Zymer Mehani
Sot, më 13 tetor 2024, festojmë dy ditëlindje të rëndësishme për letërsinë shqipe: Migjeni dhe Agolli
1. Migjeni: Poeti i Dhimbjes
Më 13 tetor 1911, në qytetin e Shkodrës lindi një nga figurat më të shquara të letërsisë shqiptare, Migjeni, i njohur me emrin e tij të plotë, Millosh Gjergj Nikolla. Me një jetë të shkurtër, por me një ndikim të thellë në letërsinë shqiptare, Migjeni u bë simbol i dhimbjes dhe shqetësimeve të shoqërisë shqiptare të kohës së tij. Ai është quajtur “Poeti i Dhimbjes” për shkak të temave të tij të thella dhe të ndjeshme, që përshkruanin vuajtjet e individëve në një shoqëri të trazuar dhe të shtypur.
Migjeni u rrit në një kohë të vështirë për Shqipërinë. Pasojat e luftërave, varfëria dhe mungesa e mundësive për zhvillim shoqëror e ekonomik, ndikuan në formimin e tij si poet dhe si njeri. Në veprat e tij, ai shprehu ndjenjat e pasigurisë dhe ankthit që e shoqëruan atë dhe bashkëkombësit e tij. Pjesa më e madhe e poezive të Migjenit janë të mbushura me një ndjenjë të thellë të trishtimit, ku ai përshkruan ndjenjat e njeriut përballë padrejtësive shoqërore dhe vuajtjeve që i shkakton jeta.
Një nga veprat më të njohura të Migjenit është vëllimi poetik “Vargjet e Lira”, ku ai flet për dëshirat e tij për liri dhe drejtësi. Në këto poezi, ai e shpreh fort dëshpërimin ndaj një shoqërie që e ka shtypur dhe e ka mohuar individualitetin e tij. Përmes metaforave të fuqishme, ai ngre një zë të fortë kundër padrejtësive shoqërore dhe thotë se liria është një e drejtë e çdo individi, pavarësisht nga rrethanat që e rrethojnë.
Stili i tij poetik karakterizohet nga një realizëm kritik, që i lejon atij të shprehë jo vetëm dhimbjen e individëve, por edhe kritikat ndaj strukturave shoqërore dhe politike të kohës. Migjeni ishte i vetëdijshëm për ndjenjat e tij dhe, përmes një gjuhe të thjeshtë dhe të qartë, arrinte të shprehte ndjesitë e thella të njeriut. Po ashtu, ai përdorte një përzierje të gjuhës së përditshme dhe figurave poetike, duke e bërë letërsinë e tij të përshtatshme për një publik të gjerë.
Pavarësisht se jetoi vetëm 26 vjet, ndikimi i Migjenit në letërsinë shqiptare është i jashtëzakonshëm. Ai hapte rrugë për brezat e ardhshëm të poetëve dhe shkrimtarëve, duke u bërë një model për ata që donin të shpreheshin përmes artit. Vepra e tij vazhdon të lexohen dhe të studohen, duke u kthyer në një burim frymëzimi për ata që e duan poezinë dhe letërsinë.
Në përfundim, Migjeni nuk është vetëm një poet i dhimbjes, por një zë i fuqishëm i lirisë dhe drejtësisë. Ai na kujton se arti ka një mision të rëndësishëm: të denoncojë padrejtësitë dhe të ngrejë zërin për ata që nuk kanë zë. Në këtë ditë të veçantë, 113 vjet pas lindjes së tij, ne e nderojmë këtë kolos të letërsisë shqiptare, duke e mbajtur në mendje dhe në zemrat tona përmes poezive dhe mesazheve të tij të fuqishme. Kjo është një ditë për të festuar trashëgiminë e tij dhe për të reflektuar mbi rolin e artit në ndriçimin e shoqërisë dhe në promovimin e vlerave njerëzore.
2. Agolli nga Devolli
Sot, më 13 tetor 2024, kujtojmë 93-vjetorin e lindjes së Dritëro Agollit, njërit prej emrave më të shquar të letërsisë shqiptare. Ai lindi në fshatin e bukur Menkulas të Devollit, duke u shndërruar në një figurë të rëndësishme për kulturën dhe letërsinë shqiptare, si dhe duke lënë pas një trashëgimi të paharrueshme artistike dhe intelektuale.
Dritëro Agolli ishte një poet, prozator, publicist dhe politikan, i njohur për guximin e tij në sfidimin e konformizmit dhe traditave të vjetra. Ai ishte kritik i frymës tradicionaliste dhe patriotizmit retorik, duke sjellë në poezi një ndjeshmëri dhe figuracion të ri, si dhe duke e përtërirë sistemin e vjershërimit shqip. Poezia e tij është një udhëtim në botën e ndjenjave njerëzore, e cila shpesh ngërthen kritika sociale dhe refleksione mbi jetën e përditshme.
Përveç si poet e shkrimtar, Agolli ishte edhe një figurë politike e rëndësishme. Ai shërbeu si deputet dhe drejtues i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë, duke kontribuar për mbrojtjen e të drejtave të artistëve dhe krijuesve shqiptarë. Angazhimi i tij për çështjet kombëtare dhe sociale e bëri atë një zë të rëndësishëm në skenën politike dhe kulturore të vendit.
Dritëro Agolli u nda nga jeta më 3 shkurt 2017, por lehtësia dhe thellësia e fjalës së tij vazhdojnë të jetojnë. Vepra e tij është një pasuri e çmuar për letërsinë shqiptare dhe një burim frymëzimi për brezat e ardhshëm. Këtë vit, në përvjetorin e lindjes së tij, ne e kujtojmë dhe nderojmë jo vetëm si poet, por edhe si një mendimtar dhe humanist, i cili e shihte artin si një mjet për ndryshimin shoqëror.
Le të nderojmë Dritëro Agollin duke lexuar veprat e tij dhe duke reflektuar mbi mesazhet e tij, si dhe duke përkushtuar vëmendje dhe dashuri për artin dhe kulturën shqiptare, të cilave ai u shërbeu me gjithë zemrën dhe shpirtin e tij. Dritëro, faleminderit për gjithçka që na le pas!
