Politika e fshehur po tingëllon e shëmtuar!

Shkëputur nga romani në dorshkrim:“Diplomacia e shterruar“ (1)

Marrëveshjet politike në vendin tonë ende nuk po funksionojnë. Në ndëkohë, marrëveshjet e dëmshme në çdo kohë mund të shndërrohen në një “dramë politike”, që përplaset me pasojat e këtyre marrëveshjeve në nivelin social dhe politik. Historia mund të përqëndrohet në kontradiktat që ekzistojnë mes elitave dhe popullit të zakonshëm.

Safet Sadiku

Lexuesi: Në këtë histori, Shqipëria është si një kopsht i bukur, i mbjellë me dashuri dhe kujdes, ku çdo lulëzim i saj  është një simbol i identitetit kombëtar: gjuha, kultura, dhe historia. Por kopshti është i mbuluar nga një shtresë e trashë pluhuri, e krijuar nga politikanët që, si arinj të lodhur, e kanë lënë të pushojë pa u ujitur. Ata kanë harruar të kujdesen për rrënjët që e mbajnë atë gjallë, duke lënë gjithçka të thahet për shkak të paaftësisë dhe interesave të ngushta.

Një diplomat shqiptar, në këtë kopsht të shkatërruar, është si një drur i thyer. Ai dikur kishte degë të gjelbra, duke shpresuar që do të përhapte një hije të freskët për brezat që do të vinin, por tani degët e tij janë të thata, të thyera nga furtunat e jashtme dhe papërgjegjshmëria e brendshme. Në vend që të mbrojë, të mbajë dhe të ruajë frutat e kombit, ai ka lejuar që ato të bien dhe të shuhen, duke u përpjekur të shpëtojë vetëm degët e tij.

Politikanët e paaftë, të cilët janë të ngjitur si kërpudha mbi dru, mbajnë gjithçka në errësirë. Ata janë një reflektim i mungesës së dritës, që ndriçon drejtimin dhe krijon vizion. Si kërpudha që ndalojnë rritjen e bimëve të shëndetshme, politikanët janë ata që e kanë bllokuar zhvillimin e kombit, duke u shërbyer më shumë interesave të veta se sa interesave të atdheut. Dështimi i tyre është i qartë: ata janë thjesht fasha të kalbura të një sistemi që po shkatërrohet çdo ditë.

Lexuesi i shtatë: Marrëveshjet e fshehta janë si kontratat që një kopshtar i pabesë nënshkruan marrëveshje me milingonat, duke i lejuar ato të shkatërrojnë gjithçka që ka mbetur. Ky është një akt i fatkeqësisë, sepse ato që janë mbjellë me mund janë shitur për një fitim të shpejtë dhe të papërgjegjshëm. Si milingonat që hanë rrënjët e bimëve, politikanët kanë shitur vlerat e kombit për të mbushur xhepat e tyre. Ata janë si hiena që ndahen mbi mishin e shterruar të një kombi që mund të ishte ende i gjallë dhe i fuqishëm, por që është konsumuar nga ndërhyrjet dhe dredhitë brenda dhe jashtë kufijve të tij.

Lexuesi i nëntë: Për më tepër, populli shqiptar është si një hije që kërkon dritë, por që është shtrirë për tokë si në një vend të errët, të mashtruar nga një retorikë patriotike që nuk përputhet me veprimet e atyre që e udhëhoqën. Ata e shohin gjithçka me sytë e shpresës, siç do ta bëjë çdo zog që ka lindur në një kafaz të errët dhe që ende beson se do të fluturojë. Por kjo shpresë është e verbër, pasi nuk ka kush ta çlirojë. Ata nuk e dinë se ka shumë vdekje dhe shkatërrim në prapaskenë, të cilat po përpiqen t’i mbulojnë me gënjeshtra të bukura.

Lexuesi i radhës shkruan: Ky është një rrëfim për një diplomaci të shterruar dhe për një politikë të paaftë që ka shpërbërë atë që është ndërtuar me mund dhe sakrifica. Shqipëria është si një kopsht i braktisur, i lënë pas dore nga ata që kanë premtuar ta mbrojnë dhe ta rrisin. Diplomacia është si një pyll me drunj të thyer, që dikur kishte qenë simbol i logjikës me prova të vetëdijës dhe i dinjitetit, por që tani është si një trup i humbur i një ëndrre të shuar. Dhe ndërkohë, populli mbetet i humbur në errësirë, i bllokuar nga premtimet e rreme dhe sjelljet e prapambetura që e rrethojnë.

Unë këto mendime i kam quajtur: „Diplomaci e shterrur…“. Ky togfjalësh artistik është si një ujëvarë që ka mbetur pa burim! Por, diplomacia shqiptare ka ngordhur nën peshën e interesave të ngushta dhe paaftësisë që e rrethojnë. Çështjet juridike dhe diplomatike janë si ato muret e kaluara, të cilat janë shkatërruar nga erërat e ndryshimeve politike dhe gabimeve të një pas njëshme. Shqiptarët, të paktën në sytë e politikës ndërkombëtare, janë si një trup që ka humbur shpirtin e tij; identiteti i tyre, i mbushur me histori, që ka filluar të humbasë në grackën e një hibridi fetar dhe ideologjik.

Identiteti shqiptar është përdhosur, si një flamur që është shtrirë në rrugë dhe që përplaset nga era, pa asnjë ngjyrë të qëndrueshme. Në vend që të mbrojmë gjuhën, kulturën dhe vlerat tona, ne po zgjedhim të shfaqim një identitet të copëzuar, ku shpesh herë ajo që mbizotëron është një ndarje fetare, jo një bashkim kombëtar. Siç thotë edhe lexuesi im: “Shqiptarët e shohin veten më shumë si ortodoksë, muslimanë apo katolikë sesa si shqiptarë.” Ky është një fenomen që, si një plagë e hapur gjatë historisë, ende nuk ka marrë kurrë ilaçin e duhur, por vazhdon të rritet dhe të thellohet, duke krijuar një ndarje të brendshme që i shërben vetëm armiqve.

Për klasën politike, kjo ndarje është një lojë shahu, ku secila figurë shërben për të realizuar interesat personale, duke lënë pas dore shpresën për një shtet të fortë. Politikanët, të cilët janë si aktorë të një komedie të mjerueshme, ndërrojnë role në çdo moment, duke shpërfillur nevojën për një qëndrim të fortë kombëtar. Ata janë si fletë të plasaritura të një libri të vjetër, që shpërndahen pa ndihmuar të ruhet historia. Marrëveshjet që ata bëjnë janë si kontrata me djallin: „Ata shpesh nënshkruajnë për të drejtat e kombit, që provojnë në mënyrë të përsëritur për t’i shitur ato të drejta, për një favor të momentit, duke mos menduar për pasojat afatgjata“.

Siç thotë lexuesi tjetër: “Mungesa e një strategjie shtetërore për identitetin kombëtar është si një gur i humbur në det, që nuk mund ta gjesh.” Ky është një popull që është i humbur në një botë globale, të shkatërruar nga ndikimet e huaja, dhe një popull që po përpiqet të ruajë një identitet, të cilin nuk e mbron askush. Shumë herë, politikanët e paaftë janë si udhëheqës që humbasin rrugën në mes të një qyteti të madh, të mbushur me iluzione, por pa një plan të qartë. Në këtë fushë të shkatërruar, servilët janë si marioneta të të huajve, që lëvizin me fijet e interesave të jashtme.

Ata nuk janë më liderë të popullit, por thjesht vegla të politikave të huaja, që kanë pranuar t’i shesin interesat kombëtare për një premtim të pamundur. Si një lodër që lëviz nga njëri skaj i dhomës në tjetrin, ata përdorin patriotizmin për të mbuluar thyerjet që ata kanë shkaktuar me marrëveshje të dëmshme. Më tej, të korruptuarit janë të tillë që ngjajnë, „si vrasës të heshtur“, të cilët vjedhin pasurinë e kombit dhe e shesin atë për përfitime personale, duke lënë pas vetëm një shkatërrim të papërfillshëm.

Lexuesi tjetër ka shkruar: Marrëveshjet e dëmshme për kufijtë dhe territoret janë si copëza të shpërndara të një mozaiku që nuk mund të bashkohen kurrë. Ata mund të duket se janë marrë për të ruajtur stabilitetin, por në të vërtetë, janë vetëm një tjetër dështim për të mbrojtur interesat shqiptare. Shitjet e pasurive kombëtare dhe lëshimet e sovranitetit janë si të derdhura e shkumëzuar në det, që nuk mund të kthehen prapa.

Korrupsioni është një kancer që i ha brendësinë institucioneve shqiptare, duke shkatërruar gjithçka që ndodhet përpara tij. Ky është një portret i hidhur që mund të trajtohet në art, ku diplomatë, politikanë dhe figura publike shfaqen si statuja të shkatërruara, të paqëndrueshme, që dëshmojnë dështimin e sistemit. Mësimi që duhet marrë është se një komb që nuk di të ruajë identitetin e tij dhe të mbrojë vlerat e veta kombëtare. Pra po falsim për një komb që mund të humbasë gjithçka, si një qytet i lashtë që është varrosur në rërë.

Si një qytet i braktisur që pret të shkatërrohet nga dallgët e huaja, kështu janë zyrtarët tanë të lartë të shtetit. Ata kanë përshkuar orët e punës si një orë rënieje që e ka humbur kuptimin e vet. Kur vjen një diplomat i huaj, ata janë si gjurmë që kërkojnë ndihmë nga ata që nuk e duan të vërtetën. Zyrat e shtetit bëhen si ishuj pa breg, ku çdo orë është e zënë vetëm për ata që erdhën nga larg, që dikush t’ua hapë dyert me buzëqeshje të përkëdhelur. Për ata që janë të afërm, derën e zyrës e gjejnë mbyllur, si një fortifikatë që mbron atë që i ndodh jashtëtokësorëve.

Në këtë regjim, oraret e punës janë si një orë gjermane që troket e rreptë: kjo është e sakta, pa vonesa, pa ndjenja të kota, por gjithashtu të ftohta dhe të pabashkuara me shpirtin e një kombi të lodhur. Kur vijnë të huajt, orët e punës bëhen si një rit i shenjtë…, një orar që nuk është shkruar, por i ndjekur me fanatizëm, si në Gjermani që individi nuk mund të dalë nga rruga e tij e përcaktuar. Ata tanët, ulen si gjarpërinjtë që presin viktimat e tyre në hijen e traditës dhe përkushtimit ndaj gjërave të jashtme, dhe si një relike e një kohe të kaluar që ende mendon se çdokush duhet të ketë një vend në tryezën e shtetit, përveç atyre që e kanë lindur këtë komb.

Në këtë mënyrë, deri tani po vlerësohet se shteti ynë është një teatër i humbur, ku zyrtarët janë aktorët që ndjekin udhëzimet e një skenari të huaj. Si një lojë e padashur që i ka kaluar të gjitha kufijtë, ata i presin të huajt, duke ua hapur portën me duar të ngrohta, ndërkohë që qytetarët tanë janë të lënë në errësirën e indiferencës, si thëngjill të mbetur pa zjarr. Ndoshta, kjo është një lojë e mentalitetit që mbizotëron, ku besimi në forcën e jashtme ka zëvendësuar vlerat që mund të ndërtohen brenda. Por, siç thonë gjermanët, “Kush e mbështetet vetëm në një orar të rreptë, harron shpirtin e asaj që është e rëndësishme.”

Lexuesi i njëzetë e një: Në fund të ditës, kjo është më shumë se një lodhje politike. Është një sindromë që ngjason me një tragjedi të vjetër – një humbje e përhershme e lidhjes mes pushtetit dhe popullit që ai duhet të shërbejë. Zyrtarët janë të mbërthyer në një lloj sjellje të verbër ndaj qytetarëve të vet, duke kaluar orë dhe ditë duke e shuar etjen për përkrahje jashtë vendit, duke harruar se përpara dyerve të tyre qëndron një popull që kërkon më shumë se sa një ndihmë të mospërfillur.

 Shkëputur nga romani në dorshkrim:“Diplomacia e shterruar“ (2)

Sikur ai, Baca Ukë, të ishte gjallë do t’i shkruante këto pak fjalë!

Fjalët e një mëngjesi: Në rrugët ku dikur jehonte zëri i lahutës dhe kënga e trimërisë, tani fërshëllima e fjalëve të vrazhda mbulon tingujt e butësisë. Si ujë që ka marrë shijen e enës ku është derdhur, një popull i tërë duket sikur ka mbetur rob i hijes së okupatorit, edhe pasi ai fizikisht u largua. Pluhuri i një kulture të huaj, të imponuar me dhunë, ende rri pezull mbi mendjet dhe zemrat, si mjegull që nuk e lë diellin të ndriçojë rrënjët tona të vërteta. Fjalët e hidhura, shikimet e vrazhda, sjelljet e ashpra; të gjitha këto gjëra duken si plagë të një kohe të kaluar, por që ende kullojnë në të tashmen. Kjo nuk është kultura e atyre që i këndonin mikut e e nderonin bujarinë, që gratë i quanin hyjni dhe burrat i matnin me fjalën e dhënë. Dikur, shqiptari e gjykonte veten sipas kodit të nderit, jo sipas forcës së dorës apo ashpërsisë së gjuhës.

A mos vallë robëria më e rrezikshme është ajo që jeton brenda nesh, edhe pasi zinxhirët e jashtëm janë këputur? Nëse po, atëherë është koha ta pastrojmë shpirtin, ta rikthejmë butësinë e zemrës shqiptare, e të mos mbetemi pengje të hijes së një okupatori që s’është më, por që ende flet përmes nesh. Është një ironi tragjike: trupi i vendit është çliruar, por shpirti duket ende në pranga. Si një lis i moçëm që ka përjetuar furtuna, por rrënjët i ka të mbështjella me barëra të huaja, ne dukemi të lirë, por ende të përkulur nën peshën e një kulture që s’është e jona. Kemi harruar se fjala e ëmbël dhe bujaria kanë qenë armët më të fuqishme të shqiptarit. Sot, në vend të tyre, përdorim vrazhdësinë, sikur duam të mbajmë gjallë një prani që është larguar me kohë. Kjo nuk është kultura e atyre që dikur besnikërinë e quanin gjakun e shpirtit dhe që mikun e vinin mbi veten.

Një popull që humb shpirtin, edhe pse ka fituar lirinë, rrezikon të mbetet një trup pa zemër. Ndoshta është koha të kujtojmë se çfarë do të thotë të jesh shqiptar, jo vetëm me emër, por me zemër, me mendësi, me sjellje. Liria nuk është vetëm largimi i armikut, por edhe çlirimi nga hija e tij që fatkeqësisht ende po endet në mes nesh.

E KUJTOJ SI SOT MENDIMIN E TIJ!

E kujtoj si sot mendimin e Ukshin Hotit, që më tha: “Varet shumë se kush do të na përfaqëson në procesin e bisedimeve me Serbinë, pasi serbët dinë të krijojnë situata ngërqi dhe të na mbajnë pengë“…  Çfarë donte të thoshte me këtë mendim Ukshin Hoti? A është aktual edhe sot mendimi dhe filozofia e tij pasi Kosova nuk ka aftësi ta formojë qeverinë e pavarur pa ndikimin e Serbisë?

Ukshin Hoti ishte një mendimtar dhe veprimtar i shquar politik, i cili e shihte çështjen shqiptare, sidomos atë të Kosovës, përmes një prizmi strategjik dhe historik. Me këtë mendim, ai duket se ka paralajmëruar që atëherë (në vitet ’90-ta) për taktikat e Serbisë në bisedimet politike dhe diplomatike, duke theksuar aftësinë e saj për të krijuar situata të ndërlikuara (ngërçe) që pengojnë Kosovën në rrugën e saj drejt shtetësisë së plotë.
Ky mendim është ende aktual, pasi edhe sot Kosova përballet me sfida serioze në arenën ndërkombëtare, veçanërisht në dialogun me Serbinë. Serbia ka përdorur strategji të ndryshme për të penguar njohjen dhe funksionalitetin e Kosovës si shtet i pavarur, qoftë përmes lobimit ndërkombëtar, mekanizmave juridikë dhe diplomatikë, apo krijimit të tensioneve të brendshme.

Fakti që Kosova ende nuk ka arritur një stabilitet të plotë politik pa ndërhyrje apo ndikime të jashtme, tregon se këshillat dhe paralajmërimet e Ukshin Hotit mbeten me vlerë edhe sot. Ai gjithmonë ka theksuar rëndësinë e përfaqësimit të denjë dhe të strategjisë së qartë në raport me Serbinë, duke mos rënë në grackat që mund të vonojnë apo komplikojnë procesin e shtetndërtimit.

Media: A mendoni se udhëheqësit e sotëm të Kosovës kanë ndjekur filozofinë dhe vizionin e Ukshin Hotit, apo janë larg prej saj?
Autori: Pajtohem që vizioni dhe mendimi strategjik i Ukshin Hotit është shumë larg nga mënyra se si është menaxhuar politika në Kosovë pas shpalljes së pavarësisë. Ai e shihte çështjen e Kosovës si pjesë të një projekti më të gjerë kombëtar dhe nuk besonte në qasje të përkohshme apo varësitë e mundshme nga faktorët e jashtëm. Sot, Kosova është shpesh në pozicion mbrojtës në raport me Serbinë dhe bashkësinë ndërkombëtare, në vend që të ketë një strategji të qartë dhe të vetëdijshme për qëllimet afatgjata. Ukshin Hoti insistonte në fuqizimin e brendshëm të shtetit dhe në ngritjen e një diplomacie të pavarur, ndërsa sot shpesh kemi një qasje të dështuar, ku liderët politikë merren më shumë me kalkulime të brendshme se sa me një vizion afatgjatë për shtetin.

Media: Nëse klasa politike e Kosovës do të ndiqte parimet e Ukshin Hotit, çfarë mendoni se do të duhej të bënte ndryshe?
Autori: Klasa politike do të duhej të ishte më unike në shërbim të funksionalitetit të shtetit dhe parimeve demokratike, por ata më shumë konfirmojnë përqarje! Shteti i Kosovës nuk është pronë e askujt ashtu siç e trajton klasa politike që nga pas lufta e gjer më sot.

Media: E keni thënë shumë saktë. Ku janë vështirësitë?
Autori: Një nga problemet kryesore të klasës politike në Kosovë është mungesa e unitetit në çështjet madhore të shtetndërtimit dhe funksionalitetit institucional. Në vend që të ndërtohet një qeverisje e bazuar në parime demokratike dhe interesa shtetërore, shpesh shohim dominimin e interesave partiake, klanore dhe individuale. Ukshin Hoti kishte një vizion ku shteti nuk do të ishte pronë e askujt, por një mekanizëm që i shërben qytetarëve dhe kombit. Ai besonte në një qasje të pavarur politike dhe në një vetëdije kombëtare që do ta vendoste Kosovën në një pozitë të barabartë me të tjerët në arenën ndërkombëtare. Për fat të keq, në vend të kësaj kemi parë një kulturë politike ku pushteti shpesh trajtohet si mjet privat dhe ku klasa politike më shumë shërben për ruajtjen e pozitave sesa për zhvillimin real të shtetit. Nëse Kosova do të ndiqte rrugën e Ukshin Hotit, do të duhej të kishte:

1) Një vizion të qartë shtetëror – ku interesi kombëtar dhe shtetëror vendoset mbi kalkulimet e brendshme politike.
2) Të kishte harmonizim dhe bashkëpunim politik në çështjet madhore, sidomos në raport me Serbinë dhe diplomacinë ndërkombëtare.
3) Institucione të fuqishme dhe të pavarura, larg ndikimeve partiake dhe interesave të grupeve të caktuara.
4) Një klasë politike me integritet, që nuk e sheh shtetin si pronë private, por si përgjegjësi për të gjithë qytetarët.

Media: Çfarë mendoni se e ka penguar më së shumti Kosovën që të ndjekë këtë rrugë? Mos vallë mungesa e lidershipit me vizion, apo ndërhyrjet e jashtme që kanë diktuar rrjedhën e politikës?
Autori: Po, lirisht mund të them, se (ajo çfarë kam parë gjer më tani), politikanët janë pa karakter kombëtar në përfaqësim të shtetit! Janë tepër servilë dhe të nështruar në politikën ndërkombëtare. Kjo është një nga fatkeqësitë më të mëdha të politikës së shqiptarëve në Kosovë, e më gjërë sepse mungesa e një lidershipi të denjë, me karakter kombëtar dhe me aftësi për të përfaqësuar Kosovën në arenën ndërkombëtare me dinjitet gjer më tani mendoj se ështa thelbi i problemit, i cili parim  ende nuk po ndryshon! Servilizmi politik dhe nënshtrimi ndaj faktorëve të jashtëm kanë bërë që Kosova shpesh të mos ketë zë të pavarur, por të jetë në pritje të udhëzimeve nga jashtë, në vend që të marrë vendime në përputhje me interesin e saj strategjik. Ukshin Hoti nuk do ta pranonte një qasje të tillë. Ai besonte në një politikë të bazuar në parime dhe në barazi në marrëdhëniet ndërkombëtare, jo në nënshtrim apo në përulje diplomatike. Për fat të keq, sot politikanët shqiptarë shpesh shkojnë në negociata pa strategji afatgjatë, duke pranuar kompromise të dëmshme ose duke e vendosur veten në pozita ku vendimmarrja u diktohet nga të tjerët. Nëse Kosova do të kishte një udhëheqje të guximshme dhe me karakter kombëtar, do të kërkonte:
a) Një strategji të qartë shtetërore, ku Kosova nuk pranon të trajtohet si një çështje e pazgjidhur, por si një shtet i barabartë.
b) Diplomaci dinjitoze, që nuk kërkon vetëm mbështetje, por edhe respekton veten në arenën ndërkombëtare.
c) Forcim të institucioneve, për të siguruar që Kosova nuk mbetet peng i pazareve politike.

Media: Pse mendoni se ende nuk është krijuar një lidership i tillë në Kosovë? Është për shkak të ndikimeve të jashtme, apo për shkak të mentalitetit të politikanëve vendorë?
Autori: E kujtoj si sot mendimin e Ukshin Hotit, që më tha kur u takuam herën e fundit me të në Ljubljana: “Varet shumë se kush do të na përfaqëson në procesin e bisedimeve me Serbinë, pasi serbët dinë të krijojnë situata ngërgi dhe të na mbajnë pengë“. E kam thënë edhe herave tjera këtë mendim të tij.

Media: Çfarë donte të thoshte me këtë mendim Ukshin Hoti? A është aktual edhe sot mendimi dhe filozofia e tij pasi Kosova nuk ka aftësi ta formojë qeverinë e pavarur pa ndikimin e Serbisë?
Autori: Mendimi i tij mendaj se edhe sot është aktual. Ai ishte i tillë; largpamës, vizionar. Ai dhe filozofia politike e tij, e trajtimit të çështjeve në rrethana të cktuar gjatë gjithë kohës së tranzicionit politik i ka munduar shqiptarëve dhe çështjes shqiptare, prandaj edhe jemi këtu ku jemi…

Shkëputur nga romani në dorshkrim:“Diplomacia e shterruar“(3)

 Qeveritë dhe analistët në Kosovë janë pamje e mjerueshme!

(Ulurimat e analistëve dhe politika e fshehur e tyre, ende po tingëllon e shëmtuar)

Pyetje: Në çfarë niveli është qeverisja e tanishme në Kosovë?
Autori: Neglizhente. Qeveria dhe koalicioni i partive që „e mbështesin“ njëra-tjetrën, pas zgjedhjeve, ngjajnë si një trup i lodhur dhe i shkatërruar! Do të thoja një mjerim i paparë që me sa po duket qeverisja e tillë është braktisur nga logjika dhe ndjeshmëria politike. Qëllimi i tyre është të menaxhojnë një shoqëri, që po përpiqet të rritet dhe të zhvillohet, por në vend të një udhëheqjeje të fortë dhe vizionare, ne po shohim një mbivendosje të problemeve të vjetra, të papërballuara dhe të pasqaruara.

Media: Po si ndikon kjo situatë politike paszgjedhore në shoqërinë shqiptare në Kosovë?
Autori: Kjo është një gjendje kolapsi, edhe në shfaqje të jashtme, është një ngërç i thellë, një shprehje e paformuluar dhe një punë e mësur do të thoja e përsëritur, por e papërfunduar e asaj që mund të quhet udhëheqje. Në vend që të ndërtojnë besim dhe të krijojnë kushte për përparim, ata pra të politikës, po krijojnë kaos dhe humbje shprese. Ky kaos i pasqyruar në media të ndryshme, në TV-të e shumta, nga analistët politikë është gjithashtu një konfirmim se e gjithë gjendja po sjellë një reflektim të shtetit të brishtë dhe të dëmtuar, që po përpiqet të mbajë ekuilibrin, por çdo hap i tij është një hap më i thelluar drejt humbjes së kohës dhe objektivave në të cilat thirret politika dhe poletikanët, por që në praktikë nuk veprojnë ashtu.

Media: Cili është roli i analistëve politikë në këtë realitet?
Autori: Analistët tanë politikë, që shpesh mblidhen për të komentuar dhe kritikuar situatën politike, ngjajnë më shumë se sa një pasqyrë e brishtë e një realiteti, që as ata vetë nuk e kuptojnë. Duket sikur, në vend të analizave të thella dhe me fakte të forta, ata përdorin thashetheme, fjalë të paqarta, dhe lajme të pabazuara për të formuar “analiza” që më shumë i ngjajnë një diskutimi të thjeshtë ndërmjet tyre si ato:  “gratë e fashatit” sesa një diskutimi të thellë dhe të mirëfilltë politik. A është kjo analizë? A është kjo një përpjekje për të nxjerrë në pah të vërtetat e fshehura, apo është thjesht një shfaqje e mjerimit të ulët të cilësisë mediatike, e cila po dominon skenën publike për disa dekada?

Media: Pse kjo çështje është një problem kaq i madh?
Autori: Sepse analizat politike pa baza, të cilla shpesh janë të mbushura me gjuhë të pasigurt dhe spekulative, nuk na kontribojnë në zhvillimin e demokracisë. Ajo pra „zhurma mediatike“ po krijon konfuzion, frikë dhe pasiguri te qytetarët, që ndihen të paqartë dhe të papërgatitur për të reaguar ndaj mundësive të reja. E kundërta e një analize të mirëfilltë është një thashethemë që shërben vetëm për të thelluar pasigurinë dhe për të mbajtur shoqërinë në një gjendje pasive.

Media: A mund të ndryshojë ky realitet?
Autori: Po, ndoshta, edhe mund të ndryshon nëse bëhen përpjekje për të ndryshuar!… Por ndryshimi kërkon një angazhim të sinqertë nga të gjithë aktorët: nga qeveria, e cila duhet të ndërmarrë hapa të fuqishëm dhe të matshëm për të përmirësuar performancën e saj; dhe nga analistët, të cilët duhet të kthehen te shërbimi i vërtetë ndaj publikut, duke ofruar analiza të bazuara në fakte dhe duke shmangur spekulimet dhe thashethemet që vetëm sa i ndihmojnë ata që duan të mbajnë kaosin dhe mjerimin. Kjo mund të ndodhë vetëm kur gjithsecili fillon të mendojë për interesin e përgjithshëm dhe të largohet nga interesat e ngushta personale ose partiake.

Media: A janë këto sjellje të dëmshme për shoqërinë shqiptare në Kosovë dhe kudo tjetër?
Autori: Po, këto sjellje janë jashtëzakonisht të dëmshme për çdo shoqëri që aspiron të rritet dhe të forcohet. Ata që merren me fjalë të kota dhe të pamenduara, që shpërndajnë lajme të paqarta dhe që përdorin diskurse të ulëta, po e dëmtojnë besimin te politika dhe po pengojnë zhvillimin e një shoqërie më të fortë dhe më të informuar. Demokracia është një proces i ndërtuar mbi respektin për faktet, mendimin kritik dhe përgjegjësinë. Kur këto aspekte shpërfillen, atëherë zhvillimi dhe përparimi janë vetëm një iluzion. Në përfundim, kjo është një thirrje për një angazhim më të thellë dhe më të sinqertë, për një qeverisje dhe analizë që reflekton realitetin dhe jo shfaqje të mjeruara të thashethemeve dhe dëshpërimit. Vetëm në këtë mënyrë mund të ndërtojmë një shoqëri më të shëndetshme dhe një demokraci më të qëndrueshme.

Media: Si mund të kuptojmë sjelljen e analistëve në studio?
Autori: Kulmi i “analizës” politike në një studio arrin kur analistët, që shpesh e konsiderojnë veten si burim i të vërtetave të thella, e ngrejnë tonin sikur janë para një dënimi me vdekje. Kjo është një shfaqje teatrale, një dramë e shpikur që ngjan më shumë me një komedi tragjike, ku ata nuk e respektojnë detyrën e tyre për të informuar, por për të tërhequr vëmendje dhe për të krijuar një atmosferë tensioni dhe paniku. Ata po ngjajnë sikur të ishin aktorë të teatrit, ata luajnë role të stërholluara dhe me një ton histerik, duke u munduar të shesin një spektakël, por jo më të vërtetën, sepse i gjithë komunikimi po quhet si shumë skandalozë. Këtë vlerësim më nuk e fsheh as publiku, por nuk ka mekanizëm ligjor, të ndryshojë ndonjë etikë të punës së këtyre mediave, të cilat shumica janë private. Ky treg mediatik në gjuhën shqipe ka bastarduar dhe ka shkelur të gjitha normat etike dhe njerëzore gjëja në emër të „mendimit të lirë“ etj.

Media: Por, e gjithë kjo sjellje si po ndikon në publik?
Autori: Edhe publiku është i ndarë? Dramën që ata krijojnë, publiku e shikon, e shijon dhe e gjykon… Ndërkaq, punën e analistëve po e paguajnë ata që qëndrojnë pas tyre. Pagimi i tyre si rregull varet nga audienca që tërheqin, por jo gjithmonë respektohet ky rregull. Kështu, nganjëherë ata arrijnë të bëjnë më shumë përpjekje për të ndezur pasionin dhe frikën se sa për të dhënë një analizë të vërtetë dhe të pjekur. Nëse ata do të kishin reflektuar një kulturë dhe dashuri për vendin, me një ton më të qetë dhe të përgjegjshëm, kjo do të ishte një sjellje e mirë. Por kjo, si duket, është një praktikë që nuk funksionon më në një shoqëri si kjo e jona. Kjo logjikë pune kërkon  shumë më shumë dashuri për vendin, por edhe profesionalizëm se sa drama e përsëritur me të vetmin qëllim, për përfitime personale, e të gjithë analistëve të tillë.

Media: Si mund të shpjegojmë pazaret politike dhe sjelljen e partive?
Autori: Pazaret politike në Kosovë ngjajnë gjithashtu me një tregti të vjetër, si ato që ndodhin në pazarin e vezëve të fshatit. Ato janë marrëveshje të lëkundura, ku çdo parti duket të ndjekë interesin e saj të ngushtë pa ndonjë vizion të qartë për zhvillimin afatgjatë të vendit. Politika ka kaluar nga një proces serioz i krijimit të zgjidhjeve dhe strukturave të qëndrueshme në një tregti të thjeshtë, ku çdo veprim duket si një ndarje e pjesëve të pazgjidhura, ku të gjitha palët përfshihen vetëm për të fituar sa më shumë, pa marrë parasysh pasojat për shoqërinë. Ky është një mjerim pasi që e pamundëson stabilitetin e vërtetë.

Media: Cila është arsyeja që liderët e opozitës nuk përfshihen në marrëveshje dhe akuzojnë liderët në pushtet?
Autori: Liderët e opozitës, që refuzojnë të përfshihen në marrëveshjet e qeverisjes, përballen me një kufizim të dukshëm: ata nuk e përballojnë dot realitetin që u ka përcaktuar elektorati. Ata kanë arritur një pikë ku, për të ruajtur çdo privilegj ekonomike të fituara nga pushtetet e kaluara, tani edhe nga pozitat e tyre të opozitarizmit, akuzojnë liderët që janë në pushtet, duke i paraqitur ata si të dështuar që i shërbejnë interesave të Beogradit. Ky mentalitet është një tjetër fatkeqësi për shoqërinë tonë. Kjo propagandë mbështetet jo në fakte, por në formulim të paformuar, por të stërholluar, që vetëm sa po thellon ndasitë, por në të njëjtën kohë po krijon edhe më shumë pasiguri se sa mundësi dhe besueshmëri për zgjidhje të qëndrueshme, të problemeve jetike dhe të përditshme që kanë qytetarët. Të gjitha këto janë akuza pa fakte dhe një strategji që vetëm të tillëve ju shërben për të mbajtur të bllokuar proceset politike në vend.

Media: Si ndikon ky mentalitet në shoqërinë shqiptare?
Autori: Ky mentalitet është një grackë që pengon progresin e shoqërisë tonë. Shumë liderë, si nga pushteti ashtu edhe nga opozita, janë mbyllur në një cikël të pafund akuzash dhe përçarjesh, pa u përpjekur të krijojnë një dialog të ndershëm dhe të hapur për të gjetur rrugë të përbashkëta. Ky është një mentalitet i mbyllur, ku përfitimi i ngushtë i individëve dhe partive politike është më i rëndësishëm se sa stabiliteti dhe mirëqenia e vendit. Dhe kështu, shoqëria mbetet në një spirale të pafund, dhe me pa mundësi të vërteta për të përparuar.

Media: A ka mundësi për ndryshim?
Autori: Ndryshimi është i mundur, por ai kërkon një përkushtim të thellë nga të gjithë aktorët politikë dhe shoqërorë. Liderët, pavarësisht se cilët janë, kërkojmë të dalin nga kjo logjikë e ngushtë, që deri tani po rrinë të mbyllur. Ata, së pari në mes veti, duhet të përpiqen të krijojnë një mundësi për dialog dhe bashkëpunim të vërtetë. Prandaj, të gjithë duhet të kuptojnë se interesat e ngushta dhe politikat që mbështeten në thashetheme dhe përçarje nuk i shërbejnë asnjëherë qëllimit të madh, të cilët ata vetë janë thirrur gjatë fushatës elektorale, pro përparimit dhe zhvillimit ekonomik dhe të qëndrueshëm të vendit dhe të gjithë shoqërisë sonë. Ndërkaq, ne qytetarët duam të kemi një shoqëri më të fortë, më të bashkuar, por edhe më të zhvilluar ekonimikisht. Ne kemi shumë nevojë për një qeverisje stabile, e cila të kishte një kuptim të mirëfilltë, se sa marrveshjet politike të prodhojnë një qeverisje me thashetheme…