[ Libra NëLinjë ]
Zymer Mehani
(Prishtinë, 2025)
Vëllimi poetik “Shtegtime ëndrrash” i Ruzhdi Gashit paraqet një mozaik të ndjeshmërisë së thellë njerëzore, ku autori shpalos refleksione mbi jetën, shoqërinë, historinë dhe ëndrrat e përjetshme të njeriut. Poezitë e përzgjedhura flasin për një botë të ndërlikuar, ku ironia, nostalgjia, dëshpërimi dhe shpresa bashkëjetojnë në një dialog poetik me lexuesin.
Një nga temat kryesore të këtij vëllimi është ironia e fatit dhe padrejtësisë në botë (siç shihet në poezinë “Ironia e fatit”. Ruzhdi Gashi shpreh një ndjenjë revolte ndaj realiteteve ku i ndershmi vuan, ndërsa i padrejti gëzon pozita dhe privilegje. Ky motiv është një reflektim universal mbi natyrën njerëzore dhe shoqërinë, ku poeti ngre pyetje eksistenciale dhe etike, duke kërkuar drejtësi dhe vlera të vërteta njerëzore.
Në poezinë “Fitore e Pirros” shfaqet tematika e fitoreve me çmim të lartë, duke sjellë idenë tragjike të humbjes së asaj që është e rëndësishme – dashuria, familja, dinjiteti – në ndjekje të suksesit material dhe pushtetit. Kjo poezi pasqyron një tension të përhershëm midis fitoreve të jashtme dhe humbjeve të brendshme.
Poezia “Kurrë mos thuaj kurrë” është një himn shprese, një thirrje për durim dhe besim në vetvete, që edhe në errësirë ka dritë dhe çdo fund mund të jetë një fillim i ri. Ky tekst është motivues dhe i fuqishëm, duke rikthyer besimin tek fuqia shpirtërore dhe rigjenerimi.
Nostalgjia për kohën e vjetër është një tjetër motiv i dukshëm në vëllim. Poezia me këtë titull ngre kujtimet e një bote më të thjeshtë, me mikpritje të pastër dhe lidhje të ngrohta njerëzore, që sot shpesh humbasin në ritmin e shpejtë të jetës moderne.
Në poezinë “Na fal, o Gjergj ynë”, Gashi ngre një reflektim të thellë historik dhe patriotik, duke përjetësuar dhimbjen dhe vetëkritikën për ndarjet dhe vështirësitë që ka kaluar kombi shqiptar, duke kërkuar falje nga heroi kombëtar, Gjergj Kastrioti- Skënderbeu. Kjo poezi ka një tonë të fuqishëm kombëtar dhe një apel për bashkim dhe vetëdije historike.
Në poezitë e tjera si “Bukë, kripë e zemër” dhe “Të ëndërronim si parajsë”, shfaqet rëndësia e mikpritjes, thjeshtësisë dhe ëndrrës për liri dhe atdhe, sidomos nga perspektiva e shqiptarëve që jetojnë jashtë vendit dhe ruajnë mallin për Shqipërinë.
Në fund, poezia “Ëndrra utopike e një poeti” tregon zhgënjimin e poetit ndaj realitetit të botës së poezisë dhe njerëzve që e rrethojnë atë, duke reflektuar mbi korrupsionin, servilitetin dhe humbjen e idealizmit tek krijuesit. Kjo poezi sjell një ton të trishtuar dhe kritik, që sfidon imazhin romantik të poetit si një qenie larg nga problemi i botës.
Ruzhdi Gashi përdor një gjuhë të qartë, të thjeshtë dhe shpesh me elemente popullore, që e bën poezinë e tij të afërt dhe të prekshme për lexuesin. Simbolika dhe metaforat janë të zgjedhura me kujdes, duke u dhënë poezive thellësi dhe dimension filozofik. Ai përdor gjithashtu një ritëm të qëndrueshëm dhe strofë të përpunuara mirë, që u japin një tingëllim muzikor vargjeve.
Në vëllim përshfaqet një larmi emocionesh — nga revoltimi, nostalgjia, dhimbja, deri te shpresa dhe dashuria për jetën dhe atdheun.
Libri “Shtegtime ëndrrash” është një reflektim i sinqertë mbi shpirtin njerëzor, sfidat e tij dhe ëndrrat që e mbajnë gjallë. Përmes poezive të tij, Ruzhdi Gashi nxit lexuesin të reflektojë për drejtësinë, humbjet dhe fitoret personale e kolektive, për vlerat që shpesh harrohen në kohën tonë të turbullt.
Ky vëllim është një thirrje për vetëdije, për më shumë ndjeshmëri dhe humanizëm, për kthim tek ajo që ka vlerë në jetën njerëzore: nderi, dashuria, mikpritja dhe besimi në një të ardhme më të mirë.
Poetika e Ruzhdi Gashit
Vëllimi “Shtegtime ëndrrash” është një pasqyrë poetike që përmbledh refleksionet e Ruzhdi Gashit mbi jetën, fatin, shoqërinë dhe ëndrrat e njeriut. Poetika e këtij vëllimi karakterizohet nga disa tipare kryesore që e dallojnë atë në peizazhin bashkëkohor të poezisë shqipe.
- Realizmi me nota simbolike dhe metaforike
Në poezitë e Gashit, realiteti i hidhur i jetës së përditshme paraqitet me një gjuhë të thjeshtë dhe të drejtpërdrejtë, por gjithmonë i ngjyrosur me metafora që thellojnë kuptimin. Për shembull, në “Ironia e fatit”, fatkeqësia e të mirëve dhe suksesi i padrejtëve paraqiten si lojë zaresh e një “lojtarit me sy të lidhur”. Kjo metaforë i jep realitetit një dimension tragjik dhe absurd.
Simbolika nuk është e tejmbushur, por e dozuar mirë, duke e bërë poezinë të kuptueshme dhe të ndjeshme, pa u bërë abstrakte. Bukë, kripë dhe zemër në poezi simbolizojnë mikpritjen, njerëzillëkun dhe dhuntinë shpirtërore, çka e lidh traditën me mesazhin universal.
- Tematika e fatit dhe padrejtësisë sociale
Poetika e Gashit përqendrohet shumë në përballjen me fatin, veçanërisht atë që shihet si padrejtësi shoqërore. Në shumë poezi, përshkruhet një botë ku drejtësia shpesh është e munguar, dhe kjo është trajtuar me një ndjenjë revolte por edhe me një përvojë të thellë humane.
Në këtë kontekst, poeti përdor ironinë dhe tonin kritik për të nxjerrë në pah kontrastet e jetës, por pa rënë në cinizëm të plotë. Kjo tregon një poetikë që kërkon të ndërgjegjësojë dhe të nxisë ndryshime shpirtërore dhe shoqërore.
- Nostalgjia si motiv dhe poetikë
Nostalgjia për kohën e kaluar, për vlerat tradicionale dhe thjeshtësinë e jetës, është një shtyllë tjetër e rëndësishme e poetikës së Gashit. Ai rikthen në jetë kujtime të një kohe kur mikpritja dhe lidhjet njerëzore ishin të pastra dhe të fuqishme. Kjo nostalgji nuk është vetëm individuale, por ka edhe një dimension kolektiv dhe historik, ku autori duket si dëshmitar i kohës që humbet.
Poezia “Nostalgji për kohën e vjetër” përdor elemente të përditshmërisë së thjeshtë, duke e bërë lexuesin të ndiejë një mungesë të thellë dhe të prekshme të asaj kohe.
- Reflektimi historik dhe patriotik
Poetika e Ruzhdi Gashit shpesh përfshin një dimension patriotik dhe historik, sidomos në poezinë “Na fal, o Gjergj ynë”. Kjo poezi nuk është vetëm një përmendore për herojin, por një reflektim kritik mbi realitetin shqiptar të sotëm dhe një thirrje për vetëdijen kombëtare.
Kjo pjesë poetike përfaqëson një dialog mes të kaluarës dhe së tashmes, ku historia është e gjallë dhe duhet të ndikojë në sjelljen dhe vetëdijen e individit dhe shoqërisë.
- Shpresa dhe rezistenca shpirtërore
Edhe pse poezitë trajtojnë tema të rënda dhe shpesh të hidhura, në vëllim shfaqet edhe një poetikë e shpresës dhe rigjenerimit. Poezia “Kurrë mos thuaj kurrë” është një shembull i qartë i kësaj, ku poeti përdor një gjuhë afirmative dhe motivuese për të nxjerrë në pah forcën e shpirtit njerëzor për t’u ringjallur dhe për të vazhduar përpara pavarësisht vështirësive.
Kjo pjesë e poetikës së Gashit është e lidhur ngushtë me idenë se ëndrrat dhe dëshirat nuk shuhen, madje përforcohen në sfidat më të mëdha.
- Kundërshtimi i idealizmit me realizmin tronditës
Në poezinë “Ëndrra utopike e një poeti”, poetika merr një kthesë më kritike dhe reflektive mbi veten dhe rolin e poetit. Këtu shfaqet një dialog i brendshëm ku ideali i fëmijërisë dhe ëndrrat poetike përplasen me realitetin e rëndë të mashtrimit, korrupsionit dhe oportunizmit.
Ky element i poetikës tregon një maturim dhe vetëdije artistike, që përballë utopisë vendos një panoramë të egër shoqërore dhe personale, duke sfiduar imazhin e poetit si një qenie superiore e largët nga realiteti.
Përmbyllje
Poetika e Ruzhdi Gashit në “Shtegtime ëndrrash” është një bashkim i thjeshtësisë gjuhësore me thellësinë tematike, ku realiteti i ashpër i jetës dhe shoqërisë përshkruhet me ndjeshmëri, kritikë dhe shpresë. Ai përdor simbole të njohura dhe një narrativë poetike të afërt me lexuesin për të komunikuar mesazhe që prekin universalitetin e përvojës njerëzore.
Ky vëllim është një shembull i fuqishëm i poezisë që nuk dëshiron të shmangë dhimbjen, por ta përballojë atë me kurajo dhe të kërkojë nëpërmjet artit mundësinë e një bote më të drejtë dhe më njerëzore.
Kombinimi i lirizmit me elementet e rrëfimit dhe kritikës sociale e bën këtë vëllim poetik një shembull modern dhe autentik të poezisë shqipe bashkëkohore.
