[ Libra NëLinjë ]
[ Blej I huaji nga Alber Kamy në PDF ]
Një roman psikologjik, me të cilin autori, Alber Kamy,
fitoi çmimin Nobel në letërsi në vitin 1957. 120faqe.
Përktheu nga anglishtja, Arben Çokaj
I Huaji (Frëngjisht: L’Étranger), është një novelë e vitit 1942 nga autori franko-algjerian Albert Camus. Është një nga veprat më me ndikim të letërsisë së shekullit të 20-të dhe luajti një rol të madh në fitimin e Çmimit Nobel në Letërsi nga Kamy në vitin 1957.
Filozofia Thelbësore: Absurditeti
Libri është eksplorimi kryesor fiktiv i filozofisë së Kamysë mbi Absurditetin. Kjo është ideja se njerëzit kanë një shtysë të lindur për të gjetur kuptim në një univers, që është thelbësisht indiferent dhe i mungon çdo kuptim.
Heroi i Absurdit: Protagonisti, Mersoja, shpesh quhet “hero absurd”, sepse refuzon të “luajë lojën” e shoqërisë. Ai nuk gënjen për ndjenjat e tij dhe as nuk pretendon të ndjekë kodet morale shoqërore. Ai në fakt, nga psikologët mund të konsdiderohet si njeri që vuan nga Aleksitimia, një njeri që e ka të dëmtuar sferën e ndjenjave. Por shkrimtari Kamy e konsideron si njeri absurd.
Indiferenca e Butë: Në fund të romanit, Mersoja gjen paqe jo përmes fesë apo shpresës, por duke pranuar “indiferencën dashamirëse të universit”, duke kuptuar se jeta dhe vdekja e tij janë statistikisht të parëndësishme.
Përmbledhje e Ngjarjeve
Historia është e ndarë në dy pjesë të dallueshme:
Pjesa e Parë: Hapet me frazën e famshme, “Mamaja vdiq sot. Apo ndoshta dje, nuk e di.” Merso merr pjesë në funeralin e nënës së tij në Algjer, por nuk tregon asnjë pikëllim. Pak më vonë, ai fillon një lidhje me një grua të quajtur Marie dhe miqësohet me një fqinj, Rajmondin. Gjatë një udhëtimi në plazh, Merso qëllon dhe vret një burrë “arab” të paidentifikuar, pasi thika e tij shkëlqen në diell, duke përmendur “nxehtësinë shtypëse” dhe diellin verbues si motivimin e tij kryesor.
Pjesa e Dytë: Përqendrohet në gjyqin dhe ekzekutimin e Merssë. Paradoksalisht, prokuroria përqendrohet më pak në vrasjen dhe më shumë në karakterin e Mersosë – nuk ka një vlerësim psikologjik, pasi në atë kohë, sëmundja e Aleksitimisë ndoshta nuk njihej – konkretisht Merso nuk qau në funeralin e nënës së tij dhe kjo u mor për të madhe. Merso dënohet me vdekje, sepse mungesa e konformitetit emocional e bën atë një “të huaj”, “të çuditshëm” për shoqërinë.
Karakteristikat Kryesore
Stili Minimalist: Kamy përdor një rrëfim të thatë, të shkëputur dhe të drejtpërdrejtë në vetën e parë, që pasqyron mungesën e thellësisë emocionale të vetë Mersosë.
Konteksti Kolonial: I vendosur në Algjerinë Franceze, romani është kritikuar dhe analizuar për përshkrimin e viktimës “arabe”, e cila nuk përmendet kurrë – një pasqyrim i tensioneve koloniale të epokës.
Përkthimi i Titullit: Fjala franceze L’Étranger mund të nënkuptojë “i çuditshmi”, “i huaji” ose “i jashtmi”. Çdo përkthim ofron një nuancë të ndryshme në marrëdhënien e Mersosë me botën.
Përditësime dhe Përshtatje të vitit 2025
Përshtatje e Re e Filmit: Është bërë një film, me skenar nga romani. Një trailer për një adaptim të ri filmik të drejtuar nga François Ozon u publikua në gusht 2025. Filmi do të ketë premierën në Festivalin e 82-të Ndërkombëtar të Filmit në Venecia.
Hetimi i Mersosë: Për një perspektivë moderne, shumë lexues e shoqërojnë romanin “I Huaji” me romanin e vitit 2013 të Kamel Daoud, i cili e ritregon historinë nga perspektiva e vëllait të të vrarit.
