Me shkas, me rastin e paralajmrimeve se mund të ketë shkëmbim territoresh në mes të Kosovës dhe Serbisë
Shkruan: Refik HASANI *
Prishtina dhe Beogradi duhet të përqendrohen rreth reciprocitetit, sukcesionin e mbetur nga ish-ngrehina artificiale e quajtur Jugosllavi dhe çështjet tjera si të pagjeturit etj. Prandaj Kosova veriore dhe ajo Lindore janë dy pjesë të një trungu. Nuk duhet t’i shkëmbejmë këto dy hapësira, jo vetëm si pjesë tokësore, por nuk duhet t’i ndërrojmë as popullatën që jeton në këto dy anë. Shqiptarët dhe Serbët kurdoherë do të duhen të ulen dhe mbyllin periudhën më shumë se një shekull. Ku në mes të këtyre dy popujve ka mbretëruar një raport armiqësie dhe lufte, që asnjëherë nuk u shpall si e tillë, por duhet mbyllur me një marrëveshje.
Bisedimet në mes Prishtinës dhe Beogradit do të duhej të normalizoheshin si dy popuj më të mëdhenj në numër në këto hapësira. Nuk mund të pretendohet se këto bisedime do të përfundojnë shumë lehtë dhe për një kohë të shkurtër do të mbyllen me sukses.
* * *
Nëse Veriun e do Serbia dhe Kosova pajtohet që në këtë shkëmbim të veriut të marrë Preshevën, atëherë Kosova nuk ka fituar asgjë sepse po jep diçka, një pjesë të trupit për ta marrë po ashtu që ishte dhe është si pjesë trupit tonë kombëtar. Nëse Kosova shkëmben veriun, një pjesë të territorit që asnjëherë nuk ishte e banuar me shumicë serbe. Kurse Presheva ishte me shumicë mbi 90% e banuar me shqiptarë. Kosova nëse e humbë veriun nuk ka as mundësi, e as arsye të jetë shtet. Por, gjymtimi i Kosovës është pikërisht kështu dhe do të pushojë arsyeja që të kërkojm njohje të reja.
Në këtë situatë që askush nuk duhet ta dëshirojë, si shpëtim është vetëm kjo pjesë e Kosovës të bashkohet me mëmën Shqipëri. Serbia do të kërkonte tërë veriun e Kosovës bile edhe një pjesë të rajonit të Anamoravës. Serbisë do t’i konvenonte pasi mendon që nuk do ti shkëputet shumë territor sa ta hendikepojë Republikën e Serbisë. Serbia shkëmbim do të mendonte që për veriun e Kosovës të jepë vetëm Komunën e Preshevës. Mendohet që autostrada dhe vija hekurudhore Beograd-Nish-Shkup-Athinë, i quajtur Kooridorit 10 prap do të mbetet nën kontrollin e Serbisë edhe pse popullata është shumicë shqiptare.
Nëpër territorin e Komunës së Bujanocit dhe Preshevës, kalon hekurudha ndërkombëtare dhe autostrada që lidh Evropën me Azinë. Me këtë Serbia do t’i heqë shqiptarët qafe dhe pa futur në shkëmbim territorin e Komunës së Bujanocit, që është mbi qytetin e Vranjës dhe Medvegjën shumë afër dhe kufizohet me Komunën e Leskocit. Pra kështu që Serbia ta marrë tërë veriun afër 30% të territorit të Kosovës. Ky shkëmbim do të ishte një akt vetë-vetiu, do ta shpallë pavarësin e Kosovës si një planë të dështuar të Europës. Kosova juridikisht dhe faktikisht nuk do të mundë të funksiononte pa veriun e saj.
Nëse thuhet se për dhënjen e veriut do të merr kompenzim Preshevën është jo e drejtë. Se Presheva do të mbetet një qytet i ndarë dhe totalisht jashta funksionimit. Prandaj nëse flasim edhe për formën e shkëmbimit që popullata shqiptare që jeton në Serbi me një marrëveshje të dy anshme dhe të mbikqyrur të kalojë në Kosovë apo në Shqipëri. Po ashtu edhe kjo do të ishte e dëmshme për vetë shqiptarët. Ne nuk duhet të pranojmë pasi Prokupla, Kurshumlija, Nishi, Vranja ishin territore dhe popullata e saj ishte shqiptare. Neve shqiptarëve nuk na konvenon në asnjë mënyrë që me serbët të shkëmbejmë popullatën apo Kosovën veriore me Preshevën.
Shkëmbimi që të gjithë serbët e Kosovës me një marrëveshje të dyanshme dhe të mbikqyrur të kalojë në Serbi. Dhe të të gjithë shqiptarët në Serbi të bëhen banorë të saj. Kjo formë që të shkëmbehet popullata po ashtu është e favorshme vetëm për Republikën e Serbisë pasi do ti ruante “territoret e veta’’. Mbi të gjitha kjo do të prodhonte efekt tepër të padëshirueshme në të gjitha hapësirat e dikurshme të ish-jugosllavisë. Do të duhet të bëhet rishkruarja, ridefinimi i kufijve etnikë, sidomos në Bosnjë, Kroaci dhe Malë të zi, kurse Maqedonia si popullë dhe shtetë që është krijuar me direktiva të Partisë Komunistë të Jugosllavisë do të shpartallohej dhe fshihej prej gjeografisë.
Bisedimet duhet të përqendrohen në aspektin tekniko-praktike lidhur me dokumentacionin, të pagjeturit që janë 1862 ende në Serbi.Veçmas për reciprocitetin që të gjithë ato të drejta që janë duke i gëzuar serbët e Kosovës minimun t’i gëzojn edhe shqiptarët jo vetëm nga Komuna e Medvegjës, Bujanocit dhe Preshevës por edhe nga tërë Serbia.
Duke marrë parasysh edhe shumë gjëra, pala Kosovare duhet t’i marrin shumë seriozisht këto bisedime dhe të pregaditemi duke u konsultuar edhe me dy akademitë tona dhe me politikën dhe diplomacin shqiptare. Për në fund, paralajmrimet se mundë të ketë shkëmbim territoresh në mes të Serbisë dhe Kosovës, duhet të pregaditemi për të gjitha mundësit dhe alternativat e mundshme. Është përgjegjësi e delegacionit kosovar, që çështja shqiptare ende nuk është zgjidhur në tërësi, vetëm nëse e marrim si një tërësi mund ta peshojmë mirë se cila është mënyra më e mirë që një ditë të bashkohemi i gjithë kombi në një shtet të përbashkët Shqiptar.
07.07.2010, [refikhasani@hotmail.com]
* Autori i këtij shkrimi është publicist, punon si Prof. i Ekonomisë, inicoi themelimin e një Universitetit publik në gjuhën shqipe për Krahinën shqiptare të mbetur nën administrimin e Serbisë, po ashtu propozoi dhe paraqiti kërkesën me shkrim për vendosjen e shtatores së heroit ton Kombëtar Skënderbeut në qendër të Bujanocit.
