Edi Rama / Intervistë BBC, 20.10.2009
Kryetari i Partisë Socialiste, Edi Rama ishte në Londër për të marrë pjesë së bashku me artistin shqiptar Anri Sala në promovimin e projektit të tyre artistik disavjeçar ‘Arkitekturë plus Art’ – një ndërthurje midis aktit estetik dhe atij politik – që u shpreh në ndryshimin e imazhit të Tiranës kur z.Rama u bë për herë të parë kryetar i bashkisë së kryeqytetit shqiptar.
Rama flet gjatë intervistës për BBC-në në ambjentet e galerisë së artit Tate Modern edhe për simbiozën midis artistit dhe politikanit tek ai, por fillimisht ai i përgjigjet pyetjeve për politikën.
Ilir Nishku bisedoi me zotin Rama dhe fillimisht e pyeti nëse po rritet presioni brenda PS-së për dhënie fund të bojkotit dhe hyrjes në parlament.
Edi Rama: Jo, nuk ka asnjë presion brenda partisë për t’u futur në palament, përkundrazi ka një mendim shumë solid në të gjithë partinë për të vazhduar përpjekjen për transparencën e 28 qershorit, për hapjen e kutive, për plotësimin e të gjitha atyre kërkesave që janë kërkesa elementare, por që njëkohësisht janë themelore për legjitimimin e një parlamenti i cili është tërësisht i cunguar në legjitimitetin e tij.
BBC: Megjithatë, qëndrimi larg parlamentit rrezikon ta kthejë partinë në një parti jorelevante në jetën politike shqiptare.
Edi Rama: Jo, është tërësisht e pavërtetë. Partia është partia më e madhe e shqiptarëve. Është një parti e cila sot është në një aksion politik intensiv dhe të njohur për gjithë publikun dhe fakti që Partia Socialiste nuk është në parlament është domethënës, në radhë të parë për demokracinë në Shqipëri, si një moment që ka jashtëzakonisht shumë vështirësi dhe jashtëzakonisht shumë kërcënim në lidhje me funksionet jetike të demokracisë.
BBC: Si mundeni ju të arrini që pikëvështrimin tuaj, qëllimet tuaja t’i realizoni, ndërkohë që nuk jeni në parlament që është institucioni më i lartë ku merren vendimet?
Edi Rama: Është fare e qartë që ajo që ne kërkojmë realizohet nëpërmjet një mirëkuptimi që duhet ta japë maxhoranca aktuale, e cila nuk mund dhe nuk duhet të kontrollojë komisionin hetimor parlamentar që ne duam të ngremë si një trup të pavarur për të hetuar zgjedhjet e 28 qershorit. Moshyrja jonë në parlament nuk ka të bëjë me ndonjë qëllim tonin në kuptimin e ngushtë të fjalës, por ka të bëjë me një qëllim shumë të madh që është edhe juaji që më pyesni, që është konsolidimi i demokracisë dhe jo kthimi i saj në një skemë të mbyllur ku, pavarësisht se si voton populli, rezultati dihet sepse numëron pushteti.
BBC: Si do t’ia arrini kësaj? Deri tani kërkesat tuaja kanë rënë në vesh të shurdhër. Qeveria vazhdon punën, ata thonë se janë me të drejtën, institucionet kanë vendosur për zgjedhjet. Pra, cila do të jetë rruga që do të ndiqni ju?
Edi Rama: Pikësëpari, kjo nuk ka lidhje fare me ç’kanë vendosur institucionet për zgjedhjet, sepse ky është një hetim parlamentar, i cili kërkohet nga ne si një funksion i parlamentit dhe është e drejta sovrane e parlamentit që të hetojë çdo çështje që e gjykon të arsyeshme dhe çdo çështje që ka rëndësi për vendin, për ardhmërinë e tij dhe për besueshmërinë e procesit demokratik. Thënë kjo, është shumë e rëndësishme të riktheksohet se këtu nuk bëhet fjalë për interesin e ngushtë të Partisë Socialiste. Këtu bëhet fjalë për një interes shumë të madh që është interesi i Shqipërisë dhe i shqiptarëve për të pasur një demokraci funksionale, e cila bazohet në radhë të parë në zgjedhje të lira e të ndershme, zgjedhje që ne së fundmi i kaluam jo si një eksperiencë lirie e demokracie, por si një eksperiencë deformimi dhe dhunimi i vullnetit të zgjedhësve.
BBC: Këtë e thoni ju, por të huajt që i ndoqën zgjedhjet, OSBE-ja, por edhe Bashkimi Evropian kohët e fundit, ju kërkojnë apo sugjerojnë që ju të hyni në parlament. Pra, parlamenti, thonë ata , është vendi ku duhet të jetë opozita.
Edi Rama: Këtë e themi edhe ne. Parlamenti është vendi ku zhvillohet dialogu normal në një demokraci normale, ndërkohë që në Shqipëri nuk ka as demokraci normale dhe as dialog normal, sepse ka një parlament anormal dhe një pushtet anormal që burojnë jo nga normaliteti zgjedhor, por nga anormaliteti zgjedhor. Dëshiroj të ritheksoj se këtu bëhet fjalë për interesa shumë më të mëdha se sa interesat e një pale dhe të një partie. Këtu bëhet fjalë për interesa të përbashkëta që janë cënuar shumë seriozisht dhe nga cënimi i të cilave pastaj rrjedhin shumë të këqija të tjera që kanë të bëjnë me standardet e demokracisë në Shqipëri.
Përsa i përket asaj që thonë të huajt, është shumë e rëndësishme të theksohet se vetë monitorët e zgjedhjeve kanë nënvizuar që një e treta e numërimit është bërë keq dhe shumë keq, që do të thotë se në një palë zgjedhje që kanë përfunduar me një rezultat aq të ngushtë megjithë deformimin, me një të tretën e numërimit keq dhe shumë keq, gjëja më e thjeshtë dhe e lehtë që të shkon ndër mend është domosdoshmëria për të bërë transparencë, duke hapur kutitë e votimit dhe duke parë se cilat kanë qenë efektet e këtij numërimit të keq dhe shumë të keq. Ashtu sikundër është shumë e rëndësishme të theksohet që bëhet fjalë për një transparencë që garanton zgjedhjet e ardhshme dhe jo zgjedhjet e shkuara.
BBC: Të kaloj pak tek zgjedhjet. Faji, për këtë rezultat që është tani dhe që ju bojkotoni parlamentin, i kujt është? Nuk fituat ju, apo i fitoi zgjedhjet partia tjetër?
Edi Rama: Po ju përsëris që këtu bëhet fjalë për zgjedhje të deformuara dhe për një rezultat të cilin ne praktikisht e konsiderojmë të papranueshëm.
BBC: Pra, ju nuk keni asnjë mendim se diçka nuk shkoi mirë në fushatën tuaj?
Edi Rama: Çfarëdo mendimi që mund të kem unë në lidhje me mënyrën se si funksionoi fushata jonë, kjo është krejt irrelevante në raport me mënyrën se si funksionoi procesi zgjedhor në Shqipëri, që është kryesorja dhe që është themelorja për të gjithë, jo thjesht për mua.
BBC: Kohët e fundit ju e keni ngritur zërin fort për çështjen e Gërdecit. Duket se e keni forcuar zërin megjithëse në kohën kur ishte e nxehtë çështja e Gërdecit, duket se hezituat t’i mëshoni me forcë asaj çështjeje. Mos ishte ndoshta për konsensuset e ditës, para zgjedhjeve, që kërkonit të vendosnit me Partinë Demokratike?
Edi Rama: Jo, kjo nuk është e vërtetë. Unë i kam mëshuar Çështjes së Gërdecit atëherë kur ka qenë nevoja dhe aq sa e kam parë të arsyeshme. Në fillim kam besuar se kjo është një çështje shumë delikate e cila nuk duhet politizuar sepse në këtë mënyrë do të pengohej zbardhja e saj e plotë. Ndërsa sot mendoj se ngritja e zërit është një domosdoshmëri, pasi procesi gjyqsor për këtë çështje është kthyer në një farsë.
BBC: Nuk është tepër vonë që ta ngrini zërin? Në gjykata i pushuan disa ndjekje penale ndaj ish-ministrit të mbrojtjes…
Edi Rama: Në asnjë mënyrë nuk është vonë, përkundrazi është gjithmonë në kohë cilado ngritje zëri, e aq më tepër ngritja e zërit e forcës më të madhe politike në vend, kur është fjala për një çështje që gjyqësisht degradon në një farsë.
BBC: Ju keni filluar protestat dhe thoni se do t’i vazhdoni. Deri kur? Kur do të pushojnë protestat?
Edi Rama: Është shumë e rëndësishme të theksohet që këto nuk janë protesta për ndonjë interes të veçantë të Partisë Socialiste, por janë protesta për interesin e gjithë atyre që, pavarësisht nëse votojnë apo jo për Partinë Socialiste, e shohin si domosdoshmëri që vota e tyre të jetë e lirë dhe çdo votë të lexohet drejt. Këto protesta do të vazhdojnë deri në realizimin e kërkesave tona.
BBC: Ju jeni udhëheqës i opozitës, dëshironi të bëheni kryeministër i vendit, megjithatë pak prononcoheni për politikën e jashtme, sidomos për politikën në Ballkan. Cili është vizioni juaj për Ballkanin, politikën në rajon, por edhe për Kosovën?
Edi Rama: Unë jam prononcuar për politikën e jashtme dhe për çështjet e Ballkanit atëherë kur ka qenë nevoja dhe sa herë ka qenë nevoja. E kam bërë dhe do ta bëj këtë në mënyrë racionale, por njëkohësisht pa e tepruar asnjëherë me trajtimin e këtyre çështjeve, duke mbivlerësuar kështu rolin dhe pozicionin tim siç ndodh rëndom për shkak të një provincializmi që kthehet pastaj në një formë shpërdoruese të kohës dhe të të tjerëve dhe të kësaj teme kaq madhore dhe kaq të rëndësishme që ka zënë gjithmonë vendin e duhur në axhendën e Partisë Socialiste dhe që ka bërë që në të gjitha rastet kur ka qenë e nevojshme, Partia Socialiste të jetë prezente me qëndrimin dhe me opinionin e saj.
BBC: Desha t’i kthehesha mjedisit ku po zhvillojmë intervistën, pra, galerisë Tate Modern. Le të kthehemi tek ajo që ju bëri ju edhe shumë të njohur, shumë vite më parë, në botë. Një njeri vizionar kur ishit kryetar bashkie. E keni ende atë vizion që kishit vite më parë?
Edi Rama: Po tani, ndoshta edhe e kam. Besoj që vizioni nuk është diçka që shkon e vjen. E ke, ose nuk e ke.
BBC: Si e ndani ju artistin dhe politikanin në subkoshiencën tuaj?
Edi Rama: Nuk e ndaj. Unë besoj se ata janë të dyja bashkë dhe s’bëj asnjë përpjekje për t’i ndarë, ndërkohë që padyshim, duke qenë politika fokusi i vëmendjes sime, pjesa që ka të bëjë me artin mbetet në sfond.
