Ilda Mara
Nuk ka nevojë të endemi nëpër përkufizimet e dakorduara për këtë çështje. Mjafton të dëgjosh zërin e thellë dhe ndriçues të Umberto Eco-s, përgjigja e të cilit e kapërcen kohën me forcën e të dukshmes:
“Si do ta përkufizonit termin intelektual?”
Me qartësinë e një njeriu të mençur, Eco fshin të shtënat:
“Nëse me intelektual nënkuptojmë këdo që punon me kokë dhe jo me duar, atëherë një punonjës banke do të ishte intelektual dhe Michelangelo nuk do të ishte”.
Ky vëzhgim, si verbues ashtu edhe ndriçues, i kthen këndvështrimet. Sot, me përgjithësimin e kompjuterëve, çdokush mund të pretendonte se ishte intelektual. Por, për Eco-n, dallimi nuk qëndron as te profesioni dhe as te klasa shoqërore.
“Për mua intelektual është ai që prodhon njohuri të reja duke mobilizuar krijimtarinë e tij”.
Kështu, sfera e intelektit zgjerohet në horizonte të papritura. Fermeri i cili me një gjest vizionar imagjinon një transplant të ri të aftë për të prodhuar fruta të paprecedentë, është një krijues i vërtetë i dijes. Nga ana tjetër, profesori i filozofisë, nëse është studiues, i cili përsërit vit pas viti të njëjtin kurs të Heidegger-it është i privuar nga ky titull.
Çelësi i këtij ndryshimi? Kreativiteti është kritik.
“Mendja kritike, aftësia për të vënë në dyshim atë që po bëjmë ose për të shpikur mënyra më të mira për ta bërë atë, është e vetmja masë e vërtetë e aktivitetit intelektual.”
Përmes këtyre fjalëve, Eco kujton se intelektuali nuk di vetëm, por guxon, shpik, shtyn kufijtë e së mundshmes. Ai nuk fshihet pas të vërtetave të lashta, por i riformëson ato, i teston në të tashmen.
Nëpërmjet këtij përkufizimi të gjallë të njerëzimit, Umberto Eco i ofron secilit prej nesh mundësinë për të qenë intelektual. Sepse kreativiteti dhe mendimi kritik nuk janë pronë e askujt – ato i përkasin të gjithë atyre që, një ditë, guxojnë të mendojnë përtej karrigeve të autorizuara.
@Le Monde littéraire
