Nga Ora News
Intervistë e presidentit Topi dhënë për emisionin “Ora e debatit” të gazetarit Alfred Peza, në televizionin Ora News*
Në fillim të javës një nga angazhimet tuaja të rëndësishme ishte, siç u konsiderua nga media, takimi me ambasadorin amerikan, Withers. Në fakt nuk pati ndonjë njoftim, sepse nuk është domosdoshmërisht e thënë të ketë gjithmonë njoftime, por pati hamendësime të ndryshme, disa komentuan se takimi kishte të bënte me zhvillimet politike, kriza politike në njëfarë mënyre për sa i përket parlamentit për mospjesëmarrjen e opozitës, por kishte të tjerë që e lidhën këtë vizitë me takimet për luftën kundër krimit në përgjithësi dhe për reformat në drejtësi. Ka ndonjë përgjigje apo do mbetet…?
Ne kemi qenë gjithmonë të hapur për komunikimin me medien. Fakti që nuk ka pasur njoftim, tregon që takimet tona tashmë janë takime rutinë që nuk mbështillen me një vello protokollare, por tregon vërtet që këto takime janë të frytshme në funksion të punës së përditshme. Kemi diskutuar për çështje të ditës. Fakti që këto takime bëhen herë pas here tregon që gjërat nuk lihen që të akumulohen. Ne i konsiderojmë partnerët tanë mjaft të rëndësishëm, sepse me ata kemi ndërtuar të gjithë sistemin e marrëdhënieve demokratike dhe kur flasim për partnerë, themi për aleatë, janë aleatë në NATO dhe patjetër do të jenë aleatë të përhershëm si aleatë strategjikë edhe në rrugën tonë drejt Bashkimit Evropian. Kemi diskutuar për politikën e ditës. Kemi diskutuar për çështje akute, sikurse ishe ajo që kishte të bënte me rastin e dhunimit të gazetarit Baze. Natyrisht që jo duke u fokusuar shumë tek individi, por duke trajtuar çështje që kanë të bëjnë me raportin e medies me shoqërinë, raportin e medies me politikën dhe anasjelltas.
Cili është në fakt shqetësimi kryesor në këtë raport midis medies dhe politikës dhe aktualisht në Shqipëri nisur dhe nga ky rast?
Besoj se do të duhej mjaft kohë për ta analizuar, por për t’iu përshtatur një pyetjeje spontane mund t’i jap dhe një përgjigje medies mjaft të rëndësishme. Padyshim dhe në kushtet e Shqipërisë medien e kemi bashkudhëtare të ngushtë të partive politike, e institucioneve dhe është bërë një element i domosdoshëm për jetën tonë të përditshme. Raportet me mediet padyshim kërkojnë mjaft kujdes. Që kur jemi futur në një sistem pluralist, kemi diskutuar për domosdoshmërinë e medies për të qenë pjesë dhe promotore shumë e rëndësishme në zhvillimet demokratike, jo thjesht në funksionin që ka media për të qenë mediatore e transmetimit dhe e transparencës midis institucioneve dhe publikut, por për të qenë pjesë e analizave, të cilat në mjaft raste politika i fsheh, i kamuflon, i jep sipas orekseve të saj, ndërsa media, unë gjithmonë presupozoj medien objektive, medien, e cila lufton për profesionalizëm, lufton për ekuivalencë të plotë midis palëve dhe natyrisht nuk e kam këtu fjalën për mediet e kanalizuar si suport i linjave të caktuara politike apo i linjave të caktuara personave të biznesit.
Flasim këtu për parime shumë të rëndësishme të demokracisë në komunikimin midis institucioneve-medies-publikut dhe unë besoj në të gjithë këtë kontest, media në Shqipëri besoj që ka bërë hapa mjaft të rëndësishëm, jo thjesht për sa i përket përmirësimit të ndjeshëm të teknologjisë, por edhe mënyrës së pozicionimit. Do të veçoja këtu, jo vetëm televizionet që kanë lajmin e parë, që është shumë i rëndësishëm, por dhe të gjitha ato forume që realizohen, debate mjaft të rëndësishme, ku realisht janë vende ku marrin pjesë intelektualë, të cilët jo domosdoshmërisht duhet të vijnë ose duhet të jenë pjesë e politikës. Këto janë pika referimi shumë të rëndësishme për t’i parë gjërat nga një tjetër këndvështrim, për ta pasuruar debatin publik dhe mund t’ju them që në mjaft raste këto debate kanë nxjerrë gjëra shumë të rëndësishme.
A është e rrezikuar dhe çfarë e rrezikon më shumë medien?
Unë do të besoja që nuk mund të ketë një përgjigje lakonike për këtë. Do të ishte gabim të thoshim, nëse media do të rrezikohej nga politika apo nga biznesi. Media ka shumë rëndësi të jetë autoritare, të jetë profesionale, të tregojë me kuptimin e vërtetë të fjalës personalitet dhe duhet të dijë të pozicionohet në tregun mediatik. Sigurisht, media e ka të domosdoshme që të jetë në komunikim të vazhdueshëm, të gjejë akses mes institucioneve, te politika, sepse, ta themi hapur, jo të gjithë gazetarët arrijnë të penetrojnë. Pra, dhe arti i penetrimit në institucione është më vete. E kanë detyrim që të japin transparencë. Nuk mund të themi që janë të shkëputur totalisht nga marrëdhëniet prej subjektivisti, po i bëj një trajtim të përgjithshëm.
Kam një vlerësim për të gjithë gazetarët, gazetarët e terrenit, analistët dhe ata që drejtojnë medien janë të gjithë në një sistem “network”-u, që janë të domosdoshëm, janë në kompeticion me njëri-tjetrin, por brenda kësaj duhet të dinë të bëjnë dhe diferencën, në mënyrë që televizionet, sikurse dhe partitë politike, sikurse institucionet, të kenë të përbashkëtat e tyre, por të kenë patjetër dhe diferencat e tyre, por mbi të gjitha duhet të mbizotërojë objektiviteti, duhet të mbizotërojë lajmi i vërtetë, trajtimi me shumë vërtetësi, jo me paragjykime, pasi brenda këtij kuadri, kur flasim për medien, kemi aspekte të ndryshme. Pra, kur themi që media duhet të shikojë te vetvetja, kam parasysh shumë gjëra, ka të bëjë me integritetin e gazetarit dhe të atyre që trajtojnë tema shumë të rëndësishme me akses publik, sepse është shumë e rëndësishme që publiku të marrë informacion, por më e rëndësishme është që këtë informacion ta marrë në mënyrë reale dhe jo të deformuar.
***
Zëra të ndryshëm në mazhorancë pas zgjedhjeve të 28 qershorit u kritikuan se përse ju nuk u prononcuat për zgjedhjet. Në fakt, kishte diçka që ju realisht në pozicionin e të parit të shtetit dhe njeriut që qëndron mbi palët duhet të jepnit një mesazh për këto zgjedhje…
Ju thoni që nuk e kam dhënë këtë mesazh?
Ky është pretendimi i mazhorancës.
Sot kemi rastin të flasim në retrospektivë duke iu referuar edhe momentit kur unë e dhashë këtë mesazh. Pra, të gjithë aktorët politikë duhet të shikojnë te presidenti jo më një pozicion që janë mësuar ta shohin. Kur prononcimet janë të çastit, janë me extempora, mund të ketë disa prononcime brenda ditës. Ky është prononcimi i institucionit të Presidentit. Pra duhet të mbyllet si proces. Njerëzit duhet të kenë durim që procesi finalizohet, atëherë kur janë shprehur të gjitha institucionet dhe besoj që momenti më i përshtatshëm për të dhënë një mesazh ka qenë fillimi i punimeve i legjislaturës së re. Besoj që ai ka qenë një mesazh që ju jeni në dijeni dhe ka qenë me tërë dimensionet e veta.
Po, por ju e ndatë atë në shumë kopje, me DVD dhe të gjithë elementet e tjerë modernë të ndarjes së mesazheve, por kritikat edhe këtë radhë ishin se përse ju qëndruat në lozhë dhe nuk shkuat përballë deputetëve dhe ta mbanit aty dhe këtë mesazh?
Së pari ju falënderoj që falë teknologjisë suaj ne arritëm që ta transmetojmë! Kur jepet mesazhi, natyrisht jepet për Kuvendin, por dhe për publikun e gjerë. Marr në konsideratë dhe rrethanat kritike të mungesës së opozitës në parlament. Patjetër që një nga mënyrat që konsiderohen legjitime, funksionale, të efektshme, në sensin që unë sapo shpreha, janë dhe ato që unë përdora, që janë absolutisht mjaft të efektshme për publikun. E rëndësishme është që të transmetohet mesazhi. Patjetër unë isha i pranishëm në lozhë, sepse, sikur e dini, është një vend që i takon presidentit, të jetë në lozhë, të ndjekë punimet.
***
A e konsideroni edhe ju termin që në Shqipëri ka krizë politike?
Nuk mund të jap një përgjigje eksplicite. Kjo patjetër kërkon analizë dhe në kontekstin e analizës mund të dalë që mungesa e dialogut, mospjesëmarrja, çështje të parealizuara në këtë lloj konfrontimi politik patjetër që të japin idenë e simptomave të një krize politike. Por ajo që unë shikoj si President i Republikës është që përgjithësisht ne kemi institucione të stabilizuara. E rëndësishme është që partitë politike të marrin pjesë në këtë lloj dialogu dhe pastaj, sikurse e kanë gjetur gjuhën edhe në raste të tjera, mund ta gjejnë gjuhën edhe tani për të zgjidhur pikërisht ato probleme, të cilat ata mendojnë se ekzistojnë midis tyre. Dhe patjetër që në këtë sens mund të diskutohen të gjithë ato gjëra që në një moment mund të diskutohen nga selitë e partive. Unë që flas kështu, kam qenë edhe pjesë e disa krizave që kanë ekzistuar edhe në të kaluarën në pozicionin tim politik.
Mediacioni gjithmonë është i rëndësishëm, është pjesë e vullnetit politik të partive, nuk ka të bëjë kjo në karakterin individual privat, janë pjesë e vullnetit të partive politike, sigurisht nuk janë të lehta për t’u realizuar, kërkojnë njerëz që dinë ta bëjnë këtë mediacion dhe patjetër si pjesë e produktit të tyre dhe produkti nuk mund të jenë gjithmonë në favor të njërës palë. Gjithmonë produktet ndahen në mënyrë ekuivalente midis palëve. Kjo do të ishte në të mirën e vazhdimit të një procesi bashkëpunimi dhe patjetër kanë të gjitha riperkursionet e veta pozitive në sensin e stabilizimit të mëtejshëm të institucioneve.
A kanë filluar përpjekjet për këtë dialog, meqenëse ju thatë që ka simptoma të një krize politike dhe a keni marrë ju një iniciativë të tillë? Çfarë keni bërë deri tani?
Unë mendoj që kam bërë atë pjesë që i takon presidentit të bëjë. Janë apele, janë takime me partnerët, me faktorët politikë dhe u takon në mënyrë ekskluzive partive politike, të cilat kanë në lidershipin e tyre njerëz me eksperiencë, që të marrin vendim për të vazhduar dialogun. Nuk është një dialog që fillon me një terren të thatë, në një terren të paeksploruar më parë mund të them. Pra kjo ka qenë historia e pluralizmit shqiptar në vite. Diku janë krijuar ngrica, pastaj janë ngrohur këto marrëdhënie, kanë shkuar deri diku, pastaj janë ftohur sërish dhe unë besoj se është pjesë e një spiraleje, e cila patjetër do të sjellë një dialog të ri në politikën shqiptare dhe është e pamundur që skena politike shqiptare përtej krizave të mos ketë dhe barriera krize.
A jeni bërë ju iniciator për fillimin e këtij dialogu?
Unë nuk kam bërë ndonjë tentativë të drejtpërdrejtë për mediacion mes palëve, sepse natyrisht që duhet ta shprehin vullnetin partitë politike në radhë të parë që të kërkojnë mediatorin dhe atëherë mund të futet në lojë institucioni, sepse ata mund të gjejnë mediator përtej presidentit.
***
Drejtësia, duke qenë një ndër sistemet që konsiderohet të paktën dhe nga Progres-Raporti, si më i korruptuari është më pak i ndëshkuari në këtë drejtim. Puna është që ndoshta mos kemi hyrë në një rreth, ku gjyqtari, apo prokurori, apo hetuesi, edhe nëse është i korruptuar, edhe nëse ka prova për këtë, ai nuk ndëshkohet?
Ju keni relativisht të drejtë. Ne kemi pasur raste, kur, duke respektuar pavarësinë e gjykatave, këto vendime që janë marrë në Këshillin e Lartë të Drejtësisë janë apeluar në Gjykatën e Lartë dhe jo në pak raste vendimet e Gjykatës së Lartë, të cilat janë absolutisht të respektueshme, se ne e respektojmë institucionin, kanë qenë kundër vendimit të KLD. Kur anëtarët e KLD kanë marrë një vendim mbi bazën e të dhënave konkrete, por duke respektuar pavarësinë në linjën e pushteti të gjyqësorit, Gjykata e Lartë, jo në pak raste ka marrë vendime të ndryshme nga vendimmarrja e Këshillit të Lartë të Drejtësisë.
Pra, çështja duhet parë, duhet të skanohet në çdo segment, në çdo segment të sistemit të drejtësisë dhe mendoj që ndërhyrjet për ta shëndetësuar sistemin e drejtësisë kanë shumë linja; pra linja e reformimit, aty ku ka boshllëqe në legjislacion duhet patjetër që të plotësohet. Aty ku mendohet që në fazën që jemi, në këtë fazë demokracie, të ndërhyhet për të limituar pozicione të caktuara, të cilat zgjasin në një kohë relativisht të gjatë për të shkuar në harmoni dhe me kohëzgjatjen e pozicioneve të tjera kushtetuese, çështja e imunitetit; gjithnjë themi të kufizohet, të eliminohet imuniteti i çdo gjyqtari, çdo prokurori. Duhet patjetër që të mbrohet sigurisht, por duhet që të mos konsiderohet imuniteti, kur bëhet fjalë për të dalë përpara shoqërisë me të gjithë transparencën.
Si zgjidhjet kjo?
Kjo zgjidhet me ligj. Zgjidhet me ligj.
Zoti president, në Progres-Raportin e Bashkimit Evropian për Shqipërinë ishte dhe një shprehje ku për herë të parë thuhej se për herë të parë po përdorej kultura e mosndëshkimit. Kjo është e rëndë faktikisht. Si zgjidhet?
Zgjidhet pikërisht me atë që thashë. Dy elementë që janë shumë të rëndësishëm: elementi i parë është që ta ndjesh veten realisht të pavarur nga të gjitha llojet e dipendencës, të varësisë, por kjo arrihet mbi bazën e një integriteti. Ka mjaft gjyqtarë dhe prokurorë që janë me integritet. Nuk duhet t’i fusim të gjithë në një standard, sikur të gjithë i bëjnë bisht ligjit apo janë të intimiduar nga ndërhyrjet, sepse do të jepnim një imazh shumë të keq për sistemin e drejtësisë. Pra, sikurse ndodh në standardet e nxënësve të një klase, ndodh edhe në sistem.
Pra, ka që janë shumë të mirë, janë ekselentë, ka dhe që janë shumë të dobët. Këtu është çështja se si të përmirësojmë kualitetin dhe kualiteti realizohet nëpërmjet skanerit që duhet të bëjë çdo institucion, Këshilli i Prokurorisë, nga njëra anë, Këshilli i Lartë i Drejtësisë, Gjykata e Lartë, pra janë disa hallka që kalojnë patjetër të gjithë ata që marrin një ndëshkim mbi bazën e ligjit. Pra, jo ndëshkime të karakterit politik apo subjektiv, por ato që kanë baza reale për të ngritur një proces ndaj gjyqtarëve. Nuk është e lehtë të nisësh një proces ndaj një njeriu të ligjit, sepse duhet të kesh fakte konkrete, sepse, përveç konkurrencës që ka ndërmjet njerëzve të drejtësisë, gjithmonë ka dhe një lloj solidariteti, po ta shikosh.
Zoti president, Këshilli i Lartë i Drejtësisë, në krye të së cilit ju jeni, edhe si President i Republikës, ka dy anëtarë më pak prej një periudhe relativisht të gjatë për funksionimin normal të tij, dhe dy të tjerë me mandat të skaduar, për shkak se u ka përfunduar diku nga janari, në mos gaboj. A është normale dhe a e pengon kjo mirëfunksionimin e këtij institucioni?
Natyrisht që normale nuk është, sepse gjithmonë kërkohet funksionim sipas standardeve të kërkuara nga ligji, por, nga ana tjetër, ligji parashikon që pavarësisht nga problemet që krijohen për plotësimin e vendeve, sikurse ndodh edhe në institucione të tjera – kemi rastin e një anëtari të Gjykatës Kushtetuese, për shembull, i cili ka vazhduar një vit në funksionin e tij më shumë, sepse ia lejonte ligji, derisa u plotësua – pra e njëjta gjë thuhet edhe për anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë. Kjo nuk duhet të presupozojë në mënyrë absolute që të abuzohet në këtë linjë, fakti që ia njeh ligji, që ata të mos ndërrohen, por natyrisht duhet të bëhet sipas atyre standardeve, që i njeh po ligji.
Që do të thotë…?
Pra, siç e parashikon ligji. Ka një ligj, sikurse e thashë, tre anëtarë të Këshillit të Lartë të Drejtësisë emërohen në parlament me një votim të thjeshtë, me propozimet që vijnë nga grupet parlamentare, ku në traditën e parlamentit, gjithmonë ka një lloj marrëveshjeje për të bërë alternimin e propozimeve, në mënyrë që Këshilli i Lartë i Drejtësisë të mos marrë një fizionomi të projektimeve politike. Së paku në përvojën time parlamentare kjo ka ndodhur.
Duhet pritur miratimi i ligjit të ri apo duhet pritur Konferenca Gjyqësore?
Pikërisht!
Dakord. Zëvendësi juaj në Këshillin e Lartë të Drejtësisë ka deklaruar se ky Këshill mund të vazhdojë punën normalisht.
I është referuar ligjit pra, ajo që thashë pak më përpara.
Ndryshe nga ky mendim i juaji, Partia Demokratike dhe mazhoranca në përgjithësi është shprehur se Konferenca mund të mblidhet dhe mund të emërojë anëtarë të rinj, por edhe Partia Socialiste, dhe opozita, nuk është se janë shprehur kundër kësaj.
Tani, të kemi respekt! Ju sot jeni në bisedë me presidentin. Mendoni se do të kishte ndonjë president që do të thoshte se po punon jashtë parimeve kushtetuese, jashtë Kushtetutës?! Këtu duhet të fillojë dhe të përfundojë pozicioni i presidentit. Jashtë kësaj, çdo president, natyrisht duhet të gjykohet për keq! Ju e dini se sa delikat është pozicioni i Presidentit, jo në kontekstin për të cilin ne po diskutojmë, por në çdo lloj konteksti. Dora e fundit për sa u përket ekuilibrave sigurisht që është ky institucion, por ka edhe një institucion tjetër që merr në konsideratë ose rrëzon vendimmarrjen e presidentit dhe kjo është Gjykata Kushtetuese. Dhe gjithmonë ne jemi të prirur të zbatojmë, edhe kur bëhet fjalë për vendimmarrjen tonë, vendimet e Gjykatës Kushtetuese. Së paku nuk do të kisha kurajën të bëja të kundërtën.
***
Nuk është se mungon vetëm ligji për funksionimin e KLD, mungon edhe një ligj për funksionimin e Presidencës. Pse nuk bëhet?
Sigurisht! Kush duhet ta bëjë?
Sigurisht që parlamenti!
Po sigurisht, sigurisht! Mungon ligji për veprimtarinë e Presidentit, sepse institucionet e tjera kanë karakter kolegjial. Këshilli i Ministrave ka karakter kolegjial. Parlamenti ka karakter kolegjial, sepse vendimmarrjet janë mbi bazat, minimalisht të realizimit të kuorumit ose vetëm kur janë votime të cilësuara që kanë një numër tjetër. Ndërsa veprimtaria e presidentit konsiderohet jo e Presidencës, por e presidentit. Mungon ky ligj. Normalisht duhet të jetë në vullnetin e forcave politike për ta parë, sepse është një institucion dhe veprimtaria e Presidentit nuk është se nuk rregullohet. Ajo rregullohet me Kushtetutë, me disa ligje që konsiderohen ligje organike edhe në funksion të veprimtarisë së institucioneve të tjera, por do të ishte shumë më e preferueshme që institucioni i Presidentit, për të marrë seriozitetin e plotë që nuk është thjesht funksional, por është edhe protokollar, sepse protokolli është pjesë…
Është plotësisht protokollar…?
Jo plotësisht! Jo plotësisht! Jo thellësisht! Unë them që është funksional…
Ka zëra në mazhorancë që thonë se…
Pikërisht pra! Unë nuk dëshiroj që të vini këtu dhe të bëheni interpret i zërave, që nuk kanë baza! Por unë jam në mënyrë shumë serioze i bindur që institucioni i Presidentit, sikurse çdo institucion tjetër, ka nevojë edhe për fizionominë protokollare, sepse është fizionomia e shtetit. Por ka nevojë patjetër që të ketë me ligj një rregullim për statusin e ish-presidentit. Është shumë e rëndësishme.
Pse nuk bëhet kjo, zoti president? Ka njëmbëdhjetë vjet që është diskutuar.
Natyrisht pra! Gjithmonë e kemi nisur këtë bisedë me çështje të vullnetit politik dhe po shkojmë në fund të bisedës dhe dalim prapë te vullneti politik.
Mungon vullneti politik që Presidenca të funksionojë mbi bazën e një ligji?
Po unë nuk arrij të kuptoj, pse nuk bëhet!
* Marrë me shkurtime
