PROJEKTI I PS
Panorama, 05.08.2010
Ish-Kryeministri socialist, Pandeli Majko, në një intervistë për “Panorama” shprehet se opozita po përgatitet për të marrë drejtimin e vendit për herë të dytë në një situatë krize.
INTERVISTE ME ISH KRYEMINISTRIN/ Anëtari i Kryesisë së PS, Pandeli Majko, ka deklaruar dje në një intervistë për gazetën se opozita po përgatitet për të rimarrë një mision të dytë krize, ashtu si në 1997. Ish-Kryeministri shpreson në një largim të një natyre më të butë të Berishës nga pushteti, pasi sipas tij, situata ekonomike do të jetë shumë herë më e komplikuar. Majko paralajmëron se PS do të bashkojë votat me LSI në Parlament për ligje të rëndësishme. Ndërsa për konfliktin e PD me Presidentin,deputeti i PS thotë se është thjesht luftë për periudhën post-Berisha në PD
Në një analizë të plotë të situatës aktuale politike, Majko shprehet se në të ardhmen PS mund të bashkojë votat me LSI-në në Kuvend për ligje të rëndësishme si ai i SHISH-it. Duke folur për akuzat e PD-së ndaj Presidentit të Republikës, Majko, nuk i sheh si përplasje ndërinstitucionale, por si një luftë të brendshme të korridoreve të PD-së të lidhur ngushtë me periudhën “post Berisha.”
Zoti Majko, një vit pas zgjedhjeve të 28 qershorit ende maxhoranca dhe opozita nuk kanë gjetur një gjuhë të përbashkët, që do t’i kishte hapur rrugë transparencës së zgjedhjeve dhe një bashkëpunimi më të gjerë parlamentar, kur vendi ndodhet para proceseve të rëndësishme integruese. Kjo situatë politike sa kosto negative sjell për vendin në këtë fazë të historisë së tij?
Mendoj se krizat në politikë nuk duhen parë në aspektin e kostos, por dhe të asaj që akumulojnë si energji brenda klasës politike. Ajo që do të nënvizoj është fakti se për vetë rezultatin e ngushtë të zgjedhjeve të vitit të kaluar, ishte e pritshme një neurozë mospranimi nga ana e maxhorancës së krijuar pas këtyre zgjedhjeve, për faktin se është një maxhorancë për të cilën cilësia më e madhe është matematika e votave dhe më pas vijnë të tjerat. Ç’shtë e kuptueshme që fraxhiliteti do të shoqërohej dhe me një lloj mospranimi për uljen në tavolinën e bisedimeve. E them këtë jo thjesht nga këndvështrimi opozitar, por mendoj se gjërat duhen parë ashtu siç janë.
Opozita ka bërë disa hapa, të cilat tanimë janë duke pritur përgjigjen e maxhorancës. E kam fjalën sidomos pas miratimit të rezolutës së PE-së dhe të gjithë tanimë jemi duke pritur që PD-ja të “shpjegojë” a janë apo jo kutitë me vota dhe materialet zgjedhore ashtu siç kërkon rezoluta e PE-së për çështjen e transparencës. Unë shpresoj që në shtator të kemi një konkluzion fundor lidhur me këtë çështje, pasi e kundërta nuk ekziston.
Që do të thotë?
Që do të thotë se nuk di se çfarë do të prodhojë politika shqiptare nëse nuk do të kemi një konsensus lidhur me ndërtimin e një mekanizmi që nuk do të funksionojë për zgjedhjet e vitit të kaluar, por do të ngrihet si një mekanizëm transparence për të gjitha llojet e votimit që do të vijnë në Shqipëri, të paktën duke mbetur si garanti kryesor i një rezultati të pranueshëm nga të gjitha palët në zgjedhjet e ardhshme.
Të gjitha palët kërkojnë në finale ndërtimin e një shteti ligjor, ndërkohë që maxhoranca mbrohet në pozicionin e saj pikërisht me respektimin e shtetit ligjor, të një pakete ligjore siç është Kodi Zgjedhor i miratuar me konsensusin më të madh të arritur ndonjëherë, pra transparencë në zbatim të këtij legjislacioni. Ndërkohë, opozita këmbëngul për një marrëveshje politike, që do të thotë gjetje të zgjidhjes përtej kornizës aktuale ligjore. Duket sikur maxhoranca këmbëngul më shumë në zbatimin e ligjit, ndërsa opozita kërkon të shkojë dhe në rregullime ligjore për shkak të transparencës.
Nuk mendoj se opozita kërkon një marrëveshje politike, pra nuk ka kërkuar krijimin e një precedenti, i cili të funksionojë vetëm për zgjedhjet e kaluara. Fakti që ne po kërkojmë ndërtimin e një mekanizmi permanent për të gjitha llojet e zgjedhjeve që do të vijnë në Shqipëri, tregon se nuk po kërkojmë një marrëveshje politike të posaçme për momentin politik që po kalon klasa politike shqiptare.
Në kontekstin e faktit se cilat janë marrëdhëniet me Kushtetutën dhe sistemin legal në Shqipëri, për të kuptuar logjikën me të cilën maxhoranca i ndërton këto raporte, mjafton të hedhësh vetëm një hap paralel lidhur me faktin sesi i gjykon kjo maxhorancë raportet me legalitetin e pronës. E mora këtë shembull për të detajuar dhe shpjeguar deri diku pyetjen që më bëtë. Sot, nëse ka një krizë thelbësore përveç asaj politike, është kriza e pronës, e cila në vetvete ka mbartur dhe mbart ambiguitetin e politikës së PD-së.
Pas viteve ’90 ishte e pritshme që marrëdhëniet me pronën do rikonsideroheshin bazuar mbi mënyrën sesi partia e djathtë, e sapokrijuar, pas viteve ’90 do të ndërtonte vendimmarrjen e saj. Për fat të keq, partia e cila kërkoi votat e së djathtës, vendimmarrjen e kishte të majtë, sidomos në raport me pronën. Dhe sot, tani që flasim, ne kemi një mënyrë tjetër të sjelluri të shtetit shqiptar me pronën në Shqipërinë e Mesme, kam parasysh zonën Tiranë-Durrës ku po ndodh procesi i legalizimit. Kemi një mënyrë krejtësisht të kundërt në Jug të vendit në raport me ligjin, mbi zonën e Fushë-Krujës.
Pjesa më e madhe e tokave po ndahet mbi bazën e pronave të vjetra, para Reformës Agrare të 1946, në një kohë që shteti shqiptar ka ndërtuar një legjislacion, i cili ka ngritur një amalgamë agjencish administrative, të cilat në Tiranë ia marrin pronarit dhe ia japin të legalizuarit, në Korçë i rishikojnë pronat e ndara me ligjin 7501, ndërsa në bregdetin jugor, i merret prona për arsye turistike apo për qëllime të interesave të turizmit. Vetëm ky këndvështrim mjafton për të parë se shteti ligjor, të cilin politika dhe politikanët e përsërisin aq shpesh, është shumë problematik, ku të gjithë së bashku kemi kusuret tona.
Në këtë pikë ku gjendet dialogu dhe zgjidhja politike, mos do të ishte më mirë që PS të vazhdonte në rrugën e saj radikale të protestave deri në marrjen e garancive të plota nga ndërkombëtarët për gjetjen e një zgjidhje konkrete?
Në politikë nuk ecet me sikur. Tani vendimet janë marrë dhe unë nuk kam se ç’të komentoj. Në rastin më të mirë opozita ka arritur që t’ia bëjë të qartë opinionit ndërkombëtar dhe sidomos atij evropian, se zgjedhjet në Shqipëri çalojnë si mekanizëm funksionues, por funksionojnë dhe në raport me një maxhorancë, e cila nuk pranon të ulet në tryezën e dialogut për ta zgjidhur çështjen dhe jo për një variant që do të kënaqte palët për momentin e caktuar dhe kaq.
Në një trajektore një-vjeçare, sa e suksesshme ishte PS-ja dhe çfarë arriti në këtë aksion politik që prej zgjedhjeve të 29 qershorit dhe kontestimit të cilësisë së tyre?
Është ende herët për analiza, për arsye se aksioni politik i filluar nga opozita menjëherë pas zgjedhjeve akoma nuk ka mbaruar dhe pa pasur një konkluzion të qartë. Lidhur me këtë çështje nuk mendoj se analizat do të ishin të mirëfillta dhe të qenësishme për të treguar sesi ka shkuar apo nuk ka shkuar në drejtimin e duhur politika e PS-së dhe opozitës. Ajo që dua të nënvizoj është fakti se përgjithësisht ritmi i kësaj politike ka qenë mëse i qëndrueshëm dhe në këtë kontekst nëse mund të orientohemi një mesatareje të përgjithshme të pozicionit që ka bërë PS pas 2009, mendoj se politika e saj ka ruajtur një kuotë mjaft të përmirësuar në qëllimet që i ka vënë vetes.
Ju mendoni se guri i provës i këtij qëndrimi të opozitës do të jenë zgjedhjet e ardhshme vendore, për të provuar garantimin e votës?
Jo, unë mendoj se ajo që të gjithë presim si konkluzion nuk janë thjesht dhe vetëm zgjedhjet që vijnë. Zgjedhjet lokale janë një proces i ndarë sipas opinionit tim. Ajo që po kërkojmë ne nuk është “të kalojmë lumin” për një palë zgjedhje, por të ndërtohet një mekanizëm i përhershëm, i cili dhe pse mund të duket pak si ironik, të jetë garantues edhe për Partinë Demokratike nesër në opozitë.
Ditët e fundit, maxhoranca, duke veçuar LSI-në, ka atakuar institucionin e
Presidentit si për kryetarin e Gjykatës Kushtetuese ashtu dhe me një kërkesë për hartimin e një ligji organik për kreun e shtetit. Si ish-Kryeministër dhe për raportet që ju keni pasur me kreun e shtetit, si e gjykoni këtë klimë mes maxhorancës dhe Presidentit?
Megjithëse në pamje të parë duket sikur kemi të bëjmë me një marrëdhënie ndërinstitucionale, të cilën dhe nga një këndvështrim rregullash dhe marrëdhëniesh vlen ta analizosh, mendoj se për shumë arsye marrëdhëniet institucionale që ekzistojnë sot në shtetin shqiptar janë pak a shumë të nivelit të korridoreve të PD-së. Aktualisht, ajo që po ndodh ka të bëjë me një situatë që unë do ta quaja “post Berisha”, e cila në një mënyrë apo në një tjetër po troket në psikikën e politikës së brendshme të PD-së.
Është e qartë se ka më shumë se një arsye, që Bamir Topit dikush t’ia ketë frikën që nesër në pozitën e ish- Presidentit, do të jetë një figurë jo pak e rëndësishme në politikën e djathtë. Me pak fjalë, mendoj se mënyra e sjelljes së tanishme ka të bëjë me një fakt të thjeshtë, deri diku të sofistikuar, por që i bën të qartë Bamir Topit se rikthimi në PD nuk do të jetë as i thjeshtë dhe as i lavdishëm, jo në sensin ironik.
Një ligj organik për funksionimin e institucionit të Presidentit, mendoni se do të rregullonte më mirë veprimtarinë e tij?
Mendoj se po, por në kontekstin e zhvillimeve aktuale, ky diskutim është vënë në funksion të trajtimit të një presioni të përgjithshëm, që PD-ja po orienton në adresë të Presidencës dhe të ish-nënkryetarit të PD-së.
Do të kishte pasur një marrëdhënie më të mirë dhe më pak të atakueshme nga maxhoranca dhe ekzekutivi, nëse President sot do të ishte një figurë nga e majta?
Mendoj se është shumë e vështirë të ndërtosh një marrëdhënie normale me figurën emblematike të tranzicionit 20- vjeçar shqiptar, e kam fjalën për doktor Berishën.
Nga të gjithë presidentët që janë vendosur që pas nisjes së pluralizmit shqiptar, jo pa ironi, vetëm njëri ka qenë i majtë, gjithë të tjerët kanë qenë propozime të PD-së, po ashtu dhe Prokurorët e Përgjithshëm dhe nuk dua të marr listën e institucioneve të pavarura. Fakti është se më të gjithë këta drejtues, politika e PD-së ka qenë një aksion i gjatë përplasjesh, shpesh të padobishme, të cilat kanë treguar herë më shumë e herë më pak se këmisha e shtetit dhe e pushtetit për këtë parti, shpesh qëndron më e ngushtë se ç’duhet apo më e gjerë se ç’duhet dhe ka sjellë ato defekte që të gjithë tashmë i dinë.
Dy seancat e fundit parlamentare, zoti Majko, ishin mjaft të tensionuara për shkak të ligjit të SHISH-it, të cilën maxhoranca kërkonte ta përfshinte në votim. Në një intervistë dhënë sot gazetës sonë, kreu i grupit të deputetëve të PD-së, zoti Patozi, shprehet se ky ligj do të miratohet në Kuvend. Përse kjo këmbëngulje nga ana e maxhorancës dhe është e mundur që të arrihen votat për ta miratuar atë?
Në përgjithësi strukturat e PD-së janë mësuar që marrëdhënien me politikën ta shikojnë si një marrëdhënie fitoreje të pandërprerë. Kjo është një marrëdhënie e edukuar nga kryetari i saj dhe kjo histori vazhdon në sensin që ajo që po diskutohet sot në politikën dhe Parlamentin shqiptar. Nuk janë disa nene teknike të një rëndësie jo shumë të madhe për ligjin e SHISH-it, por ka të bëjë me thelbin e një ndryshimi cilësor që Shqipëria ka pasur me anëtarësimin në NATO.
Tanimë Shqipëria ka para vetes disa detyrime në fushën e sigurisë kombëtare, të cilat duhet t’i ndajë me institucionet e sigurisë së NATO-s. Moskonsultimi për këtë çështje me strukturat e NATO-s ka qenë dhe do të mbesë thelbësore për qëndrimin e opozitës. Çdo shpjegim tjetër nuk ia vlen të japësh këtë kokëfortësi dhe miopi politike njëkohësisht, të partisë në pushtet.
Duhet të ketë një mandat dhe kryetari i SHISH-it, si gjithë institucionet e tjera, apo mendoni se nuk është thjesht dhe vetëm çështje mandati?
E përsëris, ajo që më shqetëson edhe në planin personal për njohjet që kam, moskonsultimi me strukturat e NATO-s është një hap i cili është shumë pak të konsiderohet i gabuar për momentin që po kalon Shqipëria dhe shqiptarët në rajon.
Grupi parlamentar i PS-sç po vazhdon jetën parlamentare, por nuk po merr pjesë në votim. Përse ju ishit gati të votonit kundër ligjin e SHISH-it, ndërsa nuk u angazhuat në votimin e anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese dhe Gjykatës së Lartë, ku nëse do të ishte bërë një kalkulim votash, nuk do ishin rrëzuar dy dekretet e Presidentit për këto gjykata?
Sipas këndvështrimit tim, momenti i votimit të anëtarëve të Gjykatës së Lartë dhe pozicioni i LSI-së, përbëri një surprizë. Nuk mund të them se kjo histori e gjeti të përgatitur votën e opozitës. Parimisht u mendua se kjo ishte një lodër politike e momentit dhe se nuk do të vazhdonte më tutje. Por dëshiroj të them se sidomos pas qëndrimit të LSI-së për ligjin e SHISH-it, sigurisht ka pasur një reagim lidhur me mënyrën e votimit të PS-së për çështjet delikate në vazhdim. Nëse do të ketë një konturim të një politike të tillë nga ana e LSI-së për çështje të rëndësishme, ju siguroj se edhe qëndrimi i opozitës do të jetë pak e shumë i njëjtë me atë që u mbajt për ligjin e SHISH-it, duke realizuar më shumë se një bashkim votash, ku u mbrojt një parim shumë i rëndësishëm për institucionet e shtetit shqiptar.
A mund të shikohet kjo edhe më tej si një bashkëpunim i ardhshëm..?
Ne mund të kemi në vazhdim bashkime votash edhe me PD-në për çështje të rëndësishme, por kjo s’do të thotë se ky bashkim votash përkthehet menjëherë në një koalicion me PD-në. Në këtë këndvështrim mendoj se duhet parë dhe ky votim aktual, por e përsëris se votat e opozitës kanë qenë në peshoren e realizimit të mbrojtjes së parimeve dhe jo të ndërtimit të “koalicioneve fluide” në Parlament.
Është rreziku i fenomenit grek, që pas krizës atje, PASOK mori qeverisjen në një situatë mjaft problematike për atë vend, apo siç e thotë dhe Lubonja në një koment të tij, ‘PS nuk pret poshtë pemës së mollës t’i bjerë molla e pushtetit, por molla e kalbur’. Dalja para e këtyre fenomeneve negative që nga kriza ekonomike, borxhi publik etj., do të kërkonte një opozitë më agresive dhe me alternativa konkrete për t’i bërë gjërat ndryshe?
Nuk besoj se jemi duke pritur mollën. Ajo që po bëjmë tani është përpjekja për të bërë të pamundur rrëzimin për herë të dytë të pemës. Do të doja që shpjegimi të ishte i një natyre të tillë, të thjeshtë, siç është përpjekur dhe Lubonja në komentin e tij, në marrëdhëniet e maxhorancës dhe opozitës sipas këndvështrimit të tij. Në Shqipëri asnjëherë opozita nuk e ka rrëzuar maxhorancën, gjithmonë është Qeveria ajo që bie vetë dhe nuk është opozita ajo që rrëzon Qeverinë.
Në këtë kontekst mendoj se ajo që mund të konsiderohet si shqetësim i mirëfilltë, është fakti se në çdo rast opozita duhet të përgatitet për herë të dytë të rimarrë një mision krize ashtu si në 1997, nëse do të kemi një largim, shpresoj të një natyre më të butë të doktor Berishës nga pushteti. Unë jam i bindur, të paktën për atë informacion që unë kam, se situata nuk është as rozë as blu, është një situatë tepër delikate, e cila nëse nuk do të ishin të ardhurat e emigracionit, Shqipëria do të ishte aktualisht në një situatë më të keqe se ajo e Greqisë.
Në këto kushte, në ç’mënyrë Partia Socialiste mendon “të mundë” Sali Berishën, kujtoj këtu se opozita e ka arritur këtë mision edhe në 1992 në zgjedhjet vendore, por dhe në 1994, në referendumin për Kushtetutën dhe pse PS-ja ishte pa kryetar, pas burgosjes së Fatos Nanos?
Kundërshtari më i madh i Sali Berishës është vetë Sali Berisha. Nuk mendoj se PS-ja është duke përjetuar ndonjë krizë të vetën përballë pyetjes sesi do ta mundë atë. Po e përsëris, se opozita e majtë, në një mënyrë apo në një tjetër, po përgatitet për misionin e saj të dytë anti-krizë, që do të sjellë largimi i Berishës nga pushteti.
Do të doja shumë të ishte ndryshe, një matematikë votash dhe një stafetë pushteti dhe vetëm kaq, ku secili do t’i jepte dorën tjetrit për të thënë se “deri këtu e solla unë, tani vazhdo ti!” Ajo që unë kuptoj në vazhdim është se situata do të jetë shumë herë më e komplikuar. Aktualisht, ekonomia shqiptare nuk është më ajo e ’97 dhe marrëdhëniet e brendshme të shtetit shqiptar, me individët e pasur dhe të varfër, shfaqet shumëplanëshe dhe shumë e komplikuar.
Shoqëria shqiptare po shkon drejt një polarizimi ekstrem, që lëkundet midis një 10% të pasur dhe një 90% ose në kushte mesatare jetese ose në kushte të kufirit të jetesës dhe kur dëgjon në plan të dytë të kësaj historie, thirrjet e Kryeministrit aktual se Shqipëria nuk është në krizë, është për fat të keq një politikë, e cila edhe për arsye individuale është kthyer në një natyrë të dytë të PD-së, një jetë e dyfishtë, e cila në përgjithësi e ka rraskapitur dhe do ta rraskapisë filozofinë e së djathtës në Shqipëri.
Në këto kushte jemi 9 muaj para zgjedhjeve vendore. Si po përgatitet PS-ja? Do të kemi një shkrirje të partive të koalicionit të majtë brenda PS, kam parasysh me G99 për të cilën ka një dëshirë të përbashkët, apo dhe me partitë e tjera ku ju e keni shprehur kohë më parë si një federatë e majtë?
Aktualisht marrëdhëniet e PS-së me partitë e tjera aleate mund të konsiderohen të mira dhe shumë të mira. Ajo që dua të nënvizoj unë, është fakti se nuk ka një formulë strikte për mënyrën sesi do të bashkëpunojë PS-ja me partitë e tjera opozitare dhe për faktin se koalicioni i saj opozitar ka në vetvete dhe parti të spektrit të djathtë. Me partitë e majta mund të funksionojë fenomeni i shkrirjes, ndërsa me të tjerat mund të ndërtohet një marrëdhënie tjetër. PS nuk është ajo që do të marrë vendimin se si do të sillen të tjerët me të. Janë të tjerët ata që duhet të vendosin se si do t’i kenë raportet me PS-në.
Mund të shkojmë në atë që ju e keni cilësuar federatë e majtë dhe punuar për disa kohë dhe me kreun e PSD-së, Gjinushi për këtë?
Nuk besoj se do orientohemi me nocione federatë apo konfederatë, por që do të ketë një marrëdhënie dhe marrëveshje njëkohësisht të re brenda opozitës, duke pasur parasysh dhe ndryshimet që kanë ndodhur në sistemin politik. Kjo vjen dhe si domethënie e asaj që është realizuar brenda opozitës, por dhe marrëdhënieve të reja që ndryshimet kushtetuese kanë krijuar me politikën në përgjithësi.
