Shkruan Luan Asllan Dibrani
Pas zgjedhjes përsëri president i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në vitin 2024, ndikimi i tij në Ballkan mund të ndryshojë në disa aspekte, duke pasur parasysh natyrën e politikës së tij të jashtme gjatë mandatit të parë dhe preferencat e tij për një politikë të jashtme më të orientuar nga interesat e SHBA-së, më pak të angazhuar direkt në çështjet ndërkombëtare.
1. Politika e “America First” dhe angazhimi i reduktuar
Një nga elementët kyç të politikës së jashtme të Donald Trump gjatë mandatit të tij të parë ishte fokusi i tij te politika e “America First”, e cila u pasqyrua në një angazhim më të kufizuar të SHBA-së në çështjet ndërkombëtare. Trump priste që shtetet dhe aleatët e SHBA-së të merrnin më shumë përgjegjësi për sigurinë dhe stabilitetin rajonal. Kjo mund të kishte ndikim të drejtpërdrejtë në Ballkan, duke i lënë më shumë hapësirë aktorëve të tjerë, si BE-ja, Rusia dhe Kina, për të pasur një ndikim të shtuar në rajon.
Tani mund të shohim një angazhim të ulur të SHBA-së në çështjet e Ballkanit. Kjo do të thotë që do të ishte më pak e mundur që SHBA të ndërhynte direkt në çështjet e brendshme të Ballkanit, përfshirë proceset e integrimit të Kosovës dhe Serbisë, apo të ndihmonte në përpjekjet për stabilizimin e regjioneve me tensione etnike, si në Bosnjë, Shqipëri apo Maqedoni të Veriut.
2. Politika ndaj Kosovës dhe Serbisë
Një aspekt tjetër i rëndësishëm i politikës së Trump në Ballkan ka qenë angazhimi i tij në normalizimin e marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë. Administrata Trump ka ndërmjetësuar marrëveshje të ndryshme, si “Marrëveshja e Washingtonit” në vitin 2020, e cila kishte për qëllim përmirësimin e lidhjeve ekonomike dhe ndërmarrjen e hapave për të arritur një marrëveshje përfundimtare mes Beogradit dhe Prishtinës.
Pritej që ai të fokusohej sërish në një marrëveshje midis Serbisë dhe Kosovës, ndoshta duke kërkuar më shumë angazhim nga palët për të arritur një marrëveshje paqësore, por me një theks të fortë në interesat ekonomike dhe strategjike të SHBA-së. Megjithatë, kjo mund të jetë më e vështirë pa një angazhim të mëtejshëm diplomatik nga BE-ja dhe aktorët e tjerë ndërkombëtarë.
3. Marrëdhëniet me BE-në dhe ndikimi i mundshëm i Rusisë dhe Kinës
Një nga karakteristikat e politikës së Trump ka qenë shpesh distancimi nga aleatët tradicionalë, përfshirë Bashkimin Evropian. Ky distancim mund të ketë ndikim në Ballkan, ku BE-ja ka qenë aktori kryesor në proceset e integrimit të vendeve të rajonit dhe ka luajtur një rol të rëndësishëm në stabilizimin e tij.
Sipas pozicioneve te tij politike shume lehtë mund të ndodhte një ulje e mbështetjes amerikane për procesin e zgjerimit të BE-së në Ballkan. Kjo mund të krijonte një boshllëk, që mund të shfrytëzohej nga fuqitë e tjera, si Rusia dhe Kina. Të dy këto shtete kanë rritur ndikimin e tyre në rajon, përmes investimeve dhe mbështetjes politike, dhe një politikë e “America First” nga SHBA mund të favorizonte rritjen e ndikimit të këtyre dy aktorëve në Ballkan.
4. Rusia dhe ndikimi i saj
Rusia është një tjetër aktor i rëndësishëm në Ballkan, veçanërisht në Serbi, që ka marrë mbështetje nga Moska në çështje të tilla si statusi i Kosovës dhe kundërshtimi i zgjerimit të NATO-s. Një administratë Trump më e izoluar mund të mundësojë një hapësirë më të madhe për aktivitetin rus në Ballkan, sidomos në fushat ekonomike dhe ushtarake, duke përfshirë projektet e infrastrukturës dhe mbështetje për qeveri që janë skeptike ndaj Bashkimit Evropian dhe NATO-s.
5. Përballja me sfidat ekonomike dhe sigurinë
Një tjetër ndikim i mundshëm i një mandati të dytë të Trump mund të lidhet me politika të sigurisë dhe ekonomi, të cilat mund të përfshijnë një angazhim të drejtpërdrejtë të SHBA-së për të ruajtur interesat e saj ekonomike dhe të sigurisë në rajon. Kjo mund të përfshijë mbështetje për disa shtete të Ballkanit për të luftuar korrupsionin dhe për të përmirësuar stabilitetin, por gjithashtu mund të favorizojë përdorimin e mjeteve ekonomike dhe të fuqisë së tregtisë për të rritur ndikimin e SHBA-së në rajon.
6. Politika ndaj Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut
Në vende të tjera të Ballkanit, si Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut, Trump ka pasur një qasje pragmatike ndaj integrimit evropian të këtyre shteteve, pa qenë shumë të angazhuar në proceset e zgjerimit të BE-së. Pas 2024, mund të pritet që Trump të vazhdojë të mbështesë integrimin e këtyre vendeve, por ndoshta pa shumë angazhim të drejtpërdrejtë, duke lënë BE-në të luajë rolin kryesor.
Përfundim
Donald Trump dhe ndikimi i tij në Ballkan pas zgjedhjes së tij si president i SHBA në 2024 do të varet nga një politikë e jashtme që vazhdon të mbështetet në interesat e SHBA-së, me një angazhim më të kufizuar dhe një mbështetje të mundshme më të ulët për integrimin evropian të rajonit. Trump mund të vazhdojë të luajë një rol në negociatat ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, por gjithashtu do të lërë hapësirë për aktorë të tjerë, si Rusia dhe Kina, për të shfrytëzuar boshllëkun që mund të krijohet nga tërheqja e SHBA-së.
Ndërkohë, Ballkani mund të përballet me një rritje të ndikimit të fuqive të tjera, si dhe mund të shohë një vazhdimësi të sfidave të brendshme politike dhe ekonomike, ndërsa vazhdon të kërkojë stabilitet dhe integrim ndërkombëtar.
