Tim-Ruster.de, 3 JANAR 2022, NGA TIM JULIAN RUSTER – Përktheu Arben Çokaj
Një revolucion absolut i energjisë tani mund të fillojë në Kinë. Kinezët po testojnë reaktorin e tyre të parë me kripë të lëngshme toriumi.
Energjia bërthamore është një metodë jashtëzakonisht efikase e prodhimit të energjisë, që është gjithashtu shumë miqësore me mjedisin, për shkak të mungesës së emetimeve të CO2. Problemi që shohin shumë njerëz është rreziku i një aksidenti radioaktiv dhe mbetjet bërthamore të rrezatuara prej kohësh. Një zgjidhje për këtë problem mund të jenë reaktorët e toriumit. Sepse këto ofrojnë – deri tani në teori – energji bërthamore të sigurt dhe të lirë në sasi të mëdha dhe nuk kërkojnë as ujë ftohës për shufrat e karburantit dhe as uranium. Karburanti i përdorur, siç sugjeron emri, është toriumi.
Thorium është një metal pak radioaktiv, që gjendet natyrshëm në shkëmbinj dhe është një produkt i mbeturinave të minierave të tokës së rrallë. Për momentin nuk përdoret pothuajse në mënyrë industriale dhe meqenëse industria e tokës së rrallë në Kinë po rritet me shpejtësi, toriumi është një alternativë tërheqëse ndaj uraniumit për kinezët, shumica e të cilit duhet të importohet. Lyndon Edwards, inxhinier bërthamor në Organizatën Australiane të Shkencës dhe Teknologjisë Bërthamore thotë:
“Thorium është shumë më i bollshëm se uraniumi, kështu që shfrytëzimi i tij do të ishte një teknologji shumë e dobishme për 50 deri në 100 vitet e ardhshme kur rezervat e uraniumit të jenë të ulëta.”
– Lyndon Edwards
Kripërat e shkrira qarkullojnë brenda një reaktori toriumi, në vend të ujit. Shpresohet se kjo do të prodhojë energji bërthamore, e cila është shumë më e sigurt dhe relativisht e lirë, duke prodhuar gjithashtu një sasi shumë më të vogël të mbetjeve radioaktive me jetëgjatësi më të shkurtër, sesa termocentralet tradicionale bërthamore. Megjithatë, e gjithë kjo për momentin është vetëm një dëshirë e mirë, sepse ende nuk ka një reaktor toriumi plotësisht funksional.
Kjo mund të ndryshojë tani, megjithatë, pasi kinezët fillojnë testimin e reaktorit të tyre të parë të toriumit këtë muaj. Reaktori është në Wuwei afër shkretëtirës Gobi. Nëse testi ka sukses, sasia e energjisë së gjeneruar do të jetë e kufizuar, pasi është vetëm një reaktor provë. Pritet që të prodhohen dy megavat energji termike – e mjaftueshme për të furnizuar rreth një mijë familje.
Një përshkrim zyrtar i reaktorit në Wuwei
Por nëse testi kalon, mund të punohet në shkallëzimin e prodhimit të energjisë së toriumit. Por kjo kërkon kohë. Nëse testi është i suksesshëm, Kina planifikon të ndërtojë një reaktor 373 megavat deri në vitin 2030, i cili më pas mund të furnizojë me energji qindra mijëra shtëpi. Edhe nëse testi do të jetë i suksesshëm, do të duhet pak kohë përpara se i gjithë vendi i Kinës, 1.4 miliardë njerëz, të mund të furnizohet me energji elektrike toriumi.
Ideja e përdorimit të kripës së shkrirë në vend të ujit si ftohës në një reaktor nuk është e re. Në SHBA, një reaktor i kripës së shkrirë u operua në Laboratorin Kombëtar Oak Ridge në Tenesi deri në vitin 1969, por ai u mbyll për shkak të rezultateve të pakënaqshme. Reaktori i kripës së shkrirë të Kinës në Wuwei është në thelb një kopje e reaktorit Oak Ridge, por me një sërë përmirësimesh. Dallimi më i madh është se nuk u përdor toriumi në reaktorin e kripës së lëngshme të Oak Ridge. Por pse kripë e lëngshme fare? Charles Forsberg i Institutit të Teknologjisë në Massachusetts e përshkruan atë në këtë mënyrë:
“Krahasuar me reaktorët me ujë të lehtë në termocentralet konvencionale bërthamore, reaktorët e kripës së shkrirë funksionojnë në temperatura shumë më të larta, kështu që ata mund të prodhojnë energji elektrike në mënyrë shumë më efikase.”
– Charles Forsberg
Reaktori në Wuwei do të përdorë kripëra me bazë fluori, që shkrihen në një lëng transparent në një temperaturë prej rreth 450 gradë. Siç është përmendur tashmë, kripa shërben si ftohës dhe largon nxehtësinë nga bërthama e reaktorit. Por avantazhi më i madh është se në reaktorët e kripës së lëngshme, në vend të shufrave të lëndës djegëse të ngurtë, si në termocentralet bërthamore konvencionale, kripa e lëngshme vepron si një substrat për karburantin, pra në këtë rast për toriumin, i cili më pas shpërndahet drejtpërdrejt në bërthamë. Kjo është thelbësore, sepse fakti që karburanti është tashmë i tretur në kripën e shkrirë redukton masivisht probabilitetin e shkrirjes së bërthamës shpërthyese.
Kripa e shkrirë shërben si ftohës
Megjithatë, jo të gjithë shkencëtarët janë të bindur për përdorimin e toriumit si lëndë djegëse. Problemi i parë me toriumin është se, ndryshe nga izotopet natyrale të uraniumit, ai fillimisht duhet të shndërrohet në një material të zbërthyeshëm. Kjo do të thotë se ka një hap më të ndërmjetëm sesa me uraniumin e përdorur në termocentralet konvencionale bërthamore. Ky hap i ndërmjetëm duket si ky: Izotopi torium-232 nuk mund të zbërthehet – por kur rrezatohet në një reaktor, ai formon izotopin uranium-233, i cili nga ana tjetër është një material i zbërthyeshëm, që gjeneron nxehtësi.
Pra, nëse toriumi është vërtet i përshtatshëm për të gjeneruar energji në sasi të mëdha është ende e pasigurt. Në rastin e reaktorit Wuwei, kinezët nuk janë veçanërisht të prirur kur bëhet fjalë për teknologjitë e tyre. Studiuesit perëndimorë nuk lejohen të hyjnë në reaktor dhe shumica e informacionit vjen nga palë të treta ose nga raporte zyrtare nga qeveria kineze. Simon Middleburgh i Institutit të së Ardhmes Bërthamore të Universitetit të Bangor në Uells thotë:
“Ne do të fitojmë kaq shumë zbulime të reja shkencore. Por nëse diçka shkon keq gjatë rrugës, nuk mund të vazhdosh, duhet të ndalosh dhe të fillosh nga e para. Nëse do më lejonin, do të fluturoja atje me aeroplanin e parë”.
– Simon Middleburgh
Ju mund të merrni edhe më shumë informacion rreth reaktorit të kripës së lëngshme të toriumit në këtë video:
