[ Libra NëLinjë ]
[ Shkarko tragjeditë “Edipi mbret – Antigona – Elektra” nga Sofokliu në PDF ]
3 nga veprat kryesore dhe më të rëndësishme të Sofokliut. Nga 120 vepra, Sofokliut i shpëtuan 7-të, ne kemi përkthyer 3 më kryesoret, nga veprat e tij.
Libri në shqip ka 234 faqe. Përktheu Arben Çokaj
Kur lexon Sofokliun mahnitesh me mendimin në kohën e tij, në shekullin 5-4 p.e.s. Veprat nuk kanë vlerë vetëm historike, por edhe kulturore, prandaj disa prej tyre konsiderohen edhe si kryevera të letërsisë botërore. Nga 7 veprat e tij të shpëtuara nga erozioni i kohës, kemi përkthyer 3, të cilat i bëmë bashkë në këtë libër – që padyshim, për kulturën e secilit, ia vlen të lexohen.
Sofokliu ishte një nga tragjedianët më të mëdhenj të Greqisë së lashtë, i njohur më së miri për drama si Edipi Mbret dhe Antigona. Ai jetoi rreth viteve 497/496 p.e.s. deri në vitet 406/405 p.e.s. dhe formësoi thellësisht zhvillimin e dramës greke.
Fakte kryesore rreth Sofokliut
Roli: Një dramaturg i famshëm i tragjedive, pjesë e treshes së tragjedianëve të mëdhenj grekë, së bashku me Eskilin dhe Euripidin.
Veprat: Shkroi mbi 120 drama, por vetëm shtatë kanë mbijetuar të plota:
- Ajaksi
- Antigona
- Gratë e Trakëst
- Edipi Mbret
- Elektra
- Filokteti
- Edipi në Kolon
Inovacione: Prezantoi përdorimin e një aktori të tretë në skenë, i cili lejoi ndërveprime më komplekse të personazheve. Ai reduktoi gjithashtu rolin e korit, duke e zhvendosur fokusin në dialog dhe zhvillimin e personazheve.
Arritjet: Dominoi garat dramatike athinase për gati 50 vjet, duke shënuar shumë fitore në festivale si Dionisia.
Temat: Dramat e tij shpesh eksplorojnë fatin, vullnetin e lirë, përgjegjësinë morale dhe kufijtë e njohurive njerëzore, duke reflektuar pyetje të thella filozofike dhe fetare të kohës së tij.
Ndikimi i Tij
Dramat e tij shpesh eksplorojnë fatin kundrejt vullnetit të lirë, drejtësisë hyjnore dhe të metave tragjike të qenieve njerëzore.
Edipi Mbret: Konsiderohet si një kryevepër e ironisë tragjike, ku Edipi pa vetëdije përmbush një profeci duke vrarë të atin dhe duke u martuar me të ëmën.
Antigona: Shqyrton konfliktin midis ligjit shtetëror dhe ndërgjegjes personale, ndërsa Antigona sfidon Mbretin Kreon për të varrosur vëllanë e saj.
Elektra: E bija e Agamemnonit, mbretit të Mikenës, rebelohet bashkë me vëllain e saj Orestin, pasi e ëma, Klitemnestra bashkë me të dashurin e saj Egistin, e vrasin atë, pas kthimit nga Troja pas një fushate lufte 10 vjeçare. Oresti largohet fëmijë e kthehet pas disa vjetësh për hakmarrje, ndërsa Elektra trajtohet si skllave në shtëpinë e saj…
Trashëgimia: Veprat e tij ende interpretohen në të gjithë botën dhe studiohen si tekste themelore në letërsi, filozofi dhe teatër.
Ndikimi Kulturor
Sofokliu u luajt në konkurset dramatike të Athinës për gati 50 vjet, duke fituar shpesh çmimin e parë.
Dramat e tij jo vetëm që argëtuan, por edhe pasqyruan çështjet politike, fetare dhe sociale të Greqisë së lashtë.
Ai ndikoi në shkrimtarët e mëvonshëm, nga Aristoteli (i cili e vlerësoi Edipin Mbret në Poetikën e tij) deri te dramaturgët modernë që vazhdojnë të mbështeten në temat e tij të tragjedisë dhe luftës njerëzore.
Shkurt, Sofokliu e transformoi teatrin grek duke thelluar psikologjinë e personazheve dhe duke eksploruar dilemat njerëzore të përjetshme. Tragjeditë e tij që kanë mbijetuar mbeten gurë themeli të letërsisë botërore.
