[ Intervistë me Bashkim Koplikun, nga znj. Bushati/Gazeta Shqiptare /3.8.2010 ]
Zoti Kopliku a është e vërtetë që jeni shkarkuar si zëvendëskryeministër në fund të vitit 1994?
BK: Po
A kishit kuptuar më përpara se po bëhej kjo lëvizje dhe me cilët nga kolegët tuaj keni biseduar për një fakt të tillë?
BK: Nuk kam qenë në Shqipëri në kohën e shkarkimit tim: kisha mbi dy muaj që kurohesha në Itali, për një aksident me makinë. Jam kthyer në Shqipëri pasi isha shkarkuar si zv. kryeministër. Nuk kisha biseduar me njeri për këtë fakt.
A jeni përpjekur të bënit lobing në mënyrë që të vazhdoni të mbeteshit pjesë e qeverisjes?
BK: Jo, nuk kam bërë lobing. Më ka ardhur një grup kolegësh, ndër ta i ndjeri Azem Hajdari, Emin Gjana dhe Ylli Vejsiu, dhe kanë kërkuar që të kundërshtojnë vendimin e marrë nga presidenti Berisha. U kam thënë se është punë e tyre, por unë nuk merrem me këtë kundërshtim. Z. Berisha ishte shumë i shqetësuar për këtë lëvizje brenda PD-së, dhe më është ankuar.
E pata siguruar se ata nuk janë fare të shtyrë nga unë – iu pat bërë shumë qejfi për qëndrimin tim, dhe premtoi se do të hapte një zyrë me në krye mua, zyrë e cila do të mbante marrëdhëniet me organizmat ndërkombëtare, si Banka Botërore dhe FMN-ja, me që ata “më donin shumë mua, si njeri aktiv e eficient.” Nuk u organizua kurrë kjo lloj zyre.
Zoti Kopliku a ju erdhi keq që nuk arritët të bëheshit kryeministër në një kohë që kishit mbështetjen e Berishës, miqësinë e tij, por nuk kishit votat në Këshillin Kombëtar?
BK: Besoj se e keni fjalën për prill 1992, kur u bë votimi në Këshill Kombëtar (KK) i anëtarëve të qeverisjes së PD (qeverisë dhe parlamentit). Nuk kisha mbështetjen e z. Berisha për t’u bërë kryeministër, bile kisha kundërshtimin e hapur të tij: kandidatura që mbështeste z. Berisha ishte ajo e z. Meksi.
Nuk kisha bërë asnjë lobing për t’u bërë kryeministër. Votimi im për postin e kryeministrit erdhi si reaksion nga salla e KK: kishte njerëz që nuk ishin dakord që kryeministri të votohej në KK vetëm me një kandidaturë — punë principi i tyre për demokracinë e brendshme të partisë. Kur z. Berisha e kundërshtoi këtë propozim, ndërmjet të tjerave tha: “Po ja, nuk ka kandidaturë tjetër përveç z. Meksi; po patët fundja na jepni një dhe ta votojmë”. Personat që replikonin me z. Berisha, më propozuan mua si kandidaturë për kryeministër, pa marrë paraprakisht pëlqimin tim. Duhet të sqaroj se në propozimin që z. Berisha kishte kërkuar të votohej, unë isha në postin e zëvendëskryeministrit.
Z. Berisha kundërshtoi shumë kandidaturën time, duke sjellë si pengesë se “unë isha me origjinë nga Veriu, siç ishte dhe ai vetë, dhe siç ishte dhe Pjetër Arbnori që propozohej për kryetar të Kuvendit (parlamentit)”. Me gjithë kundërshtimet e z. Berisha, njerëzit që më propozuan nuk u tërhoqën. Atëherë z. Berisha u detyrua të pranonte, por me kusht që votimi të bëhej i hapur dhe nominal.
I gjithë debati bëhej në sallë, pa lejuar asnjë pushim — z. Berisha nuk donte të lejonte pushim që mos të organizoheshin njerëzit, që mos të bëhej lobing. Z. Berisha, para votimit kërkoi me këmbëngulje nga salla që mos të votohej për mua si kryeministër, por për z. Meksi. Duhet të keni parasysh se në prillin e vitit 1992, z. Berisha ishte njeriu më i dashur dhe më popullor, jo vetëm për PD-në, e sheshet buçisnin “Berisha President” etj., pra porosia e tij kundër meje, mendohej se do të më nxirrte me zero vota — por nuk ndodhi kështu.
Filloi votimi, duke thirrur me radhë emrat e anëtarëve të KK. Secili përgjigjej ose “Meksi”, ose “Kopliku”, ose “Abstenim”. Natyrisht që ishte një votim krejt jo sipas rregullave të kohës së demokracisë: atëherë ishte futur në praktikë që votimet për persona të bëheshin të fshehta, e as të hapura e as nominale. Gjithsesi salla votoi, dhe për çudinë time për mua votuan mbi 10% e sallës. Mendoni, 10% e KK kundër “heroit Berisha”, e kjo me shkrim e publikisht — gjë e paimagjinueshme sot, apo jo.
Në mbyllje të përgjigjes së pyetjes suaj, po ju sjell një fakt që mund të lidhet me pyetjen tuaj. Unë në votimin për kryeministrin, votova “Meksi”, pra kundër vetes sime. Z. Aleksandër Meksi votoi “Meksi”, pra për veten e vet.
A e aspironit këtë post në atë kohë dhe cilat ishin marrëdhëniet me Meksin?
BK: Nuk e aspiroja atë post, por ama isha i bindur se do ta kryeja atë detyrë shumë më mirë se z. Meksi.
T’i kthehem edhe një herë etiketimit tim “miku i z. Berisha”. Po, kam pasur marrëdhënie shumë të mira me të, bile miqësi, kryesisht në periudhën 1992-1994. Por ama nuk ka qenë kjo karakteristika kryesore imja, siç përpiqen prej vitesh ta paraqesin “historianët mashtrues të rrëzimit të komunizmit në Shqipëri”, pas vitit 1990.
Po u kujtoj shkurtimisht lexuesve se kush ishte Bashkim Kopliku i prillit 1992: gjatë 1991-92, isha kryetar i Komitetit Ekzekutiv të Durrësit, i zgjedhur nga PD-ja, me votim të fshehtë me disa kandidatura (ju kujtohen eksodet e Durrësit!); 1991-92 isha deputeti i Durrësit (i paraseleksionuar me votim të fshehtë, edhe brenda PD-së), nuk linja rast pa folur në Kuvend, që t’ju hiqja frikën nga komunizmi; isha anëtar i kryesisë së PD që nga shtatori i 1991; 1990-91 isha kryeinxhinieri i zgjedhur nga kolektivi (jo nga komiteti i partisë komuniste), i Uzinës së Radiove dhe Televizorëve Durrës, uzinë ku në vitin 1975 kisha qenë kthyer nga inxhinier në punëtor nga komunizmi, për qëndrimet e mia politike; isha inxhinieri që politikisht nuk më jepnin të drejtën për mbrojtje të disertacionit për kandidat shkencash etj. megjithëse më mbanin “teknikisht i talentuar dhe me disa gjuhë të huaja” 1969 isha përzënë nga Tirana, për qëndrime politike; kisha mbaruar gjimnazin me të gjitha 10, dhe fakultetin e inxhinierisë më 1966 me notën 10 në diplomë; isha nga një familje ku të dy prindërit ishin me universitet e me popullaritet në qytetet e tyre Shkodër, Tiranë; kisha riparuar në shtëpitë e qytetarëve shqiptarë me mijëra televizorë, pa u marrë asnjë lek, etj. etj.
Pra nuk isha një UFO i ardhur nga kushedi ku, që bëhet ministër brenda dy javëve, sepse ka lidhje me z. Berisha. Jo, kisha personalitetin tim, të cilin shumë donin ta shfrytëzonin, e që kishte krijuar frikë e xhelozi në klanet komuniste të Tiranës, që po i ngjiteshin si ushujza PD-së, me që komunizmi nga vinin, kishte mbaruar. Nejse, të kthehemi tek përgjigjja direkt e pyetjes suaj.
Z. Meksi e kam respektuar si një njeri të aftë, të kulturuar dhe të ndershëm. Nuk isha dakord me të për mënyrën si drejtoi, edhe si zëvendëskryetar i Parlamentit (viti 1991-92), edhe si kryeministër. Bazonte punën vetëm në njohje personale, ishte i ngadalshëm në marrjen e vendimeve, të hante pak dhe pas shpine, dhe ishte kundër terapisë së shokut (ishte për reforma relativisht të ngadalshme, të stërzgjatura, dhe të kryera vetëm duke u përfshirë ai vetë në çdo hallkë të proceseve për zbatimin e tyre në praktikë), cilësi këto krejt të kundërta me të miat.
Flitet që marrëdhëniet tuaja nuk kanë qenë dhe shumë të mira, cila ishte arsyeja kryesore e këtij “acarimi” po e quajmë?
BK: Ishim karaktere të ndryshme, gjë që mbase ka pasur influencat e veta. P.sh., deri në vitin 1996, e mendoja korrektësi morale ta mbroja presidentin Berisha nga çdo lloj kritike, e aq më tepër ndaj çdo sharjeje, që i bëhej kur ai nuk ishte prezent, qoftë nga kolegët e mi të PD-së, qoftë dhe nga miqtë e njerëzit e mi të afërt, e natyrisht dhe nga masmedia etj. Ishte aq i prerë ky qëndrim imi, saqë shumë prej tyre mendonin se unë nuk isha në gjendje të shihja asnjë të metë tek z. Berisha.
Por kur z. Berisha ishte prezent, nuk ia kam kursyer mendimet kundra, saqë ai pat arritur nga fundi i marrëdhënieve tona, të shprehej: “Kopliku, vetëm ty të le të më shprehesh kështu”. Nejse, ky ishte kodi im moral. Ishte e kundërta me z. Meksi. Ai në prezencë të z. Berisha gjithnjë ishte dakord, pa kundërshtime. Por ama kur z. Berisha nuk ishte prezent, nuk mungonte ta kritikonte, bile dhe ta bënte objekt talljeje. Ky ishte kodi i tij moral.
Mendoj se kam qenë korrekt me z. Meksi, pavarësisht se ishim të ndryshëm. Fakti ishte se normalisht unë ato që kisha ia thosha në sy, pa prapaskena.
Pasi unë lashë politikën, kam marrë vesh se z. Meksi kishte pasë një paranojë shumë të madhe ndaj meje. Kishte vepruar shumë “për të sulmuar njerëzit e Koplikut”, për t’u ruajtur nga unë! Pastaj më vonë, kam dëgjuar se ai është shprehur se kishte pasë gabuar, se “ai Kopliku nuk kishte pasë bërë shumë nga ato gjëra që ai i kishte pasë dyshuar” etj.
Mbase e zgjatëm me këto marrëdhënie tonat tashmë të stërvjetra.
Cilët janë debatet kryesore që mbani mend nga kjo mbledhje dhe cili ishte qëndrimi konkret që mbajtën drejtuesit e PD-së, pra si ju etiketuan, me cilin motiv u shkarkuat dhe pse ngulej këmbë në shkarkimin tuaj?
BK: Tani besoj se e keni fjalën për votimin në Grupin Parlamentar të PD-së, në dhjetorin e vitit 1994, pas humbjes së referendumit. Siç ju thashë nuk kam qenë në Shqipëri, pra nuk kam qenë dëshmitar i pisllëkut që u bë: votuan parlamentarët, bile me të fshehtë, pa m’u dhënë mundësia e sqarimit.
Kam dëgjuar se drejtuesi i PD-së, Tritan Shehu, si dhe kryeministri z. Aleksandër Meksi, kishin kapur pothuaj të gjithë deputetët duke u rekomanduar të votonin kundër meje. Edhe z. Berisha, presidenti i Shqipërisë, kishte përhapur idenë: “Kopliku ka punuar shumë mirë, por ja që nuk punon dot me Meksin, kështu që duhet hequr.” Natyrisht që ishte kjo e fundit, që servilave u kishte dhënë drejtimin kryesor sesi duhej të votonin në atë farsë.
Arsyeja kryesore e heqjes sime ishte se unë nuk isha i korruptuar, nuk bija në kompromise të pista, isha për veprime të shpejta, eficiente, siç ishte p.sh. rasti i privatizimit rrufe që u krye në periudhën e viteve 1993-94. Gjatë asaj kohe u privatizuan me mijëra ndërmarrje e objekte, ku asnjëri prej tyre, as dhe një i vetëm, nuk u përjashtua nga ankandi nga Bordi Qendror i Privatizimit, të cilin e kryesoja unë.
Privatizimi në atë kohë ka qenë reforma më pak e korruptuar. Por ka qenë dhe reforma më e anatemuar, edhe nga PD-ja, edhe nga PS-ja, pikërisht sepse ishte e pakorruptuar: nuk gjenin tek unë njeriun “që u bënte ndera”, por atë që zbatonin ligjin. Shumë reforma të tjera të PD-së, shumë korruptive, nuk para kritikoheshin aq shumë edhe nga opozita, nga PS-ja, sepse u ishin bërë “ndera” edhe atyre të PS-së, kështu që nuk para e hapnin gojën aq shumë.
Po u vinte fundi në PD, njerëzve idealistë, që nuk mendonin veçse për interesat e tyre të ngushta, e në këtë frymë heqja ime ishte një rezultat i natyrshëm. Nejse, nuk po e zgjas, sepse mund të shkruhen mijëra faqe për këtë temë: kthimi i PD-së drejt korrupsionit galopant, pas humbjes së referendumit
Edhe nuk ishit në poste qeverisëse, keni mbajtur postin e kreut të grupit parlamentar të ekonomisë, kjo do të thotë se Berisha gjithsesi nuk e kishte çuar deri në fund “inatin” e tij?
BK: Pas zgjedhjeve të majit 1996, kam qenë kryetar i komisionit parlamentar të ekonomisë. Ky ishte pozicioni më i ulët që mund të kishte deputeti që fitoi në zonën ku kishte lindur z. Berisha, e ku një pjesë e madhe dhe e kushërinjve të vetë z. Berisha ëndërronin se kryeministri i ri i qeverisë demokratike do të ishte Kopliku. Përveç kësaj, Kopliku ishte motori i reformave, sidomos sipas opinionit të ndërkombëtarëve — mbase prandaj dhe u kalova tek ekonomia.
Unë mundohesha të bëja detyrat e mia ndaj atdheut, duke respektuar deri në fund edhe presidentin Berisha. Vazhdoja të mbaja qëndrimet e mia, duke dhe e kundërshtuar sa e sa herë brenda partisë, presidentin, duke shpresuar se do të reflektonte për mirë. U detyrova t’i kundërvihem publikisht, vetëm kur nuk kishte mundësi tjetër: për skemat piramidale që nuk po i mbyllte, dhe për shuarjen e çdo sjellje demokratike dhe brenda kryesisë së PD-së, ku unë isha anëtar që nga 1991. Nejse, mos të dal nga tema e juaj.
Pse keni kërkuar që heqja e mandatit të dy deputetëve të PD-së, Uka dhe Ruli të votohej veç e veç, a ishte kjo një porosi e presidentit apo thjeshtë një qëndrim i juaji?
BK: Jo, nuk e kam kërkuar një gjë të tillë. Por ka një fakt: po të ishin veç e veç, z. Rexhep Uka do ta shkëpusja veç nga të tjerët, sepse kisha dobësi për të, kisha simpati për të, dhe isha i bindur se ai nuk mund të përzihej në asnjë lloj pisllëku.
Unë personalisht nuk kam marrë asnjë porosi nga presidenti — nuk ka guxuar kurrë ai të më jepte porosi kundër mendimeve të mia — ma njihte kokën! Nga ana tjetër, fakti është se deri nga viti 1996, nuk e kisha parë ndonjëherë z. Berisha të sajonte gjëra të paqena, prandaj mendoja se dhe “drurin e arrës” nuk mund ta kishte sajuar ai personalisht, por thjesht kishte besuar një sajim të dikujt tjetër, gjë që shpesh i bënte vaki. Përmbledhtas: qëndrimet kanë qenë të miat, gjithnjë!
A ishit të bindur në korrupsionin e tyre dhe cili ka qenë qëndrimi juaj ndaj kësaj çështjeje?
BK: Votimi për heqjen e imuniteteve ka qenë i fshehtë, por unë po e deklaroj votën time: kam votuar për heqjen e imunitetit të tyre. Mendoja dhe mendoj se ishte detyrë e atyre tre politikanëve të përballeshin me drejtësinë, duke hedhur poshtë shpifjen eventuale, që u ishte bërë, ose duke marrë dënimin. Por le të shpjegohem më me hollësi sepse unë doja t’u hiqej imuniteti kolegëve të mi.
Nuk kishte të bënte heqja e imunitetit me faktin nëse ata të tre kishin abuzuar apo jo. Nuk kam dashur t’i hyj kurrë hollësive të “drurit të arrës”, pikërisht se për mua nuk ishte kryesorja mekanizmi i drurit të arrës. Ishte një periudhë thashethemesh pa fund: “ky vodhi”, “ai pranon ryshfet” etj. etj. pa fund. Këto akuza bëheshin kudo, edhe në mesin e PD-së. Isha e jam i bindur se transparenca, verifikimi i çdo akuze deri në fund, ishte lufta më e mirë kundër korrupsionit, por nga ana tjetër edhe për të vënë në vend nderin e atyre që u shpifnin.
Fatkeqësisht ajo që bëhej atëherë, e që vazhdon akoma dhe sot, ishin thjeshtë akuza pa fund, dhe pothuaj asnjë punë për vërtetimin e akuzave dhe dënimin eventual të fajtorëve. Në këtë kuadër, mendoja se ishte detyrë e çdo politikani të ndershëm, e aq më tepër e deputetëve dhe ministrave, që të ishin të gatshëm të linin imunitetin, dhe të përballonin një hetim në prokurori dhe në gjykatë.
Unë kam qenë gjithnjë i gatshëm ta pranoj heqjen e imunitetit, aq më tepër në një “drejtësi demokratike”. Drejtësia e kohës, nga disa konsiderohej demokratike, kurse nga disa të tjerë konsiderohej drejtësi e komanduar nga presidenti Berisha. Unë anoja më shumë nga e para, por në rastin konkret nuk më prishte punë dhe e dyta.
Ata që u akuzuan për “drurin e arrës”, sidomos z. Ruli, bënë një lobing te fortë që mos t’u hiqej imuniteti, duke kapur kokë për kokë shumicë e deputetëve që do të votonin. Rezultati i lobingut qe që atyre nuk iu hoq imuniteti. Por, pas këtij votimi doli e qartë se shumë deputetë të PD-së, ata që votuan kundër heqjes së imunitetit, nuk besonin as te drejtësia demokratike dhe as tek presidenti Berisha, dhe as mendonin se duhet të luftonin përballë me të keqen: preferuan thjesht të japin votën.
Të tre të akuzuarit, Ruli, Hoxha dhe Uka, u bënë në vitin 2005, nga mbështetësit më të zjarrtë të ardhjes në pushtet të z. Berisha, të ardhjes në pushtet të atij që paskësh qenë personi që “donte t’i fuste në burg pikërisht ata personalisht”, apo së paku të lejonte “të degjeneruarit e drejtësisë” që ta bënin burgosjen e tyre. Duhet të ketë qenë shumë i fortë, e natyrisht dhe shumë imoral, ai pazari i vitit 2005.
A mendoni se edhe largimi juaj nga qeveria ishte si pasojë e humbjes së referendumit, apo qeveria tashmë ishte e fryrë në administratë?
BK: Po, unë jam larguar sepse humbi referendumi, nëse e lidhim humbjen e referendumit, me ndryshimin e kursit të PD-së, drejt korrupsionit politik dhe ekonomik. Duke ndjekur historinë e pasreferendumit, duhet të sqaroj se nëse do të fitonte referendumi unë vërtetë që do të vazhdoja të isha zv-kryeministër, por jo për shumë kohë: nuk mund të vazhdoja të isha pjesë e degjenerimit moral e politik ku po rrëshqiste PD-ja, si rezultat i trysnisë së madhe nga poshtë — po, po nga poshtë, sepse çdo popull ka qeverinë që meriton.
Nuk kishte të bënte largimi im me “fryrje të administratës”. Le që nuk kishte ndonjë fryrje aq të madhe të administratës para referendumit, fryrja tej mase e administratës filloi pikërisht pas referendumit.
Cilët janë ata shokë që të kanë tradhtuar më shumë, përveç Berishës?
BK: Kanë tradhtuar demokracinë në radhë të parë, pastaj dhe mua, të gjithë ata që i dinë si kanë qenë faktet, si ka qenë e vërteta dhe nuk kanë folur, ose dhe kanë folur të pavërteta. Janë shumë, prandaj nuk po i përmend. Lista e atyre që nuk kanë tradhtuar është fatkeqësisht shumë e vogël.
——
Bashkim Kopliku
Phone: +355 52 223663
Mob: +355 672858090
E-mail: bkopliku@gmail.com
optional: bkopliku@infinito.it
