(Intervista e plotë)
TemA, 15 Gusht 2013
Intervista e Kryetarit të Lëvizjes Socialiste për Integrim, z. Ilir Meta dhënë për televizionin ABC News
Vetëm 26 ditë na ndajnë nga data 9 shtator kur fillon punë legjislatura e re e Shqipërisë. Ju do të jeni kryetari i ri i kësaj legjislature, cila do të jetë filozofia drejtuese e Kuvendit të Shqipërisë?
Besoj se do të jetë filozofia e gjithëpërfshirjes dhe e bashkëpunimit, një filozofi e demonstruar si nga LSI-ja ashtu edhe nga mazhoranca e re e dalë nga zgjedhjet e 23 qershorit dhe besoj se vetëm përmes kësaj filozofie vendi do të ecë më shpejt drejt realizimit të reformave dhe standardeve që kërkon procesi i integrimit evropian. Mazhoranca ka përgjegjësi të padiskutueshme, por edhe opozita ka përgjegjësitë e saj të pazëvendësueshme.
Është kjo opozitë që më shumë ka fjalën se sa vota apo vende në parlament. Si do ta trajtoni këtë opozitë në këto numra?
Mendoj se vlera e fjalës në politikë shpeshherë është më e rëndësishme se vlera e numrave. Në këtë drejtim unë besoj se do të jetë shumë ë rëndësishme edhe standardi që do të tregojë opozita e re në kuvendin e ri, i cili duhet të jetë një standard i niveleve evropiane, që do të thotë se do të jetë një opozitë krejtësisht ndryshe nga ajo që ka stigmatizuar vetë opozitën e mëparshme. Pra, do të ishte një gabim i madh, madje mjaft i rëndë për PD-në në rast se për t’u faktorizuar në parlament për shkak të numrave jo shumë domethënës, pra në rast se ajo do të zgjidhte për të bërë opozitën destruktive, opozitën konfliktuale në mënyrë që të ndihej si më e rëndësishme. Përkundrazi, ne do të kishim një kthim mbrapa, do të ishte një defaktorizim.
Për shembull unë e kujtoj me shumë nostalgji opozitën e viteve 1992-96 të Partisë Socialiste, e cila ndoshta për sa i takon numrave ka qenë ndoshta opozita me numrat më të pakët në Kuvendin e Shqipërisë vetëm me 36 deputetë, por ka qenë një opozitë jashtëzakonisht domethënëse dhe që soli shumë shpejt një përmbysjeve të raporteve elektorale. Shqipëria dhe shqiptarët treguan edhe përmes votës së 23 qershorit që kërkojnë stabilitet, kërkojnë normalitet dhe do të votojnë gjithnjë e më shumë ato alternativa, që punojnë për stabilitetin e vendit dhe punojnë për stabilitetin e tij. Çdo përpjekje pastaj për t’iu imponuar qytetarëve shqiptarë, për t’i trysnuar përmes politikave agresive, personalizuese, denigruese absolutisht që do të marrë përgjigje jo pozitive.
Prandaj unë dëshiroj që ne të kemi një opozitë të re të kemi një opozitë me përmbajtje, kjo është shumë e rëndësishme sepse në fund të fundit qytetarët do të dëgjojnë të dyja palët mazhorancën-opozitën dhe përsëri do të bëjnë vlerësimit e tyre në 2015-n, në 2017-n. Në rast se mazhoranca do të bëjë gabimet e mazhorancës së mëparshme do të tregojë arrogancë, për të pushtuar opozitën, ndërkohë që është e domosdoshme të bashkëpunohet me të, sepse japim një mesazh bashkëpunimi për të gjithë shoqërinë dhe gjithë qytetarët, atëherë padyshim secila palë do të paguajë për atë politikë të gabuar dhe jo të mençur në 2015-n dhe 2017-n. Shqetësimi ynë nuk është ky, shqetësimi ynë është që të fitojnë të gjithë qytetarët shqiptarë dhe Shqipëria pas këtyre zgjedhjeve ta konsiderojë një herë e mirë të mbyllur kapitullin e gjatë të tranzicionit dhe të ecim drejt normalitetit.
Si i gjykoni deklaratat që vijnë nga opozita e re se qeveria e re do të jetë me dy kryeministra?
Nuk dua të them se opozita do të jetë me dy kryetarë. Mendoj se ky është një diversion i parëndësishëm, sepse qeveria do të ketë një kryeministër pavarësisht se mazhoranca e re ka dy forca kryesore, natyrisht jo të vetmet pasi janë edhe forca të tjera politike siç është Partia e Bashkimit të Drejtave të Njeriut, që përfaqësohet në Kuvendin e ri. Kemi Partinë Kristian Demokrate e cila gjithashtu përfaqësohet në këtë Kuvend. Por kemi edhe shumë forca të tjera politike, të cilat për fat të keq nuk u përfaqësuan, por kanë marrë një numër të konsiderueshëm votash dhe kanë kontributin e tyre, si dhe do të kenë përfaqësimin e tyre në qeverisjen e vendit. por natyrisht që qeveria do të ketë një kryeministër, një program.
Pesë postet ministrore në këtë qeveri i kërkuat vetë këto pozicione apo u përcaktuan në bazë të bisedimeve me z. Rama që ju do të merrni këto ministri?
Në përgjithësi, ne kemi qenë dhe jemi gjithmonë të hapur kur bëhet fjala për të bashkëpunuar apo bashkëqeverisur. Pra, asnjëherë nuk jemi udhëhequr as në raport me Partinë Demokratike para katër viteve apo përsëri me Partinë Socialiste momentalisht, nga mendimi se “ne duam këtë dhe po s’u mor kjo”, etj. Qëllimi në bashkëqeverisje është për t’u marrë vesh sepse është një detyrim që vjen nga vota. Qytetarët nuk votojnë që vota e tyre nesër të përdoret për të krijuar probleme, por ata investojnë që përmes kësaj vote të zgjidhen probleme dhe filozofia jonë si LSI dhe e imja si kryetar i saj, gjithmonë një raste të tilla është e orientuar pozitivisht. Ne jemi në mazhorancë, sepse kështu dolëm që para zgjedhjeve, si një mazhorancë e ardhshme apo si një opozitë e ardhshme në rast se nuk do të fitonim. Natyrisht që qëllimi i përbashkët është që kjo mazhorancë të ketë sukses. Vendi ka probleme të mëdha dhe nuk është më e rëndësishme se në cilat ministri drejtojnë përfaqësuesit e LSI-së apo të PS-së apo të partive të tjera apo shoqërive civile.
E rëndësishme është që qeveria të ecë përpara, e rëndësishme është që vendi të stabilizohet, financat publike të stabilizohen, të normalizohen, të ecet drejt rritjes së vendeve të punës, të mbrohen vendet aktuale të punës dhe të bëhen të gjitha ato reforma që kërkohen në forcimin e sundimit të ligjit, në luftën kundër krimit, në luftën kundër korrupsionit dhe absolutisht të flitet gjithnjë e më shumë për ekonominë. Sa më pak të flitet për politikën nga qeveria, sepse kishim një qeveri e cila e kishte kthyer në prioritet numër një bërjen e lajmeve dhe jo marrjen e vendimeve të cilat çlironin energji, krijonin vende të reja pune, hapnin investimet. Unë besoj se kjo qeveri do të jetë një qeveri e orientuar drejt zgjidhjes së problemeve.
Do të jetë shumë më pragmatiste në kuptimin e zgjidhjes së tyre sesa qeveria aktuale. Për shembull, ishte çështja e legalizimeve, tetë vjet. Është një çështje që unë besoj se do të gjejë zgjidhje patjetër dhe që ka të bëjë me jetën e mijëra e mijëra familjeve por edhe me normalizimin e shumë problemeve sociale, financiare, ligjore. Kështu që, janë shumë çështje që do të marrin zgjidhje. Mund të marrim edhe rastin e turizmit. Ne e dimë që nuk kemi ende një resort të standardeve vërtet evropiane apo ndërkombëtare. Mendoj se brenda pak viteve do të krijohen mundësitë dhe do të gjenden të gjitha zgjidhjet për ta realizuar këtë.
A do të gjejnë zgjidhje këto çështje brenda mandatit të parë?
Unë besoj që do të ndihet shumë ndryshimi, do të ndihet që në vitin e parë. Mirëpo ndryshime bëhen çdo ditë dhe asnjëherë nuk duhet pritur që brenda një viti do të ndodhë ndonjë çudi e madhe por po të punohet përditë, mendoj që ndryshimet rriten çdo ditë, besimi rritet në sytë e qytetarëve dhe natyrisht edhe durimi i tij për ti dhënë mundësi edhe qeverisë që të tregojë dhe të plotësojë arritjet e saj.
Me z. Rama keni një bashkëpunim të hershëm institucional. Keni pasur bashkëpunime shumë të frytshme por politika iu ka vënë edhe ashpërsisht përballë njëri – tjetrit. Çfarë garanton një bashkëpunim katërvjeçar në këtë qeveri mes jush?
Politika është e tillë, të detyron të bashkëpunosh, të çon drejt ballafaqimeve. Kjo nuk është një histori e imja me z. Rama. Kjo është një histori mes shumë aktorëve këtu, por kudo tjetër, jo vetëm në Shqipëri. E rëndësishme është që të gjithë ne, dhe unë besoj se kam fituar dhe mësuar shumë nga gjithë këto histori të bashkëpunimeve dhe ballafaqimeve me të gjithë aktorët deri më tani, këtë eksperiencë që e kemi fituar ta investojmë pozitivisht për të realizuar disa sfida që ka vendi, të cilat natyrisht janë edhe sfida të kësaj mazhorance të re që është votuar për t’i zgjidhur këto probleme.
Dhe asnjëherë nuk jam udhëhequr dhe nuk udhëhiqem nga protagonizmi individual në sjelljen time politike, përkundrazi. Dhe besoj se kjo duhet të jetë një sjellje për të gjithë politikanët. Pra një interes madhor, një interes i përgjithshëm prevalon mbi një interes më të ngushtë personal. Shqipëria, unë e them vazhdimisht, është një vend mesdhetar, ka diell për të gjithë.
Është ajo shprehja e famshme që tangon e kërcejnë dy vetë. Ju dhe thatë që keni mësuar, por a mendoni se ka mësuar dhe z. Rama? A mendoni se ky bashkëpunim do të jetë vërtetë i frytshëm tek e fundit edhe për shqiptarët që ju kanë votuar?
Nuk doja ta kaloja në këtë raport, por meqenëse ju iu rikthyet unë them se gjatë gjithë kësaj periudhe ky proces përafrimi, bashkëpunimi ka qenë i dyanshëm dhe është realizuar përpara zgjedhjeve, ku unë kam qenë shumë i bindur në suksesin e këtij koalicioni dhe e këtë e kam thënë vazhdimisht që ky koalicion do të fitojë me mbi 200 mijë vota dhe 80 mandate. Duke pasur në konsideratë jo vetëm peshën e forcave politike, por edhe prirjet elektorale edhe gjithë dinamikën e këtyre proceseve. Sepse edhe politika ka atë kiminë e saj, pra nuk ka vetëm matematikë, por ka edhe kimi dhe këto reaksione natyrisht që sjellin edhe rezultate të tilla siç erdhi ky rezultat jo shumë i parashikueshëm nga shumë aktorë, të cilët kishin mbetur viktimë e matematikës. Pra, mblidh e zbrit votat e viti 2009, një logjikë do të thosha skematike jashtë të menduarit të proceseve dhe dinamikës ë tyre.
Në rastin konkret unë besoj se ky ka qenë një bashkëpunim që ka funksionuar, u paragjykua shumë. Fakti është që është një bashkëpunim që u votua dhe natyrisht nuk u votua për të rikthyer problemet e së kaluarës, por u votua me besimin se këto dy forca politike i kanë mundësitë, i kanë potencialet, që përmes një fryme bashkëpunimi, jo vetëm midis tyre por edhe të aktorëve të tjerë të arrijnë të instalojnë një filozofi të re në politikën shqiptare, atë të bashkëpunimit dhe unë besoj se e majta edhe në të kaluarën më të hershme, pavarësisht nga problemet që ka pasur, ka treguar një shkallë të lartë qytetarie dhe civilizimi. Tani është koha që pa i përsëritur ato gabime ta demonstrojmë me një standard edhe më të lartë këtë qytetari këtë civilizim dhe këtë ndjenjë përgjegjësie.
Në Shqipëri sa herë ka zgjedhje administrata mban frymën z. Meta. Çfarë do të ndodhë me administratën publike?
Kjo është për të ardhur keq. Unë mendoj se këtu kemi një politizim të tepruar të këtyre çështjeve, sepse kam dëgjuar vazhdimisht edhe kryetarin e zgjedhur të PD-së, z. Basha, i cili të gjithë fushatën e tij në garën për kreun e PD-së e mbështeti te mbrojtja që do t’u bëhej njerëzve që do të largoheshin nga puna pa u hequr akoma. Ndërkohë, që në Bashkinë e Tiranës të gjithë ata që ishin emëruar atje nga LSI-ja, vetëm drejtorët kanë dhënë dorëheqjen dhe ishte deri diku normale dhe etike, por edhe shumë elementë të tjerë që nuk ishin në nivele të tilla u paragjykuan dhe u hoqën nga puna dhe ne nuk u ankuam shumë për këtë çështje.
Kjo nuk do të thotë se ata nuk kanë të drejtë të ankohen, por mendoj se këtu ka një teprim të madh. Për arsye sepse ne kemi disa kolona të qëndrueshme në administratën tonë. Është e vërtetë se në diplomaci ka teprime me emërime politike në raportet e ambasadorëve të karrierës, por të mos harrojmë se në pikat më kyçe të diplomacisë ne kemi krijuar një traditë shumë të mirë prej gati 15 vitesh në Bruksel në Bashkimin Evropian, në NATO e në shumë kryeqytete të tjera, ne kemi diplomatë të cilët kanë shërbyer me të gjitha qeveritë.
Me qeveri të majta apo me qeveri të djathta. Po kështu edhe në shumë elementë të tjerë, për shembull edhe në rastin e Ministrisë së Financave. Ne kemi shumë elementë që kanë qenë drejtorë në qeverisjet e mëparshme të së majtës, janë drejtorë aktualisht në pikat e rëndësishme të administratës dhe shumë institucione të tjera. Apo ekipet që janë marrë me integrimin. Pra, është ruajtur një nivel ekspertize. Po kështu kemi një legjislacion sa i takon administratës së shërbimit civil. Në këtë drejtim unë besoj se reforma në administratë nuk nënkupton sikurse ka një tendencë nga drejtues të Partisë Demokratike për një revansh për spastrime dhe emërime të karakterit politik.
Por, nënkupton ndryshime në strukturë, ndryshime në prioritete, por mbi të gjithë nënkupton një ritëm të ri dhe një vazhdimësi të kapaciteteve më të mira që vendi ka në administratë dhe janë shumë të tilla. Në rast se nuk kanë dhënë maksimumin e duhur dhe në rast se edhe politika nuk ua ka kërkuar apo nuk ka ditur t’i motivojë për të dhënë maksimumin e duhur, aq më tepër sa u takon proceseve integruese të Shqipërisë absolutisht që ruajtja e kësaj ekspertize dhe motivimi i saj është një domosdoshmëri, sepse është një përvojë, një eksperiencë. Unë e përmenda se edhe Lenini kur mori pushtetin tha se këta që kanë qenë dhe kanë punuar me regjimin e vjetër, do t’i mbajmë sepse këta do të na bëjnë punën. Pra, edhe në nivel pragmatizmi.
Aq më tepër që unë mendoj se kjo nuk është thjesht pragmatizëm, por këtu ka një ndërgjegjësim dhe Partia Demokratike në pamundësi për të analizuar shkaqet reale të kësaj situate në të cilën ajo ndodhet natyrisht që mendon se mund të mobilizohet duke u ankuar për gjëra që nuk kanë ndodhur dhe për fat të keq ajo mendon se të tjerët do të veprojnë siç ka vepruar edhe ajo në shumë raste, që unë mendoj se do të zhgënjehet. Pra, nuk ka një dëshirë dhe një frymë për të bërë spastrim sepse kjo nuk është normale kur ne flasim për rritjen e punësimit, flasim për investime, për të hapur fabrika që të punësojmë njerëzit, nuk flasim që të hiqen disa demokratë dhe të vijnë socialistë, të LSI-së apo socialdemokratë etj., sepse ky nuk është interesi i madh i publikut. Mund të jetë interesi i madh i individëve të caktuar, i grupeve të caktuara, por interesi i vendit është që të shtohen vendet e punës, ndërkohë që administrata të jetë sa më e mbrojtur nga ndryshimet politike.
Si e shikoni Partinë Demokratike pa kryetar Sali Berishën, apo ai është ende në opinionin tuaj?
Në opinionin tim vazhdon të jetë.
Vazhdon të jetë për peshën e tij apo se z. Basha nuk e ka ende staturën e kryetarit?
Vazhdon të jetë, sepse ka qenë për 23 vjet dhe aq më tepër protagonizmi i tij ka qenë i jashtëzakonshëm. Duket edhe në këtë situatë verore, ku ka protagonizëm nga gjithë ne të tjerët, jo vetëm nga z. Basha dhe nga drejtues të tjerë të Partisë Demokratike. Kjo është diçka që ka të bëjë edhe me natyrën e tij. Por, për ne nuk është e rëndësishme se cili do të jetë pozicioni, e rëndësishme është që ai të jetë koherent me angazhimet dhe kontributet që ka dhënë deri më tani në mënyrë që për hir të një rezultati që për mua do të ishte më se i pritshëm, rezultati i zgjedhjeve të 23 qershorit dhe të një humbjeje e cila duhet pranuar se është shumë e thjeshtë për të gjetur alibi.
Si e gjykoni faktin që ai e mori përgjegjësinë e humbjes?
E mori, por pastaj kërkoi hapjen e kutive. Pra, e kam fjalën që është e rëndësishme të ruajë një koherencë dhe koherenca ka të bëjë me angazhimin dhe kontributin e tij si një politikan i rëndësishëm në Partinë Demokratike duke qenë se do të jetë edhe në grupin e saj parlamentar, që kjo parti të orientohet pozitivisht për të ardhmen. Pra, përsa i takon integrimit evropian të vendit, të ketë një sjellje sa më konstruktive, sa më bashkëpunuese.
Si e shikoni Partinë Demokratike me z. Basha në krye të saj?
Nuk e përfytyroj dot ende, për arsye se, ende duket sikur vazhdon z. Berisha, qoftë edhe për inerci, t’i japi tonin drejtimit apo komunikimit të Partisë Demokratike edhe me opinionin publik. Sigurisht që ai ka sfida shumë të mëdha përpara dhe shumë të vështira. Unë nuk kam ndërhyrë gjatë fushatës së dy kandidatëve të Partisë Demokratike, pavarësisht se pati një dëshirë të madhe për të përfshirë LSI-në në problemet e tyre. Unë kam pasur raporte shumë të mira me të dy kandidatët dhe gjithë përfaqësuesit e Partisë Demokratike në qeverisjen e vendit, jo vetëm me z. Berisha, të cilat kanë qenë të bazuara tek korrektesa dhe tek bashkëpunimi.
Por, absolutisht që detyra kryesore e z. Basha nuk është që të krijojë këto zyrat për të mbrojtur anëtarët apo militantët e Partisë Demokratike që nuk janë hequr nga puna, sepse nuk ka sesi të hiqen nga një qeveri e cila akoma nuk ka filluar punë. Por, duhet ti japë një vizion të ri kësaj force politike dhe të sjellë një opozitë të standardeve të reja në vendin tonë, sepse për të sjellë një opozitë të standardeve të vjetra, natyrisht që kjo nuk është një risi dhe po të ishte kështu, nuk kishte as pse të ndërrohej kryetari i Partisë Demokratike, sepse atë opozitë z. Berisha di ta bëjë më mirë se z. Basha.
Në biseda informale që dëgjojmë mes njerëzve, shpesh dëgjojmë një shprehje që ‘ne nuk kemi shtet’. A i garantoni votuesve që do të punoni si mazhorancë e ardhshme qeverisëse për të forcuar ndërtimin e një shteti ligjor në vend dhe transparent me qytetarët?
Kjo është shumë e rëndësishme sepse është një shqetësim i madh qytetar mosfunksionimi i ligjit siç duhet dhe funksionimi i ligjit nuk është se ka të bëjë thjesht me partitë që janë në pushtet apo që janë në opozitë, por ka të bëjë me gjithë funksionimin e institucioneve, të gjykatave, ka të bëjë me shumë aktorë të rëndësishëm dhe në këtë drejtim absolutisht që ligji duhet të jetë ai që duhet të prevalojë mbi çdo raport apo mbi interes tjetër politik apo personal qoftë ai. Dhe për këtë qeveria, mazhoranca, deputetët duhet të jenë të parët që duhet të japin shembullin në respektimin e ligjit dhe në pranimin e superioritetit të ligjit mbi çdo lloj pushteti tjetër.
Besoj se mbetet ende shumë për të bërë, prandaj jo më kot edhe të gjithë raportet ndërkombëtare kërkojnë forcimin e ligjit dhe mendoj se ky do të jetë një prioritet i parë dhe kryesori qeverisë, sepse pa forcimin e zbatimit të ligjit nuk mund të arrihen as ato rezultate që ne besojmë se do të japim në fushën e ekonomisë, në fushën e zhvillimit, të investimeve. Dhe unë natyrisht besoj në radhë të parë në transparencën, e cila do të bëjë të mundur që vetë institucionet të forcojnë llogaridhënien ndaj qytetarëve dhe njëkohësisht të rritet pushteti i tyre ndaj politikës sepse në këtë mënyrë mendoj se rritet edhe pushteti i ligjit në këtë vend.
