Shkruan Asllan Dibrani
Lubjanë në vitin 2014 po feston 2000 vjetorin i Emona, (Lubjanës), e cila është me rëndësi të madhe për historinë e këtij qyteti, po edhe ma gjerë . Lubjana si djepi i ish Emonas me këtë rast dukshëm, shihet se do të ketë një ngjarje me përmbajtje dhe vlera arkeologjike nga qytetërimi paraprak “Emona” si një kulture e kohës romake jo e studiuar mire nga e cila edhe vet studiuesit po ngelin në gjysmë studimesh , apo dëfinimesh në deshifrimin e saktë të vlerësimit nga se shenjat dhe faktet po dalin se sipas mbishkrimeve në gjuhën latine ishin Ilirët qe lanë gjurmët e veta në tërë gadishullin ballkanik.
Pamje e manifestimit në përvjetorin e 2000-të kushtuar themelimit të qytetit Emona në Lubjanën e sotme, tani më e shtrembëruar dhe jo e studiuar apo edhe e anashkaluar nga vlera ilire në ate romake!.
Kërkimet arkeologjike në dy vitet e fundit në Sheshin e Kongresit, dhe rrugë për rreth si në “Njegoševa” në “Prule” dhe të qarku i tregut kryesor kanë sjellë shumë njohuri të reja rreth Lubjanës apo Emones si qytet i themeluar nga Ilirët. Kryesore në zbulimin e fundit flasin varrezat, pllakat dhe gurët e fshehur deri me tani nën dheun qe po gërmohet nga Epoka e Hekurit dhe mesjeta. Historia e shtrembëruar mbi te kaluarën mijëvjeçare. Janë zbuluar dy llogore gjashtë metra të thellë, nëntë puse, shumë armë, qeramikë, stoli qelqi dhe mbetjet e shumta nga periudhat e asaj kohe.
Kjo është vetëm një nga zbulimet e habitshme që beri buje neper konferencat për shtyp, nga e cila edhe Muzeu i Lubjanës ka hapur ekspozitë enkas mbi arkeologjinë bazike të kohës ilire por e shtrembëruar dhe sot përfolët ma shumë si romake. Drejtori i Institutit Blaz Peršin ka thëne se shumica e zbulimeve të reja arkeologjike me ato të viteve të mëparshme llogariten ekspozimet më të rëndësishme në vitin 2014, në Lubjanë që po festohet në 2000 vjetorin i qytetit “Emona”.
Sipas shkrimeve ajo kishte një popullsi prej 5,000 deri në 6,000 banor, kryesisht tregtarët dhe zejtarët, duke përfshirë një numër të zyrtarëve të qeverisë dhe veteranët e luftës. Rrugët e saj janë të shtruara, htëpitë janë ndërtuar nga tullat, dhe të lidhur me sistemin e kanalizimit publik. Dekadat e migrimit të madh të popujve nga lëvizjet e tyre të qytetit lanë gjurmët e ndryshme. Paraardhësit dhe vendbaoret dëshmuan dhe nuk ka kurrë edhe një dëshmi që i vlerëson ndryshe, por te gjitha gjurmët e këtyre vlerave qojnë nga ilirishtja trashëgimtare që jemi vetëm ne shqiptarët. Janë aneksuar vlerat ilire sipas interesave të pushtuesve në rastin konkret nga romakët.
Sllovenët si popull mbërriti në territorin e Lubjanës aktuale në fund të shekullit të 6-të dhe filloi ndërtimin e një zgjidhje nën strehë të sigurt të kodrës se pranishme të kështjellës ku gradualisht u shndërrua në një qytet mesjetar.
Muret e tyre ishin suvatuar dhe pikturuar në ngjyra të ndryshme, dhe dyshemetë e tyre të mbuluara me mozaikë. Emona ishte, ndër të tjera, një qendër e rëndësishme e hershme e krishterë me një tregti të lulëzuar.
Emona një i qytet i hershem tregon strukturën urbane të qytetit, zhvillimin e saj, marrëdhëniet brenda kolonisë mes të ardhurve romake dhe banorët vendas. Ekspozita gjithashtu ekspozon trashëgiminë e Emona-së,nga e cila gjithashtu mori një vlere enciklopedike sipas prezantimi të tij në ekspozitën e përgatitur në Muzeun e Lubjanës. Muzeu ka dhuruar 46 fotografi të historisë antike të Lubjanës së sotme.
Pamje e varreve ilire majtas në Lubjanë ,Slloveni dhe djathtas pamje e varrit në kishën ma të vjetër në botë në Ulpianë rrethi i Prishtinës. Pamje identike, popujt sllav krenohen dhe manifestojnë edhe se nuk janë të tyre, ndërsa shqiptarët i kanë të vetat dhe i përbuzin si ruajnë si vlerësojnë !?…
Pamje nga zbulimi i këtyre ditëve i Kishës në Ulpianën e Prishtinës, varr i mermerit qe se paku peshon mbi 15.000 – 20.000 mije kg. Është interesant për atë kohë si u gdhend aq bukur qe edhe për ditët e sotme me një teknologji moderne është vështirë të kryhet një vepër artistike siç është ne këtë pamje !.
Ngjarjet e këtij përvjetori shumë të rëndësishme kanë qenë dhe do të vazhdojë të paraqitet në tregjet e ndryshme dhe drejtë jashtë vendit me qëllim për të futur trashëgiminë romake në Slloveni – Emona duke mbetur dhe anashkaluar qytetërimin ilir .Baza është tek ilirët e jo romaket qe erdhën si pushtues duke i lënë si vlera te vetat kështu, vepruar edhe greket qe i aneksuan vlerat tona kryesore te qytetërimit botërore si te vetat.
Pamje e dy skemave te realizuara për ritualet kulturore e para majtas në Ulpianë -Kosove, ndërsa e dyta djathtas në qytetin Emona – Lubjanë, shumë identike edhe në pamje njëra në Kosovë u vërtetua ilire ndërsa tjetrën e quajnë akoma romake sipas avazit trashëgues të popujve të vegjël!?…Lind pyetja ku janë qeveritarët, ku janë historianët dhe studiuesit shqiptar që rrinë aq indiferent ndaj kapitalit historik që posedojmë ne shqiptarët???…
Po ashtu vepruan edhe Osmanet përfituan nga shqiptaret deri me alfabet dhe himnin kombëtar të Turqisë moderne !!! Se fundit një gjë të tillë e bënë edhe sllavët mbi vlerat arkeologjike mbi kishat tona shqiptare në Kosovë e sotme qe Kishat tona i shndërruan në serbe dhe përpiqen qe mbi to te ndërtoje të kaluarën e rrejshme historike.
-Dëshmitë ma të fuqishme ju sjell edhe nga krahasimi i zbulimit të kishës ma të vjetër në botë në Kosovë qe isha këto dite në vizite. Ju sjell fotot dhe mund të krahasohen shumë lehtë se janë identike sidomos varri ku është ekspozuar ne Lubjanën e sotme dhe zbulimet që u bënë në vitin 2014, në ketë e kishë marramendëse në vlerat për shqiptaret. Po të vazhdojnë këto studime dhe gërmime dalëngadalë do të bien poshtë e gjithë historia e rrejshme nga të huajt qe kurrë shqiptaret nuk e kane shkruar as sot e kësaj dite historinë e vet.
Tetor 2014, Lubjanë-Slloveni
