Prof. dr. Sabile Keçmezi-Basha
Thirrja për qëndresë në kohë të rënda
Kur dhuna shndërrohej në gjuhën e vetme të pushtetit dhe kur padrejtësia bëhej pjesë e përditshme e jetës së një populli, nevoja për veprim të përbashkët nuk ishte më vetëm detyrë morale – ajo bëhet domosdoshmëri ekzistenciale. Në rrethana të tilla, si ato me të cilat është përballur populli shqiptar në Kosovë në kohë krizash të thella kombëtare dhe njerëzore, nuk mbetet më asnjë rrugë tjetër shpëtimi përveçse bashkimit të gjithanshëm, të sinqertë dhe të vendosur.
Ky bashkim nuk kërkohet vetëm si një veprim simbolik apo emocional, por si akt i ndërgjegjshëm historik, që ka në themel besën shqiptare – një nga shtyllat më të forta të identitetit tonë kombëtar, dhe guximin që ka karakterizuar brez pas brezi qëndresën tonë përballë pushtimeve dhe dhunës. Në kohën kur armiku përdorte çdo mjet për të shkatërruar jo vetëm trupin fizik të popullit tonë, por edhe nderin, dinjitetin dhe vlerat tona të shenjta, ishte e pakuptimtë të qëndronim të ndarë, të përçarë apo pasivë.
Ajo që kërkohej ishte një përqafim i thellë i përgjegjësisë kolektive, që të gjithë shqiptarët, pa dallim vendbanimi, moshe apo profesioni, të lidheshim si një trup i vetëm, si një mendje dhe si një zë, për të mbrojtur atë që ishte më e çmuara – të drejtën për të jetuar të lirë në vendin tonë, dinjitetin tonë kombëtar, të kaluarën dhe të ardhmen e përbashkët. Ishte bashkimi që e ndalonte kasaphanën, që i kundërvihej me vendosmëri çdo përpjekjeje për të shkatërruar jetën e përditshme, çdo strategjie për të nënshtruar popullin përmes terrorit.
Ne nuk kërkonim më shumë se të drejtën për të qenë zot të vetes – për të mbrojtur nderin e shqiptarit, nderin e nënave dhe motrave tona, për të ruajtur të paprekura vatrat tona familjare dhe shpirtërore, vendet ku kemi lindur e që na kanë formuar si popull. Kjo nuk ishte thjesht mbrojtje e një toke – ishte mbrojtje e identitetit, e kujtesës, e rrënjëve tona më të thella, pa të cilat asnjë komb nuk mund të qëndrojë në këmbë. Përballë kërcënimit që nuk njeh kufij moralë apo njerëzorë, përgjigjja jonë ishte e përbashkët, e organizuar dhe e qëndrueshme.
Vetëm nëpërmjet një bashkimi të tillë – të ndërtuar mbi besim, respekt të ndërsjellë dhe ndjenjën e përbashkët të përgjegjësisë – mund ta shpëtonim vendin tonë nga tragjedia e përgjakshme që kishte përgatit armiku, dhe të ndërtojmë të ardhmen mbi themelet e qëndrueshme të dinjitetit, lirisë dhe drejtësisë. Sepse liria nuk ishte vetëm një ideal – ajo ishte një betejë që duhet fituar së bashku.
Zëri i protestës si detyrë morale dhe kombëtare
Të dashur vëllezër, shkruante në trakt, në momente historike kur padrejtësia merr përmasa çnjerëzore dhe shtypja institucionale shndërrohet në një mekanizëm të përgjakshëm të zhdukjes së dinjitetit njerëzor dhe kombëtar, ngritja e zërit të protestës nuk është më çështje zgjedhjeje, por bëhet domosdoshmëri morale, politike dhe njerëzore. Ne nuk mund të qëndrojmë indiferentë, nuk mund të jemi spektatorë përballë tragjedisë që po ndodh mbi shpinën e vëllezërve tanë, të cilët sot po përballen me fuqinë brutale të një shteti që ka zgjedhur rrugën e dhunës në vend të dialogut, të represionit në vend të drejtësisë.
Ushtria jugosllave, e pajisur me aparaturën më të rëndë të dhunës – tanket, helikopterët dhe armët luftarake – nuk po përdor këto mjete për të mbrojtur kufijtë e një shteti nga ndonjë agresor të jashtëm, por po i përdor kundër qytetarëve të vet, kundër popullit shqiptar që ka guxuar të kërkojë të drejtat më themelore: barazi, liri, dinjitet. Ata që sot po vriten, po nëpërkëmben, po dëbohen dhe po ndëshkohen në mënyrë çnjerëzore, nuk janë të panjohur – janë vëllezërit, motrat, shokët dhe bashkëqytetarët tanë.
Pikërisht për këtë arsye, heshtja jonë do të ishte tradhti – jo vetëm ndaj atyre që po vuajnë, por edhe ndaj vetes, ndaj ndërgjegjes sonë kolektive. Ne jemi dëshmitarë të një krimi që nuk ndodh në të kaluarën, por në të tashmen, jo diku larg, por këtu – në Kosovë, në qytetet dhe fshatrat tona, në vendin tonë.
Dhe kur dëshmon dhunën e një regjimi të tërë që ushtron forcë të verbër mbi një popull të pambrojtur, të mos reagosh është të bëhesh pjesë e asaj padrejtësie. Prandaj, është më shumë se e nevojshme, është një detyrë e shenjtë, që zëri ynë të ngrihet lart e fuqishëm, në mbrojtje të jetës, të së drejtës dhe të vlerave mbi të cilat ndërtohet çdo bashkësi e ndershme njerëzore. Protesta jonë nuk është akt i urrejtjes, por shprehje e ndërgjegjes, e solidaritetit dhe e përkushtimit për të mos e lënë të vetëm asnjë prej bijve të këtij kombi, që sot ndodhet nën rrotat e një makinerie ushtarake të pashpirt.
Protesta jonë është akt besnikërie ndaj lirisë dhe nderit tonë kombëtar, ndaj gjakut që po derdhet dhe ndaj historisë që kërkon guximin tonë. Sepse kur e vërteta goditet me bajonetë dhe kur e drejta shtypet nga zinxhirët e tankeve, atëherë fjala jonë, qëndresa jonë dhe zëri ynë janë mburoja e fundit që na mbron si njerëz dhe si komb. Heshtja nuk është paqebërje – në këso rrethanash, heshtja është bashkëfajësi, ndërsa zëri i protestës është akt lirie dhe shenjë nderi për të ardhmen tonë të përbashkët.
Thirrje për pjesëmarrje aktive në manifestimin e Bernës
Në rrethana të ngarkuara me dhimbje, padrejtësi dhe përndjekje të një populli të tërë, fjala, qëndrimi dhe veprimi marrin një domethënie të thellë politike dhe morale. Kur e drejta mohohet dhe dhuna bëhet gjuhë shtetërore, pjesëmarrja qytetare dhe angazhimi publik përbëjnë formën më të fuqishme të rezistencës demokratike. Pikërisht në këtë kontekst lind nevoja jetike për organizim, për mobilizim dhe për veprim të përbashkët, që buron nga ndjenja e përgjegjësisë ndaj kombit dhe e solidaritetit me bashkëkombësit që përballen me represionin.
Duke u nisur nga ky frymëzim dhe përkushtim, u bëhet thirrje të gjithë shqiptarëve të ndershëm dhe me vetëdije atdhetare, që më 11 prill të marrin pjesë në mitingun protestues që do të mbahet në qytetin e Bernës. Ky manifestim nuk është vetëm një tubim formal apo një mbledhje e zakonshme – ai është akt i ndërgjegjes kolektive, është shprehje e dhembjes dhe e zemërimit të përmbajtur, por mbi të gjitha është zë i solidaritetit me ata që sot në Kosovë po përballen me makinerinë shtypëse të një regjimi të padrejtë.
Manifestimi do të nisë në orën 10:30 të paradites, në Stacionin Qendror të Trenit në Bernë, dhe simbolika e vendit dhe orës është e qartë: ai do të shërbejë si pikënisje e një zëri të përbashkët që synon të tronditë ndërgjegjen ndërkombëtare, të japë mesazhin e qartë se shqiptarët nuk heshtin përballë padrejtësisë dhe se diaspora është vazhdim i gjallë i luftës për të drejta dhe për liri.
Në këtë miting, pjesëmarrja nuk është vetëm një shprehje e mbështetjes – ajo është akt i përkatësisë, i përgjegjësisë dhe i nderit kombëtar. Të jesh pjesë e këtij manifestimi do të thotë të mos rreshtësh së qëndruari përballë padrejtësisë, të mos lejosh që zëri i atyre që vuajnë të mbetet në errësirë, dhe të dëshmosh se bashkimi dhe guximi janë vlera të pashkëputura të identitetit tonë kombëtar.
Kjo thirrje është më shumë se një ftesë – është detyrim moral për çdo shqiptar që e ndjen veten pjesë të kësaj historie. Në Bernë, më 11 prill, le të flasë zëri ynë i përbashkët në emër të drejtësisë, të lirisë dhe të një të ardhmeje ku asnjë popull të mos jetojë më nën kërcënimin e bajonetës dhe tankut.
Në përballje me një regjim që përdor terrorin institucional dhe aparatin shtetëror për të shtypur një popull që kërkon të drejtat e tij elementare, protesta nuk është më vetëm një akt simbolik – ajo bëhet një thirrje universale për drejtësi dhe ndërgjegje njerëzore. Manifestimi që organizohet në Bernë, përveçse përfaqëson zërin e bashkuar të shqiptarëve në mërgim, përfshin në vetvete një përmasë më të gjerë solidariteti ndërkombëtar, duke bashkuar qytetarë, intelektualë dhe aktivistë nga vende dhe kultura të ndryshme.
Pjesëmarrja në këtë ngjarje e demokratëve, antifashistëve dhe miqve të huaj, nuk është e rastësishme. Ajo është dëshmi e faktit se kauza shqiptare në Kosovë është kuptuar si pjesë e përpjekjes së përbashkët globale për liri dhe të drejta njerëzore. Ata që i janë bashkuar kësaj proteste nuk po solidarizohen thjesht me një popull në nevojë, por me një ideal universal për dinjitet njerëzor, për mbrojtjen e jetës dhe kundër çdo forme të dhunës shtetërore të papërmbajtur.
Pas pjesës fillestare të manifestimit, të gjithë pjesëmarrësit – shqiptarë dhe të huaj – do të marshojnë së bashku para Ambasadës Jugosllave në Bernë, si akt simbolik dhe i qartë proteste, për të shprehur me zë të lartë indinjatën e thellë ndaj krimeve dhe masakrave që po kryhen ndaj popullit shqiptar në Kosovë. Ajo që përndryshe është fshehur pas heshtjes së institucioneve shtetërore, këtu do të artikulohet publikisht – me fjalë, pankarta dhe me praninë e përbashkët të ndërgjegjeve të lira.
Kjo protestë është një akt denoncimi ndaj UDB-së dhe makinerisë ushtarake jugosllave, të cilat me metoda që kujtojnë format më të errëta të fashizmit të shekullit XX, po synojnë ta nënshtrojnë një popull që ka provuar se është i pathyeshëm dhe i vendosur. Në vend të dialogut, përdoren bajonetat. Në vend të barazisë, imponohet frika. Në vend të drejtësisë, sundon shtypja. Prandaj, ky manifestim në zemër të Evropës nuk është një veprim i izoluar – është zëri i ndërgjegjes ndërkombëtare që i kundërvihet padrejtësisë, është përpjekje për të mos e lënë vuajtjen e një populli të mbetet brenda kufijve të heshtjes. Aty ku shteti përdor armët për të heshtur qytetarët, qytetarët e lirë ngrihen për të folur në emër të atyre që s’mund të flasin.
Me këtë frymë të bashkimit përtej kufijve, përshëndetja vëllazërore që u drejtohet të gjithë pjesëmarrësve nuk është thjesht formulë, ajo është dëshmi se kauzat e drejta nuk i përkasin vetëm një kombi – ato janë pasuri e ndërgjegjes universale. E bashkë, në zë e në qëndrim, ne mbetemi të pandashëm në luftën për liri.
Teksti i traktit – Kadri ZEKA
TË DASHUR BASHKATDHETARË
Armiku ynë i pabesë na ka shitur për 5 para te kapitalistët e Perëndimit, na ka ndarë nga fëmijët e prindërit tanë, na ka dëbuar nga shokët e vendlindja jonë dhe sot as qanë fare kokën për ne.
Të gjitha këto të zeza ndoshta do t’i kapërcenim disi, sikur të mos i merrnim këto ditë lajmet e hidhura që njoftojnë se shovinistët jugosllavë, në bashkë-punim edhe me disa tradhtarë shqiptarë, po bëjnë kërdinë mbi fëmijët, vëlle-zërit e motrat tona dhe për të vetmin faj pse jemi shqiptarë e kërkojmë të drej-tat tona legjitime.
Në këto masakra të përgjakshme ata, jo vetëm që kanë angazhuar policinë e ushtrinë që kanë në Kosovë por, çdo ditë sjellin me mijëra policë e ushtarë nga mbarë Jugosllavia, të cilët në bashkëpunim edhe me mercenarët shqiptarë deri tani kanë vrarë mbi 10 vëllezër tanë, kanë plagosur me qindra të tjerë, kurse burgjet i kanë të mbushura plot e përplot me shqiptarë të arrestuar.
Kundër popullit tonë, ata po përdorin të gjitha mjetet e dhunës e të terrorit, deri edhe tanket e aeroplanët ushtarakë. Sot në gjithë Kosovën tonë të dashur sundon çizmja e xhandarit e bajoneta e ushtarit pushtues, janë vendosur kudo patrulla policore e ushtarake, kurse të gjitha rrugët kryesore të Kosovës i pa-trullojnë tanket e ushtrisë.
Në këto kushte neve nuk na ka mbetur rrugë tjetër shpëtimi pos të bashko-hemi edhe më fort të gjithë shqiptarët si një trup i vetëm, të lidhemi me besa-besë e me guxim prej shqiptarit, të mbrojmë me vendosmëri të drejtat tona të ligjshme, të shpëtojmë njëherë e përgjithmonë vendin nga kasaphana e për-gjakshme që po përgatit për ne armiku barbar, të shpëtojmë nderin e shqip-tarit, nderin tonë, të nënave e motrave tona, të shpëtojmë nderin e vatrave ku kemi lindur.
TË DASHUR VËLLEZËR
Sot është më se e domosdoshme që të ngremë zërin tonë të protestës, në mbrojtje të vëllezërve e shokëve tanë që po vriten e shkelen nën rrotat e tan-keve të ushtrisë fashiste Jugosllave.
Me këtë rast u bëjmë thirrje të gjithë shqiptarëve të ndershëm e patriotë që me 11 prill të marrin pjesë në mitingun protestues që mbahet në Bernë. Manifes-timi fillon ora 10 e 30 para dite, në Stacionin e Trenit. Në manifestim, pos shqiptarëve marrin pjesë edhe shumë demokratë, antifashistë e miq të huaj ku pastaj të gjithë së bashku do të shkojmë para Ambasadës Jugosllave për të shprehur indinjatën dhe protestën tonë për masakrat e krimet e shëmtuara që po bënë UDB-ja dhe ushtria fashiste jugosllave mbi popullin tonë të pampo-shtur.
PËRSHËNDETJE VËLLAZËRORE
Shpërndarë në prill 1981 ndër mërgimtarë,
me rastin e protestës në Bernë të Zvicrës.
( vijon )
