Nga: Klodiana Lala, 26 Tetor 2010
Zamir Shtylla vendos të thyejë heshtjen dhe të rrëfejë përse “braktisi” Prokurorinë e Përgjithshme atëherë, kur në duart e tij ndodhej ajo që mund të konsiderohet pa frikë si dosja e shekullit. I ulur në zyrën e tij në katin e dytë të një pallati në rrugën e Dibrës, ish-kreu i hetimit të dosjes “Gërdeci” tregon mbi veprimet hetimore për zbardhjen e një prej ngjarjeve më të rënda, të ndodhura në Shqipëri më 15 mars 2008, ku humbën jetën tragjikisht 26 qytetarë të pafajshëm, mes tyre dhe fëmijë. Në një intervistë për “GSH”, Shtylla, i cili për disa vite ka drejtuar Drejtorinë kundër Krimit të organizuar dhe Ndjekjes penale në institucionin qendror të akuzës, tregon se u bë pré e sulmeve të maxhorancës aktuale dhe kryeministrit Berisha, atëherë kur vendosi të thërrasë për të pyetur për dosjen ‘Gërdeci’, persona të veshur me pushtet politik apo prapavijë politike.
Këtu nisen dhe përplasjet e tij me znj. Ina Rama, që ishte emëruar në krye të këtij institucioni dhe ishte cilësuar si një “Silvia Konti shqiptare”. Ish-prokurori Shtylla që ka zgjedhur të jetë pjesë e sistemit të drejtësisë, tashmë si një avokat, shprehet se kryeministri dhe njerëzit e PD-së e kanë sulmuar edhe për çështjen e Damir Fazlliçit. Për herë të parë, Shtylla flet për çështjen ndaj Lulzim Bashës, ish-ministrit të Transporteve, që sipas tij duhet të ishte gjykuar nga Gjykata e Lartë, dhe jo të ishte mbyllur çështja për shkak të procedurave. Duke folur për karrierën e tij shumëvjeçare në prokurori, Shtylla tregon se nuk ka qenë asnjëherë pjesë e ndonjë partie politike e megjithatë, kur hetoi çështjen e “Bllokmenëve”, cilësohej si i djathtë…
Z. Shtylla, largimi juaj nga Prokuroria e Përgjithshme erdhi në kohën kur po drejtonit hetimet për dosjen “Gërdeci”. Mund të na thoni si kanë qenë marrëdhëniet tuaja me kryeprokuroren Ina Rama dhe çfarë ndodhi që u pasua me largimin tuaj?
Marrëdhëniet e mia me Ina Ramën kanë qenë normale. Nuk kisha pasur njohje të mëparshme me të, por ishin raporte reciproke që u krijuan për shkak të punës. Shpesh më ndodhte që të kryeja dhe punën e zv/kryeprokurorit në momentet kur Ina Rama nuk ndodhej në institucion, për shkak të angazhimeve të ndryshme. Me firmën e saj u caktova të jem kreu i grupit të hetimit të dosjes “Gërdeci”. Shumë prokurorë hezitonin të merrnin përsipër një çështje të tillë, për shkak të ngarkesave politike që mbartte. Procesi i hetimit po ecte mjaft mirë. Po shkonim drejt finalizimit të çështjes. Ishim në prag të ngritjes së akuzave për mjaft persona, nga ushtarakë të lartë e deri tek ish-ministri i Mbrojtjes.
Por na ndodhi që kishim rrjedhje të informacionit. Na ndodhte që shpesh na dilnin në media momente të hetimit, që nuk donim që t’i bënim publike. U kisha tërhequr vëmendjen prokurorëve. Madje dhashë urdhër që të niste një hetim nga Prokuroria e Tiranës për të zbuluar burimin e dhënies së këtyre informacioneve. Në fund të analizës së procesit me prokurorë dhe me prokuroren e Përgjithshme, arritëm në një pikë që duhej patjetër të pyesnim dhe disa persona që kishin funksione politike, apo prapavijë politike, siç ishte ministri u Drejtësisë. U kam dhënë urdhër prokurorëve për t’i pyetur, ndava dhe detyrat, caktova prokurorët.
Kishim kryer mjaft veprime të tjera hetimore, që hetonin mënyrën sesi ishte ideuar vendimi i qeverisë, mbi bazën e të cilit u ngrit dhe funksionoi Gërdeci. Për këtë janë pyetur ministritë që kishin iniciuar këtë projektvendim, ministritë që kishin dhënë mendime personeli, juristë dhe drejtues të lartë të këtyre institucioneve që kishin ideuar këtë projektvendim. Pasi të pyeteshin dhe këto figura politike që ne kishim gjykuar për t’i pyetur në atë kohë, do të vendosnim për të ngritur akuzë ndaj personave që do mendonim se kishin vërtet përgjegjësi penale, ushtarakë të lartë dhe punonjës civilë, për të dërguar çështjen në gjyq para muajit dhjetor të atij viti; pra jemi në vitin 2008.
Synimi im si përgjegjës i grupit të hetimit ishte që procedimi penal në muajin dhjetor të përfundonte dhe çështja t’i kalonte gjykatës. Me qëllim së pari të mos zvarritej, së dyti, na përfundonin afatet e hetimit në muajin mars, dhe së treti, të mos na komprometohej procesi politikisht, sepse ishim edhe në një vit zgjedhjesh. Pikërisht në këtë kohë unë u sulmova politikisht nga kryeministri dhe figura të tjera kryesore të PD-së.
Pra, ju thoni që nuk keni pasur një përplasje me kryeprokuroren, por largimi juaj erdhi për shkak të presioneve të maxhorancës?
Deri në këtë moment nuk kam pasur asnjë përplasje me kryeprokuroren. Pas sulmit politik që m’u bë, i cili nuk mund të them se ishte i pari, pasi unë u sulmova politikisht dhe kur ishte rasti i çështjes ‘Fazlliç’, atëherë po mendoja se duhet të jepja një zgjidhje, së pari për të mos bllokuar ecurinë e mëtejshme të procesit (nënkupton Gërdecin), pasi gjithë prokurorët pothuajse e lanë punën dhe u tërhoqën për shkak të këtij sulmi politik dhe duke dashur që prokuroria si institucion ta vazhdonte punën me të njëjtat ritme, për të vënë para përgjegjësisë penale cilindo fajtor që na rezultonte në atë kohë për Gërdecin.
Duke menduar se meqë unë u sulmova politikisht dhe vendimet që do të merrte nga grupi i hetimit do të politizoheshin, se hapej një rrugë ku mund të thuhej shumë lehtë se u sulmua politikisht dhe vuri në përgjegjësi penale njërin apo tjetrin. Dhe për të mos e kompromentuar politikisht procesin, kam vajtur të znj. Rama dhe i kam thënë se duhet të jepja dorëheqjen, si drejtor dhe si përgjegjës i grupit të hetimit, por jo për t’u larguar nga procesi Gërdeci dhe aparati i Prokurorisë së Përgjithshme.
Cili ishte reagimi i parë i znj. Rama?
Znj. Rama në atë moment nuk u shfaq shumë. Sigurisht nuk i erdhi mirë. Më tha: “Do ta mendoj këtë punë”. Nuk u shpreh aty për aty se çfarë qëndrimi do të mbante. Unë i thashë sigurisht, që ta mendonte dhe vlerësonte. Këto ishin raporte ligjore, dorëheqja ime mbështetej në kërkesat e Kodit të Procedurës Penale; kërkesën e bëra me shkrim dhe ajo duhet të ishte përgjigjur me shkrim. Këto janë raporte procedurale që ndodhin shpesh në praktikën e prokurorëve. Sigurisht, ky ishte një proces që kishte rëndësinë e vet, por në praktikën e prokurorisë rastet e heqjes dorë dhe zëvendësimit të prokurorëve janë të njohura dhe evidente, kur ato janë ligjore.
Unë mendova se isha para një rasti ligjor, për të mos kompromentuar politikisht procesin dhe vendimet që do të merrte grupi hetimit. Ky ishte shkaku që unë doja të spostohesha, edhe si përgjegjës i grupit dhe si drejtor i hetimit. Në parantezë dua të them se unë, nga Znj.Rama edhe më parë e kisha kërkuar dorëheqjen nga detyra e drejtorit.
Përse? Çfarë ju kishte shtyrë drejt kësaj zgjidhjeje?
Ka qenë rasti i një deputeti të PD-së, i cili ka bërë një diskutim jashtëzakonisht të ashpër kundër meje, para sesa të ndodhte çështja e Fazlliçit, i cili më etiketonte si një hetues i kohës së diktaturës, por ndërkohë ajo që ishte më delikate dhe e rëndësishme në diskutimin e tij, ishte që ai e tha pothuajse hapur se Prokurorinë e Përgjithshme e drejtoja unë dhe jo znj. Rama. Arriti të shprehej deri aty, sa tha se ne kemi votuar Ramën dhe jo Shtyllën për të drejtuar Prokurorinë e Përgjithshme.
Mbas këtij momenti ndodhi dhe çështja e Fazlliçit dhe unë kam biseduar me znj. Rama që të mos ndihej keq, se po lakohesha dhe figura ime po merrte ngjyra sikur po drejtoja institucionin e Prokurorisë së Përgjithshme, sikur unë isha vendimmarrës në këtë institucion, për të mos zbehur dhe rolin e saj si prokurore e Përgjithshme, meqë po akuzohesha politikisht në mënyrë jo të drejtë, sikur unë e drejtoja prokurorinë, i pata thënë dhe më parë znj. Rama që unë të jepja dorëheqjen dhe të vendosnin një specialist tjetër në detyrën e drejtorit dhe për ta shkarkuar atë dhe institucionin nga presionet politike. Ajo ka insistuar ta vazhdoja këtë detyrë dhe vazhdova punën deri sa erdhi rasti i Gërdecit, që u bënë shkak sulmet e kryeministrit dhe politikanëve të tjerë të PD-së për t’u larguar.
Ju thanë që keni kërkuar largimin vetëm nga posti i drejtorit dhe si përgjegjës i grupit hetimor për Gërdecin. Si ndodhi që ju u larguat nga institucioni i prokurorisë?
Absolutisht nuk dhashë dorëheqjen as nga procesi i “Gërdecit” dhe as nga Prokuroria e Përgjithshme. Por si drejtor i Drejtorisë së Krimit të organizuar dhe Ndjekjes penale. Ndodhi diçka, u bë publike dorëheqja ime. Sigurisht, jo nga unë. U mor vesh që e kisha paraqitur dorëheqjen te znj. Rama. Dikush e dha këtë në media dhe u bë publike në mënyrë të parakohshme. Ky ishte shkaku që znj. Rama e shfrytëzoi këtë si një moment për të marrë masa ndaj meje, që po ta gjykosh me gjakftohtësi, nuk ka asnjë të keqe, sepse në fund të fundit raportet e mia ishin zyrtare. Isha në raporte ligjore dhe procedurale me të.
Ajo duhet t’i dilte për zot detyrës dhe funksionit të lartë që kishte dhe nëse e gjykonte që unë të vazhdoja punën, le të thoshte që ‘po’, vazhdo punën dhe këtë ta thoshte edhe publikisht me median. Nëse e gjykonte se nuk e kisha kërkesën të mbështetur ligjërisht, ta refuzonte me shkrim dhe të vazhdoja përsëri aty ku isha. Problemi është teknik dhe procedural.
Thatë pak më parë se gjatë kohës që drejtonit grupin e hetimit të dosjes “Gërdeci” ju dilnin në këtë vijë të hetimit shuma emra me prapavijë politike, siç ishte rasti i ministrit të Drejtësisë. Në fakt, u morën në pyetje këta persona dhe çfarë dinin për Gërdecin, përse ju duhej dëshmia e tyre?
Nuk mund të flas në aspektin teknik dhe se çfarë do të jepnin ata për çështjen. Problemi që duhet të pyeteshin, lindi si nevojë imediate, pra të sqaronin. Teknikisht duhet të pyeteshin. Nuk mund të them nëse do të ngrihej akuzë ndaj tyre. Unë me grupin e hetimit dhe prokuroren e Përgjithshme, vendosëm që duhet të pyeteshin. Më mbrapa nuk e di nëse janë pyetur ose jo dhe si ka evoluar procesi, sepse u largova nga drejtimi dhe pjesëmarrja në grupin e prokurorëve të kësaj çështjeje.
Prokurorja e Përgjithshme, mendoj se largimin tim fillimisht të komanduar në Elbasan e bëri për të treguar që shikoni, që edhe nëse dikush tjetër tërhiqet nga ky proces, do të përfundojë larg (qesh). Kështu e kuptova unë të paktën dhe nuk reagova, sepse nuk doja t’i prishja punë as Prokurorisë së Përgjithshme dhe as kolegëve të mi, që të vazhdonin hetimet.
Në Elbasan, fillimisht u komandova dhe për çudi atë ditë që hyri në fuqi ligji i Prokurorisë, amendamentet e reja të këtij ligji, pikërisht atë ditë prokurorja e Përgjithshme në mënyrë të çuditshme dhe të befasishme bën emërimin tim në Elbasan dhe për ta justifikuar këtë emërim, lëviz dhe nja 10 a 15 prokurorë të tjerë, gjynahqarë, fakirë, hallexhinj, që i dërgoi nga Tirana në disa rrethe, pra bëri ca lëvizje për të justifikuar lëvizjen time. Nuk ka sens tjetër, lëvizjet nuk ishin të motivuara, u bënë në mënyrë të menjëhershme, të padiskutuara. Edhe mua nuk m’u tha përse u emërova në Elbasan.
M’u tha se u komandova, dhe komandimin e motivuan për shkak të dorëheqjes sime. Edhe pse për mendimin tim, dorëheqja duhej vlerësuar dhe jo goditur, nëse ishte një prokuror i përgjithshëm me reputacion, nëse do të ishte një prokuror i përgjithshëm, që i dhimbsen prokurorët dhe vet institucioni i Prokurorisë, për shkak të kontributit që jep secili prokuror, edhe për faktin se kontributi im ishte jashtëzakonisht i madh. Kisha gati 18 vjet që punoja në Prokurorinë e Përgjithshme dhe isha pjesë e të gjitha reformave që kishte ndërmarrë ky institucion. Për të mos thënë që kam qenë në krye të proceseve reformuese të këtij institucioni.
Kryefjala e maxhorancës në akuzat e forta ndaj jush lidhej me faktin se keni qenë hetues i kohës së komunizmit. Mund të na thoni diçka rreth punës suaj para viteve ’90 dhe, a mendoni se keni gabuar në ndonjë rast? Si i komentoni tani pas kaq kohësh sulmet e maxhorancës? Përse ishit ju pikërisht personi që duhej të sulmohej, ku e cenonit maxhorancën?
Unë isha drejtor i hetimit dhe krimit të organizuar, isha gati figura nr. 2 e këtij institucioni. Detyra ime ishte që të ushtroja kontroll dhe të drejtoja punën, jo vetëm në Prokurorinë e Përgjithshme, por edhe në prokuroritë e rretheve. Madje për të gjitha çështjet e rëndësishme që kishin prokuroritë e rretheve, duhet t’i analizoja dhe të jepja kontributin tim si drejtor, së bashku me kolegët. Nuk isha absolutisht njeri politik. Nuk kisha asnjë lidhje, as me të majtën dhe as të djathtën, nuk kisha asnjë arsye që ta komprometoja veten me politikë, absolutisht të bëja hetime politike dhe aq më keq të iniciohesha nga politika në vendimmarrjet e mia në aspektin profesional. Këtë e kam pasur në kulturën time profesionale.
Ndërsa është e vërtetë që kam punuar para viteve ’90, kam qenë hetues në Berat. Nuk kam pasur procese politike, për arsye se para viteve 1990 hetuesit që merreshin me çështje politike, kanë qenë hetues të profilizuar dhe ishin hetues pothuajse të njohur dhe të përcaktuar nga vetë struktura e hetuesisë së përgjithshme. Ka pasur një drejtori të krimeve kundër shtetit dhe ka pasur hetues në hetuesitë e rretheve që merreshin kryesisht me çështje politike. Në rastet kur këta hetues kishin mbingarkesë në çështje, mund të ndodhte që një hetues tjetër të merrte ndonjërën prej tyre. Kjo ka qenë në rutinën e punës. Në këto rrethana nuk përjashtoj mundësinë që unë edhe mund të kem pasur çështje të thjeshta, të rutinës, dy apo tri çështje të tilla.
Edhe në Sarandë kam qenë kryetari i hetuesisë me dy-tre hetues, një hetuesi e vogël, ku sigurisht që hetimet i bënin hetuesit, unë nuk bëja hetimet drejtpërdrejt me çështjet, qofshin këto politike apo të natyrës tjetër. Si drejtues ndihmoja hetuesit për veprime konkrete, bashkëpunoja me ta me qëllim që çështja të merrte një zgjidhje sa më të drejtë ligjore. Kjo ka qenë veprimtaria ime në aspektin profesional, por kurrsesi unë nuk kisha asnjë kompetencë apo atribut që të jepja urdhra për të kryer veprime të dhunshme të policisë, të kufirit, për ngjarje që ndodhnin në atë kohë.
Hetuesia atëherë ka qenë organ më vete, ishte organ i Kuvendit Popullor, ne nuk kishim asnjë lloj varësie me Ministrinë e Brendshme, as me kufirin. Ministria e Brendshme ishte një organ më vete, veprimet i kryenin në bazë të legjislacionit të tyre dhe hetuesia vepronte në bazë të legjislacionit të vet. Kështu që në këto rrethana, çdo organ kishte detyrat e veta funksionale. Unë nuk mund të jepja urdhra dhe as ata nuk mund të zbatonin urdhrat e mia në kundërshtim me ligjin, sepse ishin institucione që nuk vareshin nga njëri-tjetri.
Na flisni pak për punën tuaj 18-vjeçare në Prokurori, duke pasur parasysh faktin se keni ndërruar dhe disa kryeprokurorë. Si kanë qenë marrëdhëniet tuaja me ta?
Është e vërtetë që unë kam punuar nga viti 1991, deri sa jam larguar. Në 1993-in është bashkuar Hetuesia e Përgjithshme me Prokurorinë e Përgjithshme dhe që në atë kohë kam pasur punë të rëndësishme. Kam qenë në detyrën e drejtorit, në 1991-in kam ardhur zv/kryetar i Hetuesisë së Përgjithshme, u bashkua hetuesia me prokurorinë dhe isha drejtor i Hetimit. Në 1995-ën kam kaluar në Apel, në vitin 2000 u riktheva në Prokurorinë e Përgjithshme me kërkesë të kryeprokurorit, në atë kohë ishte z. Rakipi (Arben Rakipi), për të qenë pjesë e një drejtorie të re, që u ngrit atëherë në strukturën e Prokurorisë së Përgjithshme, që ishte Drejtoria e Krimit të Organizuar. Mora pjesë në atë drejtori si specialist.
Kur erdhi z. Sollaku (Theodhori Sollaku), me emëroi drejtor dhe znj. Rama më gjeti drejtor. Me të gjithë këta drejtues kam pasur marrëdhënie korrekte, përfshi dhe znj. Rama, marrëdhënie pune, të një korrektësie reciproke dhe nuk kam pasur absolutisht asnjë lidhje apo marrëdhënie tjetër me këta të fundit; ka qenë vetëm puna që më ka mbajtur në ato poste drejtuese. Sigurisht nuk më ka ardhur mirë, sepse për fat të keq, të gjithë këta prokurorë janë larguar politikisht nga funksionet e tyre dhe nuk do të dëshiroja që të vazhdonte kjo luftë politike kundër institucionit të prokurorisë, aq më tepër kundër drejtuesve të këtij institucioni, sepse nuk i shërben luftës kundër kriminalitetit dhe veçanërisht kundër krimeve të rënda dhe krimit të organizuar.
Prej disa kohësh ushtroni profesionin e avokatit. Si e shikoni ju sistemin e drejtësisë? Sipas jush, çfarë nuk funksionon?
Duke e parë pozicionin e prokurorisë nga këndvështrimi i avokatit dhe prokurorit për sa kohë vajta në Elbasan, shoh se prokuroria ka nevojë për mbështetje akoma më të madhe. Të ketë një mbështetje për të funksionuar si institucion i pavarur, në aspektin që të mos goditet politikisht, që prokurori të ndihet i qetë dhe i pavarur në punën e tij. Që prokurorit t’i realizohen disa standarde minimale në ushtrimin e punës së tij, që prokurori të ketë një zyrë të tijën normale, të ketë një ngarkesë normale pune, të mos ketë një mbingarkesë të tillë që të mos jetë në gjendje të ndjekë proceset. Ka shumë vend që prokurorët të kenë mundësi për të ngritur aftësitë e tyre profesionale; të shkosh në prokuroritë e shkallës së parë nuk gjen asnjë bibliotekë, nuk gjen literaturën e nevojshme.
Shumë prokurorive u mungon interneti për të gjetur legjislacionin e nevojshëm. Ka shumë vend që vetë prokuroritë të organizohen më mirë, natyrisht të ndihmuara nga qendra për të ngritur aftësitë e tyre profesionale, për të njohur vendimet e Gjykatës së Lartë, Gjykatës Kushtetuese dhe të gjykatës europiane. Kjo bëhet duke u dirigjuar mirë nga qendra. Prokurorët që kanë një cilësi të mirë pune duhet ta ndjejnë veten të vlerësuar, ashtu sikurse nuk duhet ta ndjejnë veten mirë ata prokurorë që nuk kanë tregues të mirë pune, që iu prishen shpeshherë çështjet nga gjykatat.
Prokurorët që punojnë, që janë jo pak, këta prokurorë nuk ndihen të vlerësuar, i mbyt propaganda e përgjithshme që nuk është reale, sikurse të gjithë janë pjesë e korrupsionit dhe paaftësisë. Këtu duhet të bëhet një seleksionim dhe është kryesisht detyrë e Prokurorisë së Përgjithshme për t’i evidentuar këta njerëz dhe stimuluar jo vetëm me pagë e shpërblime, por edhe në karrierë. Nuk janë analizat vjetore që mund të bëjnë këtë individualizim të prokurorëve, të cilat janë kthyer thjesht në një rutinë dhe në një paradë suksesesh.
Në duart tuaja keni kaluar dhjetëra çështje mjaft të rëndësishme. Doja të ndaleshim pak në çështjet që ju i konsideroni si më pikantet. Mund të më flisni pak edhe për çështjen “Basha”? Përse prokuroria dështoi me këtë dosje?
Për shkak të pozicionit që kam pasur, unë nuk mund të marr atributet dhe kontributin që jepnin prokurorët e drejtpërdrejtë të çështjes, për t’i bërë pjesë të punës sime, ashtu sikurse nuk mund të mbetet në hije edhe kontributi im dhe i stafit tim në mbështetjen, që u kemi dhënë prokurorëve që kanë hetuar. E thënë me pak fjalë, ishte pjesë e suksesit, por edhe e mangësive të këtyre proceseve që hetoheshin poshtë në bazë. Proceset që janë hetuar në Prokurorinë e Përgjithshme, janë procese ku unë kam qenë drejtpërdrejt edhe në rolin e drejtuesit apo të prokurorit. Sikurse është çështja e Bllokmenëve. Unë kam qenë drejtues i grupit të hetimit edhe në atë proces për shkak të funksionit që kryeja.
Madje, atëherë me konsideronin njerëzit si të djathtë, më akuzonin si të djathtë. U ngrit akuzë, pavarësisht sesi vajti, pasi u kritikua më mbrapa, u ngrit akuzë ndaj gjithë ish-anëtarëve të byrosë politike. Nuk ishte pak në atë kohë të përballeshe me gjithë ato figura të byrosë politike, të cilët u vunë në prangat e Prokurorisë së Përgjithshme, edhe në zyrën time. Janë thirrur dhe arrestuar njëri pas tjetrit, të gjithë në zyrat ku unë kam qenë i pranishëm. Për ironi të fatit edhe kolegët e mi më shikonin si të djathtë.
E them me bindje që s’kam qenë asnjëherë as i djathtë dhe as i majtë. Kështu ka vazhduar dhe me shumë procese të tjera. Janë vite e vite të tëra pune. Kemi bashkëpunuar natyrisht me policinë e Shtetit. Nuk është bërë pak, është bërë goxha punë në goditjen e mjaft grupeve kriminale, që në atë kohë u vlerësua nga maxhoranca, siç ishte goditja e bandës së Lushnjës, bandës së Durrësit. Në të gjitha këto çështje kam pasur detyrën e drejtorit të Krimit të Organizuar.
Po çështja ‘Basha’….?
Sa i përket çështjes ‘Basha’ (akuzat ndaj ish-ministrit të Transporteve, Lulzim Basha për abuzimet me fondet e rrugës Durrës-Kukës), ajo është një çështje ku gjykata ka folur, prokuroria ka folur. Secila ka dhënë versionin e saj. Unë kam qenë pjesë e prokurorisë, në mendimin tim gjykata duhet ta kishte gjykuar këtë çështje dhe duhet të kishte dhënë një vendim. Problemet procedurale ishin të ligjshme dhe nuk ishin bllokuese për gjykatën që të shqyrtonte dosjen.
Z. Shtylla, maxhoranca po rrëzon një pjesë të madhe të kandidaturave të dekretuara për gjyqtar në Gjykatën e Lartë dhe Kushtetuese. Në mendimin tuaj si jurist edhe për faktin që shumë prej kandidaturave i njihni nga afër, si e cilësoni këtë situatë? A konsiderohet si një sulm i maxhorancës ndaj institucionit të Presidencës?
Është e vërtetë që pjesën më të mirë të këtyre kandidaturave i njoh. Me disa kam pasur edhe raporte pune, për faktin se në këto struktura, në Gjykatën e Lartë dhe Kushtetuese, duhet të shkojnë juristë me përvojë. I kam njohur këto kandidatura, pavarësisht pozicionit që kanë pasur, si avokatë, prokurorë apo gjyqtarë. Për secilin prej tyre ruaj një respekt dhe kam vlerësimet e mira. Por nuk mund të them që ishin këta të vetmit dhe nuk ka kandidatura të tjera më të mira dhe të pakontestueshme. Sigurisht që ka edhe kandidatura të tjera që mund të ishin më të goditura.
Nëse doni mendimin tim, do të doja që në këto struktura të shkonin kandidatura që kanë eksperiencë në fushën e gjyqësorit, të njihnin mirë jo vetëm teorikisht, por edhe praktikisht funksionimin e gjykatës. Duke ardhur nga gjyqësori, je një jurist më i kompletuar. Vitet e punës dhe eksperienca kanë impaktin e tyre pozitiv, duhen mbajtur parasysh dhe duhen vlerësuar në përzgjedhjen e këtyre kandidaturave. Mendoj se në këto struktura duhet të vihej dhe një kriter moshe, pra jo vetëm vjetërsia, por edhe kriteri i moshës. Këtu politika duhet të jetë më e kujdesshme për të mos i parë bardhezi gjërat.
Më qëllim që këta njerëz që do punojnë në Gjykatën Kushtetuese ose në Gjykatën e Lartë, pasi të mbarojnë mandatin të mos dalin në rrugë dhe të merren me punë të vështira, që për shkak të eksperiencës dhe moshës nuk i përballojnë dot. Do ishte mirë që në këto vende pune të vinin profesionistë, të cilët pas kësaj karriere mundësisht të shkonin ose në institucione shkencore, ose në mësimdhënie, ku të jepnin kontributin e tyre, ose të dilnin në pension.
Fakti që shumë prej tyre shkojnë edhe në moshë të re dhe detyrohen t’i rikthehen punës së gjyqtarit të shkallës së parë apo gjyqtarit të apelit, t’i rikthehen punës së avokatit, apo dhe të mbeten pa punë fare. Kjo është një ngarkesë e madhe psikologjike e tyre, por edhe mund të jetë një shkak që duhet ta marrim në kontekstin e shoqërisë sonë, që edhe një indicio që të tundohen përballë korrupsionit, qoftë ky dhe politik, që vjen për shkak të presionit, apo dhe një korrupsioni material të rëndomtë që lakohet sot.
A mendoni të riktheheni sërish në strukturat e institucionit të akuzës? Nëse po, kur mendoni se mund të jeni sërish pjesë?
Unë kam nostalgji për punën e prokurorisë, sepse kam punuar 35 vite me radhë. Kështu që nuk mund të them që këtë institucion nuk e dua, sepse kam investuar tërë energjitë e mia intelektuale dhe fizike. Aktualisht jam avokat dhe natyrisht e ndjej veten pjesë të sistemit të drejtësisë, sepse pavarësisht rolit që ka avokati, edhe ai është pjesë e sistemit të drejtësisë, kontribuon në dhënien e drejtësisë.
Jam pjesë e këtij sistemi, nuk e ndjej veten të shkëputur. Sa i përket rikthimit, nuk mundem të jap një mendim në këtë drejtim për sa kohë që ata që drejtojnë këto institucione janë akoma nën presionin politik. Duan, mesa duket, kohën e tyre që këto institucione të veprojnë në mënyrë të pavarur. Të gjithë deklarojnë se nuk kanë punë me prokurorinë, por kur vjen puna që cenohen qoftë dhe indirekt nga puna e prokurorisë, fillojnë sharjet e përballjet e institucionit dhe individit, që në fakt nuk i meritojnë.
* * *
Zamir Shtylla dhe kufoma e drejtësisë
Nga: REZEAR XHAXHIU
Kisha menduar se do të ndodhte diçka pas rrëfimit tronditës të Zamir Shtyllës në “Gazeta Shqiptare”. Sepse të vërtetat këtë herë vinin nga njeriu më i rëndësishëm në Prokurorinë Shqiptare të pak viteve më parë. Dhe zoti Shtylla tha disa të vërteta të thjeshta, të cilat na përforcuan mendimin se drejtësia sot është një kufomë e pakallur nga e cila duket se nuk do të shpëtojmë dot lehtë. Çka do të thotë se do ta kemi atë në mes të dhomës, të kuzhinës, të zyrave të kryeministrisë apo të presidencës,në një seli partie apo në një zyrë legalizimi pronash. Sepse jemi të dënuar ta tërheqim pas,kushedi edhe për sa vite të tjera.
Kisha menduar se do të ndodhte diçka, por në fakt shumë ditë pas intervistës së avokatit të thjeshtë (i konvertuar në të tillë pas “dorëheqjes” se tij nga posti i lartë), nuk ndodhi asgjë. Madje ndodhën disa çudi të tjera, të cilat të përforcojnë idenë se me këtë elitë politike dhe juridike që kemi nëpër këmbë fati i kufomës së drejtësisë është i paracaktuar. I pari që foli ishte zoti Berisha,i cili duke qenë se ka marrë zemër nga prangosja, që i ka bërë sistemit të drejtësisë e komentoi si historike ngjitjen me tetë shkallë të Shqipërisë në listën e vendeve me korrupsion të thekshëm.
Dy ditë më pas Ina Rama na zbuloi se “sfidat për ne (nënkupto prokurorët), është përballja me jakat e bardha”. Dhe hartimit të zonjës Rama ju përgjigj shuplaka e Presidentit Topi, i cili edhe këtë herë nuk u ngjit mbi kufijtë e retorikës së tij kapitulluese e pa ngjyrë. Ndërsa, nga oborri i së majtës socialistët u morën sërish me burrin e zonjës Bregu dhe më një botë të tërë kunetërish, baxhanakësh e xhaxhallarësh, e cila përveçse është bërë e mërzitshme ka filluar edhe të na i shpifë.
Kjo ishte e gjitha ajo që ndodhi në arenën e politikës së Tiranës pas rrëfimit të ish-shefit të Hetimeve në Prokurorinë e Përgjithshme, avokatit të trotuareve, Zamir Shtyllës. Tani secili do të shikojë punën e vet. Autori i këtij shkrimi do të qepë një tjetër raport për dështimin e Shqipërisë në marrjen e statusit si vend kandidat, Berisha do të presë me ankth çmimin e radhës që pritet t’i vijë nga Banka Botërore “Forbes” apo “Financial Times”, për një tjetër vend nderi në luftën antikorrupsion, Bamir Topi do të mbajë leksionin e radhës këtë herë në KLD, e kështu me radhë. Kaq mjafton për të kuptuar se gjithçka është atje ku ka qenë dhe do të mbetet atje ku është. Dhe ne jemi sot, thjesht në një situatë dramatike, pra të pashpresë dhe dëshpërimisht pa rrugëdalje.
Pak javë më parë, Kreshnik Spahiu një nga personalitetet e jurisprudencës e pohoi këtë kur doli nga fjalori i tij i kujdesshëm dhe tha se “vijon të mbetet një krim për të gjithë, për një njeri të së drejtës që të shesë të drejtat e qytetarëve” – i konsideruar si një nga gjyqtarët me integritet të konsoliduar, nënkryetari i KLD-së tha ca të vërteta të lakuriqta çka na përforcojnë idenë se me kufomën nuk dimë se çdo të bëjmë. Në rrëfimin e tij të pak javëve më parë Spahiu i referohet politikës së kulaçit dhe të kërbaçit, që do të thotë sipas tij se duhet të zgjedhim kulaçin, pra një model dhe mekanizëm sa më eficent për parandalimin e çdo fenomeni, që lidhet me abuzimet e gjyqtarëve dhe nga ana tjetër atë lloj kërbaçi që është ndëshkimi për ata që abuzojnë. Deri këtu ky leksion i Spahiut nuk ka të sharë.
Por, ajo që më shqetëson mua nuk është fakti i kapjes së drejtësisë, por mungesa e personave që do ta çlirojnë atë, duke i dhënë kështu vendin që i takon në pushtetin që ka. Por me leksione të tipit Spahiu dhe hartime të formatit Rama nuk shkojmë kërkund. Dhe të gjitha rrugët janë pa krye kur dëgjojmë nga Spahiu të pranojë me gojën plot dështimin kur nënvizon se kanë qenë vetëm 4 raste të ndjekjes penale të gjyqtarëve në harkun e një viti dhe se sipas dijenisë së tij nuk ka pasur asnjë rast të dënimit të gjyqtarëve. Tabloja përveçse është shumë e zymtë është edhe pa pikë shprese. Sepse së pari, jemi në të njëjtën pikë, pra në nivelin e leksioneve akademike për gjyqësorin, sepse është një rast i përsëritur deri në mërzi kur dëgjojmë se drejtësia akuzohet se është në morsën e politikës.
Sepse është kapitulluese kur mëson se mekanizmi i frikës funksionon si një sahat brenda organeve të hetimit të cilat janë specializuar të vënë në bankat e të akuzuarve disa lëngaraqë të lodhur bandash të 10 – 15 viteve më parë. Dhe nëse zbresim më poshtë, larg katedrave të KLD-së, në një gjykatë të qendrës apo të periferisë masakra juridike bëhet më ulëritëse. Sepse është një drejtësi që tallet, kur të blen dhe të shet të drejtat, kur të vjedh pronën apo kur të bën me tokë, kur të bashkon në kohën që t’i kërkon të divorcohesh etj, etj. Të marrim fjala vjen proceset kalvar të bandave, të cilat janë kthyer në një shfaqe qesharake se si duhet të tallesh me drejtësinë. Avokatë që bojkotojnë seancat pa pikën e përgjegjësisë, një administratë injorante në gjykatat e të gjitha shkallëve, një gjyqësor me një infrastrukturë skandaloze, por edhe gjyqtarë pa integritet për të cilët drejtësia mund të shitet e të blihet si një makinë e përdorur.
Dhe cilado qofshin arsyet me këtë gjendje të pakallur të drejtësisë shihet se jemi në ato lloj situatash të cilat pjellin vetëm katastrofa. Sepse kurrë ndonjëherë në historinë e drejtësisë shqiptare situata nuk ka qenë më dramatike, çka do të thotë se kemi hyrë në zemër të një vorbulle kaotike dhe të pashpresë. Dhe kjo duket se do të vazhdojë gjatë. Nga një leksion të tjetrin, nga një paralajmërim në tjetrin, herë nga Presidenti e herë nga kryeministrit, në një rast nga shefi i opozitës e në një rast tjetër nga kryeprokurorja apo nga ndonjë ambasador i radhës amerikan i akredituar në Tiranë. Ndoshta do të vazhdojë deri ditën kur unë apo kolegë të mi të medias do të raportonin nga gjykata mbi procesin e parë gjyqësor në ngarkim të një ministri apo kryeministri të akuzuar se kishte ndihmuar në lindjen e kufomës së drejtësisë.
* * *
Pabesi në prokurori
Nga Alba Malltezi, 27.10.2010
Një nga njerëzit me eksperiencë të gjatë në drejtësi, nga ata që kanë bërë punë dhe pak kanë folur me media, kryen detyrën e tij civile dhe morale, duke spjeguar në një intervistë të gjatë për kolegen Klodiana Lala në Gazetën Shqiptare, se çfarë ndodhi me dorëheqjen e mistershme si kreu i grupit të hetimit të dosjes “Gërdeci”. Eshtë Zamir Shtylla; lumë akuzash kemi dëgjuar të hidhen ndaj tij, sidomos nga Qeveria aktuale, ministrat e të cilës ishin për t’u hetuar.
Intervistën publikuar sot në Gazetën Shqiptare, mund ta quaj si historike dhe si një gur të rëndësishëm në rolin e vështirë për të shkruar të vërtetën në këtë vend pa rregulla ku jetojmë. Jashtë sistemit shtetëror, larguar nga mekanizmat e njohur tashmë të politikës për të masakruar dinjitetin e një njeriu, Shtylla ndalet në shumë probleme, por dy më duken të një skandali të paimagjinuar:
1. “…Por na ndodhi që kishim rrjedhje të informacionit. Na ndodhte që shpesh na dilnin në media momente të hetimit që nuk donim që t’i bënim publike. U kisha tërhequr vëmendjen prokurorëve. Madje dhashë urdhër që të niste një hetim nga Prokuroria e Tiranës për të zbuluar burimin e dhënies së këtyre informacioneve. Në fund të analizës së procesit me prokurorë dhe me prokuroren e Përgjithshme, arritëm në një pikë që duhej patjetër të pyesnim dhe disa persona që kishin funksione politike,apo prapavijë politike, siç ishte ministri i Drejtësisë…”, thotë në intervistë z. Shtylla.
Kjo tregon se sa e vështirë është sot të punohet në një ambjent delikat siç është ai i Drejtësisë. Ku bashkëpunëtorët më të ngushtë, ata që punojnë krah më krah, që kalojnë orë të tëra në hetim, përgjim e investigim, rezulton se nuk punojnë për të “gozhduar” keqbërësit, por për t’u kaluar informacione të vlefshme atyre. Kulmi arrin në disa rreshta më poshtë, kur ajo që duhej të ishte konfidenciale mes kryeprokurores Ina Rama dhe praktikisht numrit 2 të institucionit më të lartë të investigimit shqiptar, u serviret të gjithëve përmes medias.
2. “…Absolutisht nuk dhashë dorëheqjen as nga procesi i “Gërdecit” dhe as nga Prokuroria e Përgjithshme. Por si drejtor i Drejtorisë së Krimit të organizuar dhe Ndjekjes penale. Ndodhi diçka, u bë publike dorëheqja ime. Sigurisht, jo nga unë. U mor vesh që e kisha paraqitur dorëheqjen te znj.Rama. Dikush e dha këtë në media dhe u bë publike në mënyrë të parakohshme. Ky ishte shkaku që znj.Rama e shfrytëzoi këtë si një moment për të marrë masa ndaj meje, që po ta gjykosh me gjakftohtësi, nuk ka asnjë të keqe, sepse në fund të fundit raportet e mia ishin zyrtare…”.
Sot kryeprokurorja Ina Rama foli për domosdoshmëri të luftës të së mirës ndaj të keqes. A nuk është mirë që këto sllogane të bukura para se t’i hedhin në media, zyrtarët e lartë, shërbëtorë të Shtetit, t’ua përsërisin çdo mëngjes para pasqyrës vetes?
