Prof. asoc. dr. Nijazi Halili
1. Hyrje
Politika e jashtme e një shteti është një mjet kyç për forcimin e sovranitetit, përmirësimin e marrëdhënieve ndërkombëtare dhe sigurimin e interesave kombëtare në skenën globale. Kosova, si një shtet i ri dhe i kontestuar, ka përballuar sfida të mëdha në arenën ndërkombëtare që nga shpallja e pavarësisë më 17 shkurt 2008. Kjo analizë shqyrton politikën e jashtme të Kosovës, sfidat e saj dhe strategjitë për forcimin e pozitës ndërkombëtare.
2. Objektivat kryesore të Politikës së Jashtme të Kosovës
Politika e jashtme e Kosovës fokusohet kryesisht në këto objektiva:
• Sigurimi i njohjeve ndërkombëtare dhe forcimi i sovranitetit në nivel global.
• Anëtarësimi në organizata ndërkombëtare, si OKB, BE, NATO dhe organizata të tjera rajonale.
• Normalizimi i marrëdhënieve me Serbinë përmes dialogut të ndërmjetësuar nga BE.
• Thellimi i marrëdhënieve diplomatike me fuqitë kyçe, si SHBA, BE, dhe vendet e tjera mbështetëse.
• Përmirësimi i imazhit ndërkombëtar të Kosovës, veçanërisht në lidhje me sundimin e ligjit dhe zhvillimin ekonomik.
3. Sfida kryesore të Politikës së Jashtme të Kosovës
3.1. Mosnjohja nga shtetet e caktuara
Pavarësia e Kosovës është njohur nga mbi 100 vende, por ende nuk ka njohje nga disa shtete kyçe, si:
• Pesë vendet e BE-së: Spanja, Greqia, Rumania, Sllovakia dhe Qiproja.
• Vendet me ndikim global: Rusia, Kina, India, Brazili.
• Disa vende afrikane dhe aziatike, të cilat janë ndikuar nga lobimi serb dhe rus.
3.2. Ndikimi i Serbisë dhe Rusisë
Serbia, me mbështetjen e Rusisë dhe Kinës, ka zhvilluar një fushatë lobimi kundër Kosovës, duke bllokuar anëtarësimin e saj në organizata të rëndësishme si OKB dhe INTERPOL.
3.3. Ngërçi në dialogun me Serbinë
Bisedimet e ndërmjetësuara nga BE kanë pasur ngritje dhe ulje, ndërsa Serbia ende nuk ka treguar gatishmëri për njohje të plotë të Kosovës. Tensionet e vazhdueshme, veçanërisht në veriun e Kosovës, pengojnë progresin në marrëdhëniet dypalëshe.
3.4. Anëtarësimi i vështirë në Organizatat Ndërkombëtare
Kosova ka hasur në pengesa serioze për t’u anëtarësuar në:
• OKB: E pamundur për shkak të vetos së Rusisë dhe Kinës.
• NATO: Nuk është ende anëtare për shkak të mungesës së njohjes nga disa vende anëtare.
• BE: Proces i gjatë dhe kompleks, që kërkon reforma të thella dhe njohje të plotë nga vendet anëtare.
4. Strategjitë e politikës së jashtme të Kosovës
4.1. Diplomacia bilaterale dhe multilaterale
Kosova ka investuar në zgjerimin e marrëdhënieve bilaterale me shtetet që e mbështesin, si SHBA, Mbretëria e Bashkuar, Gjermania, Franca dhe Turqia. Po ashtu, ka synuar të forcojë prezencën e saj në forume ndërkombëtare.
4.2. Lobimi për njohje të reja
Qeveria e Kosovës ka zhvilluar fushata lobimi për të fituar njohje të reja, veçanërisht në Afrikë dhe Azi. Megjithatë, disa vende kanë tërhequr njohjen për shkak të presionit serb dhe rus.
4.3. Thellimi i marrëdhënieve me SHBA-n dhe BE-n
Kosova e ka bazuar politikën e saj të jashtme në një aleancë të fortë me SHBA-në, e cila ka qenë mbështetësi kryesor i pavarësisë dhe forcimit të institucioneve kosovare. Po ashtu, bashkëpunimi me BE-në është kyç për integrimin në strukturat evropiane.
4.4. Integrimi rajonal dhe roli në Ballkan
Pjesëmarrja aktive në nisma rajonale, si Procesi i Berlinit dhe CEFTA, është një strategji për të forcuar pozitën e Kosovës në Ballkan dhe për të ndihmuar në zhvillimin ekonomik dhe stabilitetin politik.
5. Perspektiva e politikës së jashtme të Kosovës
Në të ardhmen, Kosova mund të ndjekë disa hapa për të përmirësuar pozitën e saj ndërkombëtare:
• Dialog më i suksesshëm me Serbinë, duke synuar një marrëveshje përfundimtare që mund të çojë në njohje reciproke.
• Zhvillim ekonomik dhe përmirësim i imazhit ndërkombëtar, duke tërhequr investime të huaja dhe duke treguar përparime në sundimin e ligjit.
• Anëtarësimi gradual në organizata ndërkombëtare, duke filluar me ato më të vogla për të fituar terren përpara se të synojë anëtarësimin në OKB.
• Forcimi i lobimit ndërkombëtar dhe zgjerimi i diplomacisë në vendet që nuk e kanë njohur ende Kosovën.
Politika e jashtme e Kosovës ka arritur disa suksese të rëndësishme, por ende përballet me sfida të mëdha për shkak të mosnjohjes nga disa shtete dhe pengesave në procesin e integrimit ndërkombëtar. Për të siguruar suksesin afatgjatë, Kosova duhet të vazhdojë të ndjekë një strategji të balancuar diplomatike, duke forcuar aleancat ekzistuese, duke përmirësuar imazhin ndërkombëtar dhe duke ndjekur rrugën e integrimit evropian dhe rajonal.
