë qiellore”
Poezia shpërfaq dashurinë e thellë për vajzën, duke shprehur dëshirën për t’i dhënë asaj të gjitha gëzimet dhe ngrohtësinë që babai ofronte.
Ndjenja e krenarisë për jetën e vajzës dhe sukseset e saj shprehet në mënyrë të ngrohtë dhe emocionuese.
Shporta është një simbol i dashurisë dhe kujdesit, duke përfaqësuar një dhuratë nga babai për vajzën. Ajo mbushur me “urime nga zemra” simbolizon mbështetje dhe dashuri të pakufizuar.
Imazhet e yjeve dhe diellit janë të lidhura me shpresën dhe dritën që sjell dashuria.
Poezia ka një stil lirik, me një ritëm që krijon një ndjenjë të ngrohtë dhe optimiste. Vargjet janë të mbushura me metafora dhe imazhe që krijojnë një atmosferë të këndshme.
Përsëritja e emocioneve dhe ndjenjave për vajzën thekson lidhjen e fortë dhe përkushtimin e prindit.
Poezia “Lumbardhi” (Bistrica e Shalës)
Poezia shpreh një ndjenjë të thellë nostalgjie për vendlindjen. Autorit i mungon Kosova, dhe ndjenja e vetmisë theksohet në vargje si “jam shumë larg atdheut” dhe “druaj se do të mbetem.”
Lidhja e fortë me vendlindjen, natyrën dhe përvojat e tij personale, siç tregohet në vargjet që përshkruajnë Bistricën dhe kujtimet e autorit nga fëmijëria, thekson rëndësinë e identitetit.
Lumi simbolizon jetën, vazhdimësinë dhe lidhjen me natyrën. Të qenit i lidhur me lumin është një metaforë për lidhjen me vendin dhe historinë.
Mungesa e yjeve dhe dritës në natën e autorit përfaqëson ndjenjën e errësirës dhe humbjes, duke theksuar vështirësitë emocionale që ai përjeton.
Poezia ka një stil lirik, me një ritëm që pasqyron mendimet dhe ndjenjat e autorit. Përsëritja e fjalëve dhe frazave thekson fortësinë e ndjenjave.
Vargjet janë të thjeshta, por shumë të fuqishme, duke ndihmuar në përçimin e emocioneve të thella.
Poezia “Bistrica”
Poezia është një homazh për vendin e lindjes, duke shprehur dashuri dhe lidhje të fortë me natyrën dhe kujtimet e fëmijërisë.
Kthimi në kujtimet e rinisë dhe ndjesia e përkatësisë qëndrojnë në qendër të vargjeve, ku autori ndan gëzimin për natyrën dhe vendin ku është rritur.
Elementet natyrore (zogjtë) simbolizojnë bukurinë e vendlindjes dhe ngrohtësinë e kujtimeve, duke krijuar një atmosferë paqësore dhe të këndshme.
Natyra (yjet dhe hëna) luan një rol qendror, duke theksuar lidhjen me qiellin dhe universin, duke u bërë një simbol i shpresës dhe gëzimit. Vargjet janë të organizuara në një stil të qetë dhe melankolik, duke pasqyruar ndjenjat e autorit.
Përdorimi i ritmit dhe rimave e bën poezinë më melodike, duke e forcuar emocionin e lidhjes me natyrën dhe vendin.
Poezia “Dhuratë vendlindjes”
Kjo poezi është një përkushtim për vendlindjen dhe identitetin kombëtar. Autori i shpreh ndjenjat e përgjegjësisë për të ruajtur kujtimet dhe traditat e vendlindjes.
Poezia thekson rëndësinë e kujtimeve dhe trashëgimisë
kulturore, duke e bërë atdheun një pjesë të pandashme të identitetit të tij.
Simbolet e këngëve dhe festave përfaqësojnë kulturën dhe traditën e pasur të vendlindjes, duke theksuar gëzimin dhe unitetin që sjellin ato.
Dhurata për vendlindjen simbolizon mirënjohjen dhe dashurinë e autorit për vendin e tij, si dhe një angazhim për të kontribuar në të ardhmen e tij.
Poezia ka një strukturë më të organizuar, me një ton optimist dhe të vendosur. Stili është emocional dhe i drejtpërdrejtë, duke e bërë mesazhin e saj të qartë dhe të prekshëm.
Përdorimi i fjalëve të forta dhe imazheve të gjalla krijon një ndjenjë të fortë lidhjeje me traditat dhe kulturën.
Poezia “Errësira”
Poezia fillon me një përshkrim të errësirës, që simbolizon një ndjenjë të thellë të humbjes dhe mungesës së shpresës. Vargu “Më kanë mbuluar retë e zeza” tregon për ndjesi të dëshpëruara dhe pa perspektivë.
Ndërsa poeti shpreh dëshpërim, ai gjithashtu kërkon dritë dhe shpresë. “Mendoj, kur do vijnë agu e drita” sugjeron një dëshirë për rikthimin e gëzimit dhe qetësisë.
Simbolet e natyrës (retë dhe errësira) shërbejnë për të pasqyruar emocionet e thella të autorit. Errësira shfaqet si një forcë e tmerrshme, që ndikon negativisht në jetën e tij.
Përdorimi i akrepave të orës që nuk lëvizin tregon për vetë stagnimin dhe dëshpërimin e thellë, përfaqësim i një kohe që duket e ngecur dhe e pakuptimtë.
Stili është i thjeshtë, por i fuqishëm, duke e bërë poezinë të ndjehet e sinqertë dhe të prekshme.
Ritmi është i përsëritur, duke theksuar peshën e ndjenjave të autorit dhe tensionin emocional që përjeton.
Poezia “Kujdesi”
Poezia shpreh ndjenjën e përkushtimit dhe krenarisë ndaj kombit. Autori shpreh dëshirën për të qenë i denjë për trashëgiminë dhe identitetin e tij.
Këtu theksohet rëndësia e ruajtjes së vlerave për brezat e ardhshëm, me një fokus të veçantë në mospërfundimin e misionit të tij si prind.
Këto gjëra simbolizojnë vlera themelore që përbëjnë identitetin e autorit dhe prioritetet e tij në jetë, duke i dhënë një kontekst të thellë personal dhe kombëtar.
Poezia ka një strukturë të qartë dhe të fokusuar, duke theksuar mesazhin e saj të qartë.
Përdorimi i vargjeve të thjeshta dhe ritmi i rregullt e bëjnë këtë poezi të lehtë për t’u kuptuar dhe për t’u lidhur me të.
Poezia “Dhimbja”
Poezia është një shprehje e fortë e dhimbjes dhe vuajtjes që shkakton mërgimi. Autori e përshkruan atë si një “kurbet të zi” që i ka shkatërruar jetën.
Dëshira për të rikthyer lidhjen me atdheun, si edhe për të gjetur qetësinë pranë vendit të lindjes është një temë qendrore. Këto simbole tregojnë dhimbjen emocionale dhe fizike, duke përfaqësuar ndjenjat e thella të humbjes dhe vuajtjes. Kjo tregon një përgjegjësi kolektive dhe dëshirën për të parandaluar të tjerët nga vuajtjet që ai ka përjetuar.
Poezia është e ndarë në vargje të shkurtra, duke e bërë atë të qartë dhe të lehtë për t’u kuptuar. Stili është emocional dhe i drejtpërdrejtë, duke ndihmuar për të transmetuar peshën e ndjenjave të autorit.
Poezia “Lavdi për jetë e mot”
Kjo poezi është një homazh i fuqishëm për trimat dhe dëshmorët e kombit shqiptar, të cilët luftuan për lirinë e Kosovës. Ajo është e ngarkuar me ndjenja patriotike dhe përkushtim, duke reflektuar mbi sakrificat dhe guximin e atyre që dhanë jetën për atdhe.
Poezia e paraqet luftën si një akt të lavdishëm, ku trimat shqiptarë angazhohen për të mbrojtur atdheun e tyre. Kjo temë është e theksuar nga përmendja e vendndodhjeve të njohura për luftë, si Bistrica, Shala e Bajgorës, Drenica, Dukagjini dhe Rugova. Ato simbolizojnë forcat e lirisë e bashkimin e shqiptarëve në luftën për çlirim.
Trimësia e shqiptarëve është një motiv domethënës në poezi. Autori e përshkruan guximin e luftëtarëve, të cilët janë të gatshëm të japin gjithçka për atdheun, madje edhe gjakun e tyre. Kjo e bën mesazhin e poezisë të fuqishëm dhe emocionues.
Përdorimi i bjeshkëve dhe maleve si sfond i luftës heroike simbolizon vështirësitë dhe sfidat që përballin luftëtarët. Ato gjithashtu përfaqësojnë bukurinë e vendit, e cila është në rrezik nga pushtuesit.
Këto elemente natyrore shërbejnë si simbol i shkatërrimit dhe dhimbjes që sjell lufta, por edhe si një tregues i rezistencës dhe forcës. Vargu “Tym e flakë po shkon në Kosovë” tregon për intensitetin e luftës dhe pasojat e saj.
Gjakosja për liri është një nga simbolet më të forta në poezi. Vargu tjetër, “S’u dhimbset gjaku” nënkupton se luftëtarët janë të gatshëm të sakrifikojnë gjithçka për lirinë e kombit. Njëherazi, fraza “lavdi dëshmorëve për jetë e mot” thekson se sakrifica e tyre nuk do të harrohet dhe se ata do të kujtohen përjetësisht.
Poezia ka një ritëm të qartë dhe një strukturë të rregullt rime, duke e bërë atë të lehtë për t’u lexuar dhe për t’u kënduar. Kjo strukturë e fortë kontribuon në përshkimin emocional dhe patetik të poezisë.
Gjuha është e thjeshtë, por e fuqishme, duke reflektuar përjetime të drejtpërdrejta dhe emocione të thella. Përdorimi i figurave të stilit, si metaforat dhe personifikimet, ndihmon në krijimin e një atmosfere të gjallë dhe të ngarkuar emocionalisht.
Poezia “Martires Emine Muharremi-Bistrica” e poetit Zeqir Kurti
Vargjet e fuqishme të poetit Zeqir Kurti, që përshkruajnë vrasjen e nënës martire Emine Muharremi-Bistrica dhe dhimbjen e mbetur pas, shprehin indinjatën ndaj atyre që kanë shkelur vlerat themelore të njerëzisë dhe moralit.
Më tej, poezia shkon përtej dëshpërimit, duke theksuar pavdekësinë e Emine Muharremit, si një simbol i qëndresës dhe forcës. Ajo përshkruhet si shtylla e familjes dhe e kombit, e cila vazhdon të jetojë në zemrat e atyre që e kanë njohur dhe e kujtojnë. Thirrja për t’u ringjallur dhe për të parë djemtë e saj që po luftojnë për liri, është një apel për kujtim dhe nderim.
Poezia, me tonin e saj të vendosur dhe krenar, shpreh besimin se veprat e saj dhe të atyre si ajo, do të jetojnë përjetësisht, duke u bërë një frymëzim për brezat e ardhshëm në luftën për liri dhe dinjitet. Lavdia që i jepet saj në fund, thekson rëndësinë e ruajtjes së kujtimit të martirëve dhe sakrificave që kanë ndihmuar në formimin e identitetit kombëtar shqiptar.
Poezia “Nëna” e autorit Zymer Mehani
Kjo poezi është një homazh për nënën martire, Emine Muharremi, duke theksuar rëndësinë dhe sakrificën e figurës së saj. Mehani përdor një stil të thjeshtë dhe emocional, duke krijuar një atmosferë intime me ndihmën e figurave poetike dhe metaforave që ilustrojnë dashurinë dhe kujtimin për nënën. Imazhe si “Balli Yt,” “Syri Yt,” dhe “Zemra Jote – Një FOLE” përçojnë ngrohtësi dhe mbrojtje.
Poezia përmban një strukturë ritmike që i jep një muzikë të brendshme, duke e bërë atë tërheqëse për lexuesin. Emocionet janë të thella dhe prekëse, duke shprehur dhimbjen dhe mirënjohjen për nënën si burim ngushëllimi dhe mbështetjeje. Në përgjithësi, poezia “Nëna” është një vepër që nderon figurën e nënës dhe përçon mesazhe të forta për dashuri dhe kujtim, duke e bërë lexuesin të reflektojë mbi rëndësinë e saj në jetë.
Poezia “Në vend të fjalës së recensuesit” nga poeti Fetah Bahtiri
Poezia në fjalë është një homazh për nënën martire, Emine Muharremi, simbol i vuajtjes dhe sakrificës për popullin shqiptar. Stili i autorit është i lirshëm dhe emocional, duke përdorur një gjuhë të thjeshtë, por të ngjeshur me ndjenja të thella. Ai përdor figura poetike si metaforat dhe personifikimin për të ilustruar dhimbjen e atyre që e njohën nënën Emine, duke theksuar rëndësinë e saj në familje si një figurë sublime, si dhe duke shprehur ndjenjat e humbjes dhe vuajtjes përmes vargjeve të fuqishme.
Poeti Bahtiri e përshkruan dhimbjen e familjarëve dhe miqve të nënës Emine, duke krijuar një lidhje të fortë me lexuesin. Poezia shfaq ritëm të qëndrueshëm dhe muzikalitet të brendshme përmes aliteracioneve dhe rimave.
Në përgjithësi, kjo poezi është një testament për dashurinë dhe kujtimin e martirëve shqiptarë, duke e bërë lexuesin të reflektojë mbi vlerat e sakrificës dhe identitetit tonë kombëtar.
Poetika e poetit Bajram Muharremi-Bistrica
Bajram Muharremi-Bistrica është një poet i njohur shqiptar, i cili përmes veprës së tij trajton tema të ndryshme, sidomos ato që lidhen me atdheun, luftën, dhe ndjenjat e mërgimit. Poezitë e tij shquhen për një stil të veçantë, për përdorim të figuracionit poetik, metra të ndryshëm, një gjuhë të pasur dhe një mesazh të qartë dhe emocional.
Më poshtë do të shqyrtojmë këto aspekte në kontekstin e disa prej poezive të tij.
Stili
Stili i Bajram Muharremit është karakterizuar nga thjeshtësia dhe qartësia, por edhe nga thellësia emocionale. Ai përdor një stil direkt që arrin të prekë ndjenjat e lexuesit, duke krijuar një lidhje të fortë me tematikën e luftës dhe atdhetarisë. Poezitë e tij shpesh janë të ngarkuara me emocione dhe pasion, që reflektojnë përkushtimin e tij për çështjet kombëtare dhe historike.
Figuracioni poetik
Muharremi përdor një gamë të gjerë figurash letrare për të shprehur ndjenjat dhe mendimet e tij:
– Metafora: Përdorimi i metaforave ndihmon në pasqyrimin e ndjenjave komplekse. Për shembull, duke e përshkruar luftën si “flakë” apo “tymi”, ai krijon një imazh të gjallë të shkatërrimit dhe dhimbjes.
– Personifikimi: Në disa poezi, elementet natyrore si dielli, hëna, dhe errësira janë personifikuar për të theksuar ndikimin e luftës në jetën e njeriut. Kjo ndihmon në krijimin e një atmosfere më të ngjashme me ndjenjat e individëve në situata të vështira.
– Simbolizmi: Disa objekte dhe figura në poezitë e tij përfaqësojnë ide më të gjera, siç është simboli i “bjeshkëve” që përfaqëson fortësinë dhe identitetin kombëtar.
Metri
Bajram Muharremi-Bistrica përdor një metër të lirë, i cili i lejon atij të shprehë emocionet pa kufizime të rrepta. Çdo poezi ka një strukturë të veçantë që shpesh përmban vargje të ndryshme në gjatësi, duke krijuar një ritëm të rrjedhshëm dhe të natyrshëm. Ky lloj metri është i përshtatshëm për temat që trajton, duke i dhënë lexuesit mundësinë të ndihen më afër përmbajtjes dhe emocionit të shprehur.
Gjuha
Gjuha e përdorur nga Muharremi është e thjeshtë, por e fuqishme. Ai kombinon një leksik të pasur me elemente folklorike dhe emocionale që pasqyrojnë kulturën dhe traditat shqiptare. Përdorimi i shprehjeve të zakonshme dhe imazheve të njohura për lexuesin shqiptar e bën poezinë e tij më të afërt dhe më të prekshme. Gjuha është e ngarkuar me ndjenja dhe pasion, e cila e bën atë të kapë vëmendjen e lexuesit dhe t’i japë një ndjenjë të fortë identiteti kombëtar.
Porosia
Porosia e poezive të Muharremit është e qartë dhe shpesh e drejtpërdrejtë. Ai përpiqet të ngrejë vetëdijen për rëndësinë e luftës për liri, përkushtimin ndaj atdheut dhe kujtimin e dëshmorëve. Në poezitë e tij, nënkuptohet se sakrificat e atyre që luftuan për liri duhet të kujtohen dhe respektohen përjetësisht. Përmes temave të mërgimit dhe humbjes, ai thekson nevojën për të ruajtur identitetin kombëtar dhe për të luftuar për një të ardhme më të mirë.
Përfundim
Bajram Muharremi-Bistrica, përmes stilit të tij, figuracionit poetik, metrave, gjuhës së pasur dhe mesazhit të qartë, krijon poezi që janë të ngarkuara me emocion dhe përkushtim për atdheun. Ai arrin të kapë ndjenjat e individëve në situata të vështira dhe t’i shprehë ato në një mënyrë që mbetet e paharrueshme për lexuesit. Përmes veprës së tij, ai kontribuon në ruajtjen e identitetit kombëtar dhe në nderimin e sakrificave të atyre që luftuan për lirinë e Kosovës.
Zymer Mehani, në Besianë, më 12 nëntor 2024
