Prof. dr. Sabile Keçmezi-Basha
Që në fillim, dua të nënvizoj se ky reflektim nuk ka lidhje me aktualitetin, por ngrihet mbi një perspektivë universale që shtrihet përtej kohës dhe hapësirës. Në çdo shoqëri – qoftë ajo moderne apo e mbështjellë nga kthetrat e një diktature – ekziston gjithmonë një binom thelbësor: pozita dhe opozita. Ky dualitet nuk është vetëm një fenomen politik, por një ndërthurje filozofike, një dialog i përhershëm që pulson në zemrën e çdo strukture shoqërore.
Pozita, shpesh e dukshme, e deklaruar me zë të lartë dhe të vendosur, përfaqëson fuqinë, drejtimin, dhe autoritetin që formëson rrjedhën e shoqërisë. Ajo është shtylla mbi të cilën ndërtohet rendi dhe qartësia, por shpeshherë mbart edhe peshën e kompromisit, përgjegjësive, dhe ndonjëherë, arrogancës së pushtetit.
Nga ana tjetër, opozita, qoftë e hapur apo e heshtur, është zëri i atyre që qëndrojnë përballë apo në hije, duke mbrojtur një vizion alternativ, duke mbjellë farën e sfidës dhe ndryshimit. Opozita e heshtur, ajo që nuk shpërfaqet me demonstrata apo thirrje publike, mbetet një forcë delikate, por e pandalshme. Ajo ndonjëherë manifestohet në art, në heshtjen kuptimplotë të individëve të thjeshtë, apo në një lëvizje që merr jetë në errësirën e censurës.
Në një diktaturë, ky dualitet merr një dimension më tragjik. Pozita shpeshherë nuk përfaqëson më vetëm një drejtim politik, por bëhet një armë represioni, duke i mohuar opozitës të drejtën për të ekzistuar haptazi. Megjithatë, edhe aty, nën shtypjen më të egër, opozita nuk shuhet kurrë. Ajo jeton në ndjenja, në mendime të pashprehura, në shpresën e një shoqërie që mund të ringrihet. Në këtë kontekst, opozita bëhet një kujtesë se liria është një nevojë e pashmangshme njerëzore, e cila nuk mund të zhbëhet as nga fuqia më e madhe.
Prejse më kujtohet, ne shqiptarët në Jugosllavi ishim gjithmonë zëri i ndryshimit, një opozitë që nuk e ndalte kurrë frymën e saj. Herë të heshtur, si një lumë që rrjedh fshehurazi në thellësi të dheut, dhe herë shpërthyes, si një vullkan që nxjerr flakët e zemërimit, ne manifestonim pakënaqësinë tonë ndaj robërisë që na rëndonte shpirtin e na shtrëngonte frymëmarrjen. Protestat dhe demonstratat tona ishin shpërthime zemre, zëra të ndërgjegjes që nuk pranonin asnjëherë heshtjen si fat.
Në errësirën e netëve të një realiteti të shtypur, ne punonim fshehurazi, duke thurur rrjetën e veprimeve ilegale, një luftë e përhershme ndaj atij shteti që donte të na shuante identitetin dhe krenarinë. Nga brezi në brez, liria ishte një ëndërr e kahershme, një yll polar që ndriçonte rrugëtimin tonë në errësirë. Ajo ëndërr u bë dritë me luftën e UÇK-së, një shpërthim heroizmi dhe sakrifice që rrëzoi muret e robërisë dhe solli atë liri që e kishim pritur për dekada të tëra.
Lufta jonë në ish-Jugosllavi ishte një betejë ekzistence, një përballje e ashpër mes robërisë dhe shpirtit të lirë që refuzonte të përkulej. Ishim opozitë jo sepse zgjodhëm të ishim, por sepse realiteti na detyroi. Opozitarizmi ynë nuk ishte një luks politik, por një nevojë jetësore, një reagim ndaj dhunës që na mohonte çdo të drejtë. Në atë kohë, të ishe opozitar do të thoshte të rezistoje ndaj robërisë, të luftoje për të mbrojtur vlerat dhe identitetin, të mbeteshe në këmbë edhe kur dukeshin vetëm errësira dhe mure të pakapërcyeshme.
Por sot, realiteti është ndryshe. Opozita dhe pozita nuk përballen më me një regjim që na shtyp, por me njëri-tjetrin, dhe shpesh duket sikur lufta nuk është më për të ardhmen e vendit, por për fronin. Dallimi qëndron në qëllimin: dikur, opozitarizmi ishte një thirrje për liri, një ëndërr për një jetë të denjë. Sot, qëllimi i të dyja palëve duket i njëjtë – pushteti. Dhe në këtë garë për fronin, shpesh harrohet se froni është vetëm një mjet, jo vetë qëllimi.
Kjo ndryshon thelbin e opozitës. Atëherë, opozitarizmi ynë ishte fisnik, i pastër, një qëndresë që buronte nga zemra dhe shpirti, nga dashuria për lirinë dhe nga ëndrra për një jetë më të mirë. Sot, ai shpesh është një garë e mprehtë për ndikim dhe fuqi, një betejë për të ulur njërin dhe për të ngritur tjetrin.
E megjithatë, historia jonë e kaluar na kujton se opozita e vërtetë nuk është një luftë për fronin, por një betejë për parime. Është një zë që ngrihet për drejtësinë, një përkushtim për të ndërtuar një të ardhme më të mirë. Dhe ndoshta, është koha të rikujtojmë se as pozita e as opozita nuk mund të ketë kuptim pa një qëllim më të lartë se vetvetja. Në fund, vlera e një kombi nuk matet nga fuqia e fronit, por nga fisnikëria e idealeve që ai përfaqëson.
Kjo histori nuk është thjesht një kronikë e ngjarjeve, por një poemë e shpirtit shqiptar, një këngë dhimbjeje dhe krenarie. Është kujtesë për ata që ranë, një porosi për ata që jetojnë dhe një premtim për ata që do të vijnë: liria nuk dhurohet, ajo fitohet, dhe kur e fiton, bëhet pjesë e gjakut dhe e zemrës tënde, si dielli që nuk e ndal dot të lindë çdo mëngjes.
Në shoqëritë moderne, ku demokracia pretendon të jetë shtylla themelore, pozita dhe opozita hyjnë në një marrëdhënie më transparente, por jo më pak sfiduese. Këtu, dinamika e tyre është një fushëbetejë idesh, ku harmonia dhe konflikti përzihen në një mënyrë të tillë që forcon shoqërinë ose, ndonjëherë, e çon atë drejt kaosit. Kjo marrëdhënie mund të jetë krijuese, kur dy palët ndihmojnë njëra-tjetrën të rriten, ose shkatërruese, kur egoizmi dhe inatet individuale zënë vendin e të mirës së përbashkët.
Pozita dhe opozita janë, në thelb, dy anë të së njëjtës medalje, një reflektim i natyrës njerëzore, që gjithnjë kërkon të krijojë, të sfidojë dhe të zhvillohet. Ato përfaqësojnë balancën mes të vjetrës dhe të resë, mes stabilitetit dhe ndryshimit. Nëse do ta përshkruanim këtë dualitet me një gjuhë poetike, do të thoshim se pozita është si rrënja e thellë që ngulitet në tokë për të mbajtur pemën në këmbë, ndërsa opozita është si era që lëkund degët e saj, duke i kujtuar se gjithçka mund të ndryshojë.
Në fund të fundit, ky dialog i përjetshëm mes pozitës dhe opozitës është ajo që i jep shoqërisë vitalitet, duke e shtyrë atë drejt përmirësimit, qoftë përmes konfliktit apo pajtimit. Ky është dualiteti që, si një lumë i pandalshëm, rrjedh përmes kohëve, duke bartur me vete historinë, të tashmen dhe shpresën për një të ardhme më të mirë.
Pozita dhe opozita: fryma e shëndoshë e shoqërive demokratike
Në zemrën e çdo demokracie të vërtetë pulson një ritëm i përjetshëm: pozita dhe opozita. Ky dualitet është më shumë sesa një ndarje politike; është thelbi që mban të gjallë frymën e shoqërisë, duke siguruar që ajo të mbetet dinamike, elastike dhe e përkushtuar ndaj idealeve të lirisë dhe drejtësisë. Në këtë hapësirë të hapur për ide dhe sfida, pozita dhe opozita krijojnë një ekuilibër të shenjtë që përfaqëson vetë zemrën e shëndetit demokratik.
Pozita, si krah i forcës dhe udhëheqjes, merr mbi vete barrën e vendimeve, drejtimit dhe realizimit të aspiratave kolektive. Ajo është udhërrëfyesi që kanalizon energjitë e një shoqërie, duke formësuar rrugën përpara. Megjithatë, pa opozitën, kjo forcë rrezikon të shndërrohet në një shtypës të heshtur të zërave të ndryshëm. Në këtë mënyrë, opozita është jo vetëm një kritik i domosdoshëm, por një roje e përhershme e vlerave demokratike.
Opozita, në natyrën e saj thelbësore, është simboli i sfidës dhe ndryshimit. Ajo ekziston për të kundërshtuar, për të propozuar alternativa, dhe për të mbrojtur zërat e atyre që mund të ndihen të harruar ose të përjashtuar nga rrjedha e politikës së përgjithshme. Në një demokraci të shëndetshme, opozita nuk është thjesht një kundërshtare; ajo është një bashkëpunëtore në procesin e zhvillimit, duke ndriçuar dobësitë dhe duke propozuar rrugë të reja.
Ky dialog mes pozitës dhe opozitës është si një balet elegant, ku secila palë luan rolin e saj për të ruajtur harmoninë e përgjithshme. Si dy pole magnetike që tërhiqen dhe shtyhen njëkohësisht, ato krijojnë një fushë energjie që mban të bashkuar indin shoqëror. Në këtë proces, shoqëria jo vetëm që mëson të pranojë diversitetin e mendimeve, por edhe të përfitojë prej tij.
Shoqëritë demokratike, në natyrën e tyre, janë një organizëm i gjallë që lulëzon në prani të këtij dualiteti. Pozita dhe opozita krijojnë hapësirën për debat, përmirësim dhe transformim. Ky dialog i përhershëm ndihmon që pushteti të mos shndërrohet në një monopol dhe që liria të mos mbetet vetëm një premtim i zbrazët. Është një shenjë e shëndetit të një shoqërie kur këto dy forca mund të bashkëjetojnë në mënyrë konstruktive, duke u sfiduar dhe duke u përmirësuar vazhdimisht.
Nëse do ta përkthenim këtë marrëdhënie në poezi, pozita do të ishte si një det i qetë që mban një anije të madhe mbi sipërfaqen e tij, ndërsa opozita do të ishte si një erë e lehtë që fryn mbi vela, duke sfiduar drejtimin, por duke i dhënë asaj hov për të lundruar më tej. Ky ndërveprim është ajo që mban gjallë frymën e lirisë dhe siguron që demokracia të mos bëhet kurrë një relikt statike, por një rrjedhë e gjallë që çon përpara një shoqëri në zhvillim të vazhdueshëm.
Forca e shtetit në dritë dhe hije: kur opozita është zemra e demokracisë
Një shtet demokratik dhe i fortë mbështetet jo vetëm mbi fuqinë e pozitës që udhëheq, por edhe mbi qëndrueshmërinë dhe forcën e opozitës që e sfidon. Ky dualitet i përjetshëm – si nata dhe dita, e mira dhe e keqja, vera dhe dimri – përbën shtyllën themelore të çdo shoqërie që kërkon të zhvillohet, të qëndrojë e drejtë dhe e qëndrueshme.
Në thelb, një demokraci nuk është një sistem i përsosur, por një përpjekje e pandalshme për të balancuar forcat e ndryshme që e përbëjnë atë. Pozita, si figura që merr vendimet dhe drejton shtetin, është si një diell që ndriçon rrugën përpara, duke sjellë dritë dhe orientim. Por, edhe dielli ka nevojë për natën që të sjellë pushim dhe qetësi. Në këtë kuptim, opozita është hija e domosdoshme, një zë që nuk ndriçon vetëm për të sfiduar, por për të ndihmuar në zbulimin e atyre detajeve që mund të humbin në verbërinë e dritës.
Kur opozita është e fuqishme, ajo nuk përfaqëson vetëm një kundërshtim, por bëhet zemra që rrah për të mbajtur gjallë frymën e lirisë dhe barazisë. Një opozitë e dobët, e heshtur, apo e paorganizuar, është një plagë në trupin e demokracisë, sepse mungesa e saj lë një vakum kritikash dhe propozimesh që janë thelbësore për të shmangur autoritarizmin.
Ashtu si vera dhe dimri që ndërrojnë stinët, duke sjellë ndryshim dhe rigjenerim, edhe marrëdhënia mes pozitës dhe opozitës sjell një cikël të shëndetshëm të sfidës dhe bashkëpunimit. Pozita, në kulmin e fuqisë së saj, ka nevojë për një opozitë që ta kujtojë se pushteti nuk është i përhershëm dhe se shërbimi ndaj popullit është misioni më i lartë. Nga ana tjetër, opozita, në tërheqjen e saj të përkohshme, përgatitet të bëhet forcë drejtimi, duke mbajtur gjallë shpresën dhe zërat që kërkojnë ndryshim.
Ky dualitet është i pranishëm edhe në jetën e përditshme, madje edhe brenda familjes. Në çdo bashkësi njerëzore, qofshin prindër dhe fëmijë apo bashkëshortë mes vete, ekziston një pozicionim i ngjashëm me atë të pozitës dhe opozitës. Një vendim mund të udhëhiqet nga njëra palë, ndërsa tjetra e sfidon me pyetje, dyshime, apo këndvështrime alternative. Pikërisht nga ky dialog lind harmonia – një hapësirë ku zërat bashkohen për të ndërtuar një themel më të fortë.
Pra, një shtet bëhet më i fortë kur opozita është më e fuqishme, sepse ajo është zëri i popullit, rojtari i të vërtetës dhe përfaqësuesja e atyre që kërkojnë ndryshim. Në këtë marrëdhënie të ndërlikuar mes pozitës dhe opozitës, gjejmë esencën e demokracisë – një sistem që nuk kërkon të jetë perfekt, por të jetë i drejtë, i hapur dhe gjithmonë në zhvillim. Në këtë kuptim, shteti bëhet si një simfoni, ku çdo instrument – qoftë ai i pushtetit apo sfidues – kontribuon në një melodi që përfaqëson të mirën e përbashkët.
Përkrahja e opozitës: një reflektim mbi natyrën njerëzore
Është një paradoks i brendshëm, ndoshta pjesë e pandashme e natyrës sonë njerëzore, që të ndjejmë një tërheqje të fortë drejt opozitës. Aty ku qëndron sfida, aty ku pulson shpresa për ndryshim, shpesh e gjejmë veten duke u përfshirë me zemër të hapur, duke përkrahur dhe stimuluar pa rezerva ata që janë në opozitë.
Ka diçka thellësisht magnetike te opozita. Ndoshta është shpirti i saj luftarak, zëri i saj i guximshëm që thyen heshtjen dhe sfidon të pamundshmen. Në fytyrën e atyre që kundërshtojnë, ne shohim pasqyrimin e aspiratave tona – një ëndërr për drejtësi, një dëshirë për barazi, një betejë për atë që mendojmë se është e drejtë. Në këtë mënyrë, opozita bëhet jo thjesht një kundërshtare e pozitës, por një simbol, një ideal që zgjon në ne instinktet më fisnike.
E megjithatë, ky përkushtim shpesh është i kushtëzuar nga statusi i opozitës. Përderisa ajo mbetet një zë i jashtëm, një sfidues i sistemit, e mbajmë pranë dhe e mbështesim. Por kur opozita fiton dhe shndërrohet në pozitë, diçka ndryshon. Ndjenja e afërsisë venitet, dhe shpesh fillojmë të shohim me dyshim ata që dikur i adhuronim. Mos ndoshta është pikërisht ky tranzicion, ky kalim nga sfidues në drejtues, që na largon?
Ky fenomen tregon shumë për natyrën njerëzore. Njeriu ka një shpirt që kërkon ndryshim, që ndjek zërin e të margjinalizuarve, që ngjitet pas idealit të të përjashtuarve. Por njëkohësisht, ky shpirt është i prirur të zhgënjehet kur fuqia ndryshon duar. Nga kjo ndoshta lind nevoja për një balancë të përhershme, për një cikël të vazhdueshëm të opozitës dhe pozitës, që ruan gjallërinë dhe drejtësinë e shoqërisë.
Në aspektin poetik, opozita është si një yll që ndriçon natën, një shpresë në errësirë që na tërheq drejt saj. Kur ajo bëhet dielli që ndriçon gjithë horizontin, shpesh e ndiejmë të largët, të paarritshme. Dhe kështu, ndoshta, e mbështetim opozitën jo vetëm sepse ajo lufton për drejtësi, por edhe sepse ajo përfaqëson vetë natyrën tonë njerëzore: dëshirën për sfidë, për ndryshim dhe për një të ardhme më të mirë. Në këtë cikël të pandalshëm, gjejmë një reflektim të shpresave dhe kundërshtive tona, një dëshmi se ne, si njerëz, jemi gjithmonë në kërkim të diçkaje më të mirë.
Ka diçka të thellë dhe të pashmangshme në natyrën e njeriut, një ritëm i fshehtë që na shtyn të lëvizim mes ndjenjës së përkrahjes dhe asaj të kundërshtimit. Kur dikush që e kemi përkrahur me zemër të hapur kalon në pozitë, një transformim delikat, por i pandalshëm, ndodh brenda nesh. Si një pasqyrë e natyrës njerëzore, shpesh ndodh që pa vetëdije, ne të kalojmë në opozitë ndaj tij.
Pozita, me gjithë hijeshinë dhe sfidën e saj, bart peshën e pritshmërive dhe të fuqisë. Ajo ndriçon si një majë mali, duke e bërë më të dukshme çdo gabim, çdo devijim nga rruga e drejtësisë. Nga një distancë e sigurt, kur ai që dikur ishte opozitar ngjitet në këtë majë, ne fillojmë ta shohim ndryshe. Nuk është më zëri që lufton për ndryshim, por një autoritet që gjykohet për vendimet e tij. Dhe kështu, pa qëllim, por me një logjikë të brendshme të padukshme, ne e gjejmë veten në anën tjetër – në opozitë.
Ky kalim nuk është thjesht një çështje qëndrimi politik apo social; është një reflektim i brendshëm i vetë natyrës sonë njerëzore. Si krijesa që kërkojnë vazhdimisht ekuilibrin, ne sfidojmë atë që është mbi ne, e mbështesim atë që duket i pafuqishëm dhe e rivendosim veten në një pozicion kundërshtimi kur fuqia ndryshon duar. Ky është një cikël i përhershëm, një lëvizje që ngjason me valet e detit – ku vala e forcës dhe ajo e sfidës ndërrojnë vendet e tyre pa pushim.
Ndoshta ky proces është edhe shenjë e shëndetit të një shoqërie. Në krahasimin e përhershëm mes pozitës dhe opozitës, gjenden pyetjet më të thella për drejtësinë, lirinë dhe përgjegjësinë. Por është gjithashtu edhe një pasqyrë për individin: një kujtesë se brenda secilit prej nesh ekziston një nevojë për të sfiduar, për të kërkuar më shumë, për të mos u kënaqur kurrë me atë që kemi.
Në këtë cikël, ne jemi si udhëtarë të një rruge që nuk mbaron kurrë – një rruge ku pozita dhe opozita ndërthuren, ku idealet tona ngrihen dhe rrëzohen, dhe ku gjithmonë kërkojmë dritën e së vërtetës mes hijeve të ndryshimit. Ky është vallëzimi ynë i përhershëm, një testament për shpirtin e pashuar të njerëzimit, që gjithmonë sfidon vetveten për të arritur më të mirën.
Nga përkrahja te kundërshtimi: një pasqyrë e ndryshimeve njerëzore
Ai kanakar i yni, ai që deri dje ishte ylli i shpresës sonë, miku ynë i besuar, qendra e gjithë përpjekjeve tona, sot shndërrohet në një tjetër figurë. E deshëm, e mbështetëm, i dhamë çdo mbështetje vetëm e vetëm që ta ngritnim në atë pozitë të lartë, duke besuar se aty do të mishëronte idealet tona. Por sapo ai ngjitet në piedestalin e pozitës, një transformim i papritur ndodh në marrëdhënien tonë – dhe papritmas, ne e gjejmë veten përballë tij, në opozitë.
Kjo nuk është thjesht një çështje e ndryshimit të qëndrimit, por një histori e njohur e natyrës njerëzore. Në përkrahjen tonë të hershme, shohim vetveten, aspiratat tona, ëndrrat tona të fshehta. Ai përfaqësonte atë që ne donim të arrinim, atë që mendonim se ishte drejtësia dhe ndryshimi. Por kur ai fiton pushtetin, vetë simboli ndryshon. Nga një luftëtar i shpresës, ai shndërrohet në një mbajtës të fuqisë – dhe në këtë transformim, ne fillojmë të shohim defektet, gabimet dhe ndoshta edhe hijet e dyshimit.
Opozita jonë ndaj tij nuk lind nga urrejtja, por nga një proces i natyrshëm reflektimi. Ndoshta ai nuk është më ai kanakari që mendonim se ishte, ndoshta fuqia e ka ndryshuar, ose ndoshta thjesht, duke qenë tani në pushtet, ai qëndron larg atyre që e mbështetën. Ky proces është si një pasqyrë, ku jo vetëm ai ndryshon, por edhe ne ndryshojmë, duke riformuar pritshmëritë dhe qëndrimet tona.
Në thelb, ky fenomen pasqyron një dualitet që e gjejmë kudo – në marrëdhëniet tona personale, në jetën shoqërore dhe madje edhe brenda vetes sonë. Është një cikël i pashmangshëm, ku përkrahja dhe kundërshtimi kalojnë si stinët, duke na treguar se jeta është një dialog i vazhdueshëm mes asaj që ëndërrojmë dhe asaj që realiteti na ofron.
Poetika e këtij dualiteti është prekëse: ai që dikur ishte simbol i shpresës bëhet sfida jonë e re. Ne, që dikur ishim krahu i tij i djathtë, bëhemi tani hije e zërave që kërkojnë më shumë. Ky është vallëzimi i përhershëm i njerëzimit, një kujtesë se ndryshimi dhe kontrasti janë forcat që mbajnë të gjallë frymën tonë kolektive. Në këtë udhëtim të përbashkët, ne kërkojmë jo perfeksionin, por balancën – një kërkim që na bën gjithnjë njerëz.
Pse jemi kështu? një dialog me veten
Shpesh i bëj vetes këtë pyetje që endet si një hije mes mendimeve të mia: pse jemi të këtillë? Pse ajo dashuria e zjarrtë që dikur e ndjenim shndërrohet në një ftohtësi të çuditshme? Athua është vallë një dëshmi e dashurisë sonë të madhe për të? Apo ndoshta, një reflektim i dëshpërimit tonë të thellë, sepse nga ai kemi pritur më shumë, shumë më shumë?
Dashuria e madhe ka fuqinë të rrisë pritshmëritë tona deri në qiell. Ne shohim në të jo vetëm një individ, por një përfaqësues të ëndrrave tona, një mishërim të shpresave që kemi mbartur për një botë më të mirë, për një të ardhme më të drejtë. Në zemrat tona, ai bëhet një hero – një mit që kemi ndërtuar me durim, me besim dhe me përkushtim.
Por ndoshta pikërisht këtu qëndron burimi i dhembjes sonë. Sepse, sa më shumë që e ngrisim dikë lart, aq më shumë ndjejmë tronditjen kur ai nuk arrin të mbajë peshën e pritshmërive tona. Nuk është urrejtje ajo që lind në ne, por një lloj zhgënjimi i heshtur, një dhimbje që rrjedh nga thellësia e shpresave të thyera. Presim shumë, sepse duam shumë, dhe kur ai nuk arrin të jetë gjithçka që kemi ëndërruar, përjetojmë një trishtim që shpesh maskohet si kundërshtim.
Kjo pyetje, e thjeshtë në formë por e thellë në thelb, na kthen drejt vetes. A është kjo natyra jonë njerëzore? Një përzierje dashurie dhe dëshpërimi, shprese dhe zhgënjimi? Nëse është kështu, atëherë ndoshta nuk jemi të këtillë sepse duam më pak, por sepse duam shumë. Dashuria jonë është një forcë e fuqishme, por edhe një barrë që shpesh është e vështirë të përmbushet.
Në këtë reflektim, gjej një përgjigje që nuk shuan plotësisht dyshimet, por që i jep një farë kuptimi misterit. Ndoshta jemi të këtillë sepse duam ta shohim botën më të mirë dhe ata që i duam, më të lartësuar. Dhe kur realiteti nuk i përmbush ëndrrat tona, ne luftojmë jo kundër tyre, por kundër vetvetes – kundër pasqyrimit të asaj që kemi vendosur në ta. Dhe kjo, ndoshta, është një kujtesë e fuqisë dhe brishtësisë së natyrës sonë njerëzore.
Natyrë njerëzore apo iluzion i kontrollit?
Çfarë është kjo ndjesi e çuditshme, kjo bindje e heshtur që fshihet në mendjen tonë, duke na shtyrë të mendojmë se filan fisteku duhet të veprojë ashtu siç ne kemi menduar? A është vallë kjo një pasqyrë e natyrës sonë si njerëz, një instinkt i rrënjosur thellë që kërkon të formësojë botën sipas vizionit tonë? Apo ndoshta është një iluzion i brishtë i kontrollit, një përpjekje për të rregulluar kaosin e realitetit përreth nesh?
Njeriu, në thelb të qenies së tij, është një krijues. Në mendjen e tij, ai ndërton skenarë, formon pritshmëri dhe krijon një version ideal të asaj që duhet të ndodhë. Në këtë proces, ai jo vetëm që përpiqet të kontrollojë fatin e tij, por edhe të ndikojë tek të tjerët, duke projektuar mbi ta ëndrrat, frikërat dhe dëshirat e veta. Dhe kur realiteti devijon nga këto pritshmëri, ndjejmë zhgënjim – një trishtim që shpesh e fshehim pas kritikave apo këshillave të padëshiruara.
Por çfarë është kjo, në të vërtetë? Ndoshta është një përzierje komplekse e dashurisë dhe egoizmit, një dëshirë për t’u ndier të dobishëm dhe një nevojë për të vërtetuar drejtësinë e mendimeve tona. Ne besojmë se e dimë të vërtetën, se rruga jonë është më e mira, dhe se ata që duam duhet të ecin sipas asaj rruge. Por a është kjo drejtësi, apo një kufizim i lirisë së tyre për të qenë vetvetja?
Mbase kjo ndjenjë buron nga pasiguria jonë – një frikë e fshehur se, nëse të tjerët zgjedhin ndryshe, kjo mund të vërë në pikëpyetje mençurinë e zgjedhjeve tona. Apo ndoshta, në thelb, është një akt dashurie, një dëshirë për të mbrojtur ata që na rrethojnë nga gabimet që ne vetë kemi bërë.
Në fund, duhet të pranojmë se filan fisteku ka të drejtën e tij për të ecur në rrugën që ai zgjedh, ashtu siç kemi ne për tonën. Në këtë pranim qëndron një bukuri e thjeshtë, një liri e brendshme që na mëson të shikojmë botën jo si një vend që duhet formësuar sipas mendimeve tona, por si një mozaik i pafund mundësish, ku çdo njeri ka të drejtën të jetë arkitekti i fatit të tij. Dhe ndoshta, pikërisht në këtë liri, gjendet thelbi i natyrës sonë njerëzore: një përzierje unike e dëshirës për të drejtuar dhe aftësisë për të dashur pa kushte.
Rregullat e jetës dhe rrugëtimi i përbashkët
Rregullat janë rregulla, dhe loja e jetës duhet luajtur deri në fund. Ky është një mësim i thjeshtë, por i thellë, që natyra na e kujton çdo ditë. Nga ciklet e pafundme të diellit dhe hënës, nga ritmet e stinëve që ndërrojnë pa pushim, mësojmë se çdo gjë ka një rend, një rregull që duhet respektuar. Po ashtu, edhe marrëdhëniet tona me njëri-tjetrin kërkojnë të udhëhiqen nga kjo urtësi.
Nuk mjafton të përkrahim dikë vetëm në udhëtimin e tij drejt pozitës. Kur ai e arrin atë majë, atëherë fillon një sfidë e re për ne: të vazhdojmë ta mbështesim, jo si një simbol të ekskluzivitetit tonë, por si një njeri që tashmë i përket të gjithëve. Sepse ai miku ynë nuk është vetëm yni; ai tani është një pikë referimi për shumë të tjerë. Ai mishëron jo vetëm ëndrrat tona, por edhe ato të të tjerëve që kanë të drejtë të ndihen pjesë e kësaj rruge.
Në këtë kuptim, përkrahja jonë duhet të bëhet më e gjerë, më e hapur. Duhet të mësojmë të shohim përtej vetes, duke kuptuar se loja e jetës nuk luhet vetëm për ne, por për një bashkësi të madhe, për një botë që kërkon drejtësi, harmoni dhe përmbushje. Nuk mjafton të plotësojmë vetëm dëshirat tona; duhet të gjejmë vend në zemrat tona për të dëgjuar dhe kuptuar edhe dëshirat e të tjerëve.
Ky është mësimi i natyrës – një mësim i durimit dhe përfshirjes. Ashtu si një pemë që nuk lulëzon vetëm për veten, por edhe për zogjtë që ndërtojnë fole, për hijen që ofron dhe për frytet që ndan, edhe ne duhet të mësojmë të jemi bujarë. Në këtë bujari gjendet jo vetëm fuqia e mbështetjes, por edhe aftësia për të ndërtuar ura mes nesh dhe botës që na rrethon.
Pra, rregullat nuk janë thjesht kufizime; ato janë një udhërrëfyes drejt një jete të përmbushur. Loja nuk është vetëm një garë për fitore individuale, por një vallëzim kolektiv, ku të gjithë kanë vendin e tyre. Dhe në këtë valle, përkrahja jonë duhet të jetë e sinqertë dhe e vazhdueshme – një kujtesë se ne jemi më të fortë dhe më të pasur kur kujdesemi për njëri-tjetrin dhe përmbushim jo vetëm dëshirat tona, por edhe ato të të tjerëve që ndajnë të njëjtin rrugëtim me ne.
Ka diçka thellësisht njerëzore në përkrahjen tonë për ata që ecin në shtigjet e vështira të opozitës. Në zemrën e këtij akti qëndron një dhembshuri e pastër, një ndjesi që buron nga vetë përvoja jonë e mundimit dhe sfidave. E shohim përpjekjen e tyre, lodhjen në sytë e tyre, energjinë që shpenzojnë për të ndërtuar një rrugë drejt pozitës, dhe zemrat tona ndizen me një ndjenjë solidariteti.
Opozita është një arenë e vështirë, një betejë e përditshme mes shpresës dhe pengesave. Ata që qëndrojnë në këtë fushë nuk janë thjesht kundërshtarë të pozitës; ata janë luftëtarë të një ideali, ndonjëherë të një ëndrre që ne e ndiejmë si tonen. Dhe kështu, i përkrahim, jo vetëm sepse duam t’i shohim të fitojnë, por sepse shohim në ta një pasqyrë të shpirtit njerëzor që nuk dorëzohet përballë sfidave.
Në këtë dhembshuri ka një hijeshi të thjeshtë. Përkrahim opozitën jo sepse e shohim si të dobët, por sepse admirojmë fuqinë e tyre për të qëndruar, për të punuar dhe për të mos hequr dorë. Në përpjekjet e tyre, gjejmë një frymëzim që na kujton se çdo ndryshim i madh fillon me një hap të vogël, çdo arritje me një përpjekje të palodhur.
Por dhembshuria jonë për opozitën shkon përtej aktit të mbështetjes. Ajo është një shprehje e dëshirës sonë për drejtësi, një përpjekje për të ndihmuar ata që shihen si më të vegjlit të bëhen të mëdhenj. Është një testament i natyrës sonë njerëzore – një dëshirë për të barazuar fuqitë, për të mbështetur ata që ngjiten, duke e bërë botën një vend më të drejtë dhe më të barabartë.
Në këtë lojë të përjetshme mes pozitës dhe opozitës, përkrahja jonë për ata që luftojnë nuk është vetëm një akt politik apo social; është një reflektim i thellë i shpirtit njerëzor që vlerëson përpjekjen, që e kupton vlerën e mundimit dhe që sheh tek çdo individ potencialin për të ndryshuar botën. Në këtë mbështetje, ne jo vetëm që ndihmojmë ata të ecin përpara, por gjithashtu përqafojmë vetë idenë e guximit dhe të shpresës që na përbashkon të gjithëve.
Fuqia e natyrës sonë të ndjeshme
Në fund të çdo rrugëtimi, mbetet ajo ndjesi e pashmangshme: një përzierje zhgënjimi dhe gëzimi, e dështimeve dhe e sukseseve që formësojnë jetën tonë. Si qenie të ndjeshme, e përjetojmë botën me gjithë intensitetin e saj – përplasemi me dallgët e sfidave dhe notojmë në ujërat e arritjeve. Por mbi të gjitha, natyra jonë e brishtë dhe fisnike na shtyn të veprojmë sipas një impulsi që ngrihet thellë nga brenda: të përkrahim ata që janë më të dobët, ata që luftojnë nga një pozicion më i vështirë.
Është një instinkt i lashtë, i gdhendur në ADN-në tonë, që na drejton drejt atyre që kanë nevojë për mbështetje. Ndoshta nuk është gjithmonë e drejtë, ndoshta nuk i përmbush gjithmonë standardet e logjikës apo drejtësisë objektive, por është një pjesë e pashmangshme e qenies sonë. Kjo nevojë për të mbajtur dorën e atyre që rrëzohen, për të ngritur ata që duken më të vegjlit përballë fuqive të mëdha, është një shprehje e fuqisë sonë morale dhe të brendshme.
Ne e ndiejmë thellë se dobësia ka një thirrje të heshtur, një apel që na fton të ndërhyjmë. Dhe kjo thirrje nuk është vetëm për të ndihmuar të tjerët, por edhe për të përmbushur një pjesë të vetvetes – një nevojë për të qenë të dobishëm, për të ndier kuptimin e përbashkët të ekzistencës sonë. Në këtë akt të përkrahjes, ne jo vetëm që i ndihmojmë ata që luftojnë, por gjejmë edhe forcë për të sfiduar dobësitë brenda nesh.
Edhe pse logjika mund të na thotë se duhet të mbështesim të fortin, sepse ai ka më shumë mundësi për të fituar, zemra jonë i bindet një drejtësie më të thellë – një drejtësi që kërkon balancë, që sheh potencialin në të gjithë. Kjo është ajo që na bën njerëz: një ndjeshmëri e pashpjegueshme, një nevojë për të luftuar për barazi, edhe kur e dimë se ndoshta nuk do të ndryshojmë asgjë.
Në këtë mënyrë, ne përjetojmë botën si një valle të pandalshme mes dhembshurisë dhe logjikës, mes ndjeshmërisë dhe racionalitetit. Dhe në këtë dualitet, ne gjejmë kuptimin e ekzistencës sonë – një dëshmi se natyra jonë, me gjithë paradokset e saj, është një burim i pafund përpjekjeje, shprese dhe dashurie për ata që janë pranë nesh. Kjo është trashëgimia jonë njerëzore, e gdhendur jo vetëm në gjenet tona, por edhe në frymën tonë të përbashkët.
30 dhjetor 2024
Prishtinë
