Koment Numri 14 Mars 2022
Në orën më të rëndësishme në Evropë, që nga rënia e Bashkimit Sovjetik, një komedian ka marrë rolin e Winston Churchill.
Nga David Remnick, 5 mars 2022 – NewYorker.com – Përktheu Arben Çokaj
Në orën më të rëndësishme në Evropë, që nga rënia e Bashkimit Sovjetik, ndërsa një autokrat hakmarrës dhe i çrregullt pushton Ukrainën, duke aluduar në mënyrë të errët për shkallën e arsenalit të tij bërthamor, një komedian ka marrë rolin e Winston Churchill. Volodymyr Zelensky, Presidenti i Ukrainës, është mbështetur kryesisht në zërin e tij, për të frymëzuar qëndrueshmërinë e vendit të tij. Pjesa më e madhe e një bote të dëshpëruar dhe të thyer i është përgjigjur gjithashtu thirrjes së tij.
Përpjekja e Vladimir Putin për të pushtuar Ukrainën, për të rrëzuar qeverinë e saj të zgjedhur në mënyrë demokratike dhe për të zhytur shtetin në konceptin e tij perandorak, mistik të një Russky Mir, një Bote Ruse, është në fazat e hershme. Sulmi tashmë ka rezultuar në mijëra të vdekur dhe një krizë kolosale refugjatësh. Megjithatë, ditët e para të sulmit ekspozuan dobësitë në ushtrinë ruse. Disa rrëfime mund të rezultojnë të pasakta, por është e qartë se ushtarët ukrainas dhe civilët e armatosur kanë rrëzuar helikopterët rusë, kanë shkatërruar tanket ruse dhe në përgjithësi kanë ngadalësuar përpjekjet e Putinit për të pushtuar qytetet kryesore brenda pak ditësh.
Zelensky e ka galvanizuar popullin e tij përmes qartësisë së gjuhës së tij. Churchill, në esenë e tij “Skelat e retorikës“, shkroi: “Nga të gjitha talentet e dhuruara njerëzve, asnjë nuk është aq i çmuar sa dhuntia e oratorisë. Ai që e shijon zotëron një pushtet më të qëndrueshëm se ai i një mbreti të madh.” Churchill përdori wireless, duke përdorur kadencat e vargjeve bosh për të mbledhur vullnetin e bashkëkombësve të tij britanikë dhe aleatëve të tij të huaj. Zelensky përdor një smartphone dhe retorikën më të thjeshtë për të pohuar praninë e tij në vijën e parë. “Ya tut,” u tha ai bashkë-ukrainasve të tij, ndërsa qëndronte në rrugë në Kiev. Jam këtu. Nga bunkeri i tij në kryeqytet, ai përshkroi një sulm me raketa ruse dhe viktima civile për anëtarët e Parlamentit Evropian me një forcë të tillë kumbimi, saqë as përkthyesi në gjuhën angleze nuk mund t’i përmbante emocionet e tij.
Zelensky është një tribunë e pazakontë. Ai u rrit në Kryvyi Rih, një qytet çeliku i ashpër në juglindje, ku mijëra ukrainas, veçanërisht hebrenj, u vranë gjatë pushtimit nazist. Një student mediokër, ai drejtoi një trupë humori të quajtur Kvartal 95 dhe, në vitin 2015, ndihmoi në zhvillimin e një telenovele të quajtur “Shërbëtori i Popullit“. Dhe ja ku fillon postmodernizmi: Zelensky luajti rolin e Vasyl Holoborodkos, një mësuese e shkollës së mesme, jeta e të cilit ndryshon kur ai bën një tirade për politikanët e korruptuar. Një student e filmon atë dhe video bëhet virale. Ndershmëria e tij ankuese godet një akord të popullit ukrainas dhe . . . ai zgjidhet President.
“Shërbëtori i Popullit” ishte një komedi e gjerë, më shumë Benny Hill se Noël Coward, dhe ishte një hit. Pas disa sezonesh, Zelenskit i shkoi mendja se trillimi mund të realizohej si fakt, se personazhi që ai po luante në televizion mund të ishte ajo që kërkonte vendi i tij. “Fillova të tallesha me politikanët, duke i parodizuar ata dhe duke bërë kështu, duke treguar se çfarë lloji të Ukrainës do të doja të shihja,” i tha Zelensky Joshua Yaffa-s, në The New Yorker.
Në vitin 2019, Zelensky mori shumë më tepër vëmendje sesa donte ndonjëherë, kur Donald Trump, me gjithë finesën e një donatori mafioz, e thirri për të kërkuar një “favor“: Gërmoni papastërtitë mbi marrëdhëniet e biznesit të Hunter Biden në biznesin ukrainas të energjisë, ose SHBA do të frenonte qindra miliona dollarë ndihmë ushtarake. Ishte e vështirë të mos kujtohej ajo kërkesë banditeske, një provë kryesore në seancat e para të shkarkimit të Trump, kur ish-Presidenti deklaroi javën e kaluar se pushtimi i Putinit në Ukrainë ishte “gjenial“.
Para luftës, popullariteti i Zelensky kishte rënë. Oligarkët vazhduan të ushtrojnë ndikim në Ukrainë, jo më pak në media. Pak para pushtimit, ai dukej në kundërshtim me Presidentin Biden, i cili këmbënguli të bënte publike vlerësimet e inteligjencës në lidhje me afërsinë e një sulmi. Zelensky preferoi të minimizonte perspektivën e luftës. Por, kur tanket u rrotulluan, Zelensky filloi t’i jepte mesazhin e tij popullit të tij: ai kurrë nuk do ta braktiste Ukrainën. “Ai ka ndjenjën e gjashtë të interpretuesit për atë që njerëzit duan – ai e ndjen miratimin ose mosmiratimin e tyre,” tha Igor Novikov, një ish-këshilltar, nga shtëpia e tij në Kiev. “Në një kohë krize, ai është një lente, që kanalizon energjitë e njerëzve në një rreze të vetme drite.”
Nuk duhet të ketë iluzione. Edhe retorika më depërtuese nuk është një sistem i mbrojtjes kundër raketave. Kharkiv, Mariupol dhe qytete të tjera janë nën bombardime. Trupat ruse kanë sulmuar termocentralet bërthamore. Çfarë mëshirë ka të ngjarë të ofrojë Putin në Kiev? Precedenti nuk është rehati. Njëzet e dy vjet më parë, ai asgjësoi Groznin; mijëra civilë u vranë. Dhe ai kurrë nuk është dukur aq i përflakur sa tani.
Ndryshe nga Zelensky, Putini është gjithnjë e më i shkëputur dhe deluziv. Vlerësimet e tij të larta të pëlqimit janë fryrë nga propaganda e pandërprerë, detyrimi dhe projeksioni i stabilitetit kombëtar nëpërmjet forcës së zhveshur. Duke marrë parasysh reagimin e vakët të botës ndaj aventurave të tij ushtarake në Gjeorgji, në vitin 2008 dhe në Krime dhe rajonin e Donbasit, në vitin 2014, Putin e kreu këtë operacion me një besim të qetë në dukje. Ai besonte qartë se mund të mbështetej në modernizimin e forcave të tij të armatosura dhe në shpërqendrimin, dobësinë dhe ndarjen e armiqve të tij. Ai gaboi.
Kompleksi i sanksioneve ekonomike të hedhura ndaj Rusisë nuk është aspak simbolik. Rubla ka rënë ndjeshëm. Për të parandaluar një shitje kolosale, bursa ruse u mbyll gjatë gjithë javës së kaluar. Bankat zvicerane ngrinë shumë llogari ruse. Gjermania braktisi qëndrimin e saj të kujdesshëm të pasluftës, duke rritur shpenzimet e saj për mbrojtjen dhe duke lëvizur për të reduktuar varësinë e saj nga energjia ruse. Komiteti Olimpik Ndërkombëtar, burokracitë e ndryshme të futbollit dhe korporatat e panumërta – subjekte të njohura rrallë për trimërinë e tyre morale – kanë bashkëpunuar në sanksionimin e Rusisë.
Mijëra rusë, veçanërisht në mesin e elitës urbane, parashikojnë fundin e një ekzistence të tolerueshme dhe po largohen për në Gjeorgji, Armeni, Turqi dhe më gjerë. Ata që mbeten në Rusi – shumica dërrmuese – ka të ngjarë të gjejnë veten duke jetuar në një vend të izoluar dhe thellësisht më autoritar, ndoshta nën ligjin ushtarak. “Shteti po shpërbëhet menjëherë para syve tuaj,” tha Misha Fishman, një nga transmetuesit kryesorë për TV Rain, stacioni i fundit televiziv i pavarur rus.
I vetmi person i aftë për t’i dhënë fund pushtimit, është njeriu që e nxiti atë. Një optimist do të vinte në dukje se, me të paktën një numër të vogël drejtuesish të energjisë dhe oligarkëve që shprehin pakënaqësi, Putini mund të jetë i prekshëm ndaj një revolte. Por, në afat të shkurtër, ai do të bëjë gjithçka që mundet për të shtypur disidencën në rrugë dhe midis miqve dhe satrapëve të tij. Zelensky e di shumë mirë këtë. Ai është një zë jo vetëm i frymëzimit, por edhe i realizmit të ashpër. “Nuk është një film,” tha ai. Duke folur si një njeri që e di se mund të mos jetojë për të festuar çlirimin e vendit, që është betuar të mbrojë. ♦
Botuar në botimin e shtypur të numrit të 14 marsit 2022, me titullin “Shërbëtor i Popullit”.
Më shumë për pushtimin rus të Ukrainës
- Një rrjet ad-hoc po i ndihmon ukrainasit të ikin – dhe të luftojnë – pushtimin rus.
- Brenda metrosë së Kievit, një strehë për bomba në mbarë qytetin, dhjetëra mijëra ukrainas po strehohen çdo natë.
- Pse John Mearsheimer fajëson SHBA-në për krizën në Ukrainë?
- Si dëshiron Putini, që rusët ta shohin luftën në Ukrainë?
- Pushtimi rus ka detyruar qindra mijëra të ikin në kufirin polak.
- Çfarë do të thotë kërcitja e saberit bërthamor të Putinit?
- Marie Yovanovitch, ish-ambasadorja e SHBA-së në Ukrainë, diskuton luftën e Rusisë ndaj kombit dhe sulmin e Trump ndaj saj.
- Llogaritja e gabuar historike e Putinit, mund ta bëjë atë një kriminel lufte.
David Remnick ka qenë redaktor i The New Yorker, që nga viti 1998 dhe është shkrimtar i stafit që nga viti 1992. Ai është autor i “The Bridge: The Life and Rise of Barack Obama“.
