-(Referuar një studimi të përmbledhur për popullsinë e Shqipërisë 1913 – 2025 ! )-
Evolucioni Demografik i Shqipërisë (1913–2025): Nga rritja e shpejtë tek tkurrja dramatike !
Popullsia e Shqipërisë ka kaluar ndryshime rrënjësore gjatë më shumë se një shekulli. Nga rreth 800 mijë banorë në vitin 1913, numëri u rrit deri në mbi 3.2 milion në vitin 1990, përpara se të përballej me një rënie të ndjeshme pas hapjes së kufijve dhe emigracionit masiv. Sot, në vitin 2025, Shqipëria numëron rreth 2.36 milion banorë prezentë sipas të dhënave zyrtare të INSTAT.
Popullsia e Shqipërisë sipas viteve kyçe:
Në vitin 1913 – Shqipëria, sapo e shpallur e pavarur, kishte rreth 800,000 banorë sipas vlerësimeve historike. Kjo shifër mbështetet nga regjistrimi i parë zyrtar më 1923, ku u numëruan 803,959 banorë .
Në vitin 1939 – Në prag të pushtimit fashist, popullsia shqiptare ishte rreth 1,063,893 banorë, sipas përllogaritjeve ndërkombëtare të asaj periudhe .
Në 1945 – Pas Luftës së Dytë Botërore, regjistrimi i parë i shtetit komunist, më 30 shtator 1945, shënoi 1,122,044 banorë. Ky është burimi i parë zyrtar e i besueshëm .
Në vitin 1990 –Fundi i shtetit komunist, popullsia kishte arritur kulmin historik prej rreth 3.27 milion banorë, sipas INSTAT dhe burimeve ndërkombëtare .
Në vitin 2025 – Sipas INSTAT, më 1 janar 2025 Shqipëria kishte 2,363,314 banorë prezentë, një rënie e fortë krahasuar me vitet ’90, si pasojë e emigracionit masiv dhe rënies së lindshmërisë . Ndërkohë, disa burime ndërkombëtare si Worldometer raportojnë shifrën më të lartë, rreth 2.77 milion, por kjo është e bazuar në projeksione, jo në të dhëna të plota vendase .
Analiza e prirjeve demografike:
1. Rritja e hershme (1913–1990)
Popullsia u katërfishua në më pak se një shekull, falë rritjes së lindshmërisë dhe strukturës së re shoqërore në periudhën komuniste.
Pika kulmore u arrit në vitin 1990, me mbi 3.2 milion banorë.
2. Tkurrja pas 1990:
Pas hapjes së kufijve, mbi 1 milion shqiptarë emigruan brenda dy dekadave të para të tranzicionit.
Shkalla e lindshmërisë ra ndjeshëm, ndërsa emigracioni vazhdoi të mbetej i lartë.
3. Situata aktuale (2025):
Popullsia është tkurrur në rreth 2.36 milion banorë zyrtarisht prezentë.
Shqipëria është përballur prej mbi 3 dekadave me plakje të shpejtë të popullsisë, rënie të lindjeve dhe ikje të të rinjve drejt vendeve të BE-së.
Përfundimi:
Nga një vend me më pak se 1 milion banorë në 1913, Shqipëria u bë një shtet me mbi 3.2 milion në vitin 1990, ndersa sot, në vitin 2025, popullsia ka rënë ndjeshëm – një fenomen unik në rajon për shkak të kombinimit të emigracionit masiv dhe rënies së lindshmërisë.
Të dhënat e INSTAT konfirmojnë se Shqipëria po hyn në një epokë të re demografike, ku sfida kryesore nuk është më rritja e popullsisë, por mbijetesa e saj ekonomike dhe sociale në kushtet e tkurrjes dhe plakjes së shpejtë.
Megjithatë, këto shifra nuk e japin panoramën e plotë kombëtare. Sipas burimeve të ndryshme ndërkombëtare dhe vendase, më shumë se 2 milion shqiptarë jetojnë jashtë vendit, kryesisht në Europë dhe SHBA. Kjo do të thotë se populli shqiptar, në tërësi, është shumë më i madh sesa popullsia rezidente brenda kufijve shtetërorë. Kjo e bën urgjente nevojën që shteti shqiptar të ndërmarrë masat e duhura organizative për regjistrimin dhe përfshirjen statistikore të diasporës në regjistrin e saktë të popullsisë shqiptare ! Është e pafalshme për shtetin shqiptar që të vazhdojë mos të dijë se sa shqiptarë jetojnë në emigracion ?! Saktësimi i këtij numëri do të ishte hapi i parë për ti hapur rrugën projektit madhor kombëtar; për hartimin e politikave ekonomike – sociale në funksion të këthimit gradual të shqiptarëve nga emigrimi, në vëndin e tyre – Shqipërinë ! Kjo nuk bëhët me një drejtori diaspore në Ministrinë për Europën dhe Punët e Jashtëme, don organizim tjetër dhe me përgjegjësi kombëtare !