Zymer Mehani
Letërsia shqipe është pasuruar vazhdimisht nga poetë të cilët, me vargun e tyre, kanë shprehur ndjenjat, shqetësimet dhe ëndrrat e popullit shqiptar. Një prej tyre është Bajram Muharremi-Bistrica, i cili me vëllimin poetik “Vullkan i shpërthithur” vërtet sjell një shpërthim të ndjenjave dhe mendimeve të tij, duke ofruar një pasqyrë të thellë të shpirtit të tij krijues dhe të realitetit shqiptar.
I botuar në vitin 2018 nga Shoqata e Shkrimtarëve dhe Artistëve Shqiptarë “Papa Klementi XI Albani” në Suedi, me redaktor Fetah Bahtiri e recensent Vron Kona, ky libër i përbërë prej gjashtë ciklesh, përmban poezi të mbushura me ndjenja të fuqishme, patriotizëm dhe reflektime të thella mbi identitetin kombëtar dhe sakrificat e popullit tonë.
Temat e trajtuar nga poeti Bajram Muharremi-Bistrica në këtë vëllim janë, siç e pohon edhe redaktori Bahtiri ”gëzimet, hidhërimet, sukseset, vuajtjet, kujtimet heroizmit, e mbi të gjitha dashuria për atdheun, për Kosovën….” që mund të themi se është edhe lajtmotiv i këtij vëllimi.
Poeti do të thurë vargje mbresëlënëse gjithsesi edhe për heronjtë e dëshmorët e kombit, duke lartësuar guximin e tyre si komandant Shemsi Ahmeti, komandant AJET Bajrami-Dedia, dëshmorja Fatime Hetemi, dëshmori Avni Shabani, minatorët e Trepçës dhe të ndonjë individi që prore i ndenjën karshi Serbisë shoviniste. Poeti do ta përvetësojë në vargjet e tij edhe një figurë markave të luftës e të shtetndërtimit, ish-kryeministrin e Kosovës, dr. Bajram Rexhepi, i cili vajti në amshim në verë të vitit 2017. Vërtet vargjet dedikuar kësaj figure kombëtare janë të shkruara në frymën elegjiake, por pa kaluar në pesimizëm të mirëfilltë, edhe pse poeti shprehet:
“Zemra ime fort po më dridhet,
Trupi prush më digjet.
Nuk do ta besoj këtë të vërtetë
Se ti shkove në qiell, medet…”
(Poezia “MIKU im“).
Temë tjetër është edhe mërgimi, valët e të cilit e kanë gllabëruar edhe vetë poetin, dhe vërtet as vetë ai ” nuk e di se si t’ia dal”.
Stili dhe figuracioni poetik
Stili i Bajram Muharremit në këtë vëllim karakterizohet nga një qartësi e madhe dhe një ndjenjë e thellë e komunikimit me lexuesin. Ai i shmanget zbukurimeve të panevojshme, duke ndërtuar vargje të sinqerta, të drejtpërdrejta, por njëkohësisht të ngarkuara emocionalisht. Poezia e tij është e ndërtuar mbi baza të fuqishme figurative, duke përdorur metafora të guximshme, simbole të fuqishme dhe një ritëm të natyrshëm, që reflekton emocionet e tij të forta.
Një nga figurat më të spikatura në poezinë e tij është vullkani, i cili në këtë kontekst shndërrohet në një simbol të fuqishëm të ndjenjave të ndrydhuara që shpërthejnë me forcë. Titulli i librit, “Vullkan i shpërthithur”, është vetë një metaforë për energjinë e poetit, revoltën e tij të brendshme dhe përjetimin e thellë të çështjeve kombëtare dhe personale. Kjo figurë nuk është thjesht një simbol i furisë dhe emocioneve të forta, por gjithashtu një shprehje e një realiteti historik dhe shoqëror që ka prekur poetin dhe popullin e tij.
Metrika dhe struktura
Në aspektin metrikor, Bajram Muharremi-Bistrica shfaq një qasje të larmishme. Ai përdor si vargun e lirë, ashtu edhe forma tradicionale metrike, duke krijuar një harmoni mes modernitetit dhe trashëgimisë poetike shqipe. Poezitë e tij herë rrjedhin lirshëm, duke imituar ritmin e mendimeve dhe ndjenjave, dhe herë ndjekin një strukturë më të rregullt, që e bën lexuesin të përjetojë intensitetin e vargut të tij.
Ky fleksibilitet në strukturë nuk është rastësor, por i qëllimshëm dhe i përshtatur me mesazhin e çdo poezie. Në vargjet e tij, ritmi shpesh pasqyron emocionin e përmbajtur që shpërthen papritur, njësoj si një vullkan që rri i heshtur, por nuk mund të qëndrojë i qetë përgjithmonë.
Definitivisht, siç konstaton edhe redaktori Fetah Bahtiri “poeti në masë të madhe i nënshtrohet vargut tradicional tetë-nëntë apo dhjetërrokësh”, i ndikuar nga folklori ynë.
Gjuha dhe mesazhi
Një nga elementët më të fortë të poezisë së Bajram Muharremit është gjuha e pasur dhe e larmishme. Ai përdor një gjuhë të pastër shqipe, duke i dhënë vargut të tij një ndjenjë autenticiteti dhe fuqie. Gjuha e tij është një kombinim i së folmes popullore dhe një stili të kultivuar, duke krijuar një ndjesi të natyrshme dhe të afërt me lexuesin.
Pra siçce thamë edhe një herë, temat kryesore të këtij vëllimi poetik përqendrohen kryesisht rreth dashurisë për atdheun, ruajtjes së identitetit kombëtar dhe vlerave tradicionale. Në poezitë e tij gjejmë një mall të thellë për vendlindjen, një reflektim mbi sakrificën e paraardhësve dhe një thirrje për të mos harruar rrënjët. Një figurë e përsëritur dhe e fuqishme në vargjet e tij është ajo e nënës, e cila simbolizon jo vetëm dashurinë dhe sakrificën, por edhe vetë atdheun. Poezitë “Nënë” dhe “Nënë, oj nënë” janë një shembull prekës i këtij motivi, ku lidhja me nënën shndërrohet në një metaforë për mallin ndaj tokës së origjinës dhe kujtimet e fëmijërisë.
Simbolika dhe universaliteti i veprës
Edhe pse shumë poezi të Bajram Muharremit kanë një ngarkesë të fortë kombëtare dhe një lidhje të thellë me historinë dhe identitetin shqiptar, ato gjithashtu mbartin një mesazh universal. Temat e tij të sakrificës, dashurisë dhe identitetit janë të njohura për çdo lexues, pavarësisht prejardhjes. Poezitë e tij flasin për përvojat e njerëzve që kanë përjetuar largimin nga atdheu, dhimbjen e ndarjes dhe forcën e kujtimeve që i ndjekin kudo.
Një tjetër aspekt i rëndësishëm i këtij vëllimi poetik është mënyra se si poeti trajton temën e emigracionit. Shumë vargje të tij pasqyrojnë përvojën e të qenit larg atdheut, dhimbjen e mallit dhe përpjekjen për të ruajtur identitetin kombëtar në një botë gjithnjë e më të globalizuar. Këto ndjenja nuk janë vetëm personale, por përfaqësojnë përjetimet e shumë shqiptarëve që janë larguar nga vendlindja në kërkim të një jete më të mirë.
Përfundim
“Vullkan i shpërthithur” është një vëllim poetik i fuqishëm që pasqyron shpirtin e trazuar të një poeti të angazhuar me çështjet e identitetit, historisë dhe ndjenjës njerëzore. Bajram Muharremi-Bistrica, me vargun e tij të thjeshtë por të thellë, arrin të krijojë një lidhje të drejtpërdrejtë me lexuesin, duke e ftuar atë të reflektojë mbi rrënjët e tij, mbi atdheun dhe mbi vlerat që e bëjnë njeriun të ndihet i përkatës.
Poezia e tij nuk është thjesht një rrëfim personal, por një dokument shpirtëror i një kohe dhe një populli që ka kaluar sfida të shumta. Me këtë vëllim, ai na kujton se ndjenjat dhe përvoja njerëzore janë universale dhe se vargu poetik ka fuqinë të ngjallë kujtime, të frymëzojë dhe të mbajë gjallë një identitet që nuk mund të shuhet.
Fjala “shpërthithur” nuk është një fjalë e zakonshme në gjuhën shqipe dhe nuk gjendet në fjalorët standardë. Duke e analizuar nga ana gjuhësore, ajo duket si një kombinim i dy foljeve: “shpërthyer” (që do të thotë të dalësh me vrull, të plasësh) dhe “thithur” (që do të thotë të thithësh diçka, ta përthithësh brenda vetes).
Nëse e lidhim me kontekstin e poezisë dhe simbolikën e titullit “Vullkan i shpërthithur”, mund të supozojmë se autori ka dashur të krijojë një fjalë me kuptim të veçantë, ndoshta për të shprehur një gjendje shpërthimi që njëkohësisht është edhe i përthithur brenda vetes. Kjo mund të nënkuptojë një ndjenjë ose një energji të mbledhur për një kohë të gjatë që në një moment të caktuar shpërthen, por edhe rikthehet brenda vetes, duke mos u shuar plotësisht.
Ky lloj krijimi gjuhësor është një mënyrë stilistike që poetët shpesh e përdorin për të pasuruar shprehjen poetike dhe për të krijuar efekte të reja kuptimore.
