Shkruan Luan-Asllan Dibrani
Nga periudha para Pavarësisë së Kosovës deri sot: Një analizë e rrugëtimit kombëtar dhe sfidave të ardhshme
Shqiptarët, si komb i vogël në Ballkanin Perëndimor, janë përballur me sfida historike që nga periudha e pas Luftës së Parë Botërore e deri në pavarësinë e Kosovës në vitin 2008. Këto sfida nuk ishin vetëm një reflektim i pozicionit të tyre gjeopolitik, por edhe një pasqyrim i një diplomacie shpesh antishqiptare në arenën ndërkombëtare. Ky artikull trajton momentet kyçe që kanë përcaktuar rrjedhën e historisë kombëtare dhe rolin thelbësor të aleancave strategjike me fuqitë e mëdha, sidomos me Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Para Pavarësisë së Kosovës: Vitet e Mbëijetesës
Pas Luftës së Parë Botërore, Shqipëria u gjend në një pozitë të rrezikshme. Traktati i Fshehtë i Londrës i vitit 1915 dhe më pas negociatat si ajo Tittoni-Venizelos i vitit 1919 synonin copëtimin e territorit shqiptar. Megjithatë, ndikimi i presidentit amerikan Woodrow Wilson në Konferencën e Paqes në Paris ishte vendimtar në ruajtjen e pavarësisë së Shqipërisë. Vendosmëria e tij kundër aleancave sekrete shpëtoi jo vetëm një shtet të vogël, por gjithashtu krijoi një precedent historik për mbështetjen e ardhshme amerikane ndaj kombit shqiptar.
Përplasja e aleancave dhe diktatura komuniste
Në periudhën mes dy luftërave botërore, Shqipëria ishte e detyruar të lidhej me Italinë Fashiste. Mbreti Ahmet Zogu, në mungesë të alternativave të tjera, krijoi një aleancë të ngushtë me Musolinin, gjë që në fund rezultoi në pushtimin e Shqipërisë. Megjithëse gjatë pushtimit fashist të gjitha territoret shqiptare u bashkuan, ndjesia e robërimit mbeti e thellë.
Pas Luftës së Dytë Botërore, Enver Hoxha ngriti një regjimi komunist në Shqipëri, duke izoluar vendin nga perëndimi dhe duke zhytur popullin shqiptar në një periudhë të gjatë terrori dhe varfërimi. Ky izolim ishte një pengesë serioze për aspiratat kombëtare të shqiptarëve, sidomos në lidhje me Kosovën dhe territoret tjera shqiptare jashtë kufijve.
Ndihma amerikane dhe Pavarësia e Kosovës
Rrjedha e ngjarjeve ndryshoi rrënjësisht në vitet 1990, kur shpërthimi i luftërave në ish-Jugosllavi tërhoqi vëmendjen e komunitetit ndërkombëtar. Ndërhyrja ushtarake e NATO-s, e udhëhequr nga SHBA, ishte vendimtare në ndalimin e spastrimit etnik dhe në çlirimin e Kosovës. Me shpalljen e pavarësisë së saj në vitin 2008, u hap një kapitull i ri jo vetëm për Kosovën, por edhe për të gjithë kombin shqiptar.
Bashkimi Kombëtar: Një sfidë dhe një shpresë
Me dy shtete shqiptare në Ballkanin Perëndimor, ideja e bashkimit kombëtar mbetet ende në axhendën e diskutimeve kombëtare dhe ndërkombëtare. Integrimi i çështjes shqiptare në politikën e NATO-s dhe BE-së duket i domosdoshëm. Megjithatë, qëllimi i bashkimit kombëtar duhet të përputhet me stabilitetin rajonal dhe interesat strategjike të aleatëve perëndimorë.
Sfida e sotme: Një udhëkryq i ri politik
Përballë konfliktit aktual mes fuqive perëndimore dhe Rusisë, Shqipëria dhe Kosova duhet të pozicionohen me mençuri. Aleanca me SHBA-në mbetet shtylla kryesore e politikës së jashtme të të dy shteteve, por zbatimi i një strategjie të qartë për të forcuar bashkimin ekonomik, kulturor dhe politik mes shqiptarëve është jetësor.
Pjesa IV: Bashkimi Kombëtar – Një Perspektivë Ekonomike dhe Sociale
Përveç dimensionit politik, bashkimi kombëtar duhet të trajtohet edhe nga këndvështrimi ekonomik dhe social. Ndërsa synimet politike shpesh ndeshen me sfida ndërkombëtare, një fokus i theksuar në integrimin ekonomik dhe kulturor mund të krijojë themele të forta për bashkimin gradual. Shembuj si krijimi i një tregu të përbashkët ndërshqiptar dhe zhvillimi i infrastrukturës ndërlidhëse (si autostrada e Kombit dhe projekte të reja energjetike) janë hapa konkretë që mund të shërbejnë si modele bashkëpunimi për rajonin.
Një Roli i Diasporës Shqiptare
Diaspora shqiptare ka luajtur një rol jetik në mbështetjen e proceseve kombëtare, sidomos gjatë luftës në Kosovë dhe pas saj. Megjithatë, potenciali i saj mbetet i papërdorur plotësisht. Organizimi i diasporës në lobime të fuqishme, si dhe përfshirja më aktive në politikën dhe ekonominë e trojeve shqiptare, mund të përforcojnë pozitat e kombit shqiptar në arenën ndërkombëtare. Për më tepër, transferimi i njohurive dhe teknologjisë nga diaspora mund të jetë një aset i pazëvendësueshëm për zhvillimin e rajonit.
Teknologjia dhe Edukimi si Faktorë Strategjikë
Në epokën e globalizimit, investimi në teknologji dhe arsim është vendimtar për të ardhmen e kombit shqiptar. Krijimi i qendrave të ekselencës teknologjike dhe promovimi i arsimit të lartë cilësor do të sigurojë që Shqipëria dhe Kosova të jenë konkurrentë në tregun global. Një politikë kombëtare e orientuar drejt zhvillimit të aftësive digjitale dhe promovimit të inovacionit mund të jetë një pikë kthesë për rajonin.
Konkluzioni: A jemi gati për hapin e madh?
Për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje, shqiptarët duhet të jenë të përgatitur të përballen me disa pyetje thelbësore: A janë institucionet tona mjaftueshëm të forta për të mbështetur një bashkim kombëtar? A kemi ne kapacitetin për të përballuar sfidat ekonomike dhe sociale të një procesi të tillë? Dhe, më e rëndësishmja, a jemi të gatshëm të prioritizojmë bashkimin kombëtar pa cënuar stabilitetin rajonal dhe marrëdhëniet me aleatët perëndimorë?
Hapi i madh do të kërkojë jo vetëm guxim dhe vizion, por edhe një strategji të kujdesshme dhe të integruar që respekton realitetet ndërkombëtare dhe interesat e popullit shqiptar.
