TRAKTET E LËVIZJES ILEGALE DHE REZISTENCËS SHQIPTARE ( 39 )

Prof. dr. Sabile Keçmezi-Basha

Lufta për të drejtën

Në thelbin e çdo lëvizjeje popullore që buron nga dhembja dhe vetëdija, qëndron një e vërtetë e madhe se e drejta nuk kërkohet si mëshirë dhe as si falje, por si një pronë shpirtërore e mohuar, e cila i përket një populli dhe atdheut të tij me po aq forcë sa ajri i përket mushkërive. Në këtë frymë, populli shqiptar në Kosovë ka luftuar, lufton dhe do të luftojë, me vendosmëri të palëkundur, për realizimin e aspiratave të tij legjitime, të cilat i janë mohuar sistematikisht nga politika diskriminuese dhe shoviniste jugosllave.

Atëherë, gjaku i derdhur në rrugët e Kosovës nuk ishte simbol i përkuljes, por i betimit. Ishte dëshmi e gjallë se ideali për liri, për barazi, për dinjitet nuk ishte fikur kurrë, përkundrazi, ishte bërë më i fortë sa herë që ishte goditur. Dhe në këtë betejë të pandalshme, nuk kishte dhe nuk do të ketë forcë që mund ta thyejë hovin e një populli që kishte vendosur të mos heqë dorë nga e drejta për të qenë zot në tokën e vet.

Lufta e popullit tonë nuk ishte një shpërthim i përkohshëm, as nuk ishte reagim emocional, por strategji historike dhe qëndresë e ndërtuar mbi përvojën, sakrificën dhe ndërgjegjen kolektive. Derisa të mos realizoheshin të drejtat themelore – të drejtat që çdo komb i lirë i gëzonte si të vetat – populli shqiptar do të vazhdonte pa mëdyshje betejën e tij, duke përdorur të gjitha format e rezistencës që koha dhe rrethanat e kërkonin- nga protesta qytetare te greva, nga bojkotet te vetëorganizimi, nga fjala e lirë te akti i sakrificës.

Këto të drejta nuk ishin thirrje të zbrazëta ideologjike, as kërkesa me karakter të ngushtë politik. Ato ishin vetë jeta e popullit tonë – ishin shprehja më e qartë e nevojës për ekzistencë me dinjitet, për zhvillim të barabartë, për drejtësi shoqërore e kombëtare. Dhe për këtë arsye, ato nuk mund të merreshin si lëmoshë dhe as të ofroheshin si pazar politik. Sepse kur një popull ngrihet për të kërkuar të drejtën e veta, ai nuk pret më të favorizohet, por të dëgjohet.

Çdo përpjekje për t’ia mohuar këtë të drejtë ishte jo vetëm padrejtësi morale, por edhe shtyrje drejt një tensioni më të madh historik, ku përgjegjësia për pasojat bie vetëm mbi ata që mendojnë se lirinë mund ta shtypin me bajoneta, ndërsa të drejtat – t’i negociojnë sipas interesit të ditës. Populli i Kosovës nuk kishte zgjedhur luftën për lavdin, por për domosdoshmëri. Dhe përderisa shkelja vazhdonte , edhe lufta do të vazhdojë – jo si veprim i verbër, por si detyrim për të ardhmen, për fëmijët që nuk duan më të jetojnë në nënshtrim. Dhe kjo është një e vërtetë që askush s’mund ta ndryshojë: e drejta që lind me popullin, nuk vdes as me plumbin.

Kosova që nuk ishte më e njëjtë

Në “Thirrje” thuhej edhe kjo: Të dashur vëllezër, ata që kanë qenë larg, që janë ndarë përkohësisht nga trualli i Kosovës, duhet ta dinë me zemër të rënduar: kurrë më nuk do ta gjeni Kosovën siç e keni lënë. Vendlindja që dikur ju përqafoi me paqe, me rrugë të njohura dhe me gjurmë të fëmijërisë suaj, sot është bërë një peizazh i dhembjes dhe i përgjakjes.

Ajo nuk është më një hapësirë kujtimesh të qeta, por një fushë betejash të pabarabarta, ku forcat e represionit i janë vërsulur popullit të vet në përpjekje për ta mposhtur, për ta heshtur, për ta zhdukur zërin e tij. Kur të ktheheni, në vend të fshatrave të qetë dhe qyteteve të zhurmshme me jetë, do t’ju presin varre të reja – dëshmi e përditshme e asaj që po ndodh në heshtje, larg syve të botës. Në vend të mirëseardhjes tradicionale shqiptare, do t’ju përplaset në fytyrë vringëllima e armëve të rënda, zhurma e automjeteve ushtarake dhe kërcitja e pushkëve serbe, që sot janë bërë zëra të përditshëm në rrugët e Kosovës.

Spitalet janë mbushur me të plagosur – djem e vajza, gra e burra – që janë goditur jo për ndonjë faj, por sepse guxuan të kërkojnë të drejtën e tyre, të shprehin pikëllimin dhe revoltën që ka zier në shpirt për dekada me radhë. Burgjet janë stërmbushur me të rinj – me lulen më të bukur të kombit, me ata që sot paguajnë me liri guximin për të thënë “mjaft” dhunës, shfrytëzimit dhe mohimit të të drejtave më themelore njerëzore. Në çdo cep të Kosovës do të ndeshni bajoneta të kthyera jo kundër ndonjë armiku të jashtëm, por kundër vetë popullit shqiptar, të kthyer në shënjestër të një shteti që ka humbur çdo lidhje me parimet e barazisë dhe të drejtësisë. Dhe po në ato rrugë ku dikur jeni rritur, ku keni hedhur hapat e parë, ku është thurur kujtesa e fëmijërisë suaj – do të dëgjoni krismën e çizmes së xhandarit, që shkel pa mëshirë mbi tokën e bukës dhe të besës, mbi kalldrëmet që ruajnë hapat e gjyshërve tuaj.

Ky ishte realiteti i Kosovës atëherë – jo më vend i përgjumur në harresë, por një tokë që përjetonte dhimbje të thella e të pashëruara. Dhe në këtë dhimbje, çdo shqiptar duhet të gjente thirrjen e ndërgjegjes së tij. Sepse ajo që po ndodhte nuk ishte vetëm tragjedi lokale – ishte plagë kombëtare, që kërkonte jo vetëm ndjeshmëri, por përgjegjësi. Sepse toka e lënduar nuk qan vetëm për vete, por edhe për ata që janë larg dhe që duhet të ndiejnë detyrën për ta përqafuar me kujdes, me qëndresë, me përkushtim.

Thirrje për bashkim kombëtar në mbrojtje të atdheut

Vazhdonte “Thirrja”, “Të dashur vëllezër, në këtë moment dramatik të historisë sonë, Kosova nuk është thjesht një hapësirë gjeografike në rrezik – ajo është vetë simboli i plagës dhe krenarisë shqiptare, sot e mbështjellë nga hekuri dhe zjarri i një rrethimi që synon jo vetëm trupin, por edhe shpirtin e saj. Në këtë çast, ajo është bërë një llogore e qëndresës, ku ndeshen dy botë: bota e dhunës së organizuar shtetërore dhe ajo e rezistencës së një populli të vendosur për të jetuar i lirë. Me tanke dhe bajoneta, me makina të blinduara dhe urrejtje të akumuluar, armiku po përpiqet të zhdukë zërin e së vërtetës, duke e mbytur në gjak rininë tonë – këtë forcë të pastër, të guximshme, që s’mund të nënshtrohet me dhunë. Por historia ka treguar se një popull që lufton për të drejtën, edhe në rrethim, është më e fortë se çdo ushtri që e sulmon.

Kosova sot nuk ka nevojë vetëm për dhembshuri, por për bashkim. Jo për një bashkim të fjalëve të mëdha, por për një unitet të vërtetë – që tejkalon dallimet fetare, klasore apo politike – sepse përballë rrezikut të përbashkët, përgjigja mund të jetë vetëm një: bashkimi i gjithë shqiptarëve që e ndiejnë atdheun si një plagë në shpirt. Vetëm në këtë mënyrë mund ta përmbushim amanetin e të parëve tanë, që ndërtuan me gjak themelet e lirisë, që nuk u përkulën as përballë perandorive. Vetëm kështu mund të jemi të denjë për idealet e rilindësve dhe të luftëtarëve të të gjitha brezave, që nuk kursyen as jetën për truallin arbëror.

Por kjo thirrje për bashkim nuk buronte vetëm nga e kaluara. Ishte një domosdoshmëri, sepse gjaku që po derdhej në rrugët e Kosovës ishte gjak i ri – i bijve dhe bijave tona që nuk pranonte robërinë, që kishin vendosur të jetojnë ose të vdesin si të lirë. Ky gjak nuk ishte vetëm dëshmi e mizorisë së armikut, por edhe ftesë për ndërgjegje – mos ta harrojmë kurrë, mos ta tradhtojmë, sepse ajo ishte vula morale e betimit tonë kolektiv. Prandaj, më shumë se kurrë, duhet bashkuar grushtet, zemrat dhe ndërgjegjet tona në këtë luftë të shenjtë për mbijetesën e kombit. Le të bëhemi një trup i vetëm përballë çdo kthese historike, sepse atdheu nuk ka nevojë për lot pas lufte, por për dorë të fortë gjatë saj.

Kujtesa, betimi dhe rezistenca për një Kosovë të lirë

Në faqet më të dhembshme, por njëkohësisht më të ndritura të historisë sonë, qëndron gjaku i derdhur i atyre që ranë për të mos lejuar zhdukjen e shpresës. Vëllezërit dhe motrat tona që u kositën nga plumbat e një ushtrie të huaj, fashiste e pushtuese, nuk ishin viktima të zakonshme të dhunës, por dëshmorë të një ideali – të drejtësisë, lirisë dhe dinjitetit njerëzor. Në nder të tyre, secila frymëmarrje që mbart kujtesën e tyre bëhet një akt respekti dhe zotimi. Një minutë heshtje nuk është vetëm një gjest ceremonial.

Është një moment kur historia flet me zë të ulët, por me peshë të madhe. Është çasti kur kolektivisht e kuptojmë se çdo jetë e humbur për atdheun është një urdhër moral që na kërkon vazhdim të rrugës së nisur, me përkushtim e ndershmëri. E pikërisht për këtë, në heshtje e në zë të lartë, betohemi se gjaku i tyre nuk do të shkojë kot. Se mbi dhembjen tonë ndërtohet forca jonë, mbi humbjen lind vendosmëria, dhe nga kujtimi buron vullneti për të vazhduar luftën për liri, thuhet në thirrje.

Populli ynë, në këtë udhëtim të mundimshëm historik, nuk është udhëhequr nga interesa të çastit apo nga pushtete të përkohshme, por nga bijtë e tij më të ndritur, ata që përfaqësojnë idealet revolucionare të barazisë dhe drejtësisë shoqërore. Pikërisht kjo udhëheqje – e bazuar në përkushtim ideologjik, në sakrificë dhe bindje të thellë – është arsyeja pse populli shqiptar në Kosovë ka qenë dhe mbetet i pamposhtur.

Duke denoncuar me vendosmëri terrorizmin shtetëror, masakrat, shtypjen e organizuar dhe strukturat represive si UDB-a dhe ushtria fashiste jugosllave, populli ynë ngriti zërin që nuk mund të shuhet. Ky zë iu bashkua thirrjes universale për drejtësi, për çlirimin nga të gjitha format e shtypjes dhe për rrëzimin e çdo forme të kolaboracionizmit dhe revizionizmit të brendshëm që ka bashkëpunuar në mohimin e të drejtave tona.

Në këtë sfond, kërkesa për Kosovën Republikë nuk ishte as utopi, as slogan, por shprehje e qartë dhe e arsyetuar e të drejtës për vetëvendosje. Ishte rezultat i një historie të gjatë mohimi dhe përpjekjesh për barazi. Në këtë kërkesë mishërohej gjithçka që është sakrifikuar: jeta, gjaku, fjala e lirë, dhe e ardhmja e brezave të ardhshëm. Prandaj, lavdia u takon atyre që ranë në fushën e nderit, jo thjesht si dëshmorë, por si gurthemeli mbi të cilin do të ndërtohet një shoqëri më e drejtë. Në emër të tyre, në emër të së vërtetës dhe të së drejtës historike, ne nuk bëjmë tani vetëm kujtimin – ne bëjmë edhe veprimin, përgjegjësin dhe angazhimin.

Teksti-Kadri ZEKA

 VËLLEZËR DHE MOTRA

Fjalim i mbajtur në demonstratën e mërgimtarëve shqiptarë
në Cyrih të Zvicrës, më 18 prill 1981

Tragjedia që po përjeton sot Kosova, do të mbetet e paharruar në historinë e lavdishme shumëshekullore të popullit tonë. Për këtë, edhe në botë sot po fli-tet shumë, por në fakt po thuhet pak. Propaganda borgjeze-revizioniste, sido-mos ajo jugosllave, po fabrikon shpifje të shumta rreth kryengritjes popullore që ka shpërthyer në Kosovë. Qëllimi i vërtetë i saj është që të dezinformohet opinioni ndërkombëtarë, por njëherit edhe të dezorientohen forcat revolucio-nare përparimtare në Kosovë dhe masat popullore, që po bartin mbi shpatullat e veta të gjitha mizoritë e pashembullta të pushtuesve jugosllavë.

Siç është e ditur, puna e parë e pushtuesit, është mjegullimi i arsyeve të vërteta, që popullin tonë trim e shtynë të dalë në demonstratë, e pastaj të shpërthejë edhe në kryengritje të hapur popullore. Po dielli nuk mbulohet me shoshë.

Lufta e drejtë e popullit tonë nuk është rezultat i punës armiqësore të disa “gru-peve të vogla” “nacionaliste” e “irredentiste” siç llomotisnin ata, por kjo luftë është rezultat i shtypjes fashiste dhe shfrytëzimi kapitalist, që ushtrohet mbi popullin tonë. Është rezultat i pozitës koloniale të Kosovës, i shfrytëzimit të paskrupull të pasurive të saja të mëdha, i politikës kryekëput antishqiptare, që ndjek regjimi shovinist titist ndaj nesh.

Pra, lufta jonë e ka burimin te shfrytëzimi i egër kapitalist, që ushtrohet mbi klasën punëtore e masat punonjëse, te pagat e ulëta dhe ngritja e përditshme e çmimeve, te çrregullimet në treg e mun-gesa e artikujve kryesorë ushqimorë, te rënia e vazhdueshme e standardit, te papunësia e padurueshme dhe kurbeti, me një fjalë te skamja dhe mjerimi i madh që ka pllakosur popullin tonë.

Për ta parë këtë mjerim nuk është nevoja të bëhen gjurmime të stërholluara, sepse ai pasqyrohet në çdo hap. Sipas parashikimeve statistikore jugosllave, Ko-sova në vitin 1981 ka hyrë me 1 milion e 600 mijë banorë. Prej këtyre mbi 800 mijë janë të aftë për punë, kurse të zënë në punë në të ashtuquajturin sektor shoqëror janë 167 mijë, përkatësisht 10 për qind e popullsisë së përgjithshme. Në qoftë se kësaj i shtohet edhe fakti se në Kosovë, ku popullsia shqiptare për-bën 80 për qind të të gjithë popullsisë, me punë është i zënë vetëm çdo i tetë-mbëdhjeti shqiptar, atëherë del qartë kuadri i plotë i robërisë dhe mjerimit të pashembullt.

Sa i përket gjendjes materiale, në Kosovë as të punësuarit nuk janë më mirë se të papunët. Punëtori kosovar merr mesatarisht 200 marka gjermane në muaj në kohën që në jugosllavi kostoja e jetesës ndryshon fare pak nga ajo në Perën-dim, bile, me disa artikuj edhe ia kalon asaj. Të ardhurat e punonjësve koso-varë janë 6 herë më të ulëta se ato në Slloveni, 5 herë më të ulëta se në Kroaci dhe 3,5 herë më të ulëta se në Serbi. Ç’të themi pastaj për shkallën e papunë-sisë në Kosovë, që është 20 herë më e madhe se në Slloveni.

Gjendja e popullsisë shqiptare në Jugosllavi, nën regjimin titist, jo vetëm që nuk është përmirësuar, por është keqësuar vazhdimisht në krahasim me mesataren jugosllave. Të ardhurat mesatare për banorë në Kosovë, në vitin 1947 ishin afër-sisht 50 për qind ndaj mesatares jugosllave, kurse pas 30 vjetësh, më 1978, ato ranë në 29 për qind të kësaj mesatareje. Po kështu ritmi i zhvillimit industrial në Kosovë është 46 për qind nën mesataren jugosllave dhe 106 për qind nën parashikimet e propaganduara me daulle nga regjimi.

Kjo nuk i pengon jugo-sllavët që me paturpësinë e tyre karakteristike, të bëjnë zhurmë se gjoja u kë-putëm duke dhënë ndihma për zhvillimin e Kosovës. Faktet e pranuara nga ndo-një kokë revizioniste, siç është Milija Kovaçeviqi, po tregojnë të kundërtën, se ata po zhvatin sa po mundin nga Kosova. Që nga viti 1947 e këtej, Federata, për çdo dinar të investuar në Kosovë, ka marrë 2,5 dinarë.

Kjo gjendje e mjeruar e Kosovës nuk është pasojë e mungesës së pasurive të saja natyrore, as mungesë e krahut të vyeshëm të punës. Ajo është rrjedhim i drejt-përdrejtë i trajtimit kolonialist të Kosovës, diskriminimit që i bëhet asaj dhe ligjeve të xhunglës që sundojnë në Jugosllavi. Kosova jo vetëm që nuk është e varfër, por me fushat dhe nëntokën e saj të pasur, ajo është krahina më e pasur në Jugosllavi. Ajo disponon me 64 për qind të rezervave të thëngjill-linjitit në Jugosllavi, 67 për qind të mineraleve të plumbit e të zinkut, 24 për qind të he-kur-nikelit. Ajo prodhon miliarda kilovat energji elektrike e miliona ton xehe të ndryshme. Kosova prodhon 93 për qind të të gjithë argjendit në Jugosllavi, e të mos flasim për fushat e gjera, për lumenjtë e malet e pasura të Kosovës.

Por, këto pasuri grabiten me të dyja duart nga republikat tjera, sidomos nga Serbia. Mu këtu qëndron edhe arsyeja pse shovinistët jugosllavë janë lëshuar si qenë të çartur mbi popullin tonë kur ai ngre zërin për të drejtat më të ligjshme.

Krimet e shëmtuara që po kryen sot milicia serbe, në bashkëpunim me merce-narët shqiptarë, mbi popullin tonë të paarmatosur e të pafajshëm, nuk janë as të panjohura, as të papritura. Ato janë rrjedhim i drejtpërdrejtë i politikës anti-shqiptare, që ka ndjekur regjimi titist qe afro katër dekada me radhë. Qëllimi i shovinistëve jugosllavë, e veçanërisht i titizmit, ka qenë dhe mbetet shkombë-tarizimi dhe asimilimi i shqiptarëve dhe sllavizmi i tokave të tyre.

Kjo politikë u zbatua së pari nga kralët serbë dhe u vazhdua me përmasa shumë më të mëdha nga shovinistët titistë, si gjatë Luftës së Dyte Botërore, ashtu edhe më pas. Te kjo politikë e kanë burimin klithjet e reaksionarëve jugosllavë për “Majka Serbinë”, që gjoja e paska qendrën mu në Kosovë, se në Kosovë qenka krijuar një herë e në një kohë shteti serb dhe si dëshmi për këtë qenkan dy-tri kisha e manastire. Ne nuk duam të hyjmë në diskutime, sepse këto janë gjëra për të cilat e ka thënë fjalën e vet historiografia, dhe jo vetëm ajo shqiptare, por gjithë historiografia progresive botërore.

Por, duhet të theksojmë se këto manipulime të errëta e të pa turpshme, shovinistëve jugosllavë u shërbejnë për t’u hedhur hi syve popujve jugosllavë, të cilët përpiqen t’i pompojnë me nacio-nalizëm antishqiptar si dhe të gënjejnë opinionin e jashtëm. Ata, me gënjeshtra e shpifje nga më të poshtrat, po përpiqen ta shtrembërojnë karakterin e luftës së popullit shqiptar në Jugosllavi, ta paraqesin atë sikur drejtohet kundër po-pujve jugosllavë dhe interesave të tyre. Por, ne jemi të sigurt se proletariati dhe popujt jugosllavë nuk do të mashtrohen e të bien në kurthet që po ngrenë ar-miqtë tanë dhe të tyre, revizionistët titistë.

Ata duhet të jenë të vetëdijshëm se populli shqiptar, si gjatë gjithë historisë së tij, edhe sot, nuk ka luftuar dhe nuk lufton që të dëmtojë dhe aq më pak të robërojë ndokënd. Ne kemi luftuar e do të luftojmë pa kompromis kundër regjimit fashist jugosllav për t’i këputur prangat, me të cilat na i kanë lidhur duart ne dhe atyre dhe dëshirojmë që po-pujt fqinjë të Jugosllavisë të hidhen pa ngurrim dhe me vendosmëri në këtë luftë të pashmangshme, që të shpejtohet fitorja e revolucionit socialist, dita e lirisë së vërtetë. Dhe kjo është për të gjithë e vetmja rrugë shpëtimi për të dalë nga skëterra titiste.

Politikën antishqiptare, titistët filluan ta vënë në zbatim qysh gjatë Luftës së Dytë Botërore. Atëherë ata propagandonin nga njëra anë miqësinë dhe kriji-min e frontit të përbashkët antifashist, kurse nga ana tjetër, në prapaskenë, or-ganizonin masakra të tmerrshme e masive. Brez pas brezi populli ynë do të kuj-tojë me urrejtje të papërmbajtur masakrën e Drenicës të vitit 1944, kur divi-zionet jugosllave e rrethuan zonën e çliruar të Drenicës dhe, nën pretekstin e spastrimeve, masakruan mbi 30 mijë burra, gra e fëmijë shqiptarë.

Në këtë rru-gë të krimeve ata asgjësuan mbi 200 mijë shqiptarë të Mitrovicës, më se 100 mijë në Gjilan, si dhe organizuan vrasje prapa shpine të mijëra partizanëve ko-sovarë. Ata, vetëm në Goricë të Trieshtes mbytën më gaze helmuese mbi 2000 djem shqiptarë nga Maqedonia. Revizionistët titistë janë përgjegjës për masa-krën e Ulqinit e të Tivarit, ku në mënyrën më mizore u zhdukën njësi të tëra partizanësh kosovarë.

Ata janë përgjegjës për zhdukjen e mijëra shqiptarëve në kampet e përqendrimit të Prishtinës, Mitrovicës, Preshevës, Tetovës, Shkupit etj. Vetëm gjatë vitit 1945, divizionet e ushtrisë jugosllave, të udhëhequra nga shtabi i PKJ-së, u sulën drejt tokave tona dhe vranë e prenë mbi 40 mijë shqip-tarë. Populli ynë kurrë nuk do ta harrojë trishtimin e dimrit të vitit 1956, kur në të ashtuquajturin aksion famëkeq të armëve, u vranë, u rrahën, u gjymtuan e u poshtëruan dhjetëra mijë burra kosovarë. Vëllezërit e baballarët tanë ende lëngojnë nga plagët e këtij terrori të pashpirt. Populli ynë nuk mund ta harrojë dhunën që ka ushtruar mbi të dekada me radhë UDB-ja fashiste e Rankoviçit. Revizionistët titistë dhe tradhtarët shqiptarë kanë përgjegjësi të madhe për arrestimet e burgosjet në masë, që viteve të fundit kanë shpërthyer si asnjëherë më parë.

Pas dështimit të planeve të tyre të errëta për pushtimin e Shqipërisë, social-shovinistët e Beogradit, ato toka që arritën t’i mbanin të pushtuara, për t’i shty-pur e sunduar më lehtë, i copëtuan mes tri republikave dhe një krahine auto-nome. Ata na ndaluan të drejtat më elementare kombëtare, siç janë simbolet dhe festat kombëtare, bile edhe përdorimin e flamurit kombëtar, e drejtë kjo nga e cila s’kishin mundur të na privonin as fashistët e Hitlerit e të Musolinit. Këtë të drejtë populli shqiptar i Kosovës e rifitoi vetëm pas 30 vjet lufte e përpjekjesh, kurse shqiptarët në Maqedoni e Mal të Zi e kanë të ndaluar edhe sot e kësaj dite. Prandaj, sot populli ynë me të drejtë, kërkon Republikën e Kosovës, në të cilën të përfshihen të gjitha tokat shqiptare në Jugosllavi.

Të dashur bashkatdhetarë!

A mund të kalohet në heshtje fakti se armiku, i cili sot është sulur me tanke e aeroplanë mbi popullsinë tonë duarthatë, në një të kaluar na e pat marrë edhe kafshatën e gojës, kurse gjatë gjithë kohës u mundua pareshtur të na zhbijë nga vatrat tona dhe të na japë rrugët e botës? Jo, vëllezër! Ky është po ai armik që shpërnguli me dhunë disa qindra mijëra shqiptarë, duke ua dhënë rrugën e Anadollit dhe duke i ndarë nga gjiri ynë, nga vatrat ku kanë lindur. Me këtë armik, që sot ka shitur te kapitalizmi mbi 100 mijë shqiptarë në kuadër të pla-neve djallëzore për ta dobësuar krahun e punës dhe frontin e luftës në Kosovë, ne s’kemi pajtim!

Ja, këto janë arsyet që e shtynë popullin e Kosovës të dalë në rrugë, të ngre zë-rin dhe të përgjaket me policinë fashiste jugosllave. Dhe jo “nacionalizmi” dhe as “shovinizmi” shqiptar i “disa grupeve” që gjoja po e mashtruakan popullin e po i qitkan me dhjetëra mijëra njerëz në rrugë. Historia dhe luftërat e pandër-prera e kanë mësuar popullin tonë se lirinë dhe të drejtat nuk t’i falë armiku, por ato fitohen me gjak e sakrifica. Prandaj, populli ynë, pas shumë kërkesave në rrugë të zakonshme, të cilave armiku ka refuzuar vazhdimisht t’u përgjigjet, u detyrua t’i realizojë aspiratat e veta të drejta në rrugën revolucionare.

Demonstrata e 11 marsit ishte një paralajmërim i një furtune të madhe pezmi, që në zemrat e kosovarëve është grumbulluar dekada me radhë. Ajo u shoqërua me demonstrata tjera të mëdha popullore si në Prishtinë ashtu edhe në qytete tjera të Kosovës. Kulmi i revoltës popullore u shpreh në demonstratën e 26 marsit në Prishtinë, e cila me 1 dhe 2 prill u shndërrua në kryengritje popu-llore. Ishte një ndjenjë e posaçme krenarie të shikoje detin e pafund të popu-llit, që vërshoi me 1 prill rrugët e Prishtinës. Në anën tjetër të bënte për të qe-shur lebetitja e pushtuesve dhe e tradhtarëve, të ci1ëve atë ditë iu rrezikua serio-zisht pushteti.

Atë ditë u pa qartë se grushtet e zemrat të bashkuara të popullit nuk mund t’i thyenin as tanket as bajonetat e ushtrisë pushtuese. Të alarmuar, qeveritarët sollën forca të reja nga Serbia e Beogradi, me qëllim që të mbytnin në gjak po-pullin tonë martir. Është e qartë se ata në Kosovë sollën shovinistët më të tër-buar e çetnikë, të cilët për të shuar ndjenjat e tyre shtazarake antishqiptare po bëjnë krimet më të shëmtuara mbi popullin e rininë tonë revolucionare.

Të dashur vëllezër!

Populli ynë gjithmonë e ka ditur se klika titiste është armikja e tij e përbetuar. Por atij kurrë nuk i ka shkuar ndërmend se do të kositet nga plumbat e mitra-lozave dhe të shkelet nën rrotat e tankeve të ushtrisë fashiste jugosllave, kë-shtu si po shkelet e kositet sot. Si bisha që ndanë prenë në një skutë, për të shqyer me kthetrat e veta të përgjakshme, ashtu edhe milicia serbe e Beogradit e izoloi Kosovën nga bota, ndoqi së andejmi gazetarët e qytetarët e huaj, në mënyrë që në kasaphanën fashiste jugosllave të fillonte therja e shqiptarëve pa asnjë dëshmitar dhe kur ta kërkojë bota, të jepen ato të dhëna që ua do interesi revizionistëve.

Megjithatë, në shtypin botëror nuk mbetën pa u shënuar krimet e tyre në Kosovë, ndonëse sekush në mënyrën e vet dhe me kontradikta të mëdha mes njëri-tjetrit. Tani, të dhënat e fundit të këtij shtypi, thonë se në përleshjet e përgjakshme të marsit dhe të prillit, numri i të vdekurve është jo 11 siç ka gënjyer Dolanci, e as 9 siç e ka korrigjuar Azem Vllasi, po mbi 400 dhe numri i të plagosurve jo 57 sipas Dolancit, as 261 sipas Vllasit, por mbi 1500. Kurse për numrin e të burgosurve s’dihet asgjë me saktësi, pasi, veç mijëra demonstruesve të arrestuar, tani janë marrë të gjithë të burgosurit e më-parshëm politikë si dhe ata shqiptarë për të cilët dyshohet sadopak se përfa-qësojnë ide përparimtare e revolucionare.

Por, populli ynë trim e patriot, ashtu si çdo herë, dhunës reaksionare e policore po i përgjigjet flakë për flakë me një hov të papërmbajtur revolucionar. E vër-teta është se demonstratat u zhvilluan jo vetëm në Prishtinë, por në të gjitha qendrat kryesore të Kosovës, dhe në to nuk morën pjesë vetëm studentët, por vërshuan masa të gjera popullore, rinia punëtorët e fshataret. Policët çetnikë serbë, që vërshuan nga gjithë Serbia, nuk patën të bënin me 3000 vetë, siç i lypset të gënjejë armikut, por në rastet më të shpeshta me 30 mijë e sipër.

Këto ditë prilli u përsërit epopeja e Mic Sokolit, Selam Musait e Vojo Kushit. Vëllezërit e motrat tona u hodhën mbi tanke e bajoneta. Disfatën e vet të rë-ndë s’po mund ta fshehë as armiku. Dhe s’kanë si të fshihen tanket e kamionët ushtarakë të djegur, as policët e vrarë e të plagosur dhe as goditjet që iu bënë patrullave kudo nga populli ynë liridashës. Populli ynë i revoltuar goditi kudo me armë pushtuesit e tradhtarët, çarmatosi reparte të tëra policësh dhe ndër-mori hapa të guximshëm drejt marrjes së pushtetit.

Demonstratat ishin vetëm një pjesë e luftës së popullit tonë. Ka javë të tëra që nxënësit dhe studentët bojkotojnë mësimin. Po ashtu janë mbyllur shumë ndërmarrje, meqë punëto-rët janë hedhur masovikisht në grevë. Ndërkaq fshatarët, pos demonstratave që po bëjnë, godasin pa pushim forcat policore që patrullojnë nëpër fshatra. Shumë njerëz janë dalë malit dhe qysh tani disa zona janë bërë të pakalueshme për armikun. Me një fjalë, gjithë aparati shtetëror në Kosovë është në një krizë të madhe, gati i paralizuar.

Ndihen gjallë vetëm forcat policore e ushtarake, që po mundohen ta shuajnë kryengritjen, dhe në anën tjetër forcat tona revolu-cionare që s’u trembet syri para gjithë çelikut që ka derdhur armiku në tokën tonë. Po ashtu në rrugën e drejtë me popullin, janë vënë edhe ato pjesë të lu-hatshme të popullsisë, që dikur ishin të gënjyera e të trullosura e të cilët armi-ku i ka pas llogaritur për taborin e vet. Vetëm një grusht të mjerësh tradhtarë kanë mbetur deri në çastet e fundit me pushtuesit fashistë jugosllavë. Tani ata, me të lehura e anatema, po përpiqen me frymëmarrjen e tyre të fundit për të çuar edhe ndonjë curril uji në mullirin e gospodarëve të tyre të Beogradit.

Ata kanë mbetur për faqe të zezë, pa përkrahjen më të vogël të popullit shqip-tar, dhe ne s’ua zëmë për të madhe pse hakërrehen kundër popullit, duke quaj-tur ”pleh” lulen më të bukur të popullit tonë, rininë shqiptare të Kosovës. Se-pse, vetëm duke vepruar kështu, ata mashtrohen edhe një ditë se i mbanë gos-podari. Populli ynë i njeh mirë ata që po shajnë e bërtasin poshtë e lartë nëpër Kosovë. Ai e di se Fadili e Xhaviti me shokë kanë qenë ndër bashkëpunëtorët më të ngushtë të Rankoviçit dhe së bashku kanë hartuar e vënë në zbatim të gjitha ato masa gjakatare antishqiptare. Ata ishin bashkëfajtorë me Mugoshën e Aksiqin, dhe sot janë bashkëpunëtorët më të ngushtë të Çetnikëve të tillë si Dushan Ristiqi me shokë. Prandaj, më kot përpiqen ta shesin ulërimën e tyre prej ujku për blegërimë qengji.

Vëllezër të dashur!

Sot populli ynë, i bashkuar si çdo herë në momentet e rëndësishme historike, njëzëri kërkon të drejtat e tij të ligjshme:

1. Republikën e Kosovës me të gjitha tokat shqiptare në Jugosllavi.
2. Të drejtat e popullit tonë për vetëvendosje deri në shkëputje.
3. Lirimin pa kusht të të gjithë të burgosurve politikë shqiptarë dhe kthimin në Kosovë të të burgosurve tjerë.
4. Të mos plaçkiten pasuritë e Kosovës nga republikat jugosllave, por ato t’i shfrytëzojë Kosova për zhvillimin dhe përparimin e vet.
5. Të drejtën e kremtimit të festave kombëtare dhe të përdorimit të flamurit kombëtar nga të gjithë shqiptarët në Jugosllavi.
6. Kushte më të mira pune dhe jetese për nxënësit e studentët kosovarë, traj-timin e barabartë të tyre me studentët e universiteteve tjera të Jugosllavisë.
7. Sigurimin e punës për të papunët dhe inkuadrimin e mërgimtarëve në vend-lindje.
8. Lirinë e fjalës dhe të shtypit.
9. Pezullimin e vendimeve për shtetrrethimin dhe orën policore në Kosovë.
10. Tërheqjen e të gjitha forcave policore e ushtarake të sjella nga jashtë në Ko-sovë.
11. Autorët e krimeve të shëmtuara të nxirren para gjyqit të popullit për të marrë dënimin e merituar.

Për këto kërkesa ka luftuar, lufton e do të luftojë populli ynë. Për to sot po der-dhet gjaku si lumë dhe nuk ka forcë në botë që ta ndalë hovin e luftës sonë të drejtë deri në realizimin e aspiratave tona të ligjshme. Përderisa të mos realizo-hen të drejtat tona, populli ynë do të vazhdojë edhe më me furi luftën. Do të përdorë të gjitha mjetet dhe format e luftës, që i gjen të nevojshme. Këto të drejta nuk i kërkojmë as si dhuratë dhe as si lëmoshë, por si të drejta tonat që na janë rrëmbyer e mohuar nga shovinistët jugosllavë.

Të dashur vëllezër!

Kurrë më Kosovën tuaj të dashur nuk do ta gjeni siç e keni lënë herën e fundit. Atje do t’u presin varre të reja. Ju pret vringëllima e armëve të rënda të policisë fashiste Serbe. Do t’i gjeni spitale përplot me vëllezër dhe motra të plagosura. Do t’i gjeni burgjet për plot me të rinj, me lulen më të bukur të Kosovës, që rënkon nën kërbaçin fashist. Në çdo hap do të nde­sheni me patrulla policësh dhe ushtarësh me bajoneta të kthyera drejt gjokseve shqiptare. Do të dëgjoni kri­smën e çizmes së xhandarit fashist mbi tokën tuaj të dashur atërore, mbi kalldrëmet e fëmijërisë suaj, në oborret e kopshteve tuaja ku keni lindur e jeni rritur.

Vëllezër të dashur!

Sot e gjithë Kosova jonë e shtrenjtë është në rre­thim. Është shndërruar në llo-gore lufte. Me tankun dhe bajonetën e ushtarit pushtues, armiku po mundo­het ta mbysë në gjak popullin tonë heroik, rininë tonë revolucionare. Çastet e vë-shtira që po kalon atdheu ynë dhe rreziqet që po i thuren atij e bën edhe më urgjente nevojën e bashkimit të të gjithë shqiptarëve të ndershëm e patriotë, pra, vetëm bashkimi i të gjithë shqiptarëve pa dallim feje, klase a pikëpamjesh politi­ke, mund të shpëtojë atdheun tonë nga kthetrat e përgjakshme të armi-qve. T’i bashkojmë grushtet e ze­mrat tona në këtë luftë të shenjtë.

Te çojmë në vend amanetin e të parëve tanë, s’e tradhtojmë dot gjakun dhe porosinë e pa-triotëve tanë të shquar që nuk kursyen as pikën e fundit të gjakut për lirinë e trua­llit arbëror. Por populli ynë nuk mund ta harrojë e tradhtojë kurrë as gja-kun e mijëra vëllezërve e motra­ve tona që këto ditë po derdhin pa kursim, në përle­shje me shovinistët jugosllavë.

Për të kujtuar vëllezërit e motra tona të rënë në fushën e betejës, të kositur nga plumbat e ushtrisë fashiste jugosllave, kërkoj një minutë heshtje për t’i nderuar vëllezërit tanë e motrat tona.

I përjetshëm qoftë kujtimi i tyre!
Dhe ja ku betohemi këtu, si vëllezër, së bashku se gjaku nuk do të shkojë kot!
Populli ynë, i udhëhequr nga bijtë e tij marksistë-leninistët dhe revolucionarët e vërtetë, është i pamposhtur dhe do të fitojë!

POSHTË TERRORI DHE MASAKRAT NË KOSOVË!
POSHTË USHTRIA FASHISTE DHE UDB-a JUGOSLLAVE!
POSHTË REVIZIONISTËT TITISTË, TRADHTARËT DHE POLITIKA E POSHTËR ANTISHQIPTARE!

RROFTË POPULLI YNË HEROIK!
LAVDI VËLLEZËRVE E MOTRAVE TË RËNË NË FUSHËN E NDERIT!

KOSOVA REPUBLIKË!
LAVDI MARKSIZËM – LENINIZMIT!

Botuar në librin, Kadri Zeka, Vepra, korrik 1986

( vijon )