Nga Fatmire Duraku
Nebih Muriqi (1943-2024) është një artist shumëplanesh i njohur për kontributin e tij si në letërsi ashtu edhe në artet pamore. Veprat e tij shpesh pasqyrojnë rryma të thella emocionale dhe tema kulturore, duke e bërë atë një figurë të rëndësishme në poezinë dhe artin bashkëkohor. Ndër kontributet e tij të shquara letrare janë përmbledhjet me poezi “Sinfonia blu”, “Gjakshkrimi” dhe “Kariatidet”.
Simfonia Blu, 2028
“Sinfonia blu”, është një libër poetik që eksploron tema të natyrës, emocioneve dhe përvojës njerëzore përmes imazheve të gjalla dhe gjuhës lirike. Vetë titulli sugjeron një përzierje harmonike ngjyrash dhe tingujsh, si tregues i prejardhjes artistike të Muriqit si piktor. Në këtë përmbledhje, ai përdor metafora që lidhen me muzikën dhe artin pamor për të përcjellë ndjenja dhe mendime komplekse. Poezitë shpesh thellohen në introspeksion, duke reflektuar mbi përvojat personale, duke rezonuar gjithashtu me çështje më të gjera shoqërore.
Përdorimi i ngjyrës blu në titull mund të simbolizojë qetësinë, trishtimin ose thellësinë – motive të zakonshme si në poezi ashtu edhe në artet pamore. Aftësia e Muriqit për të ndërthurur këto elemente i lejon lexuesit të angazhuar në nivele të shumta, duke vlerësuar jo vetëm cilësitë estetike, por edhe rezonancën emocionale pas tyre.
Në këtë libër, Muriqi eksploron tema të ndryshme si dashuria, humbja, natyra dhe identiteti. Ai përdor një gjuhë të pasur poetike që arrin të kapë nuancat më të holla të ndjenjave njerëzore. Çdo poezi është një udhëtim nëpër mendimet dhe emocionet e autorit, duke krijuar një lidhje intime me lexuesin.
Stili i Nebih Muriqit karakterizohet nga përdorimi i metaforave të fuqishme dhe imazheve vizuale që sjellin në jetë skena nga natyra dhe përvoja personale. Ai shpesh përdor ritmin dhe tingujt për të krijuar një atmosferë që fton lexuesin të reflektojë mbi temat që trajton.
“Sinfonia Blu” është më shumë se thjesht një koleksion poezish; ajo është një eksperiencë estetike që fton lexuesin të mendojë thellësisht mbi jetën dhe emocionet e tij. Vepra e Nebih Muriqit është një testament i fuqisë së artit për të shprehur ndjenja komplekse dhe për t’i dhënë zë asaj çka shpesh mbetet e heshtur.
Gjakshkrimi, 1996
Te “Gjakshkrimi”, trajton tema më intensive si konflikti, identiteti dhe kujtesa historike. Ky koleksion ka të ngjarë të reflektojë mbi historinë e trazuar të Ballkanit, duke u fokusuar veçanërisht në çështjet që lidhen me luftën dhe pasojat e saj që mund të vijnë. Poezia e Muriqit në këtë vëllim mund të shërbejë si një koment mbi dhunën dhe vuajtjen, duke eksploruar gjithashtu konceptet e qëndrueshmërisë dhe shpresës.
Kontrasti i thellë mes “Sinfonia blu” dhe “Gjakshkrimit” nxjerr në pah shkathtësinë e Muriqit si poet. Ndërsa njëra përmbledhje i fton lexuesit në një botë të qetë të mbushur me bukuri, tjetra përballet me realitete të ashpra. Ky dualitet tregon aftësinë e tij për të lundruar në peizazhe të ndryshme emocionale përmes shkrimit të tij.
Kontributet e Nebih Muriqit edhe si poet edhe si piktor e pasurojnë sixhadenë kulturore të letërsisë bashkëkohore në Kosovë dhe më gjerë. Veprat e tij i ftojnë lexuesit të eksplorojnë tema të thella përmes një gjuhe të krijuar bukur që rezonon me përvojat personale si dhe me historitë kolektive.
Kariatidet, 1973
“Kariatidet,” është një vepër tjetër poetike e Nebih Muriqit, që u publikua për herë të parë në vitin 1973 dhe përbën një nga arritjet më të rëndësishme të autorit në fushën e letërsisë. Ky libër është një reflektim i thellë mbi natyrën njerëzore, ekzistencën dhe përpjekjet shpirtërore të individëve në kontekstin e shoqërisë shqiptare. Muriqi, si piktor dhe poet, sjell një qasje unike që kombinon elemente vizuale me ato letrare, duke krijuar një harmoni mes artit figurativ dhe poezisë.
Një nga temat kryesore të “Kariatideve” është lidhja midis artit dhe jetës. Muriqi eksploron se si arti mund të shërbejë si një mjet për të shprehur ndjenjat më të thella dhe për të reflektuar mbi realitetin shoqëror. Ai përdor figura mitologjike dhe simbole për të ilustruar sfidat që ndeshen individët në kërkimin e identitetit dhe kuptimit në një botë që shpesh duket e paqartë.
Stili poetik i Muriqit është i njohur për përdorimin e metaforave të fuqishme dhe imazheve vizuale që ngjallin emocione tek lexuesi. Ai shpesh herë kombinon elemente natyrore me ato urbane, duke krijuar një peizazh emocional që pasqyron tensionet brenda njeriut. Poezitë janë shkruar me një gjuhë të thjeshtë por plot thellësi, duke bërë që lexuesi të ndjehet i mirë në çdo varg.
“Kariatidet” ka një rëndësi historike jo vetëm për letërsinë shqiptare, por edhe për zhvillimin e artit modern në Kosovë. Nebih Muriqi është njohur si një nga artistët më influentë të kohës së tij, dhe ky libër kontribuon në formimin e identitetit kulturor shqiptar pas Luftës së Dytë Botërore. Vepra e tij vazhdon të jetë relevante edhe sot, duke ofruar perspektiva mbi çështje universale si dashuria, humbja dhe identiteti.
Në përgjithësi, “Kariatidet” është një vepër që reflekton thellësinë emocionale dhe intelektuale të autorit Nebih Muriqi. Ajo ofron një udhëtim nëpër mendimet dhe ndjenjat njerëzore, duke u bërë kështu pjesë integrale e trashëgimisë kulturore shqiptare.
* * *
Muriqi, një artist i njohur shqiptar, lindi në vitin 1943 në Portës të Shqipërisë. Ai filloi edukimin e tij në shkollën fillore në Novosellë të Pejës, ku zhvilloi bazat e tij arsimore. Pas përfundimit të shkollës fillore, ai vazhdoi me shkollën e mesme të artit në Pejë, ku thelloi njohuritë dhe aftësitë e tij artistike.
Në vitin 1969, Muriqi u regjistrua në Akademinë e Arteve Aplikative në Beograd, ku përfundoi studimet e tij universitare. Ai gjithashtu kreu studime pasuniversitare për pikturë monumentale, duke u specializuar më tej në këtë fushë. Kjo periudhë ishte vendimtare për formimin e tij si artist dhe ndikoi ndjeshëm në stilin dhe teknikat që do të përdorte më vonë.
Pas përfundimit të studimeve, Muriqi filloi karrierën e tij profesionale si redaktor artistik në redaksinë e revistës “Fjala”, një pozicion që mbajti nga viti 1972 deri më 1974. Ky rol i dha atij mundësinë të kontribuonte në zhvillimin kulturor dhe artistik të Kosovës.
Në vitet 1975 deri më 2006, ai shërbeu si mësimdhënës i lëndës nudo në Akademinë e Arteve në Prishtinë. Gjatë kësaj periudhe, ai ndihmoi shumë breza studentësh që të zhvillonin aftësi dhe njohuri të rëndësishme në artin vizual.
Një nga arritjet më të rëndësishme të Muriqit ishte roli i tij si drejtor i Galerisë së Arteve të Kosovës nga viti 1988 deri më 1992. Në këtë pozicion, ai luajti një rol kyç në promovimin dhe mbështetje artistëve vendas dhe organizimin e ekspozitave që kontribuan në rritjen e kulturës artistike shqiptare.
Muriqi është një figurë kyçe në historinë moderne të artit shqiptar dhe ka lënë një trashëgimi të rëndësishme për brezat që do vijnë pas tij. Kontributi i tij si mësimdhënës, redaktor dhe drejtues galerie është një dëshmi e angazhimit të tij ndaj artit dhe kulturës shqiptare.
Veprat Poetike
Muriqi është gjithashtu autor i disa përmbledhjeve poetike që kanë lënë gjurmë në letërsinë shqiptare. Disa nga veprat më të njohura përfshijnë:
“Në syrin e pranverës” (1965)
“Kariatidet” (1973)
“Yll në gur” (1979)
“Hedhësi i diskut” (1986)
“Gjakshkrim” (1996)
Simfonia blu, 2008
Kjo prodhimtari letrare tregon gamën dhe thellësinë emocionale që Muriqi ka arritur si poet duke mos u ndalur vetëm me kaq, ai shkroi dhe botoi shumë shkrime dhe disa libra për artin pamor.
Për kontributet e tij si piktor dhe poet, Muriqi ka marrë disa çmime dhe mirënjohje. Kjo tregon njohjen që ai ka fituar brenda komunitetit artistik dhe letërar shqiptar.
Në përgjithësi, Muriqi është një figurë kyçe që ka kontribuar ndjeshëm jo vetëm në artin vizual por edhe në poezinë shqiptare, duke lënë pas vetes një trashëgimi kulturore të vyer.
