Këtyre ditëve është botuar drama e parë dhe e 14-ta vepër e përgjithshme e shkrimtarit Brahim AVDYLI.
Drama e vetme e tij, “VETËVRASJA E NJË POETI”, është botuar nga Shoqata e Intelektualëve “JAKOVA” nga GJAKOVA, në Nëntor të vitit 2013.
Shoqata e Intelektualëve “Jakova” në Gjakovë, e cila e ka redaktuar veprën nga Muhamet Rogova, ka bërë një punë të madhe në botimin e veprës së shkrimtarit Brahim Ibish AVDYLIT, e cila është një dramë, por mjaft e gjërë me përmbajtjen e saj. Në këtë vepër kryqësohet në formë diakronike dhe sinkronike linja kryesore e idesë, cila fillon nga polemika e letërsisë dhe poezisë për lirikën në nivelin evropian e deri te vet jeta apo mosjeta e Kryepersonazhit të veprës- z. Florian META, që është i njohur mjaft mirë, por i kontestuar nga pala tjetër. Ai detyrohet më në fund të bëjë vetvrasje, pasi nuk ka gjasa të kuptohet drejtë nga njerëzit e tij dhe të bashkëkohësisë, të cilët nuk e përfillin.
Pas nëntë provave të atentateve mbi personin e tij, të cilave u ka shpetuar me mjeshtri. Si kundërgotitje i vjen ndarja nga familja, nga të njohurit, nga kombi i tij, etj., që të mos dalë në politikë e të zgjidhet. Prandaj, atij nuk i duhet më jeta dhe vendos që të bëjë vetvrasje, pasi nuk mund të shpie në realizim idetë e veta lidhur me ato që i përkrahin kundërshtarët e tij. Ai, me këtë vrasje të vetes dëshiron paraprakisht t`ua shkaktojë vrasjen në ndërgjegje dhe simbolikisht të gjithë serbofilëve, grekofilëve, sllavo-bullgaro-makedonofilëve, turkofilëve, etj. Poetit nuk i metet gjë tjetër, pos besimit në Zotin e madh dhe në drejtësisnë e tij për drejtësinë e përgjithshme. Drama vijon me bisedën e zjarrtë të Kryepersonazhit, të të Panjohurit apo Burrit; të Tregëtarit të Tregut të Zi, të Vajzës së Vogël apo Engjëllit, të Zotit të Madh pellazg, të Ndihmëszotit, të Profesorit, të Kundërshtarit, të Gazetarit, etj., jo rrallë polemikës serioze që përfundon me një Epilog, me nipin, Patriotin; mbesat Ganimeten dhe Pranverën, të cilët kanë lindur më vonë nga Zoti i Madh, si dëmëshpërblim i mosvrasjes së tij.
Drama ka një përmbajtje moderne dhe vie me idetë e mëdha të historisë dhe aktualitetit të një poeti të mirënjohur pikërisht në kohën më problematike. Ajo zë fill që në kohën e shtjellimit të etnitetit kombëtar të shqiptarëve, nga gjeneza e kombeve të hershme, e ilirëve të lashtë dhe pellazgëve hyjnorë të Epirit, që i ndjekë kurdoherë nëpër histori një pafatësi e rrebtë. Kombit të poetit përfaqësues, Florian Metës, i cili nuk ka mundur të krijojë një atdhe të mirëfilltë siç e banonin autoktonisht në historinë e rrudhur nga luftërat e rrebta të kundërshtarëve të tij rreth e rrotull, i pshtjellohen gjërat. Armiqtë më të rrebtë të këtij kombi janë ngritur të gjithë dhe në bazë të punës e fjalës së tyre e bëjnë pseudoshkencën, e cila vrapon kudo nëpër botë të pështjellojnë mendimin për kombin shqiptar. Këtu vijnë serbët, grekët, bullgarët, maqedono-bullgarët, malaziasit dhe në kokë të tyre turqit, të cilët i kanë sunduar 500 vite me luftëra kombëtare, krahas greko-serbëve, të cilët i kanë bërë mija vite luftë me dredhi, me gënjeshtra të paskrupullta e pseudoshkencë. Ata nuk kanë lënë gjë apo krim pa e përdorur nga rrjedhat e historisë, nga të dy anët- veri e jug, por nuk kanë mundur ta shlyejnë këtë komb asnjëherë tërësisht nga fytyra e globit. Së fundit, arrijnë t`ia marrin nga duart fenë e tyre ortodokse dhe të shpikin një gjuhë artificiale, gjuhën sllave, përmes së cilës e “gjëjnë” një arsye të vetme që ta “rrahin” për vdekje kombin shqiptar, sikur ata janë të vetmit “bijë të Zotit”. Kështu, kombin shqiptar e “grabisin” në formë moderne, të veshur me petka të demokracisë apo të feve. Kombi shqiptar mbetet një komb i ndarë padrejtësisht nën pesë shtete. Kjo është kulmi i padrejtësisë…
Kryepersonazhi, poeti dhe shkrimtari Florian Meta, vie në vlugun poliedrik të polemikës në fillim të dramës, që vjen përmes zërave që kundërshtohen pro e kontra, për zhdukjen apo mbijetesën e lirikës. Ai ka vendosur ta vrasë vetveten, natën, në një park larg qendrës. Në Pamjen e Parë na shpaloset një monolog i gjatë për fatin dhe fatkeqësinë e tij. Në Pamjen e Dytë vie e shtjellohet ngjarja në mes të të Panjohurit, i cili ia propozon disa forma të reja të shkrimit, të cilat do ti bënin pak para, në vend se të merrej me poezinë, ndërsa Tregëtari i Tregut të Zi, që është Djali i një oficeri të Rajhut të Tretë ia jep një hap të Cianidit për dëmshpërblimin e kërkuar prej tij duke e lënë pa asnjë rrobe dhe para, në mes të parkut, mu në mesnatë. Por, Zoti i Madh pellazg, në një bisedë të zjarrtë me Ndihmëszotin, në Intermeco, ia pamudëson vetvrasjen, sepse i ka të pakryera veprat. Pamja e Tretë dhe e Katërt janë në shërbim të idesë së veprës. Pamja e katërt është një dialog apo një polemikë e zjarrtë në Studion e Televizionit Qëndror dhe përbën shpërfilljen e dramës. Në këtë pjesë na vie edhe Florian Meta, i ftuar nga Gazetari i Studios, dhe dokumenton dramën. Në realitet nuk flet për vetvrasjen, por nënkuptohet vrasja simbolike. Në radhë të parë vetëvrasja e tij merr disa nuanca kuptimi dhe simbolizon së pari vrasjen e ndërgjegjes, sepse poezinë tij nuk dëshiron ta kuptojë njeri; simbolizon vrasjen e instancave policore të vendit nikoqir që e shantazhon pa ndërprerë; instancat ndërkombëtare që i vënë veshët në lesh para popullit të tij dhe “zgjedhin” çështjet siç ua dikton interesi; instancat mashtruese të armiqëve të shumtë; instancat mashtruese të popullit të vet; pseudoshkencën; etj.
Dialogjet e dramës janë dinamike, por të gjata. Të gjitha personazhet e dramës janë të dukshme, deri te Qeni, Macja, Sorrat e Zogjtë. Ata nuk kanë gjuhë, por bëhen sikur e ndjejnë poetin Florian Meta. Çdo pjesëmarrës në dramë ka rëndësi, qoftë i vogël apo i madh. Drama ka rreth 172 faqe. Ajo duhet të lexohet disa herë deri në fund. Në Epilogun e saj vjen një dozë shprese. Shpirti i madh i poetit është optimist. I Panjohuri apo Burri, Profesori, Gazetari apo Turma e Studios, etj. duan ta përkrahin poetin. Ata e përkrahin vetëm të vërtetën shkencore dhe e nxjerrin në pah edhe gazetarinë e Florian Metës.
Në ballë të dramës vijnë thëniet e dijetarëve të mëdhenj, si Homeri, Sami Frashëri, Dhimitër Pilika, të nxjerra nga veprat e lexuara me shtëpi botuese, me vend e vit të botimit dhe faqen ku janë marrë.
Unë i kam prekur idetë e veprës së shkrimtarit Brahim Avdyli vetëm sipërfaqësisht. Kur ta lexoni veprën do ti nxirrni vetë idetë e veprës në fjalë.
Odiseada e botimit të veprës “Vetëvrasja e një poeti” përfundon suksesshëm me daljen e saj nga botuesi. Por, askush prej kërkuesve nuk ishte i gatshëm të ndihmojë autorin e dramës, edhe pse jepnin për fillestarë apo mashtrues. Ajo e pa dritën e diellit më në fund, me ndihmën e autorit si shumë veprat e tij. Tani, këto fonde, duhet të kenë kujdes, sepse shkrimtari i kësaj vepre nuk do ti falë.
Kanë shpëtuar disa gabime të vogla grafike, teknike dhe gjuhësore, por që nuk luajnë rol të madh. Marrë në përgjithësi, vepra është e botuar shumë mirë.
Si e thotë redaktori i saj, Muhamet Rogova, drama e meriton leximin…
01.12.2013 Shpejtim Dervish HANA
