Sabile Keçmezi – Basha
Kishte vite që s’ishim dëgjuar, as takuar me Zanën. Jo se s’donim, por jeta na ndau pa fjalë, pa mëri. Miqësia jonë e hershme mbeti e rrënjosur thellë në zemër, ndërsa Vendi i Shqipeve kalonte furtuna të rrufeshme. Ndarja jonë, e pamëshirshme, la pas një mall të pafund që vitet vetëm e thelluan, duke u grumbulluar si një stivë e vjetër, ku thinjat e pritjes ishin dëshmitare të çdo dite të humbur. Koha kishte mbështjellë fjalët e pathëna, i kishte lënë pezull në grykë, si nyja që s’të lë të marrësh frymë, duke mos mundur kurrë të gëlltisë dhimbjen e viteve të ndarjes.
Ecja nëpër kohë si një somnambulë, e vetmuar, këmbëzbathur, me shputat që digjeshin nga dielli i ashpër që plasariste lëkurën e mëmës-tokë. Me dalmatën e bardhë që më mbulonte deri në fund të këmbëve, vrapoja pas hijes së vogëlisë, duke kërkuar gjurmët e fëmijërisë që mbetën diku në sokakët e baltosura, të fshehura në mjegullnajat e kujtimeve, si vegime që loznin fshehtas pas hijes së dragoit. Në trupin tim të lodhur, koha kishte skalitur tatuazhe të dhembshme—harta të atdheut, të mbuluara me gjak nga marrëzitë e kohërave, duke e kthyer lëkurën time në një flamur të plagosur.
— Një jetë është pak për të realizuar një ëndërr… — më thoshte babai, me një zë që përmbante më shumë se fjalët.
— E ëndrrat… çfarë janë për ty, babi? — e pyeta një herë, me sytë e ngushtuar nga frika se mos dëgjoja diçka që s’mund ta përballoja.
— Ëndrra të kuqe… gjithmonë kam parë ëndrra të kuqe… — pëshpëriste ai, më shumë për vete se për mua, duke vazhduar me një zë të mekur, që mbante brenda vetes peshën e brezave. — Edhe babai im kishte parë të njëjtat ëndrra, — vazhdonte ai, duke filluar të zbërthente historinë e jetës sonë, ndërsa unë, nga një cep i odës, shihja flakën e verdhë që përhapej hove-hove nga drithërima e zërit të tij.
Herë frikësohesha nga tregimet e tij për ëndrrat e kuqe, herë më tërhiqnin si magji të fshehta që s’kisha guxim t’i prekja. Ndonjëherë doja t’i thosha se edhe unë kisha ca ëndrra, por fjalët ngecnin në buzë. Babai i kuptonte mëdyshjet e mia dhe më fliste butë, me një dashuri të thellë:
— Mos u merakos, bijë… kot… ëndrrat nuk trashëgohen. Por ëndrrat e kuqe… ato janë si amanet. S’të shqiten, nuk të lënë kurrë të qetë po s’u realizuan… — dhe më shikonte me një përmallim që vetëm ai dinte të shprehte.
— Amaneti është i rëndë, e shtrenjta ime, si një flakë e shuar që kurrë s’do pushojë së ndriçuari në shpirtin tënd.
Babai më fliste me një dashuri të pakushtëzuar, duke më thirrur me një ngrohtësi që vetëm zemra e tij mund të kishte. Fjalët e tij mbetën të skalitura në kujtesë, si një fllad që më ngroh ende, edhe në ditët kur ëndrrat e kuqe vazhdojnë të më ndjekin.
* * *
Edhe më tej përpiqesha të kapja linjën me Zanën, por lidhja kurrë nuk bëhej. Telefoni cingëronte vajtueshëm, tingujt e tij mbyteshin në boshllëk, pa përgjigje. Për dekada me radhë, ai telefon i ngrysur tingëllonte për dyzetë, pesëdhjetë, një jetë të tërë, duke më prishur ëndrrën e blertë, duke e bërë copë e grimë, si fije të holla që më çanin shpirtin e ditës. E babai, i patundur, përsëriste se ëndrrat nuk trashëgohen. Por unë, e mbytur në heshtje, nuk i besoja më asnjë fjalë.
Një mur i zi, i heshtur dhe i ftohtë, kishte rrethuar kalanë time prej guri. Ushtarët me kaska prej stralli, të radhitur rresht, mbronin Vendin e Shqipeve. Nga kush? Nga kush, vallë? Korbat shumëfishoheshin, njëqind, një mijë, krakëllinin mbi fushat e gjelbërta, duke e thelluar terrin e Hadit dhe ligjet e tij mizore. Migrena e stinëve buçiste në kokën time, ndërsa dhembja mbinte si një gjëmë që nuk shuhet kurrë. Letrat e vjetra, të zverdhura nga vitet e shkuara, i lexoja nën dritën e hënës, dhe përgjigjet e tyre ngelën diku, të humbura në yjet e largët, si ndriçime të zbehta në universin e pafund.
Në këtë Vend të Shqipeve, luftonim çdo natë; korbat dhe pulëbardhat, një betejë e përjetshme mbi ishullin e mbetur pa kohë. Çdo ditë, nata e Shën Bartollomeut na shfaqej si një hije e rëndë, duke u rritur si thonj që çajnë mishin, dhe ne e mbanim atë barrë mbi gjymtyrët e lodhura. Kafkat e thyera nga vitet e humbura i sillte përroi vërshues, qanin me një vajtim të pashuar për çikën që kurrë nuk u bë nuse.
Ehu… ku mbeti duvaku i nusërisë? Ku mbeti duvaku i kuq që s’u vesh kurrë? Ku mbeti ai i zi që mbyti shpresat? A mos vallë, në kotësi e kisha thurur atë pëlhurë të dhembjes ndër shekuj? Ndërsa përroi vazhdonte të rridhte, duke sjellë kujtimet e humbura si dëshmitë e një kohe që kurrë nuk e kapëm plotësisht.
Sa e vështirë është kjo lidhje telefonike! Çfarë vështirësie e mbrapshtë… Ngrite atë kufje të mallkuar, bërtita si e marrë, me sytë e mbuluar nga re të dhembjes së lashtë. Kujtimet rëndojnë mbi supe si samar i vjetër, duke ecur me hapa të çalë, ashtu si pritja, e ngujuar në zenitin e një dite që kurrë nuk mbërriti.
* * *
— Unë të shoh… të vërej… edhe kur ke dhembje, edhe kur ke mall, — më thoshte babai. Në kasollen time me tri mure të zhveshura, ende qëndron korniza e zverdhur e atdheut, bosh pa siluetën tënde, më qortonte ai. Ti buzëqesh, epo… çfarë thua ti, Martinë, po të mos ishte kënga jote, ç’do të quhej dashuria dhe malli im?
* * *
— Alo, alo… — zëri thyhet mes heshtjes që përhapet si mjegull. — Martinë… Martinë… si nuk po ma njeh zërin, Martinë? Dhe lidhja, trak… këputet në ajër, si melodi Ravelliane që mbërthen shpirtin. Ç ’është kjo Bolero magjepsëse që më shfaqet e paftuar në jatakun tim? Në dritën e hënës, ende shkruajmë mesazhe me tri të panjohura, të mbështjella në misterin e një nate të pafund.
Telefoni përsëri cingëron… — dhe një herë mu kujtua…
* * *
— Të kujtohet, baba, ç’më pate thënë kur u ndamë? Se, gjithsesi, do të takohemi një ditë të vonuar në Kalë të Konstandinit. Më pate thënë se, në Kështjellat e Balshajve do të më shohësh nuse… me flamur që valëvitet mbi kala.
— Baba, nuk të besoj më… nuk të besoj, baba, se vetë më pate thënë “ëndrrat nuk trashëgohen, Martinë!”
Fjalët e tua më përndjekin, si një kambanë e largët që tingëllon brenda zemrës sime, duke më kujtuar se ëndrrat janë më shumë se një trashëgimi, janë si hije të pashuara që vallëzojnë në flakën e një zemre që kurrë nuk u shua.
Lajmërohu, të thashë… mbrëmë… dje… dhe përsëri, një tjetër ditë. Kudo që je, bëj një hap prej titani, se ëndrrat e kuqe m’i plagosën stinët dhe më thanë shpirtin.
— Alo… alo… a më dëgjon, Martinë? — zëri ushtoi si buçimë e lartë në bjeshkët e Alpeve, dhe qeshja e përvajshme shpërtheu errësirën.
— Oh… Zanë… më në fund…
Në dy cepat e globit, ushtarët u shtrinë për tokë pa fitore, të mundur nga vetmia e gjatë. Dhe ne, të kapur në fajin e përbashkët, qeshem si dy fëmijë, pa thënë asnjë fjalë… asnjë fjalë fare… vetëm qeshnim, të lirë nga peshat e një kohe që na ndau, si malli që i falet dallgës dhe brigjeve të largëta.
