Mimi Kodheli, 17.11.2010
Këto ditë është në Kuvend diskutimi i projektbuxhetit të vitit 2011. Ka shumë probleme ky projekt i menaxhimit të financave publike nga ana e kësaj qeverie, probleme të cilat po diskutohen dhe do të diskutohen edhe në ditët në vijim.
Ajo që dua të ndaj me lexuesit është fakti se në këtë projekt dështak, megjithëse pretendohet se në vitin në vazhdim do të kemi një rritje të PBB me 5,5%, papunësia nuk do të zvogëlohet as edhe me një të qindtën pas presjes dhjetore. Këtu ka një mospërputhje dhe nuk të duhet të jesh ekonomist për ta kuptuar.
Mora shkas të shkruaj, pasi ndërmjet materialeve të shumta të shkëmbyera midis kolegësh, sidomos në një periudhë të ngjeshur si kjo e diskutimit të buxhetit 2011, gjej një material të sjellë në mënyrë elektronike nga kolegu im Ilir Beqja, të titulluar “Anketa e Forcave të Punës 2009”, botuar nga INSTAT fare pak ditë më parë.
Përveç normave të larta të papunësisë që të bëjnë përshtypje, ajo që me ra në sy ishte një grafik i titulluar: “Struktura e punësimit sipas gjinisë”. Sipas grafikut, gjithmonë të INSTAT, rezulton se në vitin 2009, ata që punonin në sektorin e bujqësisë ishin 56,2% gra dhe 43,8% burra.
Në fakt, të gjithë e dimë se puna në bujqësi, sidomos në kushtet e një mungese totale të investimeve, kredive të buta, mekanizimit si dhe harresës nga ana e qeverisë së këtij sektori, është një punë e rëndë fizike, ose thënë ndryshe “një punë për burra”.
Por nuk është kështu për gruan shqiptare, sidomos për atë që jeton në zona rurale, ku përveç se i duhet të rrisë fëmijët, që në shumicën e rasteve nuk kanë as çerdhe e as kopshte dhe të mbajë shtëpinë, i duhet të punojë arën, në kushtet primitive në të cilat ndodhet sot bujqësia shqiptare.
Më kot kërkova të gjej të dhëna të ngjashme apo të afërta me një vend tjetër Europian, madje edhe me një vend të rajonit. Shpresova të kishte një shpjegim për këto dhe të tjera të dhëna statistikore, por më kot u rreka ta bëj këtë nëpërmjet faqes në internet të Ministrisë së Punës, Çështjeve Sociale dhe Shanseve të Barabarta.
Faqja kishte të dhëna statistikore deri në vitin 2008 dhe kjo faqe ishte përditësuar për herë të fundit vetëm me 20 nëntor 2009, pra ekzaktësisht një vit më parë, paçka se brenda kësaj ministrie, punojnë qindra vetë të ndarë në plot 40 drejtori e sektorë.
Diçka tjetër tronditëse, në po të njëjtin botim zyrtar, është niveli i papunësisë tek të rinjtë, i cili është alarmant. Në tre të rinj shqiptarë, njeri është i papunë, qoftë ky djalë apo vajzë. Por më shumë se kaq është alarmante shifra e papunësisë ndër vajza e gra. Shkalla e punësimit tek ato është, për fat të keq, vetëm 43,6%. Pra, e thënë thjeshtë, në Shqipëri punojnë më pak se gjysma e grave të afta dhe në moshë për punë.
Në këtë pikë të tranzicionit, Shqipëria suksesshëm ia ka mbërritur të nxjerrë në dritë, strategji komplekse dhe të ndërlikuara punësimi për gra, apo strategji zgjidhjesh të problemeve “gender”. Ekziston edhe një ligj i mirë për këto çështje. Kemi rritur edhe numrin e grave ligjvënëse në Kuvendin e Shqipërisë.
Kemi edhe një ministri të tërë me 40 drejtori, zyra e sektorë. Kemi edhe shumë Organizata Joqeveritare e donatorë të huaj që kanë punuar me seriozitet për të krijuar oaze në këtë shkretëtirë të abuzimit me të drejtat legjitime të një pjese sa të rëndësishme aq dhe vunerabël të shoqërisë.
Por, të gjitha këto nuk mund të mjaftojnë dhe, në fakt, nuk kanë mjaftuar për të pasur një pasqyrë tjetër të situatës ekonomike e shoqërore, në të cilën ndodhet gruaja dhe vajza shqiptare. E në fakt, megjithëse në bujqësi punojnë 12% më shumë gra se burra, situata ekonomike dhe shoqërore e tyre, është ndër më të këqijat, jo në Rajon, jo në Europë, por në Botë.
Pak kilometra larg kryeqytetit, një nënë që humbi 4 fëmijët e saj, nuk di se në cilat statistika e kanë futur, në atë të të qenit e punësuar apo jo, të cilën nuk dihet nëse ishte në listat e njerëzve që marrin ndihmë sociale, të cilën nuk dihet nëse e dinte që ka buxhet e qeveri që mendon për të, ishte një nënë qe në këtë botën e strategjive dhe të buxheteve të sotme ka humbur gjithçka.
Buxhetet e kësaj qeverie, përfshirë këtu dhe këtë që kemi në dorë, në vend që të vijnë si mbështetëse të këtyre strategjive, vijnë tek ne si paketa të thata që nuk thonë asgjë dhe nuk përmbajnë asnjë nxitës të qenësishëm apo shtytës, që këtë ekonomi dhe këta njerëz, këta të rinj e këto gra, t’i nxjerrë nga varfëria, nga mungesa e shërbimeve, nga analfabetizmi dhe injoranca.
Ndërkohë që buxhetet duhet të ndihmojnë ekonomitë të dalin nga krizat afatgjata apo nivelet e ulëta të zhvillimit, të rrisin punësimin dhe mirëqenien e njerëzve, sidomos të atyre në nevojë. Nuk është ky rasti i projektbuxhetit që keni në dorë e ndërkohë punësimi mbetet një ndër plagët më të mëdha të shoqërisë shqiptare.
