Ilir Yzeiri, 11.08.2011
Miku im, Bato Bega, më ka dhuruar një album, të cilin e ka hartuar së bashku me djalin e tij, Sokolin. Është me të vërtetë një album i mrekullueshëm. Ai përmban poezitë më të bukura të letërsisë shqipe për mëmëdheun e për gjuhën shqipe: nga Fishta e Asdreni, Mjeda e Filip Shiroka deri tek Agolli e Kadareja. Çdo faqe poezie ilustrohet me një foto dhe ato, fotot, jo vetëm që janë zgjedhur me shije, por janë riprodhuar me mjeshtëri. Vërtet një libër, një album i bukur që do të duhej të kalonte nëpër duart e të gjithë fëmijëve shqiptarë për të mësuar sesa i shtrenjtë është atdheu dhe gjuha shqipe, sesa bukur i kanë kënduar asaj poetët më të mirë shqiptarë.
Ndërkaq, duke shkruar këto radhë, unë vetë nis e ndiej një lloj pezmi dhe më duket sikur nuk po arrij të bind as veten për ato që them. Në fakt, çfarë është dashuria për atdheun? Pse na duhet atdheu? Nuk kam ndërmend të bëj asnjë lloj sociologjie dhe as të bie në etnocentrizëm, dua vetëm të kuptoj më mirë se përse sot ne nuk ndiejmë atë dashuri për gjuhën dhe për atdheun që ndienin rilindësit, përse sot ne ulim sytë në tokë dhe ndërrojmë vështrim sa herë që dikush do të na flasë për këtë argument. Natyrisht, unë e di që jetojmë në epokën e globalizmit dhe atdheu si entitet i mbyllur me kufi që ruhen nga ushtarë, nuk ka më kuptim.
Sot kufijtë sa vjen e do të bëhen thjesht nocione apo shenja të dallimit ndërshtetëror dhe ne do të nisim të mendojmë se atdheu ynë i madh nesër do të jetë Europa, sepse ne të gjithë kemi shprehur dëshirën që të futemi në Europën e bashkuar. Mirëpo, ndërsa hidhem me përfytyrim në këto vise, në sy më vijnë pikat doganore në veri të Kosovës që digjen, në vështrim më vjen edhe njëherë pamja në tavolinën e Lulzim Bashës, ish-ministër i Jashtëm dhe Dora Bakojanis, ish-ministre e Jashtme e Greqisë, që firmosin marrëveshjen për rishikimin e ujërave territoriale. Në qoftë se ne do të jemi një shtet në Europën e nesërme, përse Greqia kërkon edhe ca nga ujërat tona, pyes me naivitet.
Duket se nuk është kaq e thjeshtë. Përse Greqia refuzon me çdo kusht që të përmendet emri i Çamërisë dhe në këmbim të heshtjes e të ujërave na përkrah e na mban qeverinë në këmbë? Përse e përse, pyes dhe natyrisht nuk marr përgjigje. Po përse e duam atdheun, përse na duhet Shqipëria, them me vete dhe zë e shfletoj albumin e mikut tim, Bato. Dhe ja, në faqen 47 një poezi e mrekullueshme e Fishtës, me titull “Atdheut”, botuar te “Mrizi i zanave” më 1924. Shkëpus një strofë : “Por nji fushë ma e blerët nuk shtrohet,/por nji mal ma bukur s’rri,/ Ma i kulluet nji lum s’dikohet, Mi Shqypni, porsi i ke ti”.
Nuk është e vështirë të merret vesh se është fjala për bukurinë mahnitëse që ka natyra shqiptare, përkatësisht, fusha, mali, lumi. Mirëpo ky peizazh që na vizaton Fishta, duket si një skenë teatri, i largët dhe i huaj. Në kohë të Fishtës, jeta e mbledhur në qendra të vogla të banuara dhe krenaria e inteligjencies e shihte Shqipërinë si një kartolinë. Socializmi ua prishi bukurinë maleve e fushave, lumenjve e kodrijeve dhe në emër të një ideali që u dëshmua fatal, e shkarraviti disi natyrën. Ndërsa sot lumenjtë nuk janë më. Edhe ata pak që kanë mbetur, po gllabërohen nga klientët e qeverisë për t’u bërë hidrocentrale të vogla. Po atdheu, ku është? Ku janë malet, fushat, ku janë lumenjtë?
Sapo kam lexuar një lajm që në Shutrej, një militant i PD-së që është edhe kryetar i shoqatës “Tirana” ka marrë me koncesion ndërtimin e një hidrocentrali në vendburimin e Shutresë. Në qoftë se nuk gabohem, ky vend ndodhet në Mat dhe është një vendburim me ujë të mrekullueshëm. Unë kam qenë atje. Toponimi është latin sous terrenum. Mbaj mend se bashkë me Valbonën e Mallakastrën i përmendnim shpesh kur ishim studentë si shembuj të marrëdhënies së shqipes me latinishten në Gramatikën Historike. Pra, ky vendburim i bukur dhe lumi i vogël që ndërtohet pas rrjedhës së tij, do të shërbejnë si masë uji për hidrocentralin që do të ndërtojë kryetari i shoqatës “Tirana” i Partisë Republikane të Fatmir Mediut.
Të paktën kështu thoshte shtypi dhe një vendim i tillë është marrë në mbledhjen e qeverisë kur Berisha raportonte për mediat rekordin që kishte thyer në Dhërmi. Pasi marr vesh këtë lajm, dhe pasi di edhe lajmet e tjera se gjithë lumenjtë e Shqipërisë janë dhënë me koncesion për militantët e Partisë Demokratike që ata të ndërtojnë hidrocentrale e të shesin gjithë jetën energji, pra të jenë gjithë jetën zengjinë, unë rri e pyes veten, po mirë, po mua pse më duhet Atdheu? Ky nuk është atdheu im. Ky është atdheu i pushtuesve të Partisë Demokratike. Po poezitë për gjuhën shqipe, për malet e për fushat ç’më duhen? Unë dhe atdheu takohemi në ajër. Nga atdheu unë nuk prek as edhe një pëllëmbë tokë.
Unë banoj në një pallat me disa kate dhe nuk kam as edhe një pëllëmbë tokë që të them se kjo është imja. Por deri dje unë isha i lumtur se thosha që unë kam atdheun, se Shqipërinë e kam jatak, siç thoshte edhe poeti. Në fakt, ky kuptim romantik për atdheun nuk ekziston më. Sot atdheu është tokë, mal e det që mund të privatizohet e të shitet e të blihet. Dhe këtë tregti të ndyrë e ka nisur me vrull Partia Demokratike e militantët e saj, të cilët po e privatizojnë dhe po e grabisin atdheun. Mirëpo, unë rri e shfletoj përsëri librin e mrekullueshëm të mikut tim, Bato, dhe nuk arrij ta kuptoj ende se përse duhet ta dua atdheun, se përse na duhet Shqipëria.
Unë e di që kjo retorikë e imja ngjan e dalëboje dhe sot nuk ka kohë njeri të dëgjojë broçkullat e mia; sot është koha që të blejmë e të privatizojmë atdheun. Natyrisht, e di se prona është e shenjtë dhe se ajo nuk duhet prekur, por e di që edhe prona publike është e shenjtë. Se atdheu nuk është vetëm pika ime e karburantit që e privatizova, apo që ma dha qeveria, nuk është vetëm toka në bregdet që e grabita apo që ma dha qeveria, atdheu nuk është vetëm fusha e madhe e Kënetës në Durrës që qeveria ia dha serbit Damir Fazlliç. Atdheu është shumë më shumë se kaq. Janë malet, lumenjtë, detet, fushat, është imazhi i Naimit në poemën “Bagëti e Bujqësi”, atdheu janë të rënët që nuk e lanë të zhbëhej ky vend.
Mirëpo, kur atdheu fillon e vidhet nga vetë shqiptarët, kur atdheu fillon e zhbëhet nga pushtuesit shqiptarë, përse ta duam atdheun? Dhe vijoj e shfletoj albumin e mikut tim Bato. Ja poezitë për gjuhën shqipe: “Kjoft mallkue kush qet ngatrrime/Ndër kta vllazën shoq me shoq/ Kush dan me fjal’ e shkrim/çka natyra vetë përpoq”, shkruan Mjeda te poezia “Gjuha Shqipe”. Më tej vargjet e Fishtës “Porsi kanga e zogut t’verës,/qi vallzon n’blerim t’prillit;/ porsi i amli flllad i erës/qi lmon gjit e drandofillit…” Kështu është gjuha shqipe për Fishtën. Mirëpo, jo, i dashur poeti im, jo. Unë sot, sapo dikush hap gojën e flet shqip, tmerrohem. Ti nuk e di se çfarë duhme të flliqtë lëshon shqipja kur t’i hap televizionin publik shqiptar.
Ti, i dashur poet, nuk e di se si shfytyrohet e bëhet përbindësh gjuha shqipe kur atë e përdor në Kuvend patriotja jote, që është spikere në Parlament. Unë, i dashur poet, i kam lexuar edhe polemikat e tua në kohën kur ti ishe deputet. Më kujtohet ironia jote kur polemizoje me Hilë Mosin për vendimin e qeverisë së atëhershme për të mbyllur shkollat fetare. Lajthimet e ministrit të Arsimit, të Hilë Mosit, pra, ti i vije re dhe e dërrmoje vetëm me një frazë “Gabohesh, Hilë!” Kjo thënie më ka mbet në vesh qysh kur e kam lexuar diskutimin tënd në një numër të “Hyllit të Dritës”, ashtu siç nuk më ikën nga veshi një frazë lapidare e patriotes tënde që sot është spikere në Parlament. Ajo, si malësore e vërtetë, u ngreh e tha: “Kapnia, mër për zhelesh e nxjerrnia jashtë!”.
I dashur poeti im, cilën shqipe të dua, ku është ajo shqipja që lmon gjit e drondafillit, që është e lehtë dhe i ngjet këngës së zogut të verës, ku? Ti nuk e di se çfarë heq shqipja jonë kur atë e merr dhe e shtie në nofulla të çelikta Kryeministri ynë. Unë të betohem, i dashur poet, mallkoj veten se përse flas shqip, përse duhet të përdor të njëjtën gjuhë si ai.
Dhe pasi e mbyll librin, më kap një trishtim i thellë. Në fakt, njeriu i jep kuptim jetës së tij vetëm për shkak se ai e di se çfarë është. Në këtë libër ka edhe mjaft poezi të rilindësve tanë për mallin, mallin për atdheun. Unë e di se kurbeti i djeshëm për ca kohë u bë emigracion i paligjshëm dhe sot është lëvizje e lirë. Mirëpo, malli për atdheun ka mbetur po ai. Sot ata që janë jashtë, ndoshta i lexojnë me dhemshuri poezitë e librit të Batos, mikut tim, sepse për ata nga atdheu, nuk ka mbetur thuajse asgjë, veç nënës, babait, motrës apo vëllait. Atdheu nuk është më mali, fusha, lumi, bregu apo korija. Atdheu nuk është më gjuha shqipe. Të gjitha ato i plaçkitën shqiptarët…
