[ Libra NëLinjë ]
Nga : Isak A H M E T I
I. Si hyrje
ZEKERIJA IDRIZI: MONOLOG MBI MONOPOLIN RELIGJIOZ, Botues: PROKULT PRESS
MONOLOG MBI MONOPOLIN RELIGJIOZ
(Vepër letrare, e llojit të veçantë, estetike-filozofike-teologjike…)
Kështu e ka titulluar librin e tij të 16-të autori i mirënjohur në letrat shqipe Zekerija Idrizi. Në këtë vepër, siç e reflekton edhe vetë titulli, kemi përsiatje teologjike-filozofike rreth çështjeve kruciale të besimit, atdheut dhe religjionit.
Kjo vepër është vlerësuar lart, si amalgamë persiatjesh e meditimesh që autori i ka formuluar si doktrinë e re teologjike (nënvizoi: I. Ahmeti).
Për më tepër në vijim!
II. Vlerësime të përgjithshme
Zekerija Idrizi është një figurë markante, poliedrike në kulturën shqiptare. Me vargun e veprave të botuara deri më tash, ai është dëshmuar si model i ndritur për të ardhmen e shqiptarëve dhe të atdheut. Opusi krijues prej afro 40 veprave autoriale, zhanresh të ndryshme dhe sidomos romani “Arratisja nga vdekja“, librat në prozë dhe eseistikë si “Letra shpirti“, “Misticizmi dhe filozofia“, “Bisedë shpirtërore me Shën Nënën Tereze“, “Letër Kryeheroit Gjergj Kastriotit-Skënderbeut” janë vepra me vlera shumdimensionale.
E një vlere, cilësie dhe rëndësie të jashtëzakonshme është vepra: PORTRRTE SHKRIMTARËSH. Është kjo një vepër enciklopedike, monumentale, e pakrahasueshme në literaturën shqipe…
PORTRETE SHKRIMTARËSH, tetë vëllimshe, përkthyer edhe anglisht nga Valentina Muka (vëllimi i parë) është botuar në Amerikë.
III. Çlirimi nga prangat e besimit
Që në fillim, jo rastësisht, po e theksoj se Zekerija Idrizi është një model i ndritur për të ardhmen e shqiptarëve, të kombit dhe Atdheut: është teolog modern, mendjendritur, intelektual i mirëfilltë, shkrimtar i mirënjohur me afro 40 vepra zhanresh të ndryshme, të rëndësishme, origjinale dhe të përkthyera.
Ai këto ditë ka dalë edhe botërisht në opinion se ,citoj nga kapitulli:
ÇLIRIMI IM NGA PRANGAT E BESIMIT RELIGJIOZ, ku shkruan: “Besimi religjioz mysliman krijoi nga unë një të” burgosur” në këtë botë të lirë.Për më tepër ai shkaktoi tek unë frikë, tmerr e llahtari. Ku’rani më thërriste të besoj në një Allah të llahtarshëm, lemeritës, kriminel e satan.
Qindra versete kuranore prezentonin që ai tmerrësisht ndeshkonte dhe zhdukte popujt jo besimtarë e paganë, apokaliptikisht me tërmete, rrëmujë, shi e breshra…”. Dhjetra versete të tjera, shkruan autori në fjalë, dëftojnë dënimet e ashpra me zjarr ferri (xhehenemi) për jo besimtarët, të krishterët dhe hebrenjtë. Pas gjithë kësaj, autori i veprës:
MONOLOG MBI MONOPOLIN RELIGJIOZ, thotë, citoj: “Paramendoni një Zot që kërkon të dënohen në mënyrë mizore krijesat e tij“? Dhe vetë autori përgjigjet në këtë dhe konstaton, citoj: “Zoti është Dashuri dhe pikërisht nga dashuria krijoi botën dhe njerëzimin“.
Kjo pikëpamje e autorit dhe telogut mendjendritur është e njëjtë me atë që e ka thënë edhe teologu dhe filozofi i njohur Ratzinger: DEUS EST CARITAS (ZOTI ËSHTË DASHURI)…
IV. Pse kam vendosur të jem agnostik?!!!
Kështu është titulluar një pjesë e shkrimit të veprës në fjalë të cilën po e marrim në shqyrtim e ku autori nuk heziton të tregojë se ai ka lindur si pjesëtar i besimit mysliman, në një familje tradicionale myslimane dhe se fenë e ka trashëguar verbërisht dhe aksidentalisht …duke theksuar se ka trashëguar një islam konservativ… dhe se qysh si fëmijë ka mësuar kryesisht në gjuhën arabe, njohuritë më thelbësore të fesë…
Dhe vazhdon, citoj: “sa më shumë thellohesha në burimet islamike aq më shumë më shtohej dyshimi – skepticizmi rreth të vërtetave “absolute” të këtij religjioni“. Dhe kjo, shkruan autori në fjalë, ishte si rezultat i leximit dhe i konsumimit të një literature gjithëfarëshe shkencore dhe filozofike, madje edhe huluntimi rreth religjioneve të tjera, veçanërisht rreth protestantizmit të krishterë të Martin Luterit…
Prandaj për pasojë, rrëfen autori, fillova të mos e praktikoj fenë. Paradoksalisht arrita ta konstatoj faktin që religjioni islamik nuk mund të reformohet dot. Sepse, sipas autorit, reforma dhe renesansa janë tema tabu!…
V. Botëvështrimi rilindës kombëtar
Autori, rrëfen tek vepra në fjalë se qysh si gjimnazist, botëvështrimin dhe ideologjinë time kombëtare dhe njerëzore e kam mbështetur dhe vazhdoj ta mbështes akoma në platformën programatike të Rilindjes Kombëtare Shqiptare mbi parimet progresiste të NEO-SHQIPTARIZMËS, parimet bazë të së cilës këmbëngulin në deorientalizmin dhe oksidentalizmin e shqiptarëve ashtu siç mësonte edhe Naimi:
“Për shqiltarët dielli lind në Perëndim”.
Me një botëkuptim dhe botëvështrim të këtillë, shkruan autori, duhet t’i edukojmë edhe fëmijët tanë dhe brezat e ardhshëm për t’i dhënë Shqipërisë Natyrale imazh të çiltër kombëtar dhe evropian-perëndimor.
Sepse, sipas autorit, idetë imperialiste, teokratike e religjioze shkërmoqin dhe përdhosin vlerat tona fundamentale kombëtare…
VI. Portreti i Gjergj Kastriotit-Skënderbeut
Tek vepra MONOLOG, kemi shumë ide, shumë vlera, bshumë rrëfime që reflektojnë për komunikimet e autorit me miq, bisedat frymëzuese me poetin, Sami Sherifin (tashmë i ndjerë), veprat e të cilit i vlerëson si shumëdimensionale, jetësore e jetike; aty del shpirti patriotik e brilant i autorit.
Aty rrëfen se pas leximit të Kafkës, kishte bërë portretin e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut dhe në lidhje me këtë shkruan, citoj: “Ç’ndjesi e rrallë kjo, im Zot, kur kujtoj portretin e këtij gjiganti shqiptaromadh! Këtë e kishte bërë në moshën shtatvjeçare, një mrekulli e rrallë! Këtu përmend edhe bisedën me mikeshën Lilijana Qurkun, e cila do ta quajë, citoj: “bir të dashur të shqiptarisë!” (nënvizoi: I.A).
VII. Besimi i thellë në Zotin krijues
Sipas asaj që shkruan autori në këtë vepër, e llojit estetiko filozofik, kuptojmë se kryepersonazhi, Zekerija Idrizi, duke jetuar hermetikisht në vetmitë e tija vegimtare (ethe drithëruese metafizike dhe filozofike) sa të gjata aq edhe të rënda, shpesh iu kishte lutur me përgjërim të Madhit Zot duke thënë:
“Im Zot, kij mëshirë, më çliro nga hijet e hijenave dhe onomatopetë kobndjellëse të derrave (levantinëve të majmunosur!“.
Si duket, pas gjithë asaj që e thotë edhe ai vetë, Zoti të cilit ai i beson, e ka mëshiruar dhe çliruar nga prangat.
VIII. Në përmbyllje
Autori Zekerija Idrizi, si njohës i thellë jo vetëm i fesë islame por edhe njohës i thellë i doktrinave i të gjitha feve, i formuar kombëtarisht, ka depërtuar thellë në botën shpirtërore të ideologjisë shqiptare. Kështu prandaj krejt në fund mund të konkludojmë me të drejt se vepra:
MONOLOG MBI MONOPOLIN RELIGJIOZ, ngërthen koncepte të gjera gjithëpërfshirëse mbi religjonin dhe bestytnitë e mbarështruara si sprovë shkoqitjesh pikëpamjesh në sensin sqarues – ndriçues mbi dogmatizmin dhe pasojat në botën shqiptare.
Si teolog dhe filozof, me një diapazon të gjerë njohurish, ai ka dhënë një kontribut të çmueshëm në zbërthimin korekt dhe objektiv, shkencor e filozofik, të teorive fetare. Me këtë vepër që ka vlera shumëdimensioname, ai është vënë, me mish e me shpirt, në funksion të idesë së NEOSHQIPTARIZMËS. Ai u ka shpallë luftë ideologjizimave të kota që shpiejnë në degjenerim e humnera me ndikim konceptesh neo-otomaniste!…
