Baki Ymeri
Ekzistojnë zëra të revoltuar që e kontestojnë rëndësinë e antologjive letrare me autorë të njohur dhe të panjohur, respektivisht me disa që debutojnë për herë të parë në faqet e një antologjie. Ka edhe të atillë që nuk janë në gjendje së paku faleminderit të thonë, e ku më të pyesin sa të kushton mundi dhe botimi i një vepre të tillë. Mund të teoretizohet deri në pakufi lidhur me këtë subjekt, por neve nuk na intereson tjetër veçse afirmimi dhe mediatizimi, duke i prezantuar vlerat madhore, paralelisht me ato minore, siç veprojnë edhe disa autorë tjerë, për t’i kënaqur të gjithë, duke i anashkaluar vetëm ata që ëndërrojnë të bëhen shkrimtarë të mëdhenj brenda një nate.
Qëllimi është që të jenë të kapshëm nga lexuesi, të cilit i jepet mundësia të verifikojë cilësinë e veprës apo autorit, edhe përmes komenteve të shkruara nëpër site të ndryshme, pa krijuar skandale letrare. Po qe se bazohemi në vërejtjet e kritikëve “të rëndë”, apo të autorëve të afirmuar, ekziston reziku i eliminimit nga perimetri i arteve aktuale, i atyre që kanë talent dhe prirje për t’u bërë nesër krijues të mirë. Përfundimisht, finalen e dëshmon jo antologjia respektive, por vëllimi i botuar, i shkrimtarit që i jep legjitimitet vetëvetes, prestigj dhe, eventualisht edhe famë, nëse këtë e dëshmon me punë titanike, sepse puna është emblemë nderi e shoqërisë. Ku qëndron rëndësia e antologjive?
Vlen të ripërkujtojmë faktin se një antologji përfaqëson atdheun në miniaturë, një totalitet (artistik) ndjenjash, mendimesh, aspiratash, përfytyrimesh, dhe jo vetëm kaq. Kemi në atdhe e diasporë poetë të shkëlqyer, por disa nuk kanë mundësitë e nevojshme për t’u mediatizuar, apo për të nxjerrë një libër. Atëherë e zgjedhin rrugën e thjeshtë të participimit në ndonjë antologji, për botimin e së cilës paguajnë më pak, por janë të receptuar nga më shumë lexues. Avantazhet e antologjive, me një fjalë, janë të shumëfishta. Botuesi mund të bëjë lansime publike, mund t’i prezantojë në panaire librash etj. Qëllimi nuk është te emri, por te vlera e vargjeve. Nëse botohesh në një antologji të mirë, po qe se ke vlera, mund të bëhesh shkrimtar i madh brenda një nate, dhe po qe se s’ke, mund të mbetesh i panjohur, edhe po qe se del në dhjetra antologji të parëndësishme.
Poashtu site-të letrare janë një dhuratë tejet e rëndësishme. E kanë zëvendësuar praktikisht cenzurën komuniste që kishte një aparat fort mirë të organizuar, me formën demokratike të saj, domethënë, sa del diku një tekst yti, ke mundësi ta verifikosh në pikëpamje të cilësisë, duke lexuar komentet e shkruara nga njerëz të të njëjtit profesion, shkrimtarë, gazetarë, etj., apo madje edhe nga lexues të rëndomtë. Pas antologjive të përbashkëta me poetë rumunë, shqiptarë e të huaj (Bukuria e bukurive, Shpirti i fjalës, Vullkani i durimit, Fontana e fjalëve, Altri Mondi, Fluturimi i fjalëve, Tensione sentimentale, Nuset e fjalës, Ekzili i ëndrrave, Magjia e fjalëve, Çelësi i shpirtit, Tempulli i fjalës, Kujtimet e shpirtit, Pagjumësia e fjalëve etj.), kemi nderin të dalim para opinionit edhe me Fluturimet lirike, një miniaturë letrare ku defilojnë disa emra të njohur, e disa tjerë që debutojnë për herë të parë me vargjet e tyre në kuadrin e një libri të përbashkët.
Me mijëra kilometra tejmatanë brigjeve të atdheut, që nga Amerika, Australia e deri në Skandinavi, njerëzit e joshur pas bukurisë, pavarësisht nga mosha, edukata apo preokupimet e përditshme, shoqërohen sa herë që t’u vie rasti, për mbështetjen e pakushtëzuar të promovimit dhe perpetuimit të gjuhës amtare dhe vlerave të saj. Shoqatat, pavarësisht nga mosha apo origjina gjeografike e pjestarëve të tyre, po qe se janë të drejtuara me ndershmëri dhe koshiencë, shndërrohen në vatra të vërteta për afirmimin dhe përkrahjen e komunitetit shqiptar. Kështu ngjet edhe me antologjitë e vlerave lirike të bashkatdhetarëve tanë të lindur për fisnikërimin e botës me bukuri.
Antologjitë zakonisht krijojnë miq dhe kundërshtarë. Disa mund të preken pse s’i kemi përfshirë në këtë vëllim, edhepse ua kemi dërguar para disa ditësh ballinën me fotografitë, por meqë ende nuk iu përgjigjën apelit tonë, hidhërimi i tyre është i përkohshëm, sepse ata e të tjerë pason të dalin në vëllimin e dytë, me një titull të ri, duke patur për “pronar” autorin e këtij shkrimi. Kjo është përpjekja e parë e poetit Eduard M. Dilo për realizimin e një vepre të këtillë, që del gjatë ditëve të para të këtij viti të mbarë, ku defilon fjala shqipe e ngarkuar me mall, nostalgji, sentimente, ëndrra, aspirata, dashuri dhe atdhedashuri.
Malli që e mbajnë në shpirt është barra më e rëndë që i mundon bashkatdhetarët tanë që jetojnë në Shqipërinë e dytë, atë që gjendet në mërgim. Njëri ndër ta është edhe poet i talentuar Zef Mulaj, rezident në Itali, me poezitë: Në krahët e erës, Poeti, Ka skaduar koha, Ejani të shikojmë, Syhapur, Një poezi e ndaluar, Mos hesht, E pashë atë ditë, Malet e fëmijërisë sime, etj. Antologjinë respektive e nderon një parathënie briliante e Visar Zhitit, poezi të Ramadan Musliut, Halil Haxhosajt, Vladimir Muçës, Migena Arllatit, Luan Malokut,m Sami Sherifit, Neki Lulajt, Ramë Smajljat, Anne Marie Bejliu etj.
(Baki Ymeri)
